Jak dawniej mierzono czas?

Prezentacja na temat: "Jak dawniej mierzono czas?"— Zapis prezentacji:

1 Jak dawniej mierzono czas?
-Klepsydra, -Zegar słoneczny, -Zegar kołowy.

2 Klepsydra W średniowiecznej Europie zaczęto stosować klepsydry piaskowe. Miały one bardzo prostą konstrukcję i nie wymagały wiedzy matematycznej, ani astronomicznej. Stosowano je w kościołach i katedrach. Później kilka klepsydr łączono w jeden zegar, każda z nich wskazywała inny okres czasu. Zaczęto zaopatrywać klepsydry w podziałki minutowe i sporządzać zegary piaskowe o krótszym upływie czasu. W roku 1660 wynaleziono tzw. mechaniczną klepsydrę piaskową, która odwracała się samoczynnie, gdy tylko dolna jej część została zapełniona.

3 Zegar słoneczny Pierwszymi były zegary słoneczne, najstarsze liczą około 5500 lat. Przypadkowo wetknięty do ziemi patyk (później nazwany gnomonem) stworzył okazję do obserwacji. Zauważono, że istnieje zależność pomiędzy długością cienia a porą dnia. Zaczęto dzielić dobę na dwanaście części a potem na dwie kolejne. Później dookoła gnomonu rysowano okrąg i dzielono go na 24 części. Tak powstał zegar, który w ulepszonej formie przetrwał aż do średniowiecza.

4 Zegar kołowy W połowie XIV wieku w miastach włoskich pojawiły się wielkie zegary mechaniczne. Najpopularniejszymi tego typu były zegary z napędem ciężarkowym, w którym jako obciążników używano kamieni. Ich charakterystyczną cechę stanowiły mechanizmy bicia, których ciężar przekraczał 500kg. Zegary te umieszczano jedynie na wieżach. Wadą tych zegarów była mała dokładność. W początku XVI wieku Peter Henelein z Norymbergi skonstruował pierwsze zegary poruszane sprężyną. Zegary te zwalniały w miarę rozkręcania sprężyny, ale były małe i mogły leżeć na stole, a nie wisieć na wieży.

5 Dawne jednostki : -długości, -masy.

6 Długości wiorsta (werszt) - zasięg donośności głosu ludzkiego
sążeń (siąg) - największa szerokość rozkrzyżowanych poziomo rąk łokieć mały (kupiecki) - odległość od końcu średniego palca do pachy piędź - największa rozwartość miedzy końcami palców wielkiego i małego palec (cal) - miara zwana calem równa szerokości ośmiu ziaren jęczmienia stopa - szerokość skiby ziemi, odległość miedzy rzędami kartofli pręt (pertyka, laska do mierzenia) - 15 stóp, 7/ 1 łokcia morga mórg ( jutrzyna ) - wielkość polu zaoranego lub skoszonego przez jednego człowieka od rana do południa, do zniesienia pańszczyzny wymiar jednodziennej pracy zadawanej parobkowi liczył 200 lub 300 prętów kwadratowych garniec - miara nasypna ( większa ) i nalewana, nazwa pochodzi od garści zagarniającej do gatrnka sypane zboża lub zlewane płyny korzec - duża miara nasypna, nazwa pochodzi od kory, gdyż pierwotny korzec był miarą dłubaną, wykonaną z nieokorowanej kłody świerkowej: korzec dzielono na ć wiertnie (półkorcówki), ćwierci, garnce, kwarty, kwaterki

7 Masy cetnar = 4 kamienie = 100 funtów = 1600 uncji = 3200 łutów = drachm = skrupułów = granów = graników = 40,550 kg kamień = 25 funtów = 10,138 kg funt = 32 łuty = kg łut = kg granik = kg

8 Prezentację opracowały:
Kinga Jandura, Kornelia Trybunia.