Współczesne systemy administracji publicznej

Prezentacja na temat: "Współczesne systemy administracji publicznej"— Zapis prezentacji:

1 Współczesne systemy administracji publicznej
mgr Paweł Dąbrowski

2 Główne kierunki historycznego wpływu
Europa (Cypr, Gibraltar, Malta) Afryka (Nigeria, Kamerun, Kenia, Egipt, RPA) Ameryka Północna (USA, Kanada) Azja (Indie, Pakistan, Kuwejt, Hong Kong, Singapur) Australia, Nowa Zelandia

3 Model angielski czy brytyjski ?
Celowo nie mówi się o modelu brytyjskim – administracja centralna i terenowa były i są zorganizowane w inny sposób w Walii i Szkocji; Wśród terytoriów należących do Wielkiej Brytanii można wyróżnić tzw. dependencje Korony Brytyjskiej – Wyspę Man, Jersey i Guernsey (wyspy normandzkie). Rząd brytyjski jest odpowiedzialny za ich obronność oraz politykę zagraniczną.

4 Dewolucja Dewolucja – specyficzny model decentralizacji, gdzie peryferyjne kraje Zjednoczonego Królestwa (Szkocja, Walia, Irlandia Płn.) miałyby uzyskać autonomię, a status jego rdzenia – Anglii – pozostałby niezmieniony.  1998 r. – uchwalenie Scotland Act Powołanie szkockiego Parlamentu; Parlament decyduje on w sprawach, których wyraźnie nie zastrzeżono dla Westminsteru; Zakres jego kompetencji może być kształtowany przez Parlament angielski; Parlament powołuje rząd, na czele z premierem

5 Dewolucja cd. Wskutek dewolucji następuje przeniesienie części zadań i kompetencji administracji centralnej na poziom regionalny; Dotyczy to zwłaszcza takich dziedzin jak gospodarka, edukacja, służba zdrowia, rolnictwo, ochrona środowiska.

6 System polityczny – główne cechy
Reprezentacyjna rola monarchy; Szczególna rola parlamentu – „zachwiany” trójpodział władzy; System parlamentarno - gabinetowy; Bardzo silna pozycja premiera; Rozróżnienie rządu i gabinetu.

7 Monarcha „Król panuje, ale nie rządzi” - od XVIII w. monarchowie wycofują się z aktywnego życia politycznego, oddając pełnię władzy premierowi; Monarcha mianuje premiera. Na mocy konwenansu jest nim przewodniczący zwycięskiej frakcji parlamentarnej.

8 Parlament Parlament brytyjski składa się z trzech członów: z Izby Gmin (izba niższa), Izby Lordów (izba wyższa) oraz z monarchy; Izba Gmin – izba niższa, faktycznie nadrzędna, wybieralna, obecnie 646 członków; Izba Lordów - składa się z dziedzicznych i dożywotnich lordów, z lordów duchownych oraz z lordów prawa (łącznie ok. 800 parów)

9 Izba Gmin Funkcje: Władza ustawodawcza; Nadzór nad pracą rządu;
Kontrola finansów państwa.

10 Izba Lordów Funkcje: Opiniowanie projektów ustaw;
Sąd najwyższy dla Anglii i Walii, Szkocji oraz Irlandii Północnej w sprawach cywilnych, zaś w sprawach karnych dla Anglii i Walii oraz Irlandii Północnej; Nadzór nad pracą rządu.

11 Administracja centralna
Bardzo silna pozycja premiera; Rozdział rządu i gabinetu; Rząd składa się z wielu, nawet powyżej 100 osób, którzy stoją na czele poszczególnych urzędów; Gabinet jest pojęciem węższym – w skład gabinetu wchodzą ci członkowie rządu, którzy są politycznie najważniejsi. Tradycyjnie w skład gabinetu wchodzą ministrowie stojący na czele najważniejszych resortów (np. minister finansów, spraw zagranicznych).

12 Minister gabinetowy Kierownictwo ministerstwa.
W większości wypadków minister jest nazywany sekretarzem stanu; Tradycyjny model angielski zakładał współwystępowanie dwóch zastępców ministra: jednego politycznego i jednego od zadań administracyjnych; W największych resortach z biegiem czasu dopuszczono większą liczbę zastępców

13 Agencje wykonawcze Istnieją od 1988 r.
Świadczą różnego typu usługi publiczne; Są podporządkowane właściwym ministrom; Największa zatrudnia około 66 tys. osób (odpowiednik polskiego ZUS), najmniejsza kilkanaście osób. Obecnie istnieje ponad 100 agencji wykonawczych;

14 Rząd (poza gabinetem) Obejmuje szereg urzędów (w naszym rozumieniu urzędów centralnych); Zaliczają się do nich takie urzędy, w których wpływ polityczny jest niewskazany lub niekonieczny; Np. Agencja Standardów Żywności, Urząd ds. Statystyki Narodowej. Na ich czele stoi „senior civil servant” (starszy urzędnik służby cywilnej), w randze ministra.

15 Quangos Quangos (quasi niezależne organizacje pozarządowe). Generalnie, są to organizacje pozarządowe, wykonujące zadania o charakterze administracyjnym i wydające publiczne pieniądze, działające na styku sektora prywatnego i publicznego. Są w dużym stopniu wyjęte spod kontroli instytucji demokratycznych. Dzieli się je na: wykonawcze (działające w sferze kultury i nauki – Komitet ds. Grantów Uniwersyteckich) doradcze – przygotowujące ekspertyzy na zlecenie rządu (Komisja Doradcza ds. Leków) i orzecznicze (Policyjny Trybunał Arbitrażowy). Inna nazwa – non departamental public body

16 Quangos – za i przeciw (P
Quangos – za i przeciw (P. Bartczak „Instytucje pozaministerialne w Wielkiej Brytanii” /

17 Podział terytorialny kraju
Hrabstwa Dystrykty Parafie (tylko w niektórych dystryktach)

18 Anglia – specyfika samorządu terytorialnego
W Anglii tradycyjnie przyjęto zasadę niecentralizacji - uprawnienia administracyjne przyznawane są samorządowi terytorialnemu bez powoływania reprezentanta rządu; Współcześnie rola terenowych agend administracji rządowej wzrasta; Opiera się na zasadzie enumeratywnego wyliczenia kompetencji.

19 Ustrój samorządu Każda jednostka terytorialna (z wyjątkiem niektórych parafii) ma własną radę, pochodzącą z wyborów; Sesja Rady musi się odbyć minimum raz w roku; Cechą charakterystyczną jest niewyodrębnienie organów wykonawczych; Faktycznie duża rola aparatu wykonawczego.

20 Osłabienie samorządu terytorialnego
Jeszcze na początku XX w. administracja centralna zajmowała się głównie polityką zagraniczną, a sprawami ludności administrował samorząd; Współcześnie - wzrost znaczenia agend terenowych organów centralnych; Zależność finansowa od władzy centralnej;

21 Kontrola administracji
Administracja jest poddana kontroli sądów powszechnych; Nie stworzono odrębnego sądownictwa administracyjnego; Stworzono osobną funkcję Komisarza Parlamentarnego do Spraw Administracji.

22 Wpływ systemu prawa na administrację
System common law - słaba akceptowalność dla biurokracji; System common law - inny niż na kontynencie charakter kontroli sądowej; Brak pisanej konstytucji - duża rola zwyczaju politycznego („konwenansu”) i precedensu; Brak podziału na prawo prywatne i publiczne - inne rozumienie prawa administracyjnego (ograniczone do reguł funkcjonowania trybunałów administracyjnych.

23 Common law http://pl.wikipedia.org/wiki/Common_law
Jest to system prawny, w którym główną rolę odgrywa orzecznictwo sądów i tradycja. Oznacza to, że w przeciwieństwie do polskiego systemu prawnego, akty prawne ustanawiane przez organy ustawodawcze zawsze interpretuje się w świetle nadrzędnego zbioru precedensów i zwyczajów (common law). Możliwe jest nawet, żeby pewne działy prawa nie były spisane (jak np. brytyjska konstytucja), a mimo to wciąż są wiążące. Z czasem dochodzi do kodyfikacji common law – kolejne precedensy prowadzą do stworzenia zasad danej dziedziny prawa; Systemowi common law towarzyszy system prawa stanowionego.

24 Common law na świecie Wielka Brytania;
Stany Zjednoczone (różnice między stanami); Kanada; Australia; Nowa Zelandia; Indonezja; Indie; Hongkong; RPA; Nigeria.

25 Anglia - podsumowanie Biurokracja występuje w ograniczonym stopniu, chociaż członkowstwo w Unii Europejskiej jest czynnikiem umacniającym biurokrację narodową. Rozróżnienie między rządem i gabinetem; Zasada „niecentralizacji.” Administracja jest poddana kontroli sądów powszechnych (a nie administracyjnych); Przeniesienie części zadań i kompetencji administracji centralnej na poziom regionalny (Walia, Szkocja); Wobec braku Konstytucji pisanej i suwerenności Parlamentu, kształt administracji jest w ogromnym stopniu zależny od woli politycznej; System administracyjny został uzupełniony o tzw. quangos (quasi niezależne organizacje pozarządowe).

26 Pytania - Anglia Proszę wyjaśnić pojęcie dewolucji (w Wielkiej Brytanii) i jej wpływ na administrację; Proszę wyjaśnić na czym polega rozdział rządu i gabinetu w Anglii; Proszę wyjaśnić czym są quangos i podać przykłady; Proszę wyjaśnić pojęcie niecentralizacji; Proszę wskazać główne cechy ustrojowe samorządu terytorialnego w Anglii.