Instrumenty finansowe

Prezentacja na temat: "Instrumenty finansowe"— Zapis prezentacji:

1 Instrumenty finansowe

2 ROBERT MERTON: Istotą teorii finansów jest analiza zachowania się podmiotów przy alokacji i wykorzystaniu swoich zasobów, zarówno w przestrzeni jak i w czasie, w niepewnym otoczeniu

3 Teoria rynku finansowego (financial market theory)
Komponenty: Matematyka finansowa i ubezpieczeniowa Instrumenty finansowe Analiza ryzyka Teoria inwestycji finansowych Finanse behawioralne Ekonometria finansowa Analiza finansowych szeregów czasowych

4 Matematyka finansowa Konstrukcja abstrakcyjnych modeli modeli, posiadających interpretację na gruncie finansów

5 Wycena instrumentów finansowych
Ustalenie sprawiedliwej wartości (fair value) instrumentu finansowego, która może być ceną kupna i sprzedaży instrumentu dla uczestników rynku, dysponujących pełną informacją, w warunkach rynku zrównoważonego bez możliwości arbitrażu

6 Analiza ryzyka Charakteryzacja źródeł ryzyka Subiektywne ujęcie w analizie ryzyka Konstrukcja miar ryzyka, miar wrażliwości Modele abstrakcyjne, modele empiryczne Ewaluacja ryzyka Zarządzanie ryzykiem, strategie osłonowe (hedgingowe)

7 Teoria inwestycji finansowych
Inwestycje w aktywa pozbawione ryzyka Inwestycje w aktywa obarczone ryzykiem akcje instrumenty pochodne Teorie portfelowe Strategie zabezpieczające

8 Instrumenty finansowe (financial instruments)
Instrument finansowy - pewna forma pieniądza lub kontraktu między stronami, regulującego wzajemne zobowiązania oraz płatności

9 Literatura Jajuga K., Jajuga T. „Inwestycje” Luenberger D.G. „Teoria inwestycji finansowych” Hull J. „Kontrakty terminowe i opcje” Sopoćko A. „Instrumenty finansowe” Ferlak M. „Instrumenty pochodne. Wprowadzenie”

10 Instrument finansowy Wartość instrumentu finansowego wynika z obietnic jakie są zawarte między umawiającymi się stronami (Instrumenty finansowe mają formę umowy sporządzonej na papierze lub są zapisami komputerowymi w odpowiednich bazach danych)

11 Cele wprowadzenia instrumentów finansowych
łatwiejsze i sprawniejsze zarządzanie finansami możliwość stosowania strategii osłonowych sprawniejsze rozliczenia pozbawienie transakcji charakteru gotówkowego możliwość spekulacji

12 Papier wartościowy Przykłady IF: bony skarbowe, obligacje, depozyty, renty, kredyty, kontrakty terminowe, opcje. Jeżeli dla danego IF istnieje rozwinięty rynek, na którym może być swobodnie wymieniany, to taki instrument staje się papierem wartościowym (security)

13 Instrumenty o charakterze wierzycielskim / instrumenty dłużne
depozyty bankowe bony skarbowe obligacje renty finansowe kredyty hipoteczne listy zastawne weksle, czeki

14 Instrumenty o charakterze własnościowym (udziału w majątku)
akcje prawa do akcji certyfikaty inwestycyjne świadectwa udziałowe

15 Instrumenty pochodne kontrakty forwards (towarowe)
kontrakty forwards (na stopę procentową, na kurs waluty) kontrakty futures (towarowe) kontrakty futures (walutowe) kontrakty futures (indeksowe) kontrakty wymiany - swapy kontrakty opcyjne warranty

16 Instrumenty o charakterze wierzycielskim / depozyty bankowe
Rachunek a vista (DEMAND DEPOSIT) Lokaty terminowe (TIME DEPOSIT ACCOUNT) Certyfikat depozytowy (CERTIFICATE OF DEPOSIT) - jeżeli mogą być wymieniane na rynku, mają charakter papierów wartościowych

17 Instrumenty o charakterze wierzycielskim
Obligacja (treasury bond) – papier wartościowy, w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem obligatariusza i zobowiązuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia. Obligacje możemy podzielić ze względu na: Rodzaj emitenta Okres do wykupu Wartość nominalna i oprocentowanie obligacji Opcje dodatkowe Poziom ryzyka inwestycyjnego

18 Obligacje/ rodzaj emitenta
Obligacje emitowane przez Skarb Państwa, korporacje (mogą być wtedy dopuszczane do obrotu giełdowego) Obligacje emitowane gminy lub miasta (obligacje komunalne lub obligacje municypalne). Obligacje skarbowe to dłużne papiery wartościowe emitowane przez Skarb Państwa, reprezentowany przez Ministra Finansów. Skarb Państwa - emitent obligacji - pożycza od nabywcy obligacji określoną sumę pieniędzy i zobowiązuje się ją zwrócić (wykupić obligacje) - w określonym czasie wraz z należnymi odsetkami.

19 Dlaczego warto kupować obligacje skarbowe?
pewność lokaty w przypadku obligacji skarbowych (o ile państwo jest wypłacalne) możliwość wycofania się z inwestycji w dowolnym momencie (sprzedaż na giełdzie bez utraty oprocentowania) możliwość stałego śledzenia wartości swoich inwestycji możliwość uzyskiwania kredytów pod zastaw obligacji

20 Obligacje/ okres do wykupu
Okres do wykupu to liczba lat, w których emitent zobowiązuje się wywiązywać z obowiązków, jakie nakłada na niego obligacja. Data wykupu oznacza termin, kiedy dług przestanie istnieć, gdyż emitent wykupi obligację. Obligacje z terminem spłaty: od 1-5 lat - nazywa się obligacjami krótkoterminowymi, od nazywa się obligacjami średnioterminowymi, powyżej 12 lat - nazywa się obligacjami długoterminowymi.

21 Obligacje/ wartość nominalna i oprocentowanie
Obligacje można dzielić na kuponowe (coupon bonds) i zerokuponowe (zero-coupon bonds). Obligacje zerokuponowe są zwykle emitowane z dyskontem. Obligacje kuponowe wiążą się z okresową płatnością kuponu, którego wysokość jest zwykle zależna od ratingu emitenta. Oprocentowanie obligacji może być stałe bądź zmienne. Zwykle wysokość kuponu obligacji o zmiennym oprocentowaniu przedstawiana jest w formie "stopa bazowa + x%", Możliwe jest także oprocentowanie uzależnione od stopy inflacji (takie obligacje emituje polski Skarb Państwa).

22 Obligacje / Opcje dodatkowe
Wiele emisji obligacji zawiera klauzulę, która daje inwestorowi i/lub emitentowi prawo do podjęcia określonych działań. Najczęściej stosowana jest opcja przedterminowego wykupu na żądanie emitenta (call feature), która daje emitentowi prawo do wcześniejszej spłaty całości lub części zobowiązań. Obligacje zamienne (convertible bond) Obligacje zamienne - rodzaj obligacji dające jej posiadaczowi możliwość do zamiany ich na akcje firmy emitującej. Obligacja wymienna (exchangable bonds) Obligacja wymienna - papier wartościowy umożliwiający posiadaczowi obligacji ich wymianę na określoną liczbę akcji zwykłych przedsiębiorstwa innego niż emitent.

23 Obligacje / poziom ryzyka inwestycyjnego
Poziom ryzyka inwestycyjnego mierzony jest jakością kredytową (rating) Rating - niezależna ocena ryzyka kredytowego dokonywana przez wyspecjalizowane agencje ratingowe takie jak Moody's, Standard&Poor's oraz Fitch Ratings w stosunku do podmiotu zaciągającego dług. Rating oznacza jakość dłużnych papierów wartościowych pod kątem wiarygodności finansowej emitenta oraz warunków panujących na rynku. Badaniu wiarygodności finansowej podlegają emisje obligacji, krótkoterminowe papiery dłużne, podmioty zaciągające zobowiązania na rynku finansowym oraz rządy państw.

24 Bony skarbowe Bony skarbowe (treasury bills) –
krótkoterminowe papiery na okaziciela emitowane przez Skarb Państwa terminy wykupu: 13, 26 i 52 tygodnie sprzedaż na przetargach nominał jednego bonu wynosi zł nabywcy bonów - firmy krajowe i zagraniczne, instytucje finansowe

25 Bony skarbowe Bony skarbowe są sprzedawane z dyskontem, czyli poniżej wartości nominalnej, gdyż są nieoprocentowane. Pełną kwotę nominalną otrzymuje się w momencie wykupu bonu skarbowego. Ceny bonów są odzwierciedleniem przewidywanego przez rynek pieniężny poziomu inflacji, dlatego mogą być one miarodajnym odniesieniem dla określania oprocentowania innych instrumentów finansowych, np. obligacji.

26 Renty finansowe Renta finansowa jest umową, na mocy której jej posiadacz otrzymuje okresowe świadczenie pieniężne, zgodnie z przyjętym harmonogramem RF – na ogół – nie są papierami wartościowymi, ze względu na brak możliwości wymiany na rynku RF mogą być traktowane jak instrumenty przynoszące stały dochód np. obligacje

27 Kredyty hipoteczne (mortgages)
Przyszły właściciel nieruchomości sprzedaje hipotekę swego domu aby uzyskać gotówkę niezbędną do nabycia nieruchomości, zobowiązując się do dokonywania okresowych płatności na rzecz posiadacza hipoteki Sytuacja przyszłego właściciela nieruchomości zaciągającego KH przypomina pozycję emitenta obligacji (przyjmuje pewną kwotę, później wypłaca regularnie kupony i na koniec – nominał – o ile spłata końcowa jest większa od poprzednich)

28 Kredyty hipoteczne (mortgages)
Kredyty hipoteczne nie są papierami wartościowymi, jednakże hipoteki są łączone w pakiety, pod które instytucje finansowe emitują nowe instrumenty, tzw. instrumenty zabezpieczone hipoteką (mortgage-backed securities)

29 Wartość obecna przyszłych przepływów pieniężnych (PV – present value)
Zagadnienia matematyki finansowej użyteczne w opisie instrumentów dłużnych Wartość obecna przyszłych przepływów pieniężnych (PV – present value) Wartość przyszła regularnych płatności (FV – future value) Pojęcia związane ze stopą zwrotu Mierniki efektywności inwestycji finansowych (NPV, IRR, ERR) Wartość obecna renty Równanie bankierów

30 Zagadnienia dotyczące bonów i obligacji
Wycena bonów skarbowych Stopa rentowności bonu skarbowego Wycena obligacji Stopa dochodu z obligacji (YTM – Yield To Maturity) Wypukłość obligacji (wpływ stopy dochodu na cenę obligacji) Pomiar ryzyka stopy procentowej (duration – średni czas trwania)

31 Rentowność obligacji o terminie wykupu październik 2020, od 15 VI do 28 IX

32 Rentowność obligacji o terminie wykupu luty 2013

33 Wycena obligacji

34 Duracja - średni czas trwania inwestycji

35 Duracja - średni czas trwania inwestycji

36 Krzywe rentowności Wypukłość obligacji