Jakość i koszty jakości

Prezentacja na temat: "Jakość i koszty jakości"— Zapis prezentacji:

1 Jakość i koszty jakości

2 Podstawa opracowania wykładu
Literatura: Bank J., Zarządzanie przez jakość, Gebethner & Ska, Warszawa 1996. Crosby Ph., Quality is free, America Library, New York 1980. Crosby Ph., Quality is still Free, McGraw-Hill, New York 1996. Crosby Ph., The Absolutes of Leadership, Jossey-Bass Publishers, San Francisco 1996. Dahlgaard J.J., Kristensen K., Kanji G.K., Podstawy zarządzania jakością, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001. Feigenbaum A.V., Total Quality Control, McGraw-Hill, Inc., New York 1991. Juran J.M., Gryna Frank M., Jr., Jakość – projektowanie – analiza, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa 1974. Juran J.M., Juran`s Quality Control Handbook, McGraw-Hill, Inc., New York 1988. Masing W., Handbuch Qualitats Management, HANSER, Munchen 1994. Oakland J.S., Total Quality Management, Butterworth-Heinemann, Linacre Hause, Oxford 1992. Oyrzanowski B., Jakość dla konsumenta, producenta i gospodarki narodowej, PWE, Warszawa 1989. PN-EN ISO 9000:2006 Systemy zarządzania jakością. Podstawy i terminologia, PKN, Warszawa 2006. Szafrański M., Elementy ekonomiki jakości w przedsiębiorstwach, Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań 2007. Taguchi G., Elsayed E.A., Hsiang T., Quality Engineering in Production Systems, McGraw-Hill, Inc., New York 1989. Zarządzanie jakością w procesie integracji europejskiej, pod redakcją naukową Janusza Zymonika i Zofii Zymonik, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2006. Zymonik Z., Koszty jakości w zarządzaniu przedsiębiorstwem, wydanie drugie poszerzone, Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2003. Zymonik Z., Koszty jakości – pomiar, zarządzanie, w: Zarządzanie jakością, część 2., Normy ISO serii 9000, pod redakcją naukową J. Zymonika, Wydawnictwo – Politechnika Wrocławska. Wrocławskie Centrum Transferu Technologii, Wrocław 2010. Zymonik Z., Koszty jakości, w: A.Hamrol, Z.Zymonik, P.Grudowski, Zarządzanie jakością i bezpieczeństwem, PWE, Warszawa 2011 (w druku). Źródło: Z. Zymonik

3 Jakość według triady gospodarczej
Źródło: .J.Zymonik

4 Jakość wyrobu Jakość typu Jakość wykonania Jakość eksploatacji
jakość projektu jakość wzoru jakość konstrukcji jakość zamierzona jakość produkcji jakość zgodności jakość uzyskana Jakość typu – stopień zgodności wyrobu, który ma być produkowany, z wymaganiami i oczekiwaniami klientów (model wyrobu). Jakość wykonania – stopień zgodności wytworzonego wyrobu z przyjętym wzorcem (modelem). Jakość eksploatacji – stopień zgodności obsługi wyrobu w trakcie eksploatacji z wymaganiami projektu. Źródło: Z.J.Zymonik

5 Definicja obiektu wg normy PN-ISO 8402 :1996 (norma wycofana)
OBIEKT – to, co może być odrębnie opisane, rozpatrywane i oceniane. Obiektem może być: wyrób proces system może być także: organizacja osoba Źródło: Z.J.Zymonik

6 Pojęcia wyrobu, procesu i systemu
Wyrób - wynik procesu. Proces - zbiór działań wzajemnie powiązanych lub wzajemnie oddziałujących, które przekształcają wejścia w wyjścia. System - zbiór wzajemnie powiązanych lub oddziałujących elementów. Występują cztery ogólne kategorie wyrobu: 1. Usługi (np. transportowe, ubezpieczeniowe, bankowe…) 2. Wytwory intelektualne (np. program komputerowy, książka, instrukcja…) 3. Przedmioty materialne (np. część mechaniczna silnika…) 4. Materiały przetworzone (np. smar, benzyna…) Źródło: Z.J.Zymonik

7 Definicja jakości wg normy PN-EN ISO 9000:2006
JAKOŚĆ – stopień w jakim zbiór inherentnych właściwości spełnia wymagania. Źródło: Z.J.Zymonik

8 Definicja jakości wg normy PN-EN ISO 9000:2006
Źródło: Z.J.Zymonik

9 WŁAŚCIWOŚĆ - cecha wyróżniająca. Właściwość może być:
Pojęcie właściwości WŁAŚCIWOŚĆ - cecha wyróżniająca. Właściwość może być: przypisana do obiektu (np. cena wyrobu, sposób dostawy, właściciel wyrobu..); ten rodzaj właściwości nie ma charakteru jakościowego. inherentna czyli istniejąca sama w sobie (np. zużycie paliwa przez silnik, odporność tkaniny na gniecenie się); jest to właściwość jakościowa. Źródło: Z.J.Zymonik

10 Pralka Whirpool AWM 8123/L WŁAŚCIWOŚCI: sterowanie: elektroniczne
pojemność: 5 kg prędkość wirowania: 1200 obr/min precyzyjna automatyka wagowa 11 Autoprogramów prania, system kontroli piany system równomiernego rozłożenia ładunku wskaźnik przebiegu programu klasa efektywności energetycznej: A zużycie energii: 0,95 kWh/cykl zużycie wody: 44 l/cykl bęben ze stali nierdzewnej samoczyszczący filtr wymiary produktu [WxSzxGł] [cm]: 85x60x54 kolor: biały 24 miesiące pełnej gwarancji Cena: 1799 zł Pralka Whirpool AWM 8123/L Źródło: Z.J.Zymonik

11 Rodzaje właściwości (cech)wg kryterium rodzajowego:
cechy techniczne (określają parametry konstrukcyjne i technologiczne wyrobu i decydują o zamierzonych funkcjach wyrobu, np. wymiary, właściwości fizyko-chemiczne, techniczne parametry działania (prędkość, moc); cechy użytkowe (określają funkcjonalność, bezpieczeństwo użytkowania, niezawodność wyrobu); cechy estetyczne (określają wygląd zewnętrzny i staranność wykończenia wyrobu z uwzględnieniem wymogów i tendencji wzornictwa przemysłowego, np. proporcje, kształty, rozwiązania graficzne i kolorystyczne); cechy ekonomiczne (koszt i czas amortyzacji, koszt eksploatacji – transport, zainstalowanie, przechowywanie, konserwacja, naprawy. Opracowała: Z.Zymonik

12 Rodzaje właściwości (cech) wg kryterium ważności:
cechy krytyczne – (cechy, które decydują o stopniu zagrożenia życia lub zdrowia ludzkiego, ochronie środowiska, utracie wartości użytkowej; cechy ważne (cechy, które maja istotne znaczenie z punktu widzenia przydatności wyrobu, mogą jednak przybierać różne wartości liczbowe stosownie do jego przeznaczenia); cechy pozostałe (stanowią uzupełnienie informacji o jakości wyrobu). Opracowała: Z.Zymonik

13 Pojęcie wymagania i jego rodzaje
Właściwości inherentne (czyli jakościowe) obiektu (wyrobu, procesu lub systemu) są związane z wymaganiami. WYMAGANIE - potrzeba lub oczekiwanie, które zostało: - ustalone - przyjęte zwyczajowo lub - jest obowiązkowe. Źródło: Z.J.Zymonik

14 Koszty jakości (quality cost)
Termin umowny (nie ma takiego pojęcia w teorii kosztów). Wywodzi się z inżynierii jakości. Pojęcie to pojawiło się w amerykańskich przedsiębiorstwach (w praktyce gospodarczej) na początku wieku XX. Do literatury z zakresu zarządzania wprowadzili je J.M. Juran i A.V. Feigenbaum 60 lat temu. Termin koszt jakości jest różnie interpretowany. Jedni zawężają koszty jakości do produkcji wyrobu, inni odnoszą je do całego cyklu realizacji wyrobu, wraz z jego unicestwieniem, jeszcze inni przyporządkowują je procesowi. Źródło: Z. Zymonik

15 Cykl realizacji wyrobu
Źródło: Z. Zymonik

16 Koncepcje kosztów jakości
Koncepcja J.M. Jurana, Koncepcja A.V. Feigenbauma, Koncepcja Ph. Crosby’ego, Koncepcja G. Taguchi’ego, Koncepcja J. Banka, Koncepcja J.J. Dahlgaarda, K. Kristensena i G.H. Kanji’ego  Koszty jakości w międzynarodowych normach ISO serii 9000. Źródło: Z. Zymonik

17 KOSZTY JAKOŚCI według J.M. Jurana (lata 50. i 60.)
Koszty jakości to „pewne wydatki związanie z zapewnieniem produktowi przydatności do użycia” w obszarze jakości. Juran uważa, że odchylenia od wymagań jakościowych są w pewnym stopniu nieuniknione, toteż pewien poziom błędów i kosztów z nimi związanych powinien być akceptowany. Koszty jakości najczęściej są tu odnoszone do etapu produkcji (produkcja masowa). Koszty jakości = koszty dobrej jakości + koszty złej jakości Źródło: Z. Zymonik

18 KOSZTY JAKOŚCI według A.V. Feigenbauma (lata 50. i 60.)
Koszty jakości to te koszty, które są związane z całym cyklem „życia” produktu. Koszty jakości = koszty sterowania jakością + koszty braku sterowania jakością  Koszty sterowania – koszty związane z działaniami odnoszącymi się do kreowania jakości i wywierania na nią wpływu, czyli do sterowania jakością. Na jakość można wpłynąć jedynie poprzez sprzężenia zwrotne (feedback). W fabryce może być „ukryta fabryka” – 1/10 wartości produkcji (idea „kopalni złota”) Koszty jakości = koszty prewencji + koszty oceny (badań i kontroli) + koszty błędów (wewnętrznych i zewnętrznych)  Model PAF Prevention – prewencja Appraisal – ocena Failure – błędy Źródło: Z. Zymonik

19 KOSZTY JAKOŚCI według Ph. Crosby’ego (lata 80.)
Koszty jakości – koszty zgodności i niezgodności z wymaganiami jakościowymi (produktu, ale przede wszystkim procesu).  Koszty niezgodności – minimalizować – standard „zero defects”, osiągalny poprzez koszty zgodności (prewencję). Przedsiębiorstwo powinno mieć program niwelowania błędów. Macierz dojrzałości zarządzania organizacją (łączy koszty jakości z poziomem zarządzania). Źródło: Z. Zymonik

20 KOSZTY JAKOŚCI według G. Taguchi’ego (wczesne lata 80.)
koszty jakości są rozumiane w kontekście strat jakości (quality losses), straty społeczne, straty producenta, straty konsumenta  skutki wadliwości w krótkim i długim okresie Funkcja strat jakości  wielkość strat jakości jest odwrotnie proporcjonalna do jakości wyrobu (prewencja). Źródło: Z. Zymonik

21 KOSZTY JAKOŚCI według J. Banka (lata 80.)
Koszty jakości to „kwintesencja wszystkich kosztów związanych z tworzeniem jakości”.  Działalność wytwórcza, pomocnicza i usługowa. Biurokracja, błędy sędziów, lekarzy itp. Koszty jakości = koszty zgodności + koszty niezgodności + koszty utraconych korzyści Źródło: Z. Zymonik

22 Koszty jakości = koszty jawne
KOSZTY JAKOŚCI według J.J. Dahlgaarda, K. Kristensena, G.K. Kanji’ego (lata 90.) Koszty jakości to różnica pomiędzy kosztami rozwoju, produkcji, marketingu i dostarczania wyrobów, ponoszonymi przez organizację, a tymi kosztami, które organizacja poniosłaby, gdyby nie było żadnych wad lub usterek w tych procesach. Koszty jakości = koszty jawne + koszty ukryte  Kryterium rejestracji „Góra lodowa kosztów jakości” Źródło: Z. Zymonik

23 Góra lodowa kosztów jakości
Źródło: Z. Zymonik

24 KOSZT JAKOŚCI według międzynarodowych norm ISO serii 9000
Koszty jakości = koszty wewnętrznego zapewnienia jakości + koszty zewnętrznego zapewnienia jakości  Wykorzystano dorobek: Jurana, Feigenbauma, Crosby’ego, Taguchi’ego, Banka. Źródło: Z. Zymonik

25 Zbiór definicji kosztów jakości
Źródło: Z. Zymonik ( )

26 Ery kształtowania kosztów jakości
era kosztów błędów (do drugiej wojny światowej) era kosztów kontroli (od drugiej wojny) era kosztów prewencji (od lat 70.) era kosztów superprewencji (od lat 90.) Źródło: Z. Zymonik

27 Przewaga prewencji nad kontrolą
kontrola prewencja Źródło: Z. Zymonik

28 Podsumowanie Istnieje wiele definicji kosztów jakości.
Koszty tego rodzaju nadal są niejednoznaczne. Obejmują jednak swoim zakresem coraz większe obszary wychodząc poza przedsiębiorstwo (organizację). Źródło: Z. Zymonik