Rola państwa w gospodarce

Prezentacja na temat: "Rola państwa w gospodarce"— Zapis prezentacji:

1 Rola państwa w gospodarce
Wykład 8 WNE UW J. Wilkin, Ekonomia

2 Pojęcie państwa w ekonomii
Państwo jako podmiot gospodarczy; Państwo i rynek jako komplementarne i substytucyjne regulatory gospodarki; Państwo minimalne, państwo aktywne, państwo socjalne (państwo dobrobytu); Wpływ keynesizmu na zwiększenie roli państwa w gospodarce; Rola państwa w socjalizmie i kapitalizmie J. Wilkin, Ekonomia

3 Państwo wobec zjawiska niesprawności rynku
Sfera niesprawności rynku Sfera interwencji państwa Przykłady narzędzi polityki państwa Nieefektywność: monopolizacja efekty zewnętrzne dobra publiczne interwencja na rynku subsydiowanie niektórych form działalności ustawodawstwo antymonopolowe regulacje dotyczące ochrony środowiska finansowanie obrony narodowej, sądów, opieki zdrowotnej itp.. J. Wilkin, Ekonomia

4 Państwo wobec zjawiska niesprawności rynku (2)
Nierówność: - nadmierne zróżnicowanie dochodów i bogactwa - redystrybucja dochodów progresywne opodatkowanie wspieranie dochodów niektórych grup ludności Niestabilność: inflacja bezrobocie wahania wzrostu gosp. -kształtowanie polityki makroekonomicznej polityka monetarna polityka fiskalna inne formy polityki J. Wilkin, Ekonomia

5 Dobra publiczne ·      Konieczność wytwarzania dóbr publicznych jako efekt zawodności rynku ·      Dobra prywatne (wykluczalność i konkurencyjność) a dobra publiczne (niewykluczalność i niekonkurencyjność) ·      Dobra publiczne a zjawisko „gapowicza” (free rider) ·      Zerowy koszt krańcowy i zerowa cena dóbr publicznych ·      Czy sektor prywatny może być zaangażowany w wytwarzanie i dostarczanie dóbr publicznych? Czy dobra publiczne mogą być zastąpione dobrami prywatnymi? J. Wilkin, Ekonomia

6 Wydatki państwa, jako odsetek PKB
Kraj 1870 1913 1920 1937 1960 1980 1990 1996 Francja Japonia Niemcy Szwecja USA 12,6 8,8 10,0 5,7 3,9 17,0 8,3 14,8 6,3 1,8 27,6 25,0 8,1 7,0 29,0 25,4 42,4 10,4 8,6 34,6 17,5 32,4 31,0 27,0 46,1 32,0 47,9 60,1 31,8 49,8 31,7 45,1 59,1 33,3 54,5 36,2 49,0 64,7 średnio 9,1 15,4 20,7 27,9 42,6 44,8 45,9 J. Wilkin, Ekonomia

7 Państwo i rynek w różnych modelach gospodarki
Państwo socjalistyczne (ZSRR, PRL) Państwo rozwojowe (np. Tajwan, Korea Płd.) Państwo praw socjalnych (np. Szwecja) Państwo stabilizacji makro-ekonomicznej (Keynesizm) Państwo dóbr publicznych wysoka państwowa kontrola gospodarki niska niska rola rynku wysoka J. Wilkin, Ekonomia

8 Opinie Polaków na temat roli państwa w gospodarce
Zgadzam się z opinią, że: Rok badań 1991 1997 -         Rząd powinien kontrolować ceny -         Rząd powinien zapewnić mieszkania tym, których na nie nie stać -         Elektrownie powinny być własnością państwa -         Transport kolejowy powinien być własnością państwa -         Poczta powinna być własnością państwa -         Huty powinny być własnością państwa -         Rząd powinien zmniejszać różnice dochodów między bogatymi a biednymi 85,0 80,6 77,4 77,3 75,9 73,7 72,1 79,6 80,4 75,7 75,0 70,4 69,7 J. Wilkin, Ekonomia

9 Nawrót liberalizmu w gospodarce
Zjawiska wpływające na ograniczenie roli państwa w gospodarce: Reaganomics Thatcheryzm Kryzys koncepcji „państwa dobrobytu” Upadek systemu socjalizmu typu radzieckiego Od „państwa rządzącego” do „państwa zarządzającego” (governing vs. governance) J. Wilkin, Ekonomia

10 Dyskusja o roli państwa w transformującej się, polskiej gospodarce
Jaki model gospodarki kapitalistycznej? Rola państwa w kształtowaniu fundamentów nowego systemu (kreacjonizm vs spontaniczność) Zakres i tempo prywatyzacji Państwo opiekuńcze czy państwo produktywne? Rola państwa w integrowaniu Polski z UE J. Wilkin, Ekonomia

11 Zasady „dobrego państwa”
Symbioza państwa i rynku Komplementarność rynku i demokracji Dominacja mechanizmu rynkowego w regulowaniu gospodarowania „Surowy paternalizm” państwa Ekonomizacja funkcjonowania sfery publicznej Poszerzanie samorządności i decentralizacji Zapewnienie stabilności, która nie demobilizuje Przejrzystość i dezalienacja państwa J. Wilkin, Ekonomia

12 Rodzaje polityki państwa
Polityka kształtowania ładu gospodarczego i społecznego – Ordnungspolitik Polityka makroekonomiczna: Fiskalna Monetarna Kursu walutowego Polityka sektorowa (mikroekonomiczna): Rolna Przemysłowa Polityka regionalna, socjalna, spójności itp.. J. Wilkin, Ekonomia

13 Pytania problemowe Jakie funkcje spełnia państwo we współczesnej gospodarce Przyczyny wzrostu roli państwa w gospodarce w perspektywie historycznej Na czym polega komplementarność i konkurencyjność roli państwa w gospodarce? Co to są „niesprawności rynku” i jaka jest reakcja państwa na te niesprawności? J. Wilkin, Ekonomia

14 Pytania problemowe, c.d. Co wpłynęło na ograniczenie roli państwa w gospodarce w latach 80. I 90. XX wieku? Dobra publiczne – ich cechy i rola w gospodarce Na czym polegają główne zasady tzw. „dobrego państwa”? Główne obszary sporu w ekonomii na temat roli państwa J. Wilkin, Ekonomia