Hałas Hałas może przeszkadzać w pracy, wypoczynku, śnie i porozumiewaniu się oraz powodować uszkodzenia słuchu. Jest również jednym z najczęściej spotykanych.

Prezentacja na temat: "Hałas Hałas może przeszkadzać w pracy, wypoczynku, śnie i porozumiewaniu się oraz powodować uszkodzenia słuchu. Jest również jednym z najczęściej spotykanych."— Zapis prezentacji:

1 Hałas Hałas może przeszkadzać w pracy, wypoczynku, śnie i porozumiewaniu się oraz powodować uszkodzenia słuchu. Jest również jednym z najczęściej spotykanych i podstawowych szkodliwych czynników występujących w środowisku pracy Występuje również w środowisku naturalnym, w którym człowiek żyje i jest jego nieodzownym elementem (szum drzew, morza, odgłos burzy) Rozwój cywilizacyjny powoduje również powstawanie hałasu (np. odgłos ulicy, stadionu). W Unii Europejskiej na jego intensywność skarży się ok. 1/3 pracowników. Co najmniej 15% pracowników w Polsce jest narażonych na hałas

2 Pojęcia podstawowe

3 Hałas - podstawowe pojęcia i wielkości
Definicja hałas - są to wszelkie niepożądane, nieprzyjemne, uciążliwe, dokuczliwe lub szkodliwe drgania ośrodka sprężystego, oddziaływujące za pośrednictwem powietrza na narząd słuchu i inne zmysły oraz elementy organizmu człowieka, hałas - oznacza każdy dźwięk, który może doprowadzić do utraty słuchu albo może być szkodliwy dla zdrowia lub zwiększać ryzyko wypadku przy pracy, Hałasem przyjęto nazywać wszelkie niepożądane, nieprzyjemne, uciążliwe, dokuczliwe lub szkodliwe drgania ośrodka sprężystego, oddziaływujące za pośrednictwem powietrza na narząd słuchu i inne zmysły oraz elementy organizmu człowieka. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy  w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażaniem na hałas lub drgania mechaniczne podaje trochę inną definicję hałasu. Według niego hałas oznacza każdy dźwięk, który może doprowadzić do utraty słuchu albo może być szkodliwy dla zdrowia lub zwiększać ryzyko wypadku przy pracy.

4 Hałas - podstawowe pojęcia i wielkości
Dźwięki są to drgania mechaniczne ośrodka sprężystego (gazu, cieczy lub ośrodka stałego). Fala akustyczna to zmiany ciśnienia przenoszące się w przestrzeni otaczającej źródło drgań w postaci zagęszczeń i rozrzedzeń ośrodka następujących po sobie. Ciśnienie akustyczne jest to różnica między chwilową wartością ciśnienia w ośrodku w momencie przejścia fali akustycznej a ciśnieniem statycznym. Z fizycznego punktu widzenia, dźwięki są to drgania mechaniczne ośrodka sprężystego (gazu, cieczy lub ośrodka stałego). Drgania te mogą być rozpatrywane jako oscylacyjny ruch cząstek ośrodka względem położenia równowagi, wywołujący zmianę ciśnienia ośrodka w stosunku do wartości ciśnienia statycznego (atmosferycznego). Ta zmiana ciśnienia, (czyli zaburzenie równowagi ośrodka) przenosi się w postaci następujących po sobie lokalnych zagęszczeń i rozrzedzeń cząstek ośrodka w przestrzeń otaczającą źródło drgań, tworząc falę akustyczną. Różnica między chwilową wartością ciśnienia w ośrodku przy przejściu fali akustycznej a wartością ciśnienia statycznego (atmosferycznego) jest zwana ciśnieniem akustycznym p, wyrażanym w[Pa]. Hałasy o niskich poziomach ciśnienia akustycznego odbierane są jako ciche, a o wysokich poziomach ciśnienia akustycznego – jako głośne

5 Ciśnienie akustyczne Lp= 10 log (p2/p02) [dB]
tak zdefiniowany poziom ciśnienia akustycznego jest miarą głośności dźwięku Ze względu na szeroki zakres zmian ciśnienia akustycznego - od 2 · 10-5 do 2 · 102 Pa powszechnie stosuje się skalę logarytmiczną Ciśnienie akustyczne p wyrażone w skali logarytmicznej jest to poziom ciśnienia akustycznego Lp. wyrażanego w decybelach [dB], jako wartości względnej odniesionej do 0,00002Pa. Gdzie: p - ciśnienie akustyczne, którego poziom wyznacza się w [Pa] po – ciśnienie odniesienia, po = 20µPa Jednostką ciśnienia akustycznego jest decybel. Decybel jest jedną dziesiątą częścią podstawowej jednostki logarytmicznej 1 bela, opisującej logarytm stosunku dwóch wartości tej samej wielkości.

6 Częstotliwość Częstotliwość – to liczba okresów drgań, jakie wykonują cząsteczki powietrza w jednostce czasu. Hałasy o niskich częstotliwościach – odbierane są przez człowieka jako dźwięki niskie (np. hałas silnika wysokoprężnego). Hałasy o wysokich częstotliwościach – odbierane są jako dźwięki wysokie (np. gwizd, syk sprężonego powietrza.

7 Hałas - klasyfikacja i podział
1) ze względu na środowisko występowania: hałas przemysłowy, hałas komunalny (w pomieszczeniach mieszkalnych), hałas komunikacyjny. 2) ze na przebieg czasowy: hałas ciągły ustalony, hałas ciągły nieustalony, hałas przerywany, hałas impulsowy. Hałas może podzielić względem kilku kryteriów. Pierwszy to podział ze względu na środowisko występowania, w tym przypadku wyróżniamy hałas przemysłowy, hałas komunalny oraz hałas komunikacyjny Ze względu na zakres częstotliwości wyróżnia się: hałas infradźwiękowy, w którego widmie wyróżnia się składowe o częstotliwościach infradźwiękowych od 1 do 20Hz i niskich częstotliwościach słyszalnych, hałas słyszalny, w którego widmie wyróżnia się składowe o częstotliwościach słyszalnych od 16Hz do16 000Hz, hałas ultradźwiękowy, w którego widmie wyróżnia się składowe o wysokich częstotliwościach słyszalnych i częstotliwościach ultradźwiękowych od Hz do Hz. Ze względu na przebieg czasowy wyróżniamy hałas ciągły i przerywany, ustalony bądź nieustalony. Jeżeli różnice w poziomie natężenia dźwięku mieszczą się w granicach 5 dB, mówimy o hałasie ustalonym, jeżeli przekraczają 5 dB o nieustalonym. Rodzajem hałasu nieustalonego jest hałas impulsowy charakteryzujący się występowaniem 1 lub kilku impulsów dźwiękowych o czasie trwania krótszym niż 1s, np. hałas wywołany uderzeniami młotka.

8 Charakterystyki hałasu
Na wykresach przedstawiono graficznie poszczególne rodzaje hałasu.

9 Hałas - klasyfikacja i podział
Częstotliwości dźwięków (źródło: 3) ze względu na częstotliwość: infradźwiękowy f <20Hz słyszalny 20Hz< f< Hz ultradźwiękowy Hz< f < Hz Ucho ludzkie jest w stanie odebrać dźwięki o częstotliwościach od 20 Hz do 20 kHz (1 kHz = 1000 Hz). Dźwięki takie nazywamy dźwiękami słyszalnymi. Niesłyszalne dla człowieka dźwięki o częstotliwościach poniżej 20 Hz nazywamy infradźwiękami, a dźwięki o częstotliwościach powyżej 20 kHz nazywamy ultradźwiękami. Na rysunku przedstawiono graficznie poszczególne rodzaje dźwięków. Używając pojęcia „hałas” mamy na myśli dźwięki słyszalne (obok pojęcia „hałas” funkcjonują również pojęcia „hałasu infradźwiękowego” i „hałasu ultradźwiękowego”). Stąd też przy podziale hałasu ze względu na zakres częstotliwości wyróżnia się: Hałas infradźwiękowy, który zawiera składowe o częstotliwościach infradźwiękowych (niesłyszalnych) od 1 Hz do 20 Hz i niskich częstotliwości słyszalnych do 50 Hz. Ostatnio dość powszechnie dla hałasu o częstotliwościach od ok. 10 Hz do 250Hz stosowane jest określenie hałas niskoczęstotliwościowy. Hałas słyszalny, który zawiera składowe o częstotliwościach od 20Hz do 16 kHz (niektóre dane literaturowe podają zakres 20 Hz – 20 kHz, a niektóre 16 Hz – 16k Hz). Granice zakresu słyszalności nie są ścisłe i zależą, poza indywidualnymi cechami każdego człowieka, od amplitudy drgań akustycznych oraz od wieku człowieka. Hałas ultradźwiękowy, który zawiera w swoim widmie składowe o częstotliwościach słyszalnych i ultradźwiękowych od 10 do 40 kHz (w niektórych danych wskazywana jest wartość 100 kHz).

10 Przykłady Zależność między ciśnieniem akustycznym, a poziomem ciśnienia akustycznego dla różnych obiektów przedstawiono na rysunku.

11 Przykłady

12 Istota zagrożenia

13 Słuch w liczbach ponad 500 milionów ludzi na całym świecie niedosłyszy
ponad 80 milionów Europejczyków cierpi z powodu utraty słuchu. około 450 milionów Europejczyków (65% całej populacji) jest narażonym na hałas rzędu 55 dB, co może przyczynić się do pojawienia się uczucia niepokoju oraz wystąpienia zakłóceń związanych ze snem 117 milionów (17% populacji) jest narażonych na hałas rzędu 65 dB, co może wpływać negatywnie na ich psychiczne, jak i fizyczne samopoczucie 9,7 milionów (1,4%) żyje na co dzień w hałasie przekraczającym poziom 75 dB,

14 Słuch w liczbach trwały hałas pochodzący z zabawek mechanicznych (pozytywek lub robotów) jest rzędu dB. niektóre rodzaje pistoletów na baterie dla dzieci potrafią wywołać hałas rzędu 110 do 135 dB, co odpowiada hałasowi wytworzonemu przez dużą ciężarówkę bądź hałasowi mierzonemu podczas koncertu rockowego lub startu samolotu. w trakcie ulicznych badań przeprowadzonych wśród użytkowników mp3 w Sydney i Melbourne okazało się, że 25% uczestników badania słuchało muzyki na tyle głośno, że mogło to grozić uszkodzeniem słuchu. Średni poziom głośności wynosił aż 79,8 dB.

15 Słuch w liczbach nauczyciele cierpią w wyniku istniejącego wokół hałasu. Dotyczy to prawie 70% nauczycieli uczących w klasach oraz 80% nauczycieli i doradców nauczania początkowego i opiekujących się zajęciami pozaszkolnymi. w czasie ulicznych godzin szczytu notuje się średni hałas rzędu dB - może być denerwujący, nie stanowi zagrożenia, pod warunkiem, ze nie przebywasz pod jego wpływem przez długi czas. Nikt nie powinien jednak być narażony na hałas rzędu dB dłużej niż 1 minutę i 29 sekund podczas jednego dnia. szacuje, że do 2025 roku więcej niż 900 milionów ludzi na całym świecie będzie cierpieć powodu ubytku słuchu większej niż 25 dB.

16 Procentowy udział czynników związanych ze środowiskiem pracy
Hałas jest zjawiskiem występującym powszechnie. Stykamy się z nim w środowisku pracy, ale otacza nas również w życiu codziennym. Z danych statystycznych wynika, że ponad 50% osób zatrudnionych w warunkach narażenia, pracuje w narażeniu na hałas. Źródło: dane PIP

17 Ujemne skutki oddziaływania hałasu na organizm człowieka: słuchowe,
Istota zagrożenia Ujemne skutki oddziaływania hałasu na organizm człowieka: słuchowe, pozasłuchowe. Niekorzystne oddziaływanie hałasu na organizm człowieka w warunkach narażenia zawodowego można podzielić na dwa rodzaje: wpływ hałasu na narząd słuchu pozasłuchowe działania hałasu na organizm, w tym na podstawowe układy i narządy oraz zmysły człowieka

18 Podstawowym skutkiem oddziaływania hałasu na narząd słuchu jest
Istota zagrożenia Podstawowym skutkiem oddziaływania hałasu na narząd słuchu jest czasowe lub trwałe przesunięcie progu słyszenia. Czasowe przesunięcie progu słyszenia jest swego rodzaju reakcją obronną organizmu na nadmierny hałas i ustępuje po upływie określonego czasu. Trwałe przesunięcie progu słyszenia jest nieodwracalne i wynika z wywoływanych hałasem zmian w uchu środkowym i wewnętrznym. Powstawanie uszkodzeń słuchu jest najczęściej procesem powolnym – ubytki słuchu pojawiają się stopniowo i bezboleśnie. Z tego powodu osoby narażone na hałas często nie dostrzegają jego negatywnego oddziaływania aż do momentu, w którym okazuje się, że nastąpiły u nich poważne ubytki słuchu.

19 Istota zagrożenia Do trwałych ubytków słuchu dochodzi najczęściej w wyniku długotrwałego narażenia na hałas o poziomach dźwięku A przekraczających 80 dB. chemiczne ototoksyczne Substancje Potęgują prawdopodobieństwo utraty słuchu Do trwałych ubytków słuchu dochodzi najczęściej w wyniku długotrwałego narażenia na hałas o poziomach dźwięku A przekraczających 80dB. Trwały ubytek słuchu spowodowany hałasem w miejscu pracy przy spełnieniu odpowiednich kryteriów może być traktowany jako choroba zawodowa Jednoczesny kontakt z niektórymi substancjami chemicznymi (tzw. ototoksycznymi np. toluenem) i narażenie na hałas może ponadto znacznie zwiększać prawdopodobieństwo uszkodzenia słuchu.

20 Istota zagrożenia Hałasy o wysokich szczytowych poziomach ciśnienia akustycznego, rzędu dB (szczególnie hałasy impulsowe), stają się czynnikiem niebezpiecznym środowiska pracy, może dojść do uszkodzenia struktur anatomicznych słuchu Hałasy o wysokich szczytowych poziomach ciśnienia akustycznego, rzędu dB (szczególnie hałasy impulsowe), stają się czynnikiem niebezpiecznym środowiska pracy, gdyż narażenie na hałas o takich poziomach może prowadzić do natychmiastowego i nieodwracalnego uszkodzenia słuchu – perforacji, ubytków w błonie bębenkowej

21 Wpływ hałasu na organizm człowieka
Pozasłuchowe skutki oddziaływania hałasu (po przekroczeniu 75 dB) nerwice, bóle głowy, pobudliwość, osłabiony czas reakcji, nadciśnienie tętnicze, choroba wrzodowa, choroby wzroku. Pozasłuchowe skutki oddziaływania hałasu nie są jeszcze w pełni rozpoznawalne. Badania doświadczalne pokazują, że po przekroczeniu przez hałas poziomu dźwięku A rzędu 75 dB występują wyraźne zaburzenia funkcji fizjologicznych organizmu, wynikające z istnienia powiązań nerwowych dróg układu słuchowego z innymi układami organizmu człowieka: ośrodkowym układem nerwowym , układem krążenia – zmiana częstości skurczów serca, ciśnienia krwi i innych gruczołów wydzielania wewnętrznego przewodu pokarmowego – zmiana perystaltyki jelit i żołądka. Można stwierdzić, że pozasłuchowe skutki działania hałasu są uogólnioną odpowiedzią organizmu na działanie hałasu, jako stresora przyczyniającego się do rozwoju różnego typu chorób (np. choroba ciśnieniowa, choroba wrzodowa, nerwice i inne. Słabsze bodźce akustyczne (o poziomie 55-75dB) mogą powodować rozproszenie uwagi, utrudniać pracę, zmniejszać jej wydajność. Wśród pozasłuchowych skutków działania hałasu należy jeszcze wymienić jego wpływ na zrozumiałość i maskowanie mowy lub dźwiękowych sygnałów bezpieczeństwa. Utrudnione porozumiewanie się ustne w hałasie (o poziomie dB) i maskowanie sygnałów bezpieczeństwa nie tylko zwiększa uciążliwość warunków pracy i zmniejsza jej wydajność, lecz może być również przyczyną wypadków przy pracy. Czynniki środowiska pracy

22 Szkodliwy wpływ hałasu

23 Oddziaływanie hałasu na organizm człowieka
Odczucia, jakie doznaje człowiek poddany działaniu hałasu, zależne są między innymi od: poziomu ciśnienia akustycznego, czasu działania hałasu, fizycznych cech (częstotliwości), warunków zdrowotnych (typu budowy ciała, ogólnego stanu zdrowia i przebytych chorób), postawy osoby narażonej na hałas.

24 Szkodliwy wpływ hałasu na zdrowie człowieka
Klasyfikacja hałasu pod względem jego szkodliwego wpływu na zdrowie człowieka przedstawia się następująco: hałas o natężeniu poniżej 35 decybeli - brak znacznego szkodliwego działania na zdrowie człowieka, jednak może być denerwujący i utrudniać skupienie uwagi; hałas o natężeniu od 35 decybeli do 70 decybeli - działają negatywnie na ośrodkowy układ nerwowy, co w konsekwencji prowadzi do obniżenia wydajności organizmu czy uczucia zmęczenia;

25 Szkodliwy wpływ hałasu na zdrowie człowieka
hałas o natężeniu od 70 decybeli do 85 decybeli - jeśli jest trwały, powoduje obniżenie produktywności w pracy, może na stałe osłabić słuch, jest przyczyną bólów głowy, działa krzywdząco na układ nerwowy, hałas o natężeniu od 85 decybeli do 130 decybeli - w znaczny sposób uszkadza narząd słuchu i powoduje wiele różnych schorzeń innych układów (krwionośnego, nerwowego), może się przyczynić do zaburzeń równowagi, a nawet uniemożliwić czytelność i przystępność mowy,

26 Szkodliwy wpływ hałasu na zdrowie człowieka
hałas o natężeniu od 130 decybeli do 150 decybeli - wywołują drgania poszczególnych narządów wewnętrznych w organizmie ludzkim, uszkadzając je przy tym trwale, wywołując liczne schorzenia; przebywanie w takim hałasie wiąże się jednoznacznie z trwałym uszkodzeniem słuchu, hałas o natężeniu powyżej 150 decybeli - wystarczy niespełna 5 minut, by taki hałas sparaliżował organizm; wywołuje mdłości, zaburzenia błędnika czy całkowicie zaburzył koordynację ruchową (głównie kończyn).

27 Szkodliwy wpływ hałasu na narząd słuchu
Wiąże się z następującymi cechami i okolicznościami narażenia: długotrwałym oddziaływaniem hałasu o równoważnym poziomie dźwięku A > 80 dB, hałas o widmie z przewagą częstotliwości średnich i wysokich, długi czas oddziaływania hałasu, ekspozycja na hałas ciągły, hałas impulsowy, osobnicza podatność na uszkadzający wpływ hałasu. Szkodliwy wpływ hałasu na narząd słuchu wiąże się z następującymi cechami i okolicznościami narażenia: - długotrwałym oddziaływaniem hałasu o równoważnym poziomie dźwięku A > 80dB - bodźce słabsze nie uszkadzają narządu słuchu nawet przy długotrwałym nieprzerwanym działaniu, - hałas o widmie z przewagą częstotliwości średnich i wysokich - hałas o takim widmie jest dla słuchu bardziej niebezpieczny, niż hałas o widmie, w którym maksymalna energia zawarta jest w zakresie niskich częstotliwości; wynika to z charakterystyki czułości ucha ludzkiego, która jest największa w zakresie częstotliwości 3 ÷ 5 kHz, - długi czas oddziaływania hałasu - skutki działania hałasu kumulują się w czasie; zależą one od dawki energii akustycznej, przekazanej do organizmu w określonym przedziale czasu, - ekspozycja na hałas ciągły- nawet krótkotrwałe przerwy umożliwiają bowiem procesy regeneracyjne słuchu, - hałas impulsowy - charakteryzuje się on tak szybkim narastaniem ciśnienia akustycznego do dużych wartości, że mechanizmy obronne narządu słuchu zapobiegające wnikaniu energii akustycznej do ucha nie zdołają zadziałać, - osobnicza podatność na uszkadzający wpływ hałasu - zależy ona od cech dziedzicznych oraz nabytych np. w wyniku przebytych chorób. Czynniki środowiska pracy

28 Fizjologiczne ubytki słuchu
Problem polega na tym, że utrata słuchu nie boli, lecz pogłębia się z wiekiem i okresem narażenia. Do fizjologicznego ubytku słuchu dochodzi ubytek słuchu wynikający z pracy w narażeniu na hałas. Fizjologiczne ubytki słuchu związane z wiekiem różnią się u obu płci. Mężczyźni znacznie wcześniej zaczynają tracić słuch. Średnie wartości fizjologicznych ubytków słuchu w zależności od wieku przedstawia powyższa tabela. Ubytki słuchu dzielimy na: Niedosłuch lekkiego stopnia - ubytki do 40 dB, występują wady artykulacji, Niedosłuch średniego stopnia - ubytki od 45 do 65 dB, ubytki w zakresie mowy( Hz), występuja trudności w zrozumieniu mowy, Niedosłuch głęboki - ubytki od 70 do 85 dB, występują bardzo duże zaburzenia w zrozumieniu mowy, Resztki słuchowe i głuchota - pozostały jedynie wysepki słuchowe w częstotl. pow Hz i natężeniu pow.85 dB - odczuwa się dźwięki jako wibracje

29 Ryzyko utraty słuchu podczas pracy w hałasie
W tabeli podano ryzyko utraty słuchu w procentach podczas pracy w hałasie. Wynika z tego, że im dłuższy okres narażenia i im wyższy poziom natężenia dźwięku tym większe prawdopodobieństwo utraty słuchu.

30 Wielkości charakteryzujące hałas w środowisku pracy

31 Wielkości charakteryzujące hałas
Hałas w środowisku pracy charakteryzowany jest przez: równoważny poziom dźwięku A, poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godz. dnia pracy (LEX, 8h ) lub do tygodnia pracy (L EX,w ), maksymalny poziom dźwięku A (LAmax ), szczytowy poziom dźwięku C (LCpeak ), Aby uwzględnić właściwości słuchu ludzkiego, a w szczególności zmianę jego czułości w zależności od częstotliwości hałasu, w praktyce pomiarowej stosuje się także poziomy ciśnienia akustycznego skorygowane odpowiednimi charakterystykami częstotliwościowymi (charakterystyki A, C, G) i na przykład poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową A przyjęto nazywać poziomem dźwięku A, a poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową C - poziomem dźwięku C. Często zdarza się, że pracownik w ciągu zmiany roboczej wykonuje pracę na różnych maszynach, które generują hałasy o różnych poziomach ciśnienia akustycznego. W takim przypadku aby określić jakie ryzyko niesie dla pracownika oddziałujący na niego w ciągu zmiany hałas należy wyliczyć równoważny poziom dźwięku A. Równoważny poziom dźwięku A jest to taki poziom dźwięku A, który działając przez taki sam czas jak hałas o zmiennym poziomie ciśnienia akustycznego, niesie ze sobą taką samą energię i takie samo ryzyko uszkodzenia słuchu. Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy (LEX, 8h ) to wielkość stosowana do scharakteryzowania hałasu zmieniającego się w czasie lub zmiennej ekspozycji na hałas. Definiowany jest jako równoważny (uśredniony energetycznie) poziom dźwięku A, mierzony w decybelach, wyznaczony dla czasu ekspozycji na hałas równego znormalizowanemu czasowi pracy (tj. dla 8-godzinnego dnia pracy lub tygodnia pracy). Maksymalny poziom dźwięku A (LAmax ) jest to maksymalna wartość skuteczna poziomu dźwięku A. Szczytowy poziom dźwięku C (LCpeak ) to maksymalna wartość chwilowa poziomu dźwięku C. Wielkości te służą do oceny hałasów krótkotrwałych i impulsowych o dużych poziomach.

32 Dopuszczalne wartości hałasu
poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy (LEX,8h) nie powinien przekraczać 85 dB, maksymalny poziom dźwięku A (LAmax) nie powinien przekraczać 115 dB, szczytowy poziom dźwięku C (LCpeak) nie powinien przekraczać dB. Dopuszczalne wartości hałasu słyszalnego w środowisku pracy zostały określone w rozporządzeniu ministra pracy i polityki społecznej w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy i wynoszą: poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy (LEX,8h) nie powinien przekraczać 85 dB, a odpowiadająca mu ekspozycja dzienna nie powinna przekraczać 3,64·103 Pa2·s; lub - wyjątkowo w przypadku hałasu oddziałującego na organizm człowieka w sposób nierównomierny w poszczególnych dniach w tygodniu - poziom ekspozycji na hałas odniesiony do przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy (LEX,W) nie powinien przekraczać wartości 85 dB, a odpowiadająca mu ekspozycja tygodniowa nie powinna przekraczać wartości 18,2 · 103 Pa2 · s; maksymalny poziom dźwięku A (LAmax) nie powinien przekraczać 115 dB; szczytowy poziom dźwięku C (LCpeak) nie powinien przekraczać 135 dB.

33 Wartości progów działania
Wartości progów działania dla wielkości charakteryzujących hałas: dla poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy lub poziomu ekspozycji na hałas odniesionego do tygodnia pracy - wartość progu działania wynosi 80 dB,  dla szczytowego poziomu dźwięku C - jako wartość progu działania przyjmuje się wartość NDN wynoszącą 135 dB. Wartości progów działania to wartości wielkości charakteryzujących hałas i drgania mechaniczne po przekroczeniu których pracodawca jest zobowiązany podjąć określone w przepisach prawa działania mające na celu ograniczenie ryzyka zawodowego związanego z hałasem lub drganiami. Wartości progów działania dla wielkości charakteryzujących hałas w środowisku pracy zostały podane w załączniku do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz. U. 2005, nr 157, poz. 1318). Wartości te wynoszą: poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy lub poziomu ekspozycji na hałas odniesiony do tygodnia pracy - 80 dB; szczytowy poziom dźwięku C dB. Podane wyżej wartości normatywne obowiązują, jeżeli inne szczegółowe przepisy nie określają wartości niższych (np. na stanowisku pracy młodocianego - LEX,8h = 80 dB, na stanowisku pracy kobiety w ciąży - LEX,8h = 65 dB).

34 Ekspozycja na hałas Odpowiednikiem poziomu ekspozycji na hałas, odniesionego do dnia lub tygodnia pracy, jest wielkość zwana dzienną lub tygodniową ekspozycją na hałas EA,Te tzw. „dawka hałasu” wyrażana w [Pa2 x s]. Między ekspozycją na hałas a poziomem ekspozycji istnieje następujący związek: EA,Te= 1,15 x 10-5 x 100,1Lex,8h

35 Poziom ekspozycji na hałas 85 dB
Ekspozycja na hałas Poziom ekspozycji na hałas 85 dB Ekspozycja dzienna 3,64 x [Pa2 x s] Jak to rozumieć? Gdybyśmy zamknęli na 8 godzin pracownika w kabinie np. do badań audiometrycznych z urządzeniem wytwarzającym dźwięk o poziomie 85dB to po 8 godzinach pobytu tam pracownik przejąłby przez swój układ słuchu energię równą: 3,64 x Pa2 x s

36 Ekspozycja na hałas Ekspozycja równomierna - codziennie przez 5 dni w tygodniu pracownik jest narażony na podobny hałas. Ekspozycja nierównomierna - w każdym dniu tygodnia narażony jest na inny hałas.

37 Ocena narażenia na hałas
Ocena narażenia na hałas polega na wykonaniu pomiarów poziomu dźwięków i porównaniu z wartościami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. poz. 817). Źródło:

38 Wartość pomiaru w stosunku do wartości NDN
Tak jak już wspomniano wcześniej poziom natężenia dźwięku wyrażany jest w skali logarytmicznej. Niesie to za sobą trudności w interpretacji wyników. Często można usłyszeć, że hałas przekroczony jest tylko o kilka decybeli. W rzeczywistości przekroczenie o 3 dB dopuszczalnego poziomu natężenia dźwięku wartości powoduje, że 2 krotnie przekroczona została wartość NDN (najwyższe dopuszczalne natężenie), o 10 decybeli – 10 krotne przekroczenie wartości NDN , a przekroczenie o 20 decybeli dopuszczalnego poziomu natężenia dźwięku daje 100 krotne przekroczenie wartości NDN . W tabeli przedstawiono zależność pomiędzy poziomem natężenia dźwięku a krotności8ą dopuszczalnej normy.

39 0,5 NDN = 82 dB ryzyko małe, pomijalne Lzm< 0,5 NDN
Kryteria oceny hałasu ryzyko małe, pomijalne Lzm< 0,5 NDN ryzyko średnie, akceptowalne ,5 < Lzm < 1,0 NDN ryzyko duże, nieakceptowalne Lzm > 1,0 NDN 0,5 NDN = 82 dB Ryzyko zawodowe określa się przez określenie prawdopodobieństwa wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywana pracą, powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy. Do oceny narażenia zawodowego na hałas i ryzyka powstania negatywnych skutków działania hałasu w postaci uszkodzeń słuchu (kryterium szkodliwości) można przyjąć następującą zasadę (z uwzględnieniem krotności przekroczenia wartości dopuszczalnej NDN) ryzyko małe, pomijalne Lzm< 0,5 NDN ryzyko średnie, akceptowalne 0,5 < Lzm < 1,0 NDN ryzyko duże, nieakceptowalne Lzm > 1,0NDN gdzie, Lzm – zmierzone lub obliczone wartości charakteryzujące hałąs NDN – najwyższe dopuszczalne natężenie – wartości dopuszczalne określone w rozporządzeniu w/s NDS i NDN Należy pamiętać, że 0,5 NDN dla hałasu to 82 dB.

40 Propagacja hałasu w przestrzeni otwartej
W przestrzeni otwartej, do punktu obserwacji docierają na ogół fale bezpośrednie z tego źródła. W takiej sytuacji poziom ciśnienia akustycznego maleje o 6 dB przy podwojeniu odległości od źródła np. w odległości 2 m od źródła – 100 dB, w odległości 4 m – 94 dB w odległości 8 m – 88 dB Hałas będzie inaczej zachowywał się na przestrzeni otwartej , a inaczej w zamkniętym pomieszczeniu. Na przestrzeni otwartej, do punktu obserwacji docierają na ogół fale bezpośrednie ze źródła. W takiej sytuacji poziom ciśnienia akustycznego maleje o 6 dB przy podwojeniu odległości od źródła np. jeżeli odległości 2m od źródła poziom natężenia hałasu wynosi 100dB, to w odległości 4m , (podwojenie odległości 2x 2m) zmaleje o 6 dB i osiągnie poziom 94 dB, a w odległości 8m (2 x 4m) znowu zmaleje o 6dB i osiągnie poziom 88 dB.

41 Propagacja hałasu w pomieszczeniach
Jeżeli źródło hałasu i pracownik znajdują się w pomieszczeniu, wówczas oprócz fal bezpośrednich do pracownika dochodzą fale odbite od ścian pomieszczenia (fale częściowo są pochłaniane przez przegrody). O całkowitym sumarycznym poziomie ciśnienia akustycznego w punkcie obserwacji decyduje suma energii fali akustycznej pochodzącej od źródła i energii fal odbitych. Inaczej zachowuje się hałas w pomieszczeniu zamkniętym. Jeżeli źródło hałasu i pracownik znajdują się w pomieszczeniu, wówczas oprócz fal bezpośrednich do pracownika dochodzą fale odbite od ścian pomieszczenia (fale częściowo są pochłaniane przez przegrody). O całkowitym sumarycznym poziomie ciśnienia akustycznego w punkcie obserwacji decyduje suma energii fali akustycznej pochodzącej od źródła i energii fal odbitych.

42 Sposoby ochrony przed hałasem

43 Sposoby ochrony przed hałasem
Eliminacja hałasu u źródła. Ograniczenie przebywania pracownika w strefie zagrożenia. Stosowanie osłon skierowanych na hałas. Stosowanie barier odsuwających pracownika od źródła zagrożenia. Jeżeli którykolwiek z określonych normą parametrów hałasu jest przekroczony pracodawca jest obowiązany podjąć działania zmierzające do ograniczenia narażenia pracowników na hałas. Do działań w pierwszym rzędzie należą zabiegi techniczne. Jeśli nie istnieją możliwości techniczne likwidacji hałasu należy podjąć działania organizacyjne. Sposoby ochrony przed hałasem można podzielić na 4 główne kategorie. 1. Eliminacja hałasu u źródła 2. Eliminacja pracownika ze strefy zagrożenia 3. Stosowanie osłon skierowanych na hałas 4. Stosowanie barier odsuwających pracownika od źródła zagrożenia Zawsze powinniśmy dążyć do tego, aby wyeliminować hałas u źródła, bo w ten sposób znacznie można ograniczyć zagrożenie. Jeżeli nie ma takiej możliwości, do redukcji zagrożenia powinniśmy podchodzić w podanej kolejności, na koniec zostawiając środki dotyczące bezpośrednio pracownika np. ochronniki słuchu.

44 Eliminacja hałasu u źródła
wybór i stosowanie procesów technologicznych o małej emisji hałasu, wybór i stosowanie maszyn (zarówno typów, jak i egzemplarzy) o małej emisji hałasu, zmiana warunków pracy maszyny, modernizacja lub wymiana części składowych maszyny, odpowiednia konserwacja maszyny. Eliminacja hałasu u źródła to: wybór i stosowanie procesów technologicznych o małej emisji hałasu np.: zastąpienie procesu kucia walcowaniem lub wytłaczaniem, zastąpienie procesu nitowania skręcaniem, zastosowanie obróbki chemicznej zamiast mechanicznej, wybór i stosowanie maszyn (zarówno typów, jaki egzemplarzy) o małej emisji hałasu – maszyny i urządzenia używane w zakładach powinny być oznaczone znakiem CE. W dokumentacji technicznej maszyny musi być podany poziom ciśnienia akustycznego emisji hałasu, zmiana warunków pracy maszyny, modernizacja lub wymiana części składowych maszyny np. zastosowanie innego rodzaju dysz w urządzeniach wykorzystujących sprężone powietrze, zastosowanie łożysk cichobieżnych, wyłożenie wewnętrznych powierzchni obudów materiałem dźwiękochłonnym, zastosowanie blachy perforowanej zamiast pełnej na obudowy, które mogą drgać, odpowiednia konserwacja maszyny.

45 Ograniczenie przebywania pracownika w strefie zagrożenia
automatyzacja, robotyzacja, zastosowanie zdalnego sterowania. Jeżeli nie można zastosować rozwiązań technicznych należy dążyć do ograniczenia przebywania pracownika w strefie zagrożenia poprzez automatyzację, robotyzację procesów lub zastosowanie zdalnego sterowania.

46 Stosowanie osłon skierowanych na hałas
dźwiękochłonne ekrany – skuteczność do 5 dB, dźwiękochłonne obudowy maszyn – skuteczność do 25 dB, wydzielenie maszyny, wygłuszenie pomieszczeń, powieszenie pod sufitem brył geometrycznych rozbijających fale, wytwarzanie fal o przeciwnej amplitudzie do fali wytwarzanej przez urządzenie, odpowiednie usytuowanie źródeł hałasu względem siebie i względem ścian pomieszczenia. Stosowanie barier skierowanych na źródło hałasu to kolejna grupa rozwiązań technicznych, a mianowicie: ograniczanie narażenia na hałas takimi środkami technicznymi, jak: obudowy dźwiękoizolacyjne maszyn (skuteczność wytłumienia do 25dB), kabiny dźwiękoszczelne dla personelu, tłumiki, ekrany (skuteczność wytłumienia 5dB) i materiały dźwiękochłonne (obniżenie hałasu o 3-7dB), wygłuszenie pomieszczeń (wyłożenie przeszkód odbijających dźwięk materiałami dźwiękochłonnymi pozwala na zwiększenie chłonności akustycznej pomieszczenia i eliminacje hałasu odbitego od przeszkód. Metoda ta pozwala na obniżenie hałasu o 3-7dB, lecz tylko w pomieszczeniach, których początkowa chłonność była niewielka, powieszenie pod sufitem brył geometrycznych rozbijających fale, wytwarzanie fal o przeciwnej amplitudzie do fali wytwarzanej przez urządzenie, zastosowanie środków organizacyjnych polegających na odpowiednim usytuowaniu źródeł hałasu względem siebie i względem ścian pomieszczenia, (zaleca się aby odległość pomiędzy maszynami wynosiła nie mniej niż 2-3m, maszyny powinny się znajdować jak najdalej od ścian i innych powierzchni odbijających), oddzieleniu obszarów, w których wykonywane są prace o małej emisji hałasu, od obszarów, w których wykonywane są prace o dużej emisji hałasu.

47 Sposoby ochrony przed hałasem
Brak ochrony Adaptacja akustyczna polega przede wszystkim na zwiększeniu chłonności akustycznej ścian i stropów hali przemysłowej przez wykładanie ich odpowiednimi materiałami dźwiękochłonnymi, również na odpowiednim usytuowaniu maszyn, stosowaniu ścianek działowych, przegród i ekranów akustycznych. W ten sposób uzyskuje się zmniejszenie fal odbitych, co prowadzi do ogólnego zmniejszenia poziomu hałasu(3-7dB). Na kolejnych slajdach przedstawiono graficznie sposoby ograniczania narażenia na hałas poprzez zastosowanie: izolacji podłoża adaptacji akustycznej pomieszczeń (wygłuszania) ekranów dźwiękochłonnych obudowy źródeł hałasu zdalnej obsługi, kabin dźwiękochłonnych

48 Sposoby ochrony przed hałasem
Izolacja od podłoża

49 Sposoby ochrony przed hałasem
Adaptacja akustyczna

50 Sposoby ochrony przed hałasem
Ekran dźwiękochłonny

51 Sposoby ochrony przed hałasem
Obudowa dźwiękochłonna

52 Sposoby ochrony przed hałasem
Zdalna obsługa, kabiny dźwiękochłonne

53 Materiały dźwiękochłonne
Jako materiały dźwiękochłonne stosuje się: kotary bawełniane wełnę mineralną płyty wiórowo-ceramiczne płyty paździerzowe folię karbowaną filc Materiały dźwiękochłonne pochłaniają dźwięk dzięki swojej porowatej lub włóknistej strukturze. Drgania akustyczne rozprzestrzeniają się w porach lub kanalikach materiału wypełnionych powietrzem. Energia akustyczna jest tracona na skutek pokonywania sił lepkości powietrza. Typowe materiały dźwiękochłonne: waty bawełniane, waty szklane, żużlowe, filce, materiały włókiennicze, wyprawy porowate

54 Przykład zastosowania obudowy dźwiekochłonnej
Przykład zastosowania obudowy dźwiękochłonnej w hali produkcyjnej. Niektóre rozwiązania ograniczające wpływ hałasu na pracowników mogą przybierać spore rozmiary.

55 Bariery odsuwające pracownika od źródła zagrożenia
Stosowanie barier odsuwających pracownika od źródła zagrożenia: środki ochrony indywidualnej, właściwa organizacja pracy, badania lekarskie, szkolenia bhp, właściwie przeprowadzona ocena ryzyka i informowanie pracowników o ryzyku, prace wzbronione. Stosowanie barier odsuwających pracownika od źródła zagrożenia, a mianowicie: wyposażenie pracowników w odpowiednio dobrane środki ochrony indywidualnej – o nich za chwilę, ograniczanie czasu i poziomu narażenia oraz liczby osób narażonych na hałas przez właściwą organizację pracy, w szczególności stosowanie skróconego czasu pracy lub przerw w pracy i rotacji na stanowiskach pracy, chodzi o zmniejszenie czasu narażenia poszczególnych pracowników, gdyż to przekłada się bezpośrednio na poziom pochłoniętej „dawki hałasu”, właściwie przeprowadzona ocena ryzyka i informowanie pracowników o ryzyku, która będzie uwzględniać aktualne pomiary natężenia hałasu na stanowiskach pracy, wskazywać zagrożenia oraz sposób ograniczenia ryzyka, badania lekarskie – zgodnie z Kodeksem pracy pracownik nie może być dopuszczony do wykonywania pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do pracy na zajmowanym stanowisku pracy. W skierowaniu na badania powinno być zaznaczone, że praca będzie odbywać się w narażeniu na hałas. Z rozporządzenia ws badań profilaktycznych pracowników wynika, że badania ogólne przy zatrudnianiu w narażeniu na hałas powinny być wykonywane co 4 lata, a badania otolaryngologiczne i audiometryczne - przez pierwsze 3 lata pracy w hałasie co rok, później co 3 lata, szkolenia w zakresie bhp – w momencie przyjmowania pracownika do pracy powinien być on poddany szkoleniu wstępnemu ogólnemu i stanowiskowemu, powinien być zapoznany z zagrożeniami występującymi na stanowisku pracy oraz ze sposobami ochrony przed nimi, w tym przed hałasem. W okresie 12 miesięcy od momentu zatrudnienia powinien być poddany szkoleniu okresowemu, które winno być powtarzane nie rzadziej niż raz na 3 lata, prace wzbronione pracownikom i kobietom w ciąży– o tym w dalszej części prezentacji.

56 Prace wzbronione Pracownicy młodociani nie mogą pracować, jeśli:
poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godz. dobowego lub do przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy przekracza 80 dB, szczytowy poziom dźwięku C przekracza wartość 130 dB, maksymalny poziom dźwięku A przekracza wartość 110 dB. Szczególną ochroną przed hałasem są objęci młodociani oraz kobiety w ciąży. W myśl zapisów zawartych w rozporządzenia Rady Ministrów z 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz. U. Nr 200, poz. 2047, ze zmianami oraz z 2006 r. Nr 107, poz. 724 i Dz. U poz. 929), wzbronione jest zatrudnianie ich na stanowiskach pracy, na których poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8- godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy przekracza wartość 80 dB, szczytowy poziom dźwięku C – wartość 130 dB, a maksymalny poziom dźwięku A – 110 dB.

57 Prace wzbronione Kobiety w ciąży nie mogą pracować, jeśli:
poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godz. dobowego lub do przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy przekracza 65 dB, szczytowy poziom dźwięku C przekracza wartość 130 dB, maksymalny poziom dźwięku A przekracza wartość 110 dB. Zgodnie z rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545 ze zmianami z 2002 r. Nr 127, poz. 1092) nie wolno zatrudniać kobiet w ciąży w środowisku, w którym poziom ekspozycji na hałas odniesiony do do 8- godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy przekracza wartość 65 dB, szczytowy poziom dźwięku C – wartość 130 dB, a maksymalny poziom dźwięku A – 110 dB.

58 Środki ochrony indywidualnej
Środki ochrony indywidualnej słuchu, czyli ochronniki słuchu dzieli się na: nauszniki przeciwhałasowe, wkładki przeciwhałasowe. Ochronniki słuchu są najprostszym i najszybszym sposobem ochrony narządu słuchu przed skutkami oddziaływania hałasu. Ochronniki słuchu dzieli się na: nauszniki przeciwhałasowe wkładki przeciwhałasowe Nauszniki przeciwhałasowe – to ochronniki składające się z dwóch czasz tłumiących dociskanych do głowy i całkowicie zakrywających małżowiny uszne. Nauszniki przeciwhałasowe mogą być niezależne (wtedy czasze połączone są za pomocą specjalnej sprężyny przeznaczonej do noszenia na szczycie głowy, z tyłu głowy lub pod brodą) lub mogą być mocowane do hełmów ochronnych (wtedy każda z czasz zaopatrzona jest w rodzaj specjalnego mocowania do hełmu). Nauszniki przeciwhałasowe występują w trzech rozmiarach: dużym, średnim i małym. Wkładki przeciwhałasowe – to ochronniki słuchu noszone w zewnętrznym przewodzie słuchowym albo w małżowinie usznej, zamykające wejście do zewnętrznego kanału usznego. Wkładki hałasowe mogą być jednokrotnego lub wielokrotnego użytku. Najczęściej wykonuje się je z silikonu, gumy i innych tworzyw sztucznych oraz bawełny (jednorazowe). Niektóre wkładki wykonane są z materiałów formowalnych i użytkownik sam musi nadać im kształt przed użyciem. Istnieją również wkładki formowalne indywidualnie dla określonego użytkownika. Wkładki, podobnie jak nauszniki występują w różnych rozmiarach.

59 Dobór ochronników słuchu
Wybór ochronników słuchu oznakowanych znakiem CE, Dobór ochronników do parametrów hałasu, Dobór ochronników pod kątem innych czynników środowiska pracy (wysoka lub niska temperatura, środowiska o dużej wilgotności, konieczność porozumiewania się w warunkach hałasu ciągłego), Dobór ochronników pod kątem kompatybilności z innymi środkami ochrony indywidualnej, Dobór ochronnika do cech indywidualnych pracownika. Przy doborze ochronników słuchu musimy kierować się kilkoma podstawowymi zasadami: 1. Wybór ochronników słuchu oznakowanych znakiem CE – ochronniki słuchu jako środek ochrony indywidualnej przed hałasem muszą spełniać określone wymagania. Podstawą prawną jest tu rozporządzenie ministra gospodarki z dnia z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. z dnia 28 grudnia 2005 r.). Przede wszystkim muszą one oznakowane znakiem CE i spełniać wymagania oceny zgodności. 2. Dobór ochronników do parametrów hałasu wielkość hałasu pod ochronnikiem nie powinna przekraczać wartości dopuszczalnych, zaleca się aby poziom dźwięku A pod ochronnikiem był mniejszy o 5-10dB, od wartości dopuszczalnej lecz nie więcej niż 15dB (zbyt duże stłumienie hałasu może spowodować u pracownika poczucie izolacji od otoczenia – dyskomfort – przerwy w jego stosowaniu 3. Dobór ochronników pod kątem innych czynników środowiska pracy. Niekiedy istnieje również potrzeba doboru ochronników słuchu pod kątem innych czynników środowiska pracy lub do specyficznych zadań, jakie muszą wykonywać pracownicy. Należy tu wymienić wysoką lub niską temperaturę otoczenia, środowiska o dużej wilgotności, konieczność porozumiewania się w warunkach hałasu ciągłego, konieczność porozumiewania się w warunkach sporadycznego hałasu impulsowego (można stosować ochronniki z regulowanym tłumieniem. 4. Dobór ochronników pod kątem kompatybilności z innymi środkami ochrony indywidualnej Czasami oprócz ochronników słuchu pracownik stosuje inne środki ochrony indywidualnej. Należy wtedy tak dobrać ochronniki, aby wszystkie stosowane środki ochrony indywidualnej spełniały swoje zadania. Gdy np. pracownik używa hełmu, należy stosować nauszniki nahełmowe. Innym przykładem może być równoczesne stosowanie ochronników słuchu i ochron oczu. Elementy mocujące ochrony oczu (np. opaska utrzymująca gogle na głowie pracownika) może powodować, że czasze nauszników nie będą ściśle przylegać do głowy, przez co zmniejszy się ich skuteczność. W takim przypadku należy stosować wkładki przeciwhałasowe. 5. Dobór ochronników do cech indywidualnych pracownika Wymiary ochronnika słuchu powinny być dostosowane do cech indywidualnych użytkownika. Niekiedy mogą istnieć przeciwwskazania medyczne do stosowania określonego ochronnika (np. choroby skóry lub nietypowy kształt kanału usznego). Należy również dążyć do minimalizacji uczucia dyskomfortu, jakie może powodować stosowanie ochronnika, tak aby pracownik nie robił przerw w jego stosowaniu. Z tego względu zaleca się aby pracownik mógł wybrać najbardziej odpowiadający mu ochronnik z wyselekcjonowanych na poprzednich etapach.

60 Wkładki przeciwhałasowe
Wkładki do uszu (luzem, na sznurku, na pałąku) Na zdjęciach przedstawiono przykłady wkładek przeciwhałasowych, nauszników z pałąkami oraz nauszników dostosowanych do stosowania razem z ze środkami głowy – mocowanych do hełm ochronnych lub wyposażonych w pałąki z tyłu głowy (źródło: poland.pl)

61 Ochronniki słuchu pałąkowe nagłowne
Na zdjęciach przedstawiono przykłady wkładek przeciwhałasowych, nauszników z pałąkami oraz nauszników dostosowanych do stosowania razem z ze środkami głowy – mocowanych do hełm ochronnych lub wyposażonych w pałąki z tyłu głowy (źródło: poland.pl)

62 Ochronniki słuchu nahełmowe
Na zdjęciach przedstawiono przykłady nauszników dostosowanych do stosowania razem z ze środkami głowy – mocowanych do hełm ochronnych lub wyposażonych w pałąki z tyłu głowy (źródło: poland.pl)

63 Obowiązki pracodawcy

64 Obowiązki pracodawcy Pracodawca jest obowiązany zapewnić stosowanie:
procesów technologicznych niepowodujących nadmiernego hałasu, maszyn i innych urządzeń technicznych powodujących możliwie najmniejszy hałas, nieprzekraczający dopuszczalnych wartości, rozwiązań obniżających poziom hałasu w procesach pracy, przeprowadzanie pomiarów i badań natężenia hałasu występującego na stanowiskach pracy.

65 Obowiązki pracodawcy W przypadku gdy na stanowiskach pracy poziom hałasu przekracza dopuszczalne normy, pracodawca ma obowiązek zapewnić: ustalenie przyczyn przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu oraz opracowanie programu działań technicznych i organizacyjnych, mających na celu najskuteczniejsze zmniejszenie narażenia pracowników na hałas, zaopatrzenie pracowników w indywidualne ochrony słuchu, ograniczenie czasu ekspozycji na hałas, w tym stosowanie przerw w pracy, oznakowanie stref zagrożonych hałasem.

66 Nakaz stosowania ochrony słuchu
Na rysunku znak nakazujący obowiązek stosowania ochron słuchu. Umieszczany powinien być w miejscu wejścia do strefy, gdzie występuję przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu. Pracodawca powinien egzekwować stosowanie przez pracowników ochronników słuchu. W przypadku nieprzestrzegania wymogów w tym zakresie, pracodawca może zastosować w stosunku do pracownika kary porządkowe przewidziane w Kodeksie pracy: karę upomnienia, karę nagany, a także karę pieniężną.

67 Uwaga hałas

68 Obowiązki pracodawcy Na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia, należy zapewnić pracownikom informację na temat: wyników pomiarów hałasu i zagrożenia dla zdrowia wynikającego z narażenia na hałas, działań podjętych w związku z przekroczeniem na określonych stanowiskach dopuszczalnych wartości hałasu, właściwego doboru i sposobu używania indywidualnych ochron słuchu.

69 Obowiązki pracownika współdziałanie przy ocenie zagrożenia hałasem,
stosowanie środków ochrony zbiorowej i ochronników słuchu, informowanie pracodawcy o uszkodzeniu środków ochronnych lub trudności w ich stosowaniu.

70 Pomiary hałasu

71 Metody pomiaru hałasu Metody pomiarów dzielimy na:
1) ze względu na cel: metody pomiarów źródeł hałasu, metody pomiarów hałasu w miejscach przebywania ludzi. 2) ze względu na sposób wykonania: bezpośrednie, pośrednie. Metody pomiarów źródeł hałasu stosuje się w celu określania wielkości charakteryzujących emisję hałasu maszyn, rozpatrywanych jako oddzielne źródła hałasu w ustalonych warunkach doświadczalnych i eksploatacyjnych. Poziom mocy akustycznej w dokumentacji techniczno-ruchowej maszyn powinien być podany, gdy uśredniony poziom ciśnienia akustycznego emisji skorygowany charakterystyką częstotliwościową A (zwany równoważnym poziomem dźwięku A) na stanowisku pracy maszyny przekracza 85 dB. Metody pomiarów i oceny hałasu w miejscach przebywania ludzi stosuje się w celu ustalenia stanu narażenia na hałas na stanowiskach pracy i w określonych miejscach przebywania ludzi. Wyniki pomiarów hałasu służą przede wszystkim do porównania istniejących warunków akustycznych z warunkami określonymi w przepisach. Metoda bezpośrednia polega na ciągłym pomiarze ekspozycji pracownika na hałas i odczycie wielkości bezpośrednio z mierników np. dozymetrów hałasu lub całkującego miernika poziomu dźwięku. Jest to łatwa metoda nie wymagająca wykonywania skomplikowanych obliczeń i może być wykorzystywana przez ekipy pomiarowe z niewielkim doświadczeniem bez ryzyka popełnienia znaczących błędów pomiarowych w przypadku hałasu nieustalonego. Wadą tej metody jest jej czasochłonność (pomiar jednego stanowiska trwa całą zmianę roboczą lub dłużej) Metoda pośrednia polega na pomiarze hałasu w czasie krótszym niż czas ekspozycji pracownika oraz zastosowaniu odpowiednich zależności matematycznych do wyznaczenia wielkości opisujących hałas na stanowiskach pracy. Podstawowym problemem w tej metodzie jest wyznaczenie poziomu ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego wymiaru czasu pracy lub tygodnia pracy dla hałasu, który w ciągu zmiany roboczej jest hałasem nieustalonym. Poziom ekspozycji na hałas wyznaczany jest na podstawie równoważnego poziomu dźwięku A. Istnieje kilka metod obliczania tego parametru. Jedna z nich polega na podziale czasu pracy na mniejsze przedziały, w których hałas może być traktowany jako stacjonarny i wyliczenie LA, eq, Te na podstawie odpowiednich wzorów.

72 Pomiary hałasu Pracodawca, nie później niż w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności, jest obowiązany do wykonywania badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia w środowisku pracy. Obowiązek ten wynika z § 3 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 33, poz. 166).

73 Pomiary hałasu Pomiary hałasu należy przeprowadzać:
powyżej 0,5 wartości NDN - co najmniej raz w roku, 0,2 do 0,5 wartości NDN -  co najmniej raz na 2 lata, w każdym przypadku wprowadzenia zmiany w warunkach występowania hałasu, jeżeli podczas dwóch ostatnich badań i pomiarów hałasu, wykonanych w odstępie dwóch lat, natężenie czynnika nie przekraczało 0,2 wartości NDN, pracodawca może odstąpić od wykonywania badań i pomiarów.  Pomiary hałasu należy przeprowadzać: co najmniej raz w roku, jeżeli wyniki ostatnio przeprowadzonych pomiarów osiągnęły poziom powyżej 0,5 wartości dopuszczalnych co najmniej raz na dwa lat, jeżeli wyniki pomiarów osiągnęły poziom powyżej 0,2 , lecz nie przekroczyły 0,5 wartości dopuszczalnych

74 Pomiary hałasu Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy wykonują laboratoria akredytowane zgodnie z przepisami o badaniach i certyfikacji. Definiuje to § 15. 1. rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 33, poz. 166). „Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy wykonują laboratoria, które uzyskały akredytację w tym zakresie na podstawie przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. z 2014 r. poz ze zmianami z 2014 r. Dz. U. poz. 1662)”.

75 Pomiary hałasu W przypadku braku laboratoriów akredytowanych, pomiary wykonują: laboratoria szkół wyższych, instytutów naukowych Polskiej Akademii Nauk lub instytutów badawczych, które prowadzą badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy i mają wdrożony system zapewnienia jakości lub  laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Wojskowej Inspekcji Sanitarnej i Państwowej Inspekcji Sanitarnej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji - jeżeli mają wdrożony system zapewnienia jakości lub  laboratoria prowadzone przez jednostki organizacyjne lub osoby fizyczne, które uzyskały certyfikat kompetencji w zakresie wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy na podstawie przepisów ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności, dysponujące aparaturą do badań i pomiarów tych czynników, która podlega udokumentowanemu nadzorowi metrologicznemu obejmującemu okresowe wzorcowania lub sprawdzania i konserwację.  §15 ust. 2 rozporządzenia ws. badań i pomiarów czynników szkodliwych w środowisku pracy.

76 Pomiary hałasu Obowiązki pracodawcy w zakresie pomiarów i badań:
wyniki badań i pomiarów pracodawca przechowuje przez okres 3 lat, licząc od daty ich wykonania, niezwłocznie informuje pracowników narażonych na oddziaływanie czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy o aktualnych wynikach badań i pomiarów oraz udostępnia im te wyniki i wyjaśnia ich znaczenie, Wynikają one z § 17 w/w rozporządzenia.

77 Pomiary hałasu Obowiązki pracodawcy w zakresie pomiarów i badań cd.:
pracodawca prowadzi na bieżąco rejestr czynników szkodliwych dla zdrowia występujących na stanowisku pracy, pracodawca wpisuje na bieżąco wyniki badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia do karty badań i pomiarów, w przypadku likwidacji zakładu pracy – karty i rejestr pracodawca przekazuje państwowemu inspektorowi sanitarnemu, pracodawca lub państwowy inspektor sanitarny przechowują rejestr oraz karty przez okres 40 lat, licząc od daty ostatniego wpisu. 

78 Bibliografia ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014r. poz ze zmianami z Dz. U. z 2014r. poz. 1662) rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 ze zmianami oraz z 2011 r. Nr 173, poz. 1034) rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz. U. 2005, nr 157, poz. 1318). rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz. U. Nr 259, poz. 2173).

79 Bibliografia rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. poz. 817) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz. U. Nr 200, poz. 2047, ze zmianami oraz z 2006 r. Nr 107, poz. 724 + Dz.U poz. 929) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. Nr 114, poz. 545 ze zmianami z 2002 r. Nr 127, poz. 1092) rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy(Dz. U. Nr 33, poz. 166)

80 Bibliografia Normy stosowane do pomiaru hałasu w środowisku pracy:
PN-N-01307:1994 Hałas. Dopuszczalne wartości hałasu w środowisku pracy. Wymagania dotyczące wykonywania pomiarów. PN-EN ISO 9612:2011 Akustyka. Wyznaczanie zawodowej ekspozycji na hałas. Metoda techniczna. Normy dotyczące ochronników słuchu: PN-EN 352-1:2005 Ochronniki słuchu. Wymagania ogólne. Część1: Nauszniki przeciwhałasowe. PN-EN 352-2:2005 Ochronniki słuchu. Wymagania ogólne. Część2: Wkładki przeciwhałasowe. PN-EN 352-3:2005 Ochronniki słuchu. Wymagania ogólne. Część3: Nauszniki przeciwhałasowe mocowane do przemysłowego hełmu ochronnego.

81 Bibliografia Norma PN-EN 458:2006 Ochronniki słuchu. Zalecenia dotyczące doboru, użytkowania, konserwacji codziennej i okresowej. Dokument przewodni. Norma PN-EN :1999 Akustyka. Ochronniki słuchu. Metoda subiektywna pomiaru tłumienia dźwięku. Norma PN-EN ISO :2002 Akustyka. Ochronniki słuchu. Część 2: Szacowanie efektywnych poziomów dźwięku A pod ochronnikami słuchu.

82 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ www.pip.gov.pl www.programyprewencyjne.pl
Opracowanie: nadinspektor pracy Anna Smolarz – Okręgowy Inspektorat Pracy w Lublinie