Przemoc w rodzinie Orzecznictwo sądów powszechnych w 2011 roku

Prezentacja na temat: "Przemoc w rodzinie Orzecznictwo sądów powszechnych w 2011 roku"— Zapis prezentacji:

1 Przemoc w rodzinie Orzecznictwo sądów powszechnych w 2011 roku
Ministerstwo Sprawiedliwości Przemoc w rodzinie Orzecznictwo sądów powszechnych w 2011 roku oraz działania Ministerstwa Sprawiedliwości w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie Warszawa, dnia 20 lipca 2012 roku Departament Współpracy Międzynarodowej i Praw Człowieka Zespół ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie

2 W 2011 roku w Sądach Rejonowych w Polsce skazano ogółem:
1. Orzecznictwo W roku w Sądach Rejonowych w Polsce skazano ogółem: ( ) osób. Z tego wymierzono: kar grzywny (samoistnych) 21,3% kar ograniczenia wolności 12,0 % kar pozbawienia wolności 67,5 %

3 Stosunek procentowy rodzajów kar orzekanych w Sądach Rejonowych w Polsce

4 Skazani nieprawomocnie w sądach I instancji – za wszystkie przestępstwa w latach 1999 - 2011

5 Orzecznictwo w zakresie art. 207 § 1 kk
1. W 2011 roku w Sądach Rejonowych w Polsce osądzono z art. 207 § 1 kk ogółem: ( ) osób. Z tego: skazano ( ); 444 - uniewinniono; warunkowo umorzono postępowanie; 799 - umorzono postępowanie; 736 - tymczasowo aresztowano.

6 Stosunek procentowy rodzajów orzeczeń Sądów Rejonowych w zakresie art
Stosunek procentowy rodzajów orzeczeń Sądów Rejonowych w zakresie art. 207 § 1 kk

7 167 - kary grzywny (samoistnych); 615 - kar ograniczenia wolności;
2. W 2011 roku w Sądach Rejonowych w Polsce skazano z art. 207 § 1 kk ogółem: ( , ) osób. Z tego wymierzono: kary grzywny (samoistnych); kar ograniczenia wolności; kar pozbawienia wolności; bezwzględnych; z warunkowym zawieszeniem wykonania.

8 Stosunek procentowy rodzajów kar orzekanych w Sądach Rejonowych w Polsce z art. 207 § 1 kk

9 Skazani nieprawomocnie w sądach I instancji – za przestępstwo z art
Skazani nieprawomocnie w sądach I instancji – za przestępstwo z art. 207 § 1 kk w latach 1999 – 2011

10 Stosunek procentowy wymiaru kary pozbawienia wolności orzekanej w Sądach Rejonowych w Polsce w 2011 roku z art. 207 § 1 kk

11 Z skazanych z art. 207 § 1 kk na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania pod dozór kuratora oddano 7711 osoby - 69,7% (67%-2010, 62%-2009) Szacunkowo w danej chwili pod dozorem kuratorów sądowych przebywa ok sprawców przemocy w rodzinie). Wśród osób pokrzywdzonych przestępstwem z art. 207 § 1 kk było małoletnich, kobiet oraz mężczyzn (po raz pierwszy badamy liczbę mężczyzn, dane ich dotyczące mogą być więc niedowartościowane!). Z art. 335 § 1 kpk skazano 3.937, a z art. 387 § 1 kpk – 2.774, co łącznie stanowi (49%, 48% , 42% , wszystkie przestępstwa w 2011– 55,5%!).

12 2. Zmiany ustawowe – nowe środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego
w postępowaniu cywilnym, niezależnie od postępowania karnego (np. przed wszczęciem postępowania); w postępowaniu karnym, na etapie postępowania przygotowawczego; po zakończeniu postępowania karnego – środki karne lub probacyjne, orzekane w orzeczeniu kończącym, na czas określony.

13 a) Środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego w postępowaniu cywilnym
Zobowiązanie do opuszczenia mieszkania orzekane na wniosek przez sąd cywilny (niezależnie od postępowania karnego); uprawnienie do złożenia wniosku przysługuje osobie dotkniętej przemocą, wspólnie zamieszkującej ze sprawcą – członkiem rodziny (wpis – 40 zł), przesłanką jest czynienie szczególnie uciążliwym wspólnego zamieszkiwania poprzez zachowanie polegające na stosowaniu przemocy, termin do rozpoznania sprawy – 1 miesiąc, wykonalność orzeczenia – z chwilą ogłoszenia, nowe uregulowania prawne (1046 kpc) – skuteczna egzekucja bez konieczności zapewnienia pomieszczenia tymczasowego zmiana orzeczenia możliwa w razie zmiany okoliczności (zmiana lub uchylenie).

14 W 2011 roku wpłynęły co najmniej 197 (353 – 2010) wnioski o zobowiązanie sprawcy do opuszczenia lokalu, z czego w co najmniej 49 (138 – 2010) przypadkach żądanie uwzględniono; żądanie oddalono jedynie w 10 (41 – 2010) przypadkach. Reszta spraw pozostawała w toku. Spadek liczby tego typu spraw w sądzie wynika prawdopodobnie z tego, że po raz pierwszy gromadzono je w formularzach statystycznych, a także z tego, że w niektórych sądach sprawy te rozpoznawane są w przez Wydziały Rodzinne i Nieletnich, zamiast w Wydziałach Cywilnych, co wypływa na zaniżenie danych. Szacuje się, że liczba tego typu spraw jest w rzeczywistości na porównywalnym lub wyższym poziomie aniżeli w 2010 roku

15 Nakaz opuszczenia lokalu mieszkalnego
b) Środki izolacji sprawcy od pokrzywdzonego w postępowaniu karnym - przygotowawczym Nakaz opuszczenia lokalu mieszkalnego (275a kpk) przez podejrzanego wspólnie zamieszkującego z pokrzywdzonym; przesłanka – uzasadniona obawa, że oskarżony ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa groził; środek ten stosuje się na okres nie dłuższy niż 3 miesięcy z możliwością przedłużenia przez sąd na dalsze okresy, nie dłuższe niż 3 miesiące (może być ich więcej niż jeden); oskarżonemu, na jego wniosek można wskazać miejsce pobytu w placówkach zapewniających miejsca noclegowe.

16 Liczba zastosowanych środków zapobiegawczych w postaci nakazu opuszczenia lokalu mieszkalnego w II półroczu 2010 oraz 2011 roku

17 c) Środki karne orzekane wobec sprawcy przemocy w rodzinie w postępowaniu sądowym
Zakaz zbliżania się do określonych osób (pokrzywdzonego) – sąd powinien wskazać odległość od osób chronionych orzeczeń w 2011 roku, ( ); Nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym orzeczeń w 2011 roku ( ); przesłanka – skazanie za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy, w tym wobec osoby najbliższej; środki karne mogą być połączone z obowiązkiem zgłaszania się do Policji lub innego organu w określonych odstępach czasu; zakaz zbliżania orzeka się w latach od roku do lat 15; nakaz opuszczenia lokalu orzeka się w latach od roku do lat 10; (oba można także na zawsze przy ponownym skazaniu za to samo przestępstwo).

18 Środki probacyjne orzekane wobec sprawcy przemocy w rodzinie
Zakaz zbliżania się do określonych osób (art. 72 § 1 pkt 7a kk) orzeczeń w 2011 roku, ( ); Nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym (art. 72 § 1 pkt 7b kk) orzeczeń w 2011 roku, ( ); przesłanka – orzeczenie w postaci warunkowego zawieszenia wykonania kary (zwykle kary pozbawienia wolności), ewentualnie warunkowego umorzenia postępowania; środki probacyjne (orzekane także łącznie) stosuje sąd w wyroku kończącym sprawę karną; środki probacyjne orzeka się w okresie próby w latach od 2 do 5 lat (sąd wskazuje odległość od osób chronionych oraz sposób kontaktu).

19 Liczba zastosowanych środków probacyjnych w postaci zakazu zbliżania się do pokrzywdzonego w 2010 oraz w 2011 roku

20 Liczba orzeczonych środków probacyjnych w postaci nakazu opuszczenia lokalu mieszkalnego w latach

21 3. Zmiany ustawowe – nowe podstawy do orzekania obowiązków probacyjnych
Zmiana w Kodeksie karnym (nowelą do ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie – od roku) – art. 72 § 1 pkt 6a kk – nałożenie obowiązku uczestnictwa skazanego w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych bez jego zgody (art. 74 § 1 kk); Zmiana w Kodeksie karnym (nowelą do ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii – od roku) – art. 67 § 3 kk) – nałożenie w/w obowiązku przy warunkowym umorzeniu postępowania.

22 art. 72 § 1 pkt 6a kk – obowiązek uczestnictwa w programach korekcyjno – edukacyjnych – wobec 296 osób (253 – 2010, 145 – 2009); art. 72 § 1 pkt 7 kk – obowiązek powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach – wobec 317 (170 – 2010, 90 – 2009); art. 72 § 1 pkt 7a kk – obowiązek powstrzymywania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób – wobec 592 osób (554 – 2010, 375 – 2009);

23 Liczba orzeczonych środków probacyjnych w postaci programów korekcyjno-edukacyjnych w latach

24 Za znęcanie się nad członkami rodziny z art
Za znęcanie się nad członkami rodziny z art. 207 kk w ostatnim dniu roku 2011 w zakładach karnych przebywało ogółem osadzonych ( , osadzonych). Jak wynika z danych statystycznych, w jednostkach penitencjarnych w 2011 roku zrealizowano ogółem 428 edycji programów edukacyjno-korekcyjnych (315 edycji – 2010), w których uczestniczyło ogółem skazanych z art. 207 kk (3.609 – 2010).

25 Wnioski większość skazanych z art. 207 kk, osadzonych w jednostkach penitencjarnych, zostało poddanych oddziaływaniom korekcyjno-edukacyjnym (4.230 w 2011 roku), natomiast skazani pozostający na wolności są poddawania takim programom bardzo rzadko bądź wcale (296 osoby w 2011 roku z sądów - 6,5%! ze wszystkich 4475 osób, które uczestniczyło w programach – dane z MPiPS).

26 Sposoby zwiększenia liczby osób kierowanych z sądów na programy oddziaływań k-e
Zwiększenie liczby wniosków prokuratora z art. 335 § 1 kpk zawierających propozycję zastosowania wobec oskarżonego obowiązku uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych, Uzależnianie uwzględnienia przez sąd wniosku oskarżonego z art. 387 kpk, od jego uczestnictwa w tego typu oddziaływaniach, Zwiększenie liczby wniosków kuratorów sądowych do sądu w toku postępowania wykonawczego o orzeczenie takiego obowiązku probacyjnego, Uzależnianie uwzględnienia przez sąd penitencjarny zgody na warunkowe zwolnienie od umieszczenia we wniosku dyrektora zakładu karnego lub samego skazanego w/w obowiązku probacyjnego, Poszerzenie wiedzy sędziów na temat konkretnych programów stosowanych w obszarze właściwości sądu.

27 4. Pozostałe prawne formy ochrony osób pokrzywdzonych przestępstwem
Wprowadzenie specjalnej, szybkiej procedury dotyczącej osadzenia sprawcy przemocy w wyniku naruszenia warunków probacyjnych: wniosek kuratora sądowego o zarządzenie wykonania warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności albo o odwołanie warunkowego zwolnienia; zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie skazanego na termin posiedzenia; nowa podstawa do obligatoryjnego zarządzenia albo odwołania w postaci stwierdzenia ponownego używania przemocy wobec osoby najbliższej zamieszkującej wspólnie ze sprawcą; postanowienie wydane przez sąd podlega wykonaniu z chwilą jego wydania.

28 Policja Kurator zawodowy Sąd Zakład karny
Informacja o zdarzeniu 112 997 Policja Kurator zawodowy wniosek Nakaz zatrzymania i doprowadzenia Sąd Zakład karny Posiedzenie natychmiastowa wykonalność

29 Porozumienie – MS, KGP, PARPA, dot
Porozumienie – MS, KGP, PARPA, dot. telefonu interwencyjno-informacyjnego wobec osób skazanych uprzednio za czyn przemocy w rodzinie Procedury - współpracy służby kuratorskiej oraz funkcjonariuszy Policji w stosunku do skazanych w związku z popełnieniem czynów karalnych polegających na stosowaniu przemocy lub groźby bezprawnej Policja Kurator sądowy

30

31 Z danych statystycznych za 2011 rok wynika, że kuratorzy zawodowi na podstawie art. 12d ustawy złożyli 1152 (372 – 2010) wnioski, sąd rozpatrzył 814 wniosków, zostało uwzględnionych % (200 – 2010, 53%). Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało dla kuratorów sądowych wzory wniosków w tego typu sprawach (wnioski są do pobrania na stronie internetowej MS: lub poprzez kliknięcie na obraz wniosku w prezentacji)

32 Liczba złożonych oraz uwzględnionych wniosków kuratorów zawodowych z art. 12d ustawy w II półroczu 2010 oraz w 2011

33

34 Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało także dla kuratorów sądowych wzór informatora dla pokrzywdzonego przestępstwem przemocy w rodzinie (wnioski są do pobrania na stronie internetowej MS: lub poprzez kliknięcie na obraz wniosku w prezentacji). Wzory w/w wniosków, jak i informatora, zostały wysłane do wszystkich sądów i kuratorów sądowych z poleceniem ich stosowania.

35

36 Porozumienie – MS oraz MPiPS o współpracy na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie.
1) opracowywanie i wdrażanie projektów służących ochronie i pomocy osobom dotkniętym przemocą w rodzinie (np. Karta praw osoby dotkniętej przemocą w rodzinie); 2) wzmocnienie współpracy między służbami realizującymi zadania w obszarze właściwości Stron, w celu szybkiej i właściwej wymiany informacji, służącej skutecznej ochronie i pomocy osobom dotkniętym przemocą w rodzinie (np. kuratorzy sądowi i pracownicy socjalni);

37

38 Sieć Pomocy Ofiarom Przestępstw
W 2011 roku Ministerstwo Sprawiedliwości kontynuowało ogólnopolski program pomocowy „Sieć Pomocy Ofiarom Przestępstw”, którą tworzą Ośrodki Pomocy dla Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem; Aktualnie w całym kraju funkcjonuje 15 Ośrodków. Część z nich utworzyła filie oraz punkty pomocy, a część przygotowuje się do ich otwarcia. W chwili obecnej na terenie całej Polski w ramach Sieci funkcjonuje łącznie 51 miejsc, w których udzielana jest pomoc osobom pokrzywdzonym przestępstwem. Ośrodki są prowadzone przez organizacje pozarządowe świadczące pomoc osobom pokrzywdzonym przestępstwem, z wykorzystaniem ich bazy lokalowej.

39 15 Ośrodków Pomocy dla Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem

40 Ministerstwo Sprawiedliwości w porozumieniu z MPiPS, KGP i PG przygotowało Bazę danych osób nadzorujących lub koordynujących pracę służb realizujących zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie(…). Baza ta została rozesłana do wszystkich urzędów oraz reprezentujących je osób znajdujących się w tejże. Została także umieszczona na stronach internetowych urzędów centralnych. W chwili obecnej baza jest systematycznie aktualizowana (kliknięcie na następny slajd połączy ze stroną internetową, na której znajduje się baza – do pobrania).

41

42 Strona internetowa MS Na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości utworzono dwie dodatkowe zakładki poświęcone przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie[1] oraz przeciwdziałaniu przemocy wobec dzieci[2]. W zakładkach tych zawarto informacje skierowane zarówno dla pokrzywdzonych, jak i służb zajmujących się w/w problematyką, zamieszczono m.in. akty prawne, wykazy placówek pomocowych, informacje o prawach przysługujących pokrzywdzonym, a także o wydarzeniach, których organizatorem bądź uczestnikiem jest Ministerstwo Sprawiedliwości. Zakładki te są systematycznie aktualizowane (raz na kwartał), by stanowić dla osób zainteresowanych dogodne źródło informacji. [1] [2]

43

44

45 Strona www.pokrzywdzeni.gov.pl
W 2011 roku w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego „Kapitał Ludzki” projekt „Ułatwianie dostępu do wymiaru sprawiedliwości” została zmodernizowana strona której nadano bardziej interaktywny i „przyjazny odbiorcy” charakter. Na stronie tej osoby zainteresowane mogą zapoznać się z „Informatorem dla pokrzywdzonego”, w którym przystępnym językiem zostały opisane ich prawa i obowiązki w procesie karnym. Ponadto mogą skorzystać ze wzorów pism procesowych, a także zapoznać się aktami prawnymi niezbędnymi w dochodzeniu swoich praw w postępowaniu karnym i cywilnym. Na stronie znajduje się także lista Ośrodków Pomocy dla Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem z danymi kontaktowymi oraz baza innych organizacji społecznych, które prowadzą różnorodną działalność pomocową. Zamieszczone są także informacje o bieżących działaniach podejmowanych na rzecz pokrzywdzonych przestępstwem.

46

47 Tydzień Pomocy Ofiarom Przestępstw
W roku 2000 powstała w Ministerstwie Sprawiedliwości idea obchodów „Tygodnia Pomocy Ofiarom Przestępstw”, mająca na celu zwrócenie szczególnej uwagi na potrzeby i prawa osób pokrzywdzonych przestępstwem. Idea ta związana jest z Międzynarodowym Dniem Ofiar Przestępstw obchodzonym w dniu 22 lutego. W Polsce ten dzień jest również ustanowiony Dniem Ofiar Przestępstw na mocy ustawy z dnia 12 lutego 2003 r. o ustanowieniu 22 lutego Dniem Ofiar Przestępstw (Dz.U. nr 59 poz. 517). Ministerstwo Sprawiedliwości w dniach lutego każdego roku organizuje „Tygodnia Pomocy Ofiarom Przestępstw” - akcję informacyjną dla osób pokrzywdzonych przestępstwem.

48

49 Koniec Prezentację opracował: Michał Lewoc – sędzia
Koordynator Zespołu ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Departament Współpracy Międzynarodowej i Praw Człowieka Ministerstwo Sprawiedliwości Al.. Ujazdowskie 11 Warszawa telefon: (022) Prezentacja może być wykorzystywana do celów szkoleniowych i edukacyjnych przez osoby lub podmioty, które pobrały ją ze strony pod warunkiem powołania się na źródło.