POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE cz

Prezentacja na temat: "POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE cz"— Zapis prezentacji:

1 POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE cz
POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE cz. I Czynności przed wszczęciem postępowania przygotowawczego. Wszczęcie śledztwa dr Karolina KREMENS, LL.M. Postępowanie Karne, Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii, UWr

2 POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE
WERSJA A informacja o popełnieniu przestępstwa weryfikacja informacji WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA czynności dowodowe PRZEDSTAWIENIE ZARZUTÓW zbieranie dowodów SKIEROWANIE AKTU OSKARŻENIA DO SĄDU

3 POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE
WERSJA B informacja o popełnieniu przestępstwa weryfikacja informacji WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA czynności dowodowe PRZEDSTAWIENIE ZARZUTÓW zbieranie dowodów – np. ustalenie że podejrzany nie może zostać oskarżony (różne przyczyny) UMORZENIE POSTĘPOWANIA

4 POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE
WERSJA C informacja o popełnieniu przestępstwa weryfikacja informacji WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA czynności dowodowe – np. brak możliwości ustalenia sprawcy przestępstwa UMORZENIE POSTĘPOWANIA

5 POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE
WERSJA D informacja o popełnieniu przestępstwa weryfikacja informacji – np. przestępstwo nie zostało w istocie popełnione ODMOWA WSZCZĘCIA POSTĘPOWANIA

6 POSTĘPOWANIE PRZYGOTOWAWCZE
PRZEDSTAWIONE WERSJE OCZYWIŚCIE NIE WYCZERPUJĄ WSZYSTKICH MOŻLIWOŚCI PRZEBIEGU POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO

7 PLAN Uwagi wprowadzające
Czynności przed wszczęciem postępowania przygotowawczego Wszczęcie śledztwa

8 I. UWAGI WPROWADZAJĄCE CELE POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO
ustalenie czy został popełniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestępstwo wykrycie i w razie potrzeby ujęcie sprawcy zebranie danych stosownie do art. 213 i 214 k.p.k. wyjaśnienie okoliczności sprawy, w tym ustalenie osób pokrzywdzonych i rozmiarów szkody zebranie, zabezpieczenie i w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zasadności wniesienia aktu oskarżenia albo innego zakończenia postępowania, jak również do przedstawienia wniosku o dopuszczenie tych dowodów i przeprowadzenie ich przed sądem (art. 297 § 1 k.p.k.)

9 I. UWAGI WPROWADZAJĄCE UWAGA! nowelizacja 20.02.2015
na mocy nowelizacji skreślono art. 297 § 2 k.p.k., który stanowił, że „w postępowaniu przygotowawczym należy dążyć także do wyjaśnienia okoliczności, które sprzyjały popełnieniu czynu”

10 I. UWAGI WPROWADZAJĄCE ZASADY POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO
zasada tajności zasada inkwizycyjności zasada działania z urzędu

11 II. CZYNNOŚCI PRZED WSZCZĘCIEM POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO
Źródła informacji o przestępstwie Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa Tryby ścigania przestępstw Pokrzywdzony Odstępstwa od zasady niezwłocznego zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa Czynności sprawdzające Czynności w niezbędnym zakresie

12 1. ŹRÓDŁA INFORMACJI O PRZESTĘPSTWIE
własne informacje organów ścigania: czynności operacyjno-rozpoznawcze ujawnienie popełnienia przestępstwa przez organy ścigania w ramach działań prewencyjnych informacje uzyskane z innych źródeł: zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa informacje uzyskane z mass mediów

13 2. ZAWIADOMIENIE O POPEŁNIENIU PRZESTĘPSTWA
każdy ma prawo do złożenia zawiadomienia (nie tylko pokrzywdzony) – art. 304 k.p.k. forma złożenia zawiadomienia: pisemne – korespondencyjnie lub osobiście złożone pismo w siedzibie prokuratury lub organów ścigania ustne zawiadomienie – protokół przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie (zob. art. 304a k.p.k.) zob. pojęcie PROTOKOŁU (art. 143 k.p.k. i n.) organ zawiadamiany: prokuratura, policja, inne organy ścigania

14 2. ZAWIADOMIENIE O POPEŁNIENIU PRZESTĘPSTWA
OBOWIĄZEK SPOŁECZNY ZŁOŻENIA ZAWIADOMIENIA art. 304 § 1 k.p.k. każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub Policję (obowiązek o charakterze społecznym - brak sankcji) tylko przestępstwa ścigane z urzędu – nie dotyczy przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego i na wniosek możliwość utajnienia danych miejsca zamieszkania zawiadamiającego – zob. art. 191 § 3 k.p.k. zob. art. 240 k.k. – prawny obowiązek niezwłocznego zawiadomienia o przygotowaniu / usiłowaniu / dokonaniu przestępstw z określonej grupy wymienionej w tym przepisie

15 2. ZAWIADOMIENIE O POPEŁNIENIU PRZESTĘPSTWA
OBOWIĄZEK PRAWNY ZŁOŻENIA ZAWIADOMIENIA art. 304 § 2 k.p.k. instytucje państwowe i samorządowe jeżeli w związku ze swoją działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu jednoczesne przedsięwzięcie niezbędnych czynności, do czasu przybycia organu powołanego do ścigania przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego zarządzenia – aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów przestępstwa składający zawiadomienie – kierownik jednostki lub inna odpowiedzialna osoba (w przypadku zaniechania możliwa odpowiedzialność z art. 231 k.k.)

16 3. TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW
Art. 303 k.p.k. Jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa, wydaje się z urzędu lub na skutek zawiadomienia o przestępstwie postanowienie o wszczęciu śledztwa […] złożenie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa lub uzyskanie informacji, że przestępstwo zostało popełnione w niektórych przypadkach jest niewystarczające dla wszczęcia i prowadzenia postępowania przygotowawczego – niekiedy wymagane jest złożenie wniosku o ściganie

17 3. TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW
PROSZĘ ZWRÓCIĆ UWAGĘ NA ZASADY: ZASADA LEGALIZMU (art. 10 k.p.k.) a ZASADA OPORTUNIZMU ZASADA ŚCIGANIA Z URZĘDU a ZASADA DZIAŁANIA NA WNIOSEK (art. 9 k.p.k.)

18 3. TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW
ZASADA LEGALIZMU (art. 10 k.p.k.) § 1. Organ powołany do ścigania przestępstw jest obowiązany do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania przygotowawczego, a oskarżyciel publiczny także do wniesienia i popierania oskarżenia – o czyn ścigany z urzędu. § 2. Z wyjątkiem wypadków określonych w ustawie lub w prawie międzynarodowym nikt nie może być zwolniony od odpowiedzialności za popełnione przestępstwo.

19 3. TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW
ZASADA DZIAŁANIA Z URZĘDU I NA WNIOSEK (art. 9 k.p.k.) § 1. Organy procesowe prowadzą postępowanie i dokonują czynności z urzędu, chyba że ustawa uzależnia je od wniosku określonej osoby, instytucji lub organu albo od zezwolenia władzy. § 2. Strony i inne osoby bezpośrednio zainteresowane mogą składać wnioski o dokonanie również tych czynności, które organ może lub ma obowiązek podejmować z urzędu.

20 3. TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW
PRZESTĘPSTWA ŚCIGANE Z OSKARŻENIA PUBLICZNEGO PRZESTĘPSTWA ŚCIGANE Z URZĘDU PRZESTĘPSTWA ŚCIGANE NA WNIOSEK PRZESTĘPSTWA BEZWZGLĘDNIE WNIOSKOWE PRZESTĘPSTWA WZGLĘDNIE WNIOSKOWE PRZESTĘPSTWA ŚCIGANE Z OSKARŻENIA PRYWATNEGO

21 3. TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW
PRZESTĘPSTWA ŚCIGANE Z OSKARŻENIA PUBLICZNEGO zdecydowana większość przestępstw polskiego porządku prawnego występuje interes społeczny w ich ściganiu dwa rodzaje: PRZESTĘPSTWA ŚCIGANE Z URZĘDU - ścigane niezależnie od woli pokrzywdzonego l PRZESTĘPSTWA ŚCIGANE NA WNIOSEK - ścigane wyłącznie na skutek wniosku złożonego przez pokrzywdzonego (pokrzywdzony świadomie wyraża zgodę aby sprawca był ścigany)

22 3. TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW
PRZESTĘPSTWA ŚCIGANE NA WNIOSEK PRZESTĘPSTWA BEZWZGLĘDNIE WNIOSKOWE - ścigane dopiero po złożeniu wniosku niezależnie od relacji podejrzanego z pokrzywdzonym (art. 190 § 2 k.k.) PRZESTĘPSTWA WZGLĘDNIE WNIOSKOWE – ścigane dopiero po złożeniu wniosku, jeżeli pomiędzy sprawcą a pokrzywdzonym występuje szczególna więź (np. art. 278 § 4 k.k. – kradzież na szkodę osoby najbliższej)

23 3. TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW
FORMA ZŁOŻENIA WNIOSKU O ŚCIGANIE wniosek o ściganie składa wyłącznie pokrzywdzony obowiązek pouczenia (art. 12 § 1 k.p.k. – zob. art. 16 k.p.k.) ustnie do protokołu przesłuchania pokrzywdzonego w charakterze świadka, także w chwili przyjęcia od niego zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa (art. 304a k.p.k. – jeden protokół) pisemnie istotne jest aby z informacji ustnej lub pisemnej w sposób wyraźny wynikało żądanie pokrzywdzonego ścigania sprawcy (zob. post. SN z r., IV KK 26/10)

24 3. TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW
ZASADA NIEPODZIELNOŚCI WNIOSKU O ŚCIGANIE złożenie wniosku o ściganie nie może dotyczyć jedynie osoby wskazanej we wniosku, ale obejmuje wszystkie osoby, których czyny pozostają w ścisłym związku z czynem osoby wskazanej we wniosku, tj. współsprawców, ale także pomocników czy podżegaczy (art. 12 § 2 k.p.k.) przepisu tego nie stosuje się do najbliższych osoby składającej wniosek o niepodzielności wniosku należy pouczyć składającego wniosek

25 3. TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW
KONSEKWENCJE NIEZŁOŻENIA WNIOSKU O ŚCIGANIE możliwość (w zasadzie konieczność) podjęcia tylko czynności niecierpiących zwłoki w celu zabezpieczenia śladów i dowodów oraz czynności zmierzających do wyjaśnienia czy wniosek zostanie złożony (art. 17 § 2 k.p.k.) do momentu uzyskania wniosku o ściganie od osoby uprawnionej, postępowanie nie może zostać wszczęte a jeżeli zostało wszczęte należy je umorzyć (zob. art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k.)

26 3. TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW
COFNIĘCIE WNIOSKU O ŚCIGANIE pokrzywdzony może w toku postępowania przygotowawczego cofnąć wniosek o ściganie (art. 12 § 3 k.p.k.) na cofnięcie wniosku musi wyrazić zgodę prokurator (np. gdy doszło do pojednania się pokrzywdzonego ze sprawcą lub gdy sprawca naprawił szkodę) (post. sądowe – sąd; termin!) ponowne złożenie wniosku jest niedopuszczalne o czym także należy pouczyć pokrzywdzonego. wyrażenie zgody na cofnięcie wniosku oznacza, że postępowanie należy umorzyć (art. 17 § 1 pkt 10 k.p.k.) zmiana trybu ścigania przestępstwa zgwałcenia (art. 197 k.k.)

27 3. TRYBY ŚCIGANIA PRZESTĘPSTW
PRZESTĘPSTWA ŚCIGANE Z OSKARŻENIA PRYWATNEGO nieliczna grupa przestępstw art. 157 § 2 i 3 k.k. – uszkodzenie ciała poniżej 7 dni art. 212 k.k. – zniesławienie, art. 216 k.k. – zniewaga, art. 217 k.k. – naruszenie nietykalności cielesnej co do zasady wyłącznie interes prywatny ścganie uzależnione od inicjatywy pokrzywdzonego postępowanie (art k.p.k.) – odrębna procedura uwaga! możliwość objęcia ścigania przestępstwa ściganego z osk. pryw. przez prokuratora (art. 60 § 1 k.p.k.) – jeżeli występuje interes publiczny (wówczas toczy się z urzedu)

28 4. POKRZYWDZONY zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa może złożyć każdy, ale najczęściej będzie to pokrzywdzony i tylko on ma prawo złożyć wniosek o ściganie POKRZYWDZONY – osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo (art. 49 § 1 kpk) pokrzywdzony jest z mocy prawa STRONĄ postępowania przygotowawczego art. 2 § 1 pkt 3 kpk – cel postępowania karnego pojęcie dobra prawnego (zob. przepisy kodeksu karnego)

29 4. POKRZYWDZONY pokrzywdzony i podmioty wykonujące prawa pokrzywdzonego 49 § 2 kpk – nie mająca osobowości prawnej instytucja państwowa lub samorządowa; inna jednostka organizacyjna, której odrębne przepisy przyznają zdolność prawną 49 § 3 kpk – zakład ubezpieczeń (w zakresie pokrycia szkody) 49 § 3a kpk – organy Państwowej Inspekcji Pracy (jeżeli w zakresie swojego działania ujawniły przestępstwo lub wystąpiły o wszczęcie postępowania; , 225 k.k. 49 § 4 kpk – organy kontroli państwowej (np. NIK) – ograniczony zakres

30 4. POKRZYWDZONY zastępstwo pokrzywdzonego (art. 51 k.p.k.)
pokrzywdzony nie będący osobą fizyczną małoletnik lub ubezwłasnowolniony osoba nieporadna konsekwencje śmierci pokrzywdzonego (art. 52 k.p.k.) prawa pokrzywdzonego w przypadku jego śmierci może wykonywać osoba najbliższa (art. 115 § 11 k.k.) strona nowa – podmiot wykonujący prawa pokrzywdzonego po jego śmierci zanim otwarto przewód sądowy (tj. przed odczytaniem aktu oskarżenia na rozprawie) strona zastępcza – podmiot wykonujący prawa pokrzywdzonego po jego śmierci, która nastąpiła już po otwarciu przewodu sądowego

31 4. POKRZYWDZONY POUCZENIA POKRZYWDZONEGO (art. 300 § 2 k.p.k.)
obowiązuje od 2 czerwca 2014 r. i zmiany dostosowywanie polskiego procesu karnego w zakresie pouczeń pokrzywdzonego (także podejrzanego) do standardów wyznaczonych przez UE wzór pisemnego pouczenia dla pokrzywdzonego – Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 maja 2014 r. (Dz.U. 2014, poz. 739). pouczenie o statusie strony i wynikających z tego uprawnieniach pouczenie wręczane na piśmie jeszcze przed pierwszym przesłuchaniem wręczenie pouczenia pokrzywdzony potwierdza własnoręcznym podpisem

32 4. POKRZYWDZONY KATALOG POUCZEŃ (art. 300 § 2 k.p.k.) – w szczególności do składania wniosków dowodowych warunkach i możliwości uczestniczenia w tych czynnościach art. 51, 52, k.p.k. do korzystania z pomocy pełnomocnika (w tym z urzędu dla ubogiego pokrzywdzonego) do końcowego zaznajomienia się z materiałami postępowania przygotowawczego uprawnieniach wynikających z art. 23a § 1, 87a, 306 k.p.k. obowiązkach i konsekwencjach wynikających z art. 138 i 139 k.p.k.

33 UWAGA – NOWELIZACJA art. 300 kpk (20.02.15)
dodatkowe pouczenia dla podejrzanego (art. 300 § 1 k.p.k.) o treści przepisów 335, 338a i 387 k.p.k. o treści przepisów art. 59a i 60a k.k. dodatkowe pouczenia dla pokrzywdzonego (art. 300 § 2 k.p.k.) o treści przepisu art. 59a k.k. – NOWOŚĆ wniosek pokrzywdzonego o umorzenie postępowania o możliwościach napraienia szkody przez oskarżonego lub uzyskania kompensaty państwowej, dostępie do pomocy prawnej o dostępnych środkach ochrony i pomocy, o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka, możliwości wydania europejskiego nakazu ochrony, organizacjach wsparcia pokrzywdzonych, możliwości zwrotu kosztów poniesionych w związku z udziałem w postępowaniu

34 UWAGA – NOWELIZACJA art. 300 kpk (20.02.15)
wprowadzenie także obowiązku pouczania świadka art. 300 § 3 k.p.k. pouczenie przed pierwszym przesłuchaniem świadka ale bez konieczności pouczenia pisemnego o uprawnieniach i obowiązkach określonych w art a k.p.k., m.in.. obowiązek stawiennictwa i złożenia zeznań prawo do odmowy złożenia zeznań i odmowy odpowiedzi na pytania i zwolnienia od złożenia zeznań (zob. art. 182, 183, 185 k.p.k.) instytucji świadka anonimowego obowiązki związane z ochroną informacji niejawnych także o dostępnych środkach ochrony i pomocy, o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2014 r. o ochronie i pomocy dla pokrzywdzonego i świadka

35 5. ODSTĘPSTWA OD ZASADY NIEZWŁOCZNEGO WSZCZĘCIA POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO
niezwłocznie po uzyskaniu informacji o możliwości popełnienia przestępstwa organy mają obowiązek wszczęcia lub odmowy wszczęcia postępowania przygotowawczego (art. 305 § 1 k.p.k.), jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa (art. 303 k.p.k.) wszczęcie postępowania – umorzenie postępowania lub odmowa wszczęcia postępowania

36 5. ODSTĘPSTWA OD ZASADY NIEZWŁOCZNEGO WSZCZĘCIA POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO
Ustawa przewiduje wyjątki od zasady niezwłocznego wszczęcia postępowania przygotowawczego uzasadnione: koniecznością weryfikacji informacji o możliwości popełnienia przestępstwa (art. 307 k.p.k. – czynności sprawdzające) konieczność natychmiastowego zabezpieczenia śladów przestępstwa (art. 308 k.p.k. – czynności w niezbędnym zakresie)

37 5. ODSTĘPSTWA OD ZASADY NIEZWŁOCZNEGO WSZCZĘCIA POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO
CZYNNOŚCI SPRAWDZAJĄCE (art. 307 k.p.k.) cel czynności – konieczność weryfikacji informacji zawartych w zawiadomieniu o popełnieniu przestępstwa lub własnych danych organów ścigania o popełnionym przestępstwie jeżeli zachodzi potrzeba, można: żądać od zawiadamiającego uzupełnienia w wyznaczonym terminie danych zawartych w zawiadomieniu o popełnieniu przestępstwa lub dokonać sprawdzenia faktów w tym zakresie

38 5. ODSTĘPSTWA OD ZASADY NIEZWŁOCZNEGO WSZCZĘCIA POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO
CZYNNOŚCI SPRAWDZAJĄCE (art. 307 k.p.k.) nie wolno w toku czynności sprawdzających przeprowadzić: dowodu z opinii biegłego czynności wymagających spisania protokołu (zob. art. 143 k.p.k.) z wyjątkiem: przyjęcia ustnego zawiadomienia o przestępstwie przyjęcia wniosku o ściganie przesłuchanie w charakterze świadka osoby zawiadamiającej

39 5. ODSTĘPSTWA OD ZASADY NIEZWŁOCZNEGO WSZCZĘCIA POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO
CZYNNOŚCI SPRAWDZAJĄCE (art. 307 k.p.k.) po wykonaniu czynności, najpóźniej w terminie 30 dni należy wydać postanowienie o wszczęciu lub odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego czas ten NIE WLICZA SIĘ do czasu trwania postępowania przygotowawczego praktyka: najczęściej wszczęcie postępowania poprzedzone jest 30 dniowym okresem czynności sprawdzające można prowadzić niezależnie od tego czy informacja o przestępstwie uzyskana została na podstawie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa, czy na podstawie własnych informacji organów ścigania

40 5. ODSTĘPSTWA OD ZASADY NIEZWŁOCZNEGO WSZCZĘCIA POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO
CZYNNOŚCI W NIEZBĘDNYM ZAKRESIE (art. 308 k.p.k.) cel czynności: dla zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa przed ich utratą, zniekształceniem lub zniszczeniem przesłanka: w wypadkach niecierpiących zwłoki jeszcze przed wydaniem postanowienia o wszczęciu postępowania przygotowawczego

41 5. ODSTĘPSTWA OD ZASADY NIEZWŁOCZNEGO WSZCZĘCIA POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO
CZYNNOŚCI W NIEZBĘDNYM ZAKRESIE (art. 308 k.p.k.) w toku czynności w niezbędnym zakresie w szczególności można przeprowadzić: oględziny (w razie potrzeby z udziałem biegłego) przeszukanie czynności wymienione w art. 74 § 2 pkt 1 k.p.k. przesłuchanie w charakterze podejrzanego osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa przed wydaniem postanowienia o przedstawieniu zarzutów, jeżeli zachodzą warunki do jego wydania (zob. art. 308 § 2 i 3 k.p.k. w odniesieniu do śledztwa) mogą być to czynności wymagające spisania protokołu

42 5. ODSTĘPSTWA OD ZASADY NIEZWŁOCZNEGO WSZCZĘCIA POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO
CZYNNOŚCI W NIEZBĘDNYM ZAKRESIE (art. 308 k.p.k.) czas trwania czynności: 5 dni czas trwania czynności w niezbędnym zakresie ZALICZANY JEST do czasu trwania postępowania przygotowawczego po 5 dniach należy wydać postanowienie o wszczęciu lub umorzeniu postępowania przygotowawczego WAŻNE: postępowanie faktycznie zostaje wszczęte z chwilą przystąpienia do pierwszych czynności w niezbędnym zakresie; jeżeli są podstawy do wszczęcia, należy następnie wszcząć postępowanie, ale jeżeli podstaw nie ma, to należy postępowanie umorzyć i to bez konieczności wydania postanowienia o wszczęciu postępowania

43 III. WSZCZĘCIE ŚLEDZTWA
Śledztwo jako forma postępowania przygotowawczego Wszczęcie śledztwa Postanowienie a zarządzenie Odmowa wszczęcia śledztwa

44 1. ŚLEDZTWO JAKO FORMA POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO
FORMY POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO ŚLEDZTWO – forma prowadzenia postępowania przygotowawczego o zwiększonym formalizmie w sprawach o większym ciężarze gatunkowym oraz takich, gdy osoba podejrzana jest szczególną osobą prowadzona co do zasady przez prokuratora DOCHODZENIE – mniej sformalizowana forma prowadzenia postępowania przygotowawczego w sprawach o mniejszym ciężarze gatunkowym prowadzona co do zasady przez Policję pod nadzorem prokuratora

45 1. ŚLEDZTWO JAKO FORMA POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO
FORMY POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO Przebieg postępowania przygotowawczego zostanie omówiony na przykładzie śledztwa jako bardziej sformalizowanej formy postępowania przygotowawczego.

46 1. ŚLEDZTWO JAKO FORMA POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO
śledztwo prowadzi się w sprawach (art. 309 k.p.k.): rozpoznawanych w I instancji przez sąd okręgowy (art. 25 § 1 k.p.k.) o występki ze względu na osobę podejrzanego (np. prokurator, policjant) – zob. różnica art. 309 pkt 2 i 3 k.p.k. o występki, w których nie prowadzi się dochodzenia (zob. art. 325b i 325c k.p.k.) – uwaga nowelizacja ( zł)!!! o występki, w których prowadzi się dochodzenie, jeżeli prokurator tak postanowi ze względu na wagę lub zawiłość sprawy (fakultatywnie)

47 2. WSZCZĘCIE ŚLEDZTWA Jeżeli w oparciu o zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa lub własne informacje organów ścigania i prokuratury ustalone zostanie, iż zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa należy wszcząć śledztwo (art. 303 k.p.k.).

48 2. WSZCZĘCIE ŚLEDZTWA PRZYKŁADOWE PRZESŁANKI w k.p.k.:
uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa (art. 303 k.p.k.) – wszczęcie śledztwa (lub dochodzenia) dostateczne uzasadnienie podejrzenia popełnienia przestępstwa przez określoną osobę (art. 313 § 1 k.p.k.) – przedstawienie zarzutów podejrzanemu duże prawdpodobieństwo, że oskarżony popełnił przestępstwo (art. 249 § 1 k.p.k.) – orzeczenie tymczasowego aresztowania (innego środka zapobiegawczego)

49 2. WSZCZĘCIE ŚLEDZTWA czas dla wszczęcia śledztwa – niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa (art. 305 § 1 k.p.k.) aczkolwiek ustawa przewiduje odstępstwa: czynności sprawdzające (art. 307 k.p.k.) czynności w niezbędnym zakresie (art. 308 k.p.k.)

50 2. WSZCZĘCIE ŚLEDZTWA FORMA WSZCZĘCIA ŚLEDZTWA
wszczęcie śledztwa następuje w formie POSTANOWIENIA zob. Rozdział 11 – Orzeczenia, zarządzenia i polecenia (w szczególności art , 94, 98 k.p.k.) elementy postanowienia o wszczęciu śledztwa (art. 303 k.p.k.) określenie czynu będącego przedmiotem postępowania określenie kwalifikacji prawnej art. 94 k.p.k. uzasadnienie jest obligatoryjne od momentu wydania postanowienia o wszczęciu śledztwa do czasu wydania postanowienia o przedstawieniu zarzutów postępowanie toczy się „w sprawie” (in rem)

51 2. WSZCZĘCIE ŚLEDZTWA ORGAN UPRAWNIONY DO WSZCZĘCIA ŚLEDZTWA
postanowienie o wszczęciu śledztwa może wydać wyłącznie prokurator (art. 305 § 3 k.p.k.) zawiadomienie o przestępstwie lub własne dane świadczące o popełnieniu takiego przestępstwa, co do którego obowiązkowe jest prowadzenie śledztwa przez prokuratora, Policja przekazuje wraz z zebranymi materiałami niezwłocznie prokuratorowi (art. 304 § 3 k.p.k.)

52 2. WSZCZĘCIE ŚLEDZTWA ZAWIADOMIENIE O WSZCZĘCIU ŚLEDZTWA
o wszczęciu śledztwa zawiadamia się: osobę lub instytucję państwową, samorządową lub społeczną, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie ujawnionego pokrzywdzonego (art. 305 § 4 k.p.k.) pouczenie o przysługujących uprawnieniach (art. 305 § 4 k.p.k.) postanowienie o wszczęciu śledztwa jest niezaskarżalne (zob. art. 459 k.p.k.) orzeczenie wydane w postępowaniu przygotowawczym należy doręczyć stronie i osobie nie będącej stroną, którym przysługuje środek zaskarżenia; w innych wypadkach o treści orzeczenia należy powiadomić strony (zob. art. 100 § 5 w zw. z art. 106 k.p.k.)

53 2. WSZCZĘCIE ŚLEDZTWA ZAŻALENIE NA BRAK INFORMACJI (bezczynność)
Jeżeli osoba lub instytucja, która złożyła zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, nie zostanie w ciągu 6 tygodni powiadomiona o wszczęciu albo odmowie wszczęcia śledztwa może wnieść zażalenie do prokuratora nadrzędnego albo powołanego do nadzoru nad organem, któremu złożono zawiadomienie (art. 306 § 3 k.p.k.)

54 3. ODMOWA WSZCZĘCIA ŚLEDZTWA
przesłanka: brak uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa (art. 303 k.p.k.) istnienie przesłanki procesowej z art. 17 § 1 k.p.k. (jeżeli nie trzeba jej ustalić w toku postępowania) brak interesu w ściganiu czynu prywatnoskargowego (art. 60 § 1 k.p.k.) czas dla odmowy wszczęcia śledztwa – niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa (art. 305 § 1 k.p.k.) aczkolwiek ustawa przewiduje odstępstwa: czynności sprawdzające (art. 307 k.p.k.) czynności w niezbędnym zakresie (art. 308 k.p.k.)

55 3. ODMOWA WSZCZĘCIA ŚLEDZTWA
FORMA ODMOWY WSZCZĘCIA ŚLEDZTWA odmowa wszczęcia śledztwa – POSTANOWIENIE postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa powinno zawierać te same elementy co postanowienie o wszczęciu śledztwa (art. 303 k.p.k.) określenie czynu będącego przedmiotem postępowania określenie kwalifikacji prawnej art. 94 k.p.k. uzasadnienie jest obligatoryjne

56 3. ODMOWA WSZCZĘCIA ŚLEDZTWA
ORGAN UPRAWNIONY DO ODMOWY WSZCZĘCIA ŚLEDZTWA postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa może wydać: prokurator (art. 305 § 3 k.p.k.) Policja (art. 305 § 3 k.p.k.) postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa wydane przez Policję wymaga zatwierdzenia przez prokuratora (art. 305 § 3 k.p.k.)

57 3. ODMOWA WSZCZĘCIA ŚLEDZTWA
DORĘCZENIE ODMOWY WSZCZĘCIA ŚLEDZTWA postanowienie o wszczęciu śledztwa jest zaskarżalne albowiem zamyka drogę do wydania wyroku (zob. art. 459 k.p.k.) UWAGA!!! proszę dokładnie zapoznać się z art. 459 k.p.k. orzeczenie wydane w postępowaniu przygotowawczym należy doręczyć podmiotom uprawnionym do wniesienia środka odwoławczego; o treści innych postanowień – gdy nie przysługuje środek odwoławczy - należy powiadomić strony (zob. art. 100 § 4 i 5 w zw. z art. 106 k.p.k.)

58 3. ODMOWA WSZCZĘCIA ŚLEDZTWA
DORĘCZENIE ODMOWY WSZCZĘCIA ŚLEDZTWA postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa doręcza się: pokrzywdzonemu instytucji państwową, samorządową lub społeczną, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie osobie, która zawiadomiła o popełnieniu przestępstwa jeżeli wskutek przestępstwa doszło do naruszenia jej praw (art. 306 § 1 k.p.k.) – zob. art. 306 § 1b k.p.k. o wydaniu postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa zawiadamia się: osobę, która zawiadomiła o popełnieniu przestępstwa, jeżeli wskutek przestępstwa nie doszło do naruszenia jej praw (art. 305 § 4 k.p.k. i art. 306 §1 k.p.k. a contrario)

59 3. ODMOWA WSZCZĘCIA ŚLEDZTWA
ZAŻALENIE NA ODMOWĘ WSZCZĘCIA ŚLEDZTWA uprawnione podmioty – art. 306 § 1 k.p.k. uprawnionym do złożenia zażalenia przysługuje prawo przejrzenia akt (art. 306 § 1b k.p.k.) procedura wniesienia zażalenia (art. 460 i 465 § 2 k.p.k.) za pośrednictwem prokuratora, który wydał/zatwierdził postanowienie (art. 428 § 1 w zw. z art. 465 § 1 k.p.k.) rozpoznawane przez sąd właściwy do rozpoznania sprawy w I instancji (art. 465 § 2 k.p.k.) – chyba że chodzi o brak interesu społecznego w ściganiu z urzędu sprawcy czynu prywatnoskargowego, wtedy rozpoznaje prokurator nadrzędny (art. 465 § 2a k.p.k.)

60 3. ODMOWA WSZCZĘCIA ŚLEDZTWA
ZAŻALENIE NA BRAK INFORMACJI (bezczynność) Jeżeli osoba lub instytucja, która złożyła zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, nie zostanie w ciągu 6 tygodni powiadomiona o wszczęciu albo odmowie wszczęcia śledztwa może wnieść zażalenie do prokuratora nadrzędnego albo powołanego do nadzoru nad organem, któremu złożono zawiadomienie (art. 306 § 3 k.p.k.)