Ćwiczenia Historia Kultury i Sztuki

Prezentacja na temat: "Ćwiczenia Historia Kultury i Sztuki"— Zapis prezentacji:

1 Ćwiczenia Historia Kultury i Sztuki
Sztuka Egiptu

2 Egipt – dar Nilu Najważniejsze czynniki, którym starożytny Egipt zawdzięczał swój kształt były: - warunki geograficzne - religia pozostająca w ścisłym związku z ustrojem Nil zaopatrzał w życiodajną wodę kraj pustynny i gorący. Wzdłuż Nilu rozciągał się pas żyznej gleby obfitującej w bujną roślinność m.in.. Papirus. Z mułu nilowego wyrabiano cegłę, drobne figurki. Istniał tam jedyny i stosunkowo wąski pas upraw, który musiał zaopatrzyć wszystkich mieszkańców w żywność. Pas Nilu zamieszkiwały ptaki i inne zwierzęta, wiernie odtwarzane przez artystów egipskich w barwnych reliefach czy rzeźbie

3 Egipt położony jest w północno-wschodniej Afryce z półwyspem Synaj w zachodniej Azji. Od północy graniczy z morzem Śródziemnym, a od wschodu z morzem Czerwonym. Obecnie graniczy z Izraelem i Strefą Gazy na północnym-wschodzie, Sudanem na południu i Libią na zachodzie. Obecnie to państwo o wielkości ponad 1 mln km kwadratowych. Dla porównania Polska ma km kwadratowych.

4 Zdjęcie satelitarne delty Nilu
Nil to obok Amazonki najdłuższa rzeka na ziemi, dł km Przecina wszystkie strefy klimatyczne kontynentu, płynie na obydwu półkulach. Systematyczne wylewy Nilu zapewniały dwukrotne w ciągu roku zbiory.

5 Poza wybrzeżem krajobraz Egiptu był surowy i pustynny
Poza wybrzeżem krajobraz Egiptu był surowy i pustynny. Siłą rzeczy życie mogło rozwijać się tylko w jego bezpośredniej bliskości. Niedostatek drewna (brak lasów) rekompensowały liczne złoża minerałów i obfitość kamienia, piaskowca, bazaltu, granitu. Duże były też zasoby kamieni półszlachetnych – turkusów, agatów, ametystów etc. Kamień używany był do budowy świątyń i piramid, kamienie półszlachetne służyły do wyrobu biżuterii i różnego rodzaju zdobień. Nil w pobliżu Assuanu

6 Religia Była nierozerwalnie związana z ustrojem i legitymizowała układ stosunków społecznych. Obowiązywało wielobóstwo (politeizm). Powszechnie czczono boga słońca Re i boga świata podziemnego Ozyrysa. Istniały liczne bóstwa lokalne, niejednokrotnie pod postacią zwierząt. Wyjątkiem w historii Egiptu była konwersja na monoteizm za panowania faraona Echnatona. Wierzono wówczas w jedynego boga – słońce Atona. Po śmierci Echnatona powrócono jednak do dawnych wierzeń. Istotnym elementem wiary Egipcjan było życie pozagrobowe. Doczesność była jedynie przygotowaniem do życia wiecznego. Wiara w istnienie „kilku części”, z których „składał się” człowiek tzn. z ciała, duszy i imienia doprowadziła do tradycji mumifikacji zwłok i budowy świątyń chroniących ciało i imię zmarłego.

7 Bogów przedstawiano w trojaki sposób:
Religia była sprzężona z życiem przeciętnego człowieka. Cechował ją dualizm, czyli podział na dobro i zło. Bogów przedstawiano w trojaki sposób: W postaciach ludzkich z głowami zwierzęcymi – np. Hator, Horus, Thot, Anubis, Bastet Jako postacie o ciałach ludzkich – Amon, Ozyrys, Hator, Izyda, Horus Lub pod postacią symbolicznego zwierzęcia – Horus, Thot, Hator, Bastet Wierzono w boski pierwiastek niektórych zwierząt (krowa – Hator, Sokół – Horus, ibis lub pawian – Thot, Baran – Chnum, szkal – Anubis, kot – Bastet. Posąg Horusa, świątynia w Edfu

8 Ustrój oparty był na niewolnictwie, miał charakter hierarchiczny. Na szczycie piramidy stał faraon czczony na równi z bogiem, uważany za uosobienie boga na ziemi. Dlatego też ustrój ten miał charakter niezmienny poprzez nierozerwalny związek władzy i wierzeń. Kolejny szczebel drabiny społecznej reprezentowali kapłani i urzędnicy, a najniższy rzemieślnicy i chłopi. Początkowo silna władza faraona osłabła z czasem na rzecz kapłanów. Zaprzestano wtedy budowy piramid. Wizerunki faraonów często ozdobione były charakterystyczną chustą – nemes. Chusta ta wiązana była w taki sposób, aby osłaniała barki, czoło i plecy. Nemes w złoto-błękitne pasy uważany był za jedną z koron królewskich. Statua Faraona Djosera, ok p.n.e., Saqqarah

9 Ramy czasowe Stare Państwo – ok –ok p.n.e., dynastie III – VI. Władcy : Djeser, Cheops, Chefren, Mykerynios Charakterystyczne dla tego okresu są monumentalne mastaby (grobowiec w kształcie nasypu o ukośnych ścianach), świątynie i piramidy. Piramidy : schodkowa Djesera w Saqqarah (pol. Sakkarze), Cheopsa w Gizie. Piramida, świątynia i sfinks Chefrena w Gizie. Piramida Mykerinosa oraz posąg. Pierwszy Okres Przejściowy - ok. 2181–ok p.n.e. Załamanie się władzy królewskiej. Inwazje z Azji. dekadencja w sztuce i kulturze. Niszczenie posągów królewskich, dewastacja i rabowanie piramid. Średnie Państwo - ok. 2133–ok p.n.e. Jedność Egiptu odtworzył Mentuhotep II (XI dynastia) z Teb. Groby skalne w Beni Hasan w Assuanie. Wysoki poziom sztuki złotniczej i jubilerstwa. Ciągłość dynastii osłabiona panowaniem Hyksosów, wypędzenie ich pod koniec tego okresu. Wymiana handlowa z Mezopotamią, Cyprem, Kretą. Osiedleńcy z Azji stali się zapowiedzią obcego panowania w Egipcie tzw. Drugi Okres Przejściowy. Drugi Okres Przejściowy - ok. 1786–ok p.n.e. Destabilizacja polityczna państwa i rozbicie dzielnicowe. Panowanie Hyksosów. Ahmose założyciel XVIII dynastii, pokonał Hyksosów i zjednoczył kraj.

10 Epoka grecko-rzymska – 332 p.n.e. – VII w. n.e.
Nowe Państwo ( r p.n.e.) Szczyt potęgi militarnej, gospodarczej i kulturalnej państwa. . Liczne budowle. Potęga kapłanów Amona. Herezja Amenchotepa IV Echnatota. Najwyższy poziom rzemiosła artystycznego, usamodzielnienie się malarstwa. Władcy : Hatszepsut, Amenchotep IV Echnaton, Tutenchamon, Ramzes II Dzieła : Świątynia grobowa Hatszepsut w Dejr el-Bahari, świątynia Amona Ra w Luksorze oraz Chonsu i Mut w Karnaku. Porterety Echnatona i Nefretete. Świątynia Ramzesa II i Nefertari w Abu Simbel, grobowiec Tutenchamona w Dolinie Królów. Trzeci Okres Przejściowy - ok. 1085–664 p.n.e. Rozbicie polityczne, walki o władze między Libijczykami i Hyksosami. Okres Późny - 664–332 p.n.e. Epoka grecko-rzymska – 332 p.n.e. – VII w. n.e. Podboje Aleksandra Macedońskiego. Władcy macedońscy. Założenie Aleksandrii, muzeum i biblioteki Aleksandryjskiej. Dynastia Ptolemeuszów (Kleopatra). Podbój Egiptu przez Rzym w 30 r. p.n.e. Wpływy rzymskie.

11 Architektura Do najstarszych zabytków należy zespół piramid w Gizie pod Kairem z piramidami Cheopsa, Chefrena i Mykerinosa. Najwyższa spośród nich, piramida Cheopsa ma 146,6 m wys., a długość każdego jej boku wynosi 230,35 m. Podstawę usytuowano według czterech stron świata. Od lewej piramida Mykerinosa, Cheopsa i Chefrena.

12 A tak wygląda zespół piramid nie upiększony photoshopem…

13 Zdecydowanie do najbardziej spektakularnych budowli oraz jednego z cudów świata należą piramidy. Te proste surowe bryły geometryczne miały stanowić symbol niezachwianej władzy faraona. W monotonnym pustynnym krajobrazie stanowiły jedyny punkt odniesienia. Budowano je według ścisłych obliczeń matematycznych i ze znajomością praw fizyki. Si elle fut, à son origine, destinée au roi, l'idée d'une sépulture pyramidale fut rapidement reprise par les proches du souverain. Khéops semble avoir été le premier à autoriser ses femmes à se faire élever un tel tombeau. Tombeaux des rois, des reines et des grands personnages de l'État, dont l'édification remonte pour la grande majorité à l'Ancien Empire, la forme pyramidale de pierre accueille une ou plusieurs chambres internes reliées par des couloirs.

14 Pyramide à degré de Djéser
Il existe donc quatre grandes formes de pyramides : - La pyramide à degrés : pyramide en forme d'escalier, à l'origine une superposition de mastabas de bases différentes. Par exemple, la pyramide de Djéser comporte six gradins pour une hauteur de 60 mètres et une base de 109 mètres x 121 mètres. Les tranches de maçonnerie, inclinées de 16° par rapport à la verticale, font 2,60 mètres de hauteur. Pyramide à degré de Djéser

15 - La pyramide rhomboïdale : pyramide à deux plans inclinés, l’un partant du bas jusqu’au milieu de l’édifice (58° de pente), l’autre allant vers la pointe (43° 22’). Cette rupture de pente serait due à une erreur d’appréciation des architectes. - La pyramide à pente droite : pyramide à quatre parois droites, recouvertes de calcaire très fin leur donnant un aspect lisse. Celles de Gizeh représentent la perfection en la matière. La pyramide de Khéops atteignait 146 mètres de hauteur (actuellement 138 mètres) pour une base de 230 mètres et une pente de 51° 50’. Celle de Khéphren a une pente de 53° pour une hauteur de 143,50 mètres et une base de 215 mètres. Quant à celle de Mykérinos, elle mesurait 66 mètres de hauteur pour une base de 105 mètres et une pente de 51° 20’. - La pyramide en forme de sarcophage : malgré certaines inscriptions les désignant comme des pyramides, ces mausolées n’en sont pas d'un point de vue strictement géométrique.

16 Pierwotną formą grobowca była mastaba – kopiec w kształcie nasypu ziemnego o ukośnych ścianach. Komora grobowa zawierająca sarkofag z mumią zmarłego znajdowała się pod ziemią. Tombe  rectangulaire construite en pierre ou en brique crue qui possède un sous-sol accessible par un puit funéraire.

17 Sfinks Giza

18 D'une longueur de soixante-treize mètres, d'une hauteur de vingt mètres et d'une largeur de quatorze mètres, le sphinx de Gizeh est une sculpture monumentale taillée dans un promontoire naturel dans le roc. Sa tête est taillée dans un piton de calcaire dur de la plaque Mokattam sur laquelle sont construites les trois pyramides, un piton déjà vénéré aux temps pré-pharaoniques. Il se trouve au milieu d'une grande carrière qui fournissait une partie des blocs destinés à la construction de la pyramide. Sa tête est tournée vers le levant. Le corps du sphinx est celui d'un lion couché et la tête celle d'un souverain portant le némès, Longtemps identifié au pharaon Khéphren, fils de Khéops, son visage pourrait en fait représenter Khéops lui-même.. Plusieurs indices lui ont permis d'élaborer cette théorie, comme l'observation de sa coiffe, la largeur de son menton, la forme de ses oreilles ou sa barbe de cérémonie

19 Le 17 juillet 1839, le site était totalement ensablé
Le 17 juillet 1839, le site était totalement ensablé. Lithographie de David Roberts

20 Rzeźba Monumentalne posągi władców i bóstw wykonywano w bazalcie i granicie. W rzeźbach o mniejszych rozmiarach stosowano wapień i drewno. Rzeźba pełna i reliefy były polichromowane. Poza przedstawianych postaci była konwencjonalna, zarówno w ogólnym układzie jak i ułożeniu rąk, ubiorze. Stojąca, krocząca czy siedząca była dostojna, oficjalna, pełna godności, hieratyczna. Były to rzeźby o tzw. Układzie frontalnym, tzn. przeznaczone do oglądania z przodu. Książę Rahotep z żoną, Medum, ok p.n.e., wapień malowany, wys. 1,2 m

21 Twarz i ciało władcy ukazywano w ponadczasowej młodości, bez śladu wad anatomicznych. Rysy były odtwarzane właściwie, jednak nie zawierały cech charakteru, przez co wyraz twarzy był dostojny acz obojętny i nieruchomy. Ten typ rzeźby należał do oficjalnego nurtu, przedstawiającego faraonów, książęta, a także wyższych urzędników. Stosowano także hierarchię wielkości postaci w zależności od zajmowanej pozycji społecznej. Wszystkie te cechy powtarzane w rzeźbie przez wieki zostały ukształtowane w okresie Starego Państwa.

22 Faraon Mykerinos z królową, alabaster, ok.. 2530 p.n.e., Stare Państwo
Posąg księcia Hemona, wapień, ok p.n.e., Stare Państwo

23 Jak widać na powyższym przykładzie wizerunki zwykłych śmiertelników były bardziej realistyczne. Pełnej idealizacji podlegali jedynie władcy. W rzeźbie księcia Haemona zauważalna jest realne ujęcie rysów twarzy i nie wyidealizowanego ciała. Istotnymi cechami rzeźby egipskiej jest surowość, monumentalizm ujęcia, prostota i statyczność. Dominującymi kierunkami w kompozycji są idealnie wyważone piony i poziomy. Bryła nie ma prześwitów i nie współprzenika się z przestrzenią. Punktem wyjścia przy tworzeniu rzeźby jest zawsze tworzywo rzeźbiarskie. Twardy kamień był trudny w obróbce. Dlatego bryła pozostała blokowa, zamknięta.

24 Relief w świątyni w Karnaku

25   Une Sandale de Touthankamon odnalezione w jego grobie le  4 novembre 1922 dans la vallée des Rois sur la rive ouest du Nil face à Louxor par Howard Carter, égyptologue anglais qui avait été chargé d'effectuer ces fouilles par lord Carnarvon. (Toutânkhamon né v , mort v  avant JC)   

26 XXIIème dynastie libyenne Période allant d’environ de 950 à 817 avant Jésus-Christ
Le nouveau roi libyen Chéchonq Ier s’empare du royaume du Delta et installe sa capitale à Bubastis. Il remplace le culte d’Amon par celui des idoles. Neuf rois libyens constitueront la XXIIème dynastie libyenne qui règnera jusqu’en 817 avant Jésus-Christ Chéchonq II : Sandales de Chechonq II - Les tombes royales de Tanis - Musée égyptien du Caire Sandały pogrzebowe

27 Ce coffre canope, utilisé pour stocker les récipients contenant les organes embaumés, appartenait à la reine Hatchepsout. Son cartouche "Maat-Ka-Re" y est inscrit. Il s'agit d'une boîte en pierre en forme de tombeau doté de quatre compartiments en quartzite. C'est ce même matériau qui fut utilisé pour son sarcophage royal. Les compartiments ont certainement contenu des récipients dans lesquels étaient conservés ses organes. Des textes religieux pour la protection des organes ornent ce coffre. Dimensions :  Hauteur 59 cm  Longueur 73 cm Coffre canope appartenant à Hatchepsout