Racjonalizm a relatywizm

Prezentacja na temat: "Racjonalizm a relatywizm"— Zapis prezentacji:

1 Racjonalizm a relatywizm
Na podstawie rozdziału 7-8 książki A.Chalmersa „Czym jest to co zwiemy nauką?” Katarzyna Michalczak

2 Racjonalizm a relatywizm
Plan prezentacji główne tezy racjonalizmu i relatywizmu sylwetki przedstawicieli obu kierunków kryteria odróżniania nauki od nie-nauki lub pseudonauki czyli czy daną działalność można uznać za naukę obiektywizm i indywidualizm nauka jako praktyka społeczna podsumowanie Racjonalizm a relatywizm

3 Główne tezy racjonalizmu
Istnieje jedno, ponadczasowe i uniwersalne kryterium, za pomocą którego można oceniać względną wartość konkurencyjnych teorii Tylko te teorie są naukowe, które przejdą sprawdzian ustanawiany przez uniwersalne kryterium naukowości. Racjonalizm a relatywizm

4 Główne tezy relatywizmu
Nie istnieje uniwersalny, historyczny standard racjonalności, z uwagi na który można uznać, że jedna teoria jest lepsza od drugiej. Decyzja o uznaniu teorii naukowych za lepsze lub gorsze zależy od jednostek lub społeczności, które dokonują takich ocen. Cel poszukiwania wiedzy zależy od tego, co dana jednostka lub społeczność uznaje za ważne lub wartościowe. Racjonalizm a relatywizm

5 Sylwetki przedstawicieli kierunków
RACJONALISTA Imre Lakatos ur zm. 1974 matematyk fizyk i filozof wykładowca w London School o Economics autor książki „Dowody i obalenia” z zakresu filozofii matematyki RELATYWISTA Thomas Kuhun ur zm. 1996 fizyk Harvard University autor m.in. książki „Struktura rewolucji naukowych” – polemika z zastanymi systemami filozofii nauki Racjonalizm a relatywizm

6 Lakatos - racjonalista (1)
UNIWERSALNE KRYTERIUM RACJONALNOŚCI: hipoteza sprawdzalna w świetle danych z historii nauki „centralnym problemem filozofii nauki jest problem ustanowienia warunków, w których teoria jest naukowa” Racjonalizm a relatywizm

7 Lakatos – racjonalista (2)
celem nauki jest prawda a metodologia programów badawczych zapewnia najlepsze środki oceny stopnia, w jakim udało się do prawdy zbliżyć. nauka rozwija się poprzez rywalizację pomiędzy programami badawczymi Racjonalizm a relatywizm

8 Lakatos – krytyka relatywizmu
Interpretując relatywistów należałoby przyjąć że zmiana naukowa staje się kwestią „psychologii tłumu”, a postęp naukowy jest „wynikiem propagandy” Racjonalizm a relatywizm

9 Racjonalizm a relatywizm
Kuhn – relatywista (1) Paradoksalnie relatywista Kunh definiuje uniwersalne kryterium dzięki któremu można ocenić względną wartość różnych teorii: ICH ZDOLNOŚĆ DO ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW. to co jest uznawane za problem, zależy od paradygmatu lub społeczności naukowej. Racjonalizm a relatywizm

10 Racjonalizm a relatywizm
Kuhn – relatywista (2) kryteria są wartościami uznawanymi przez daną społeczność naukową. „Nie ma wyższego standardu niż zgoda określonej wspólnoty” „Wiedza naukowa, jak język, jest albo … własnością wspólną albo niczym w ogóle. Aby ją zrozumieć musimy znać określone cechy tych grup, które ją wytwarzają i nią się posługują”. Racjonalizm a relatywizm

11 Racjonalizm a relatywizm
Pytanie ? Czy jest możliwe aby pewna teoria była lepsza od innej tj. bliższa prawdy (ma lepszą zdolność rozwiązywania problemów) nawet wówczas gdy żaden uczony tak nie uważa? Czy jednostki lub grupy nie mogą się mylić w swych osądach dotyczących danych teorii? Racjonalizm a relatywizm

12 Obiektywizm – Indywidualizm (1)
wiedzę uznaje się za coś niezależnego od umysłów czy mózgów ludzkich jednostek Jednostka ludzka styka się z wiedzą niezależnie od własnych przekonań, postaw i innych subiektywnych stanów INDYWIDUALIZM fundamenty wiedzy są poznawalne za pomocą umysłu jednostki ludzkie mają dwa sposoby zdobywania wiedzy o świecie: myślenie i obserwację. Racjonalizm a relatywizm

13 Obiektywizm - Indywidualizm (2)
składniki wiedzy posiadają własności i cechy dzięki którym wykraczają poza dziedzinę przekonań i stanów świadomości tworzących je jednostek ludzkich. INDYWIDUALIZM wiedzę należy pojmować w kategoriach przekonań głoszonych przez ludzkie jednostki. Racjonalizm a relatywizm

14 Obiektywizm - Indywidualizm (3)
Teorie naukowe często posiadają konsekwencje, które nie były zamierzone przez ich twórców i których nie byli świadomi. INDYWIDUALIZM Zdania składające się na fundament wiedzy jawią się umysłowi jako jasne, wyraźne i prawdziwe dzięki rozumowaniu i kontemplacji. Racjonalizm a relatywizm

15 Nauka jako praktyka społeczna
Praktyczny aspekt nauki: nauka jest zbiorem technik formułowania, stosowania i sprawdzania teorii, jest rezultatem połączonych wysiłków wielu jednostek ludzkich w przypadku dyscyplin ścisłych dużą rolę odgrywa eksperyment. Racjonalizm a relatywizm

16 Racjonalizm a relatywizm
Podsumowanie Lakatos dążył do sformułowania racjonalistycznej koncepcji nauki ale nie udało mu się w pełni osiągnąć celu. Kuhn zaprzeczał, iżby pragnął sformułować koncepcję relatywistyczną, ale mimo wszystko ją sformułował. Obu nie udało się do końca sformułować uniwersalnej porady dla naukowców. Racjonalizm a relatywizm

17 Racjonalizm a relatywizm
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ !!! Racjonalizm a relatywizm