KWAS FOLIOWY.

Prezentacja na temat: "KWAS FOLIOWY."— Zapis prezentacji:

1 KWAS FOLIOWY

2 CO TO JEST KWAS FOLIOWY ? Kwas foliowy to witamina z grupy B. Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa folium czyli liść, gdyż wyprodukowano go ze szpinaku. Ma postać jasnożółtej substancji, która łatwo rozpuszcza się w wodzie. Inne nazwy to: witamina B9, folacyna, folan, kwas pteroiloglutaminowy. Głównym zadaniem biologicznym kwasu foliowego jest udział w budowie kwasu dezoksyrybonukleinowego (DNA), tworzącego matrycę genetyczną programującą budowę i czynności wszystkich komórek ciała. Warunkuje prawidłowy podział komórek, syntezę białek, przemiany aminokwasów, w tym przemianę homocysteiny do metioniny oraz przemianę kwasów tłuszczowych w mózgu

3 ROLA W ORGANIZMIE Kwasu foliowy ma wpływ na powstawanie tzw. neurostymulatorów, czyli serotoniny i noradrenaliny.  Serotonina jest niezbędna do snu, a jej poziom w mózgu wpływa na potrzeby seksualne, zachowania impulsywne i apetyt. W znacznym stopniu odpowiada za nasz nastrój, stąd zwana jest hormonem szczęścia. W odpowiedniej ilości serotonina reguluje ciśnienie krwi, a nawet cykl miesiączkowy; ponadto wpływa na termoregulację u niemowląt. Noradrenalina natomiast powoduje wzrost ciśnienia tętniczego krwi (podobnie jak adrenalina, ale w mniejszym stopniu), a w układzie nerwowym pełni rolę przekaźnika impulsów. Wpływa dwojako na układ krążenia: zwęża naczynia obwodowe, natomiast rozszerza naczynia wieńcowe w sercu. Kwas foliowy reguluje rozwój i funkcjonowanie wszystkich komórek oraz prawidłową pracę różnych układów w organizmie. Kwas foliowy ma wpływ na zwiększenie odporności. Bierze on bowiem udział w powstawaniu i funkcjonowaniu białych krwinek. Chroni organizm przed rozwojem nowotworów, Obniża ryzyko występowania raka szyjki macicy u kobiet. Bardzo ważna jest rola kwasu foliowego podczas rozwoju komórek nerwowych w okresie płodowym , witamina ta zapobiega wadom cewy nerwowej u płodu (niweluje powstawanie luki w rdzeniu i tylnemu rozszczepowi kręgosłupa). Ponadto przyczynia się do wykształcenia mózgu u płodu. Pozytywnie wpływa też na wagę i rozwój noworodków. Reguluje również przekazywanie i podział cech dziedzicznych komórek, czyli bierze udział w zachowaniu kodu genetycznego. Wpływa dodatnio na funkcjonowanie układu nerwowego, jest niejako "pokarmem" dla mózgu. Wraz z witaminą B12 kwas foliowy współuczestniczy w tworzeniu i dojrzewaniu czerwonych krwinek. Ponadto wykazuje właściwości hamujące powstawanie anemii, pobudzając procesy krwiotwórcze. Podczas tworzenia hemu jest nosicielem węgla i części hemoglobiny transportującej żelazo. Kwas foliowy ma wpływ na funkcjonowanie układu pokarmowego, gdyż uczestniczy w tworzeniu soku żołądkowego i zapewnia sprawne działanie wątroby, żołądka i jelit.

4 Zapotrzebowanie Grupa ludności - wiek, lata
Folacyna mg/osobę - normy zalecane Niemowlęta 0,03-0,07 Dzieci 0,07-0,1 Dziewczęta lat 0,2 Chłopcy lat 0,22 Kobieta lat 0,3 Mężczyźni lat Kobiety ciężarne 0,45 Kobiety karmiące 0,53 Kobiety powyżej 60 lat 0,32 Mężczyźni powyżej 60 lat 0,34

5 Źródła kwasu foliowego
Zawartość folacyny w 100g produktu Produkty spożywcze 5mg polędwica sopocka, polędwica z indyka, ryby (mintaj, morszczuk, śledzie), owoce (śliwki, brzoskwinie, jabłka, morele), cukier, ciasta, napoje alkoholowe, ryż biały, makaron 5 - 50mg mleko, sery dojrzewające i twarogowe, kurczaki, indyki, ziemniaki, pieczywo, płatki kukurydziane, kasze: gryczana i jęczmienna, ryby (dorsze, makrele), owoce (banany, truskawki, kiwi), warzywa (kalarepy, pomidory), orzechy mg warzywa (kapusta włoska, sałata, brokuły, brukselka, pietruszka korzeń), ryż brązowy, mąka pszenna, wrocławska, jaja, płatki owsiane, wątroba wieprzowa mg warzywa (szpinak, pietruszka - natka, fasola biała, groch), wątroba cielęca Powyżej 250mg wątroba wołowa, wątroba drobiowa - kurczak, soja, zarodki pszenne, otręby pszenne, drożdże piekarskie

6 PRZYCZYNY I SKUTKI NIEDOBORU
Małe spożycie produktów bogatych w foliany Wrodzone wady rozwojowe zarodka i płodu, w tym wady cewy nerwowej Mała bioaktywność folianów w diecie i znaczne ich straty spowodowane procesami kulinarnymi (gotowanie w wodzie, smażenie, zbyt długie przechowywanie w nieodpowiednich warunkach) Samoistne poronienia Przyśpieszenie rozkładu folianów w organizmie kobiety w ciąży Uszkodzenia łożysk Wpływ leków: fenytoiny (lek przeciwpadaczkowy), barbituratów, aspiryny, doustnych środków antykoncepcyjnych, tiouracylu, sulfonamidów Nasilenie rozwoju procesów miażdżycowych i choroby niedokrwiennej serca Używanie alkoholu (spożycie alkoholu, poza piwem, pogarsza wchłanianie, transport i gromadzenie folianów w wątrobie) Podatność komórek na zmiany nowotworowe Stosowanie diet odchudzających Zaburzenia psychiczne o charakterze depresyjnym Przyjmowanie dużych dawek witaminy C Występowanie niedokrwistości makrocytarnej (złośliwej) Przewlekłe biegunki

7 SKUTKI NADMIARU Są to jednak bardzo rzadkie przypadki, ponieważ witamina B nie jest magazynowana przez organizm, jej nadmiar zostaje usuwany wraz z moczem.  W przypadku nadmiaru kwasu foliowego może nastąpić rozdrażnienie i bezsenność Długotrwałe stosowanie dużych dawek może przyczynić się do wytrącania kryształów kwasu foliowego uszkadzających nerki.

8 Kwas foliowy a ciąża Prawidłowa podaż kwasu foliowego jest bardzo istotna u kobiet, które albo starają się o dziecko, albo są już w ciąży. Jak już wcześniej wspomniano, niedobór kwasu foliowego może spowodować zaburzenia rozwoju układu nerwowego u dziecka, co w następstwie może prowadzić do rozszczepu kręgosłupa, przepukliny mózgu i rdzenia kręgowego oraz bezmózgowia.

9 WPŁYW NIEDOBORU KWASU FOLIOWEGO NA PŁÓD
Rozszczep kręgosłupa Wady cewy nerwowej Jest wadą rozwojową kręgosłupa polegającą na nieprawidłowym rozwoju kręgosłupa spowodowanym rozszczepem – niezamknięciem kanału kręgowego(inaczej: braku tylnej części łuków kręgowych). Wada ta powstaje około 3 tygodnia ciąży. W zależności od obszaru wystąpienia wyróżnia się przepukliny okolicy szyjnej, piersiowej, lędźwiowej i krzyżowej.  Wady układu nerwowego związane są z tworzeniem się i zamykaniem cewy nerwowej, powstają w pierwszych 4 tygodniach rozwoju zarodka. W prawidłowo przebiegającej ciąży do zamknięcia cewy nerwowej dochodzi do 30. dnia po zapłodnieniu. Jeśli jakieś czynniki spowodują zaburzenie tego procesu dochodzi do wystąpienia wad cewy nerwowej. Należą do nich m.in.: bezmózgowie przepukliny oponowe, przepukliny oponowo-rdzeniowe

10 Dlatego też należy na długo przed podjęciem decyzji o ciąży zacząć przyjmować odpowiednią ilość kwasu foliowego. Zaleca się, na trzy miesiące przed poczęciem, przyjmowanie 0,4 mg tej witaminy i stosowanie jej do końca ciąży. Zażywanie 0,4 mg dziennie kwasu foliowego może zmniejszyć ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej nawet do 70%. Jednak ze względu na duży odsetek ciąż nieplanowanych zaleca się, aby wszystkie kobiety w wieku rozrodczym przyjmowały kwas foliowy w podanej dawce. Z reguły o ciąży kobieta dowiaduje się między czwartym a szóstym tygodniem, wtedy, kiedy mózg i rdzeń zarodka jest już uformowany.

11 U kobiet, które urodziły już jedno dziecko z wadą cewy nerwowej, zaleca się przyjmowanie dawki 4 mg witaminy B9 na dobę. Kwas foliowy w tabletkach cechuje się większą przyswajalnością niż ten pochodzący bezpośrednio z pożywienia. Preparaty z witaminą B9 mogą również obniżać ryzyko przedwczesnych porodów o 50-70%, jeżeli będą zażywane rok przed planowaną ciążą. Kwas foliowy nie tylko zapobiega wadom cewy nerwowej u płodu, ale również zmniejsza częstość występowania rozszczepów wargi i podniebienia oraz wad wrodzonych serca. Długotrwałe przechowywanie i gotowanie warzyw niszczy kwas foliowy, a foliany pochodzące z pożywienia mają tylko 50-procentową przyswajalność (te pochodzące z preparatów witaminowych – 100-procentową).

12 Mechanizm działania kwasu foliowego w zapobieganiu wadom cewy nerwowej
Istnieje wiele dowodów, że podawanie doustne kwasu foliowego w okresie przedkoncepcyjnym i w pierwszym okresie ciąży zapobiega wadom cewy nerwowej. Nie znany jest jednak mechanizm jego działania. Według innej teorii kwas foliowy podany w postaci preparatu doustnego, ulega wchłonięciu w przewodzie pokarmowym, następnie ulega przemianie do aktywnych metabolitów, które wyrównują istniejący niedobór folianów w organizmie. Według jednej z teorii istnieje bliżej niezidentyfikowany blok metaboliczny, który może "przełamać" zwiększona dawka kwasu foliowego.

13 WCHŁANIANIE I METABOLIZM KWASU FOLIOWEGO
Kwas foliowy ma postać jasnożółtej substancji, która łatwo rozpuszcza się w wodzie. Ponieważ jest bardzo wrażliwa, najczęściej dostaje się do organizmu w postaci związanej z kwasem glutaminowym lub jego solami. Dzięki temu nie zostaje zniszczona przez bakterie jelit i bezpiecznie dociera do błony śluzowej. Niestety, z pożywienia niewiele się go wchłania ze względu na jego postać. Czynniki, które zmniejszają wchłanianie to: słońce i wysoka temperatura (np. podczas gotowania i smażenia), a także zażywanie środków antykoncepcyjnych. Dlatego tak ważne jest, aby zwiększyć ilość przyjmowanej witaminy B9 u kobiet, które odstawiły środki antykoncepcyjne i planują zajście w ciążę. Wpływ na zaburzone wchłanianie kwasu foliowego mają też niektóre leki przeciwpadaczkowe. Czynniki polepszające wchłanianie kwasu foliowego to m.in.: kompleks witamin B, witamina B6, witamina B12, witamina H i witamina C.

14 Kwas foliowy a…

15 KWAS FOLIOWY A ASTMA I ALERGIA
Naukowcy z Johns Hopkins Children's Center odkryli związek pomiędzy kwasem foliowym, a ryzykiem wystąpienia alergii i astmy. Zdaniem specjalistów  wyniki prac badawczych wyraźnie wskazują, że im wyższy poziom kwasu foliowego we krwi tym niższy poziom przeciwciał IgE, mniej symptomów alergii i mniejsze ryzyko astmy. Niedobór kwasu foliowego wiąże się również ze wzrostem ryzyka kataru siennego (40%) i atopii (31%).

16 KWAS FOLIOWY A CHOROBY SERCA
Naukowcy z University of California w San Francisco udowadniają, że kwas foliowy i witamina B12 wspomagają leczenie chorób serca, bo ograniczają poziom homocysteiny, która zwiększa ryzyko choroby wieńcowej, udaru, zawału, zakrzepów oraz innych chorób układu krążenia, nawet u ludzi z prawidłowym poziomem cholesterolu. Kwas foliowy obniża poziom homocysteiny o 25%, a witamina B12 o dalsze 7%.

17 KWAS FOLIOWY A RAK PIERSI
Kwas foliowy wraz z witaminą B12 obniża ryzyko raka piersi. Do takich wniosków doszli naukowcy z Harvard School of Public Health. Otóż, u kobiet z wyższym poziomem kwasu foliowego we krwi zanotowano niższe ryzyko zachorowania na raka piersi. Podobną zależność stwierdzono w przypadku witaminy B12, ale tylko u kobiet przed menopauzą.

18 KWAS FOLIOWY A UTRATA SŁUCHU
Zespół z American College of Physicians dowodzi na łamach "Annals of Internal Medicine", że przyjmowanie kwasu foliowego może spowolnić utratę słuchu spowodowaną wiekiem. U osób przyjmujących kwas foliowy zaobserwowano wyraźne spowolnienie utraty słuchu w zakresie niskich częstotliwi (0,7dB). Nie miało to jednak wpływu na słyszenie dźwięków wysokich.

19 KWAS FOLIOWY A DEPRESJA
Depresja może być spowodowana nieodpowiednim stężeniem związków chemicznych w mózgu (m.in. serotoniny i noadrenaliny). Związki te powstają z udziałem kwasu foliowego i są niezwykle ważne dla równowagi psychicznej. Serotonina działa kojąco, uspokajająco, nastraja nas optymistycznie, a noadrenalina odpowiada za aktywność organizmu. Dlatego też niedobór witaminy B9 to jedna z przyczyn zaburzeń o podłożu depresyjnym. U ludzi cierpiących na depresję stwierdza się zwykle mniejszą zawartość kwasu foliowego. Ponadto osoby z depresją często mają specyficzną wersję genu odpowiedzialnego za przetwarzanie kwasu foliowego w organizmie. W związku z tym kwas foliowy jest metabolizowany u nich mniej wydajnie.

20 KWAS FOLIOWY A MIGRENA Osoby chorujące na najcięższą odmianę migreny mogą mieć rzadką mutację genetyczną, która powoduje znacznie zwiększony poziom homocysteiny. W nadmiernych ilościach prowadzi ona m.in. do migreny. Aby obniżyć poziom tego szkodliwego aminokwasu, zaleca się stosowanie kwasu foliowego w dawce 2 miligramów dziennie.

21 KWAS FOLIOWY A WZROK Codzienne przyjmowanie suplementu diety (witamin B6, B12, kwasu foliowego) zmniejszyło ryzyko pojawienia się zwyrodnienia plamki żółtej o 34%. Korzystny efekt stosowania suplementu zaczynał być widoczny po około 2 latach leczenia i utrzymywał się aż do końca trwania obserwacji. Jak naukowcy tłumaczą to zjawisko? Otóż po raz kolejny okazuje się, że istotne jest tutaj działanie kwasu foliowego i witaminy B12 na poziom homocysteiny. Ponadto podczas przyjmowania tych witamin przez pacjentów objętych badaniem poprawił się stan naczyń krwionośnych w oku.

22 Ciekawostki na temat kwasu foliowego
Więcej kwasu foliowego potrzebuję nadpobudliwe dzieci i nerwowe osoby dorosłe. Osoby lubiące się opalać (na słońcu, w solarium) potrzebują więcej kwasu foliowego, gdyż promienie słoneczne spalają jej cząsteczki. Kobiety regularnie stosujące doustne środki antykoncepcyjne, powinny dodatkowo zażywać kwas foliowy. Witamina B9 daje dobre wyniki w leczeniu parodontozy (0,8 mg dziennie do smarowania dziąseł działa zapobiegawczo). Nikotyna powoduje upośledzenie wchłaniania kwasu foliowego – palacze powinni więc zażywać go dodatkowo więcej. Aktywność witaminy B9 jest ściśle związana z działaniem witaminy B12. Działanie kwasu foliowego zmniejszają niektóre leki, np. przeciwbólowe, przeciwdrgawkowe, kortyzon, sulfamidy i antybiotyki.