BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE

Prezentacja na temat: "BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE"— Zapis prezentacji:

1 BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE
Stanisław KOZIEJ BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE I NARODOWE SGH 2008

2 Tematy Nowa jakość środowiska bezpieczeństwa – tendencje globalizowania, uinformacyjniania i asymetryzowania Zmiany strategii bezpieczeństwa międzynarodowego – ONZ, NATO, UE, USA: nowe koncepcje i praktyka strategiczna Polska w systemie bezpieczeństwa międzynarodowego – nowe wyzwania operacyjne i transformacyjne SGH 2008

3 Literatura S. Koziej: Między piekłem a rajem. Szare bezpieczeństwo na progu XXI wieku, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2006 R. Kuźniar: Polityka i siła, Wyd. Naukowe SCHOLAR, Warszawa 2005 H. Munkler: Wojny naszych czasów, Wyd. WAM, Kraków 2004 Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, Wyd. Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008 Z. Brzeziński: Wybór – dominacja czy przywództwo, Wyd. ZNAK, Kraków 2004 F. Fukuyama: Budowanie państwa. Władza i ład międzynarodowy w XXI wieku, Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2005 A. i H. Toffler: Wojna i antywojna, Wyd. Literackie MUZA, Warszawa 1997 R. Kagan: Potęga i raj. Ameryka i Europa w nowym porządku świata, Wyd. Studio EMKA, Warszawa 2003 Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Bellona, Warszawa 2006 Strona internetowa – SGH 2008

4 Strategiczne środowisko
bezpieczeństwa SGH 2008

5 Zmiana środowiska bezpieczeństwa
Globalizacja i rewolucja informacyjna - środowisko GLOBINFO – zglobalizowane i uinformacyjnione, sieciowe Rewolucja polityczna – asymetryzacja środowiska - rozpad symetrycznego świata dwubiegunowego i erupcja asymetrycznych relacji bezpieczeństwa nuklearnego i konwencjonalnego Rewolucja strukturalna - podmioty niepaństwowe, państwa problemowe (zbójeckie i upadłe), mocarstwa „wschodzące” SGH 2008

6 Konsekwencje „GLOBINFO” dla środowiska bezpieczeństwa (1)
Zwiększają szanse współdziałania międzynarodowego na polu bezpieczeństwa Rodzą dodatkowe wyzwania mobilizujące do wysiłków na rzecz bezpieczeństwa Stwarzają dodatkowe ryzyka związane z szerszą aktywnością zewnętrzną SGH 2008

7 Konsekwencje „GLOBINFO” dla środowiska bezpieczeństwa (2)
Zmniejszają groźbę wojny globalnej Umiędzynarodawiają konflikty i kryzysy wewnętrzne i lokalne Globalizują plagi społeczne – np. AIDS, przestępczość, terroryzm Rodzą jakościowo nowe zagrożenia informacyjne (np. cyberterroryzm) SGH 2008

8 Konsekwencje „GLOBINFO” dla środowiska bezpieczeństwa (3)
Zwiększają rolę podmiotów niepaństwowych (NGO, grupy terrorystyczne) Zwiększają rolę opinii publicznej w rozstrzyganiu kwestii bezpieczeństwa SGH 2008

9 Istota terroryzmu Celowe (świadomie zamierzone) i spektakularne atakowanie niewinnych, postronnych osób dla pośredniego (asymetrycznego - poprzez zastraszanie opinii publicznej) oddziaływania na przeciwnika politycznego lub ideologicznego Rzeczywisty cel ulokowany poza atakowanym obiektem SGH 2008

10 Nowa jakość terroryzmu
globalizacja i uinformacyjnienie – globalna sieć terrorystyczna proliferacja fundamentalizmu i radykalizmu – alkaidyzm? terroryzm samobójczy terroryzm masowego rażenia globalna sieć terrorystyczna – nowe, asymetryczne mocarstwo światowe ery informacyjnej? SGH 2008

11 Wymiary asymetryczności terroryzmu globalnego
Wymiar humanistyczny: emocjonalizm przeciw racjonalizmowi Wymiar ideologiczny: radykalizm i fundamentalizm religijny (al-kaidyzm, dżihadyzm?) przeciw demokracji i liberalizmowi politycznemu Wymiar organizacyjny: sieciowość przeciw hierarchiczności Wymiar instrumentalny: środki proste i powszechne przeciw technicznie zaawansowanym i specjalistycznym Wymiar operacyjny: terroryzm samobójczy i taktyka maksymalizacji strat przeciw taktyce minimalizacji strat własnych i przeciwnika SGH 2008

12 Postklasyczna era nuklearna
zimna wojna – klasyczne, symetryczne odstraszanie proliferacja – nowi, asymetryczni dysponenci: państwa niepewne i struktury niepaństwowe Asymetryczność roli: broń ostateczna (używana z konieczności, strategia odstraszania) – broń pierwszego użycia (używana z wyboru, strategia szantażu) bezpieczeństwo utrzymywania broni jądrowej (dostęp fizyczny i informacyjny) Asymetryczność zagrożeń i strategii nuklearnych oraz duże prawdopodobieństwo użycia broni nuklearnej – nowa jakość SGH 2008

13 Inne zjawiska i tendencje asymetryzacji bezpieczeństwa
Asymetryzacja tradycyjnych konfliktów i kryzysów: międzynarodowy kontekst kryzysów wewnętrznych: naruszanie praw człowieka a zasada suwerenności państw wojna z terroryzmem jako asymetryczna wojna światowa? Dezintegracja i degeneracja klasycznych struktur: państwa upadłe: asymetryczne zagrożenia słabością państwa zbójeckie: asymetryczne zagrożenia pirackim podejściem do reguł życia międzynarodowego Negatywne skutki rozwoju, dobrobytu i demokracji (zagrożenia środowiska naturalnego, postęp a dewiacje społeczne, przestępczość, katastrofy infrastrukturalne) SGH 2008

14 Niespokojny świat XXI wieku
”Szare” bezpieczeństwo (między piekłem a rajem) „Skrzyżowanie” terroryzmu z BMR – kwintesencja zagrożeń SGH 2008

15 koncepcje strategiczne
Międzynarodowe koncepcje strategiczne SGH 2008

16 Strategie organizacji międzynarodowych
Nieadekwatność i nieefektywność symetrycznych procedur (dwubiegunowość i równoważne relacje między mocarstwami) z czasów zimnej wojny ONZ – istota nieefektywności w pozimnowojennych warunkach, potrzeba i próby reformy Nowa ONZ? SGH 2008

17 NATO Transformacja i potknięcia
Nowa pozimnowojenna strategia: od konfrontacji do współpracy, partnerstwa i członkostwa Kosowo: pierwsza interwencja 11.09 – art. 5. 2003 – Irak i Turcja, art. 4. NATO wobec sytuacji trudnokonsensusowych Afganistan – ryzyko „psucia się” NATO Cyber-defense, bezpieczeństwo energetyczne, obrona przeciwrakietowa, NRF - kłopoty GLOBALTO? SGH 2008

18 UNIA EUROPEJSKA Początkowo ESDP bez strategii
Strategia bezpieczeństwa UE Problematyka bezpieczeństwa w projekcie traktatu lizbońskiego NATO- bis? SGH 2008

19 „Uboczne” skutki Organizacje międzynarodowe - koalicje „ad hoc” (zadaniowe) Strategie międzynarodowe – strategie narodowe (renacjonalizacja praktyki strategicznej) SGH 2008

20 USA – nowa strategia hegemona światowego
Szok po 11 września nowe koncepcje strategiczne (system strategii narodowych) Nieadekwatność dotychczasowej strategii odstraszania (MAD) w stosunku do terrorystów i państw zbójeckich Prewencja i uderzenia uprzedzające w walce z terroryzmem i BMR Obrona przeciwrakietowa – odpowiedź na asymetryczne zagrożenia rakietowo- nuklearne SGH 2008

21 Geneza obrony przeciwrakietowej
Historyczna - wyścig „miecza i tarczy” Technologiczna - dziś rakiety głównym nośnikiem siły uderzeniowej, przeciwrakiety – technicznie możliwe Strategiczna – asymetryczne środowisko nuklearno-rakietowe SGH 2008

22 Sens obrony przeciwrakietowej
Rakiety – przeciwrakiety: nowoczesna wersja odwiecznego wyścigu między środkami ofensywnymi i defensywnymi Bezsens strategiczny w relacjach symetrycznych; przydatność w relacjach asymetrycznych Stanowisko Rosji – pretekst dla wojny informacyjnej SGH 2008

23 Rola obrony przeciwrakietowej
Rola obrony przeciwrakietowej w systemie bezpieczeństwa: jeden z instrumentów strategicznych Zintegrowany z: Nieproliferacja i kontrproliferacja Odstraszanie Interwencje prewencyjne i uderzenia uprzedzające SGH 2008

24 System obrony przeciwrakietowej
Strategiczny i operacyjny Komponenty: lądowy, morski, powietrzny, kosmiczny Podsystemy Wykrywania i śledzenia Niszczenia (kinetyczne, laserowe) w fazach: startu, lotu, ataku Kierowania SGH 2008

25 Fazy zwalczania rakiet
SGH 2008

26 Niemożliwość strącenia rosyjskich rakiet
SGH 2008

27 Strategia wyprzedzania
Walczyć ze źródłami – TAK – to walka z przyszłym terroryzmem (prewencja strategiczna, pośrednia, daleka) Walczyć z objawami – TAK – to walka z obecnym terroryzmem (prewencja operacyjna, bezpośrednia, bliska – uprzedzanie) SGH 2008

28 PRAKTYKA STRATEGICZNA
SGH 2008

29 AFGANISTAN - interwencja
Zgodność mocarstw co do zasadności interwencji po Współpraca USA-Rosja, szybkie wtargniecie, połowiczny sukces SGH 2008

30 AFGANISTAN - kryzys USA i NATO Kontekst Pakistanu
Słabnące zainteresowanie USA; osiągnęły to, co można Przejęcie pełnej odpowiedzialności przez NATO: błąd strategiczny Kontekst Pakistanu „Nowy Taliban” Krucho stabilny Pakistan – kontynuacja pełzającego kryzysu w Afganistanie Destabilizacja Pakistanu – groźba kryzysu nuklearnego w regionie, także z użyciem broni nuklearnej w Afganistanie: mocarstwa wobec wyzwania interwencji SGH 2008

31 AFGANISTAN - perspektywy
„Czarna dziura bezpieczeństwa światowego” Warianty: Opcja militarna: bezterminowa okupacja Afganistanu przez NATO? Opcja cywilna: nowa koalicja zadaniowa – uniwersalna, pod egidą ONZ, ze wsparciem wojskowym ze strony m.in. NATO, w postaci strategicznego kordonu bezpieczeństwa wokół Afganistanu SGH 2008

32 IRAK - interwencja Rada Bezpieczeństwa ONZ bezradna: spór mocarstw(USA, WB – Rosja, Chiny, Francja) Motywy i uzasadnienie: iracka BMR – błędy wywiadu i dyplomacji publicznej USA Spór wewnątrzeuropejski SGH 2008

33 IRAK – przebieg kryzysu
Szybkie zwycięstwo wojenne Warunki powojenne: szyici, sunici, Kurdowie, Al-Kaida, sąsiedzi Kłopoty pokonfliktowe: błędy koncepcyjne i realizacyjne USA Degradacja USA jako wiarygodnego mocarstwa; „cicha radość” innych mocarstw – efekt: „psucie się” międzynarodowego systemu bezpieczeństwa Zmiana podejścia mocarstw europejskich (Francja, Niemcy) SGH 2008

34 IRAK - perspektywy Scenariusz optymistyczny: Nowe otwarcie polityczno-strategiczne: „deamerykanizacja” obecności międzynarodowej i wieloletnie wsparcie międzynarodowe procesu stabilizacji Czy stać USA na „klęknięcie na jedno kolano”? Możliwe zachowanie się pozostałych mocarstw Scenariusz pesymistyczny: Kontynuacja dotychczasowej strategii: „wypchnięcie USA” - groźba wojny wewnętrznej i jej eskalacji w wojnę regionalną z użyciem BMR Konieczność „reinterwencji” wielkich mocarstw SGH 2008

35 IRAN - kryzys Aspiracje mocarstwowe Iranu:
Antyamerykanizm, antyizraelskość – lider krucjaty przeciw cywilizacji zachodniej Mocarstwo szyickie, obawy arabskich państw sunickich Ambicje rakietowo-nuklearne mocarstwa naftowego Stosunki z Koreą Płn. Strategia „dwóch kroków” na drodze do mocarstwa nuklearnego Podejście Rosji SGH 2008

36 IRAN - perspektywy Iran nuklearny?
Nuklearyzacja regionu BW Konsekwencje dla mocarstw – prewencja?, jaka? Zaangażowanie Iranu w wewnętrzne sprawy Iraku? Wojna regionalna SGH 2008

37 Główne problemy pozimnowojennej strategii globalnej
interwencje humanitarne operacje uprzedzające operacje prewencyjne operacje stabilizacyjne obrona przeciwrakietowa główne wyzwanie: przyjąć wspólną strategię globalną, aby uniknąć anarchii strategicznej SGH 2008

38 koncepcja strategiczna
Polska koncepcja strategiczna SGH 2008

39 Strategia - procedury Projektuje RM Zatwierdza Prezydent
Implementuje administracja publiczna (strategie sektorowe, plany i programy) Weryfikuje – Prezydent i RM (SPBN, gry strategiczne) SGH 2008

40 Potrzeba nowej strategii
Słabości poprzedniej strategii bezpieczeństwa narodowego z 2003 roku Koncepcja polityki, a nie strategia (różnice: polityka i strategia?) Punkt wyjścia – nie interesy, lecz warunki Zła struktura części koncepcyjnej - bez myśli przewodniej, od razu zadania dziedzinowe Brak systemu BN, w tym zupełne pominięcie kwestii kierowania BN SGH 2008

41 Polska strategia bezpieczeństwa z 2007 r.
Strategia 2007 przyjęta w okresie vacuum rządowego Dylemat rządu: co robić – nowelizować czy akceptować? Strategia operacyjna Strategia udziału w operacjach międzynarodowych (Irak, Afganistan), TARCZA Strategia transformacyjna Zintegrowany system kierowania bezpieczeństwem Profesjonalizacja Powszechność przygotowań SGH 2008

42 Treść strategii 2007 Podejście zintegrowane, cywilno- wojskowe
Interesy i cele - kompleksowo Warunki: szanse, wyzwania i zagrożenia (brak zagrożeń militarnych ???) Koncepcja – bez myśli przewodniej, wadliwa struktura: bezpieczeństwo zewnętrzne a militarne????; wewnętrzne a obywatelskie???? System BN – mało o kierowaniu, słabo o transformacji SGH 2008

43 Koncepcja bezpieczeństwa: dylematy strategiczne
Zmieniająca się wartość sojuszy (NATO, UE) dla bezpieczeństwa Polski Strategiczne stanowisko Polski wobec relacji NATO – UE Strategia udziału w operacjach sojuszniczych NATO i UE Polska wobec tarczy antyrakietowej - w świetle relacji z USA, NATO i UE SGH 2008

44 Operacyjna koncepcja bezpieczeństwa
Myśleć i działać wyprzedzająco (wykorzystywać szanse, redukować ryzyka i zapobiegać zagrożeniom) Podejście zintegrowane (kompleksowe) – łącznie obrona i reagowanie kryzysowe; bezpieczeństwo militarne i pozamilitarne; zewnętrzne i wewnętrzne Aspekty sojusznicze i narodowe (wspólnota strategiczna i samodzielność strategiczna) SGH 2008

45 Rodzaje działań strategicznych
działania prewencyjne - realizowane w czasie pokoju, obejmujące bieżące zapobieganie wystąpieniu zagrożeń poprzez neutralizowanie ich potencjalnych źródeł oraz stabilizowanie i umacnianie bezpiecznego środowiska (otoczenia) międzynarodowego Polski reagowanie kryzysowe - realizowane w razie wystąpienia zagrożenia bezpieczeństwa państwa lub bezpieczeństwa sojuszników oraz zagrożeń dla szerszego bezpieczeństwa międzynarodowego, obejmujące zarówno działania narodowe, jak i udział w wysiłkach międzynarodowych, podejmowanych w celu opanowania kryzysów oraz zapewnienia osłony przed ich skutkami działania wojenne - prowadzone w razie agresji na Polskę lub jej sojuszników, obejmujące wykorzystanie całego lub części potencjału państwa do odparcia agresji, poprzez przygotowanie i przeprowadzenie kampanii i operacji wojennych SGH 2008

46 Strategia udziału w sojuszniczych operacjach międzynarodowych
Sens udziału w operacjach sojuszniczych Zasady strategiczne Celowość Ekonomia sił Zachowanie swobody działania SGH 2008

47 Udział w operacji NATO w Afganistanie
Dylematy sojusznicze Ratować NATO przed psuciem się w Afganistanie Dylematy narodowe Konsolidacja operacyjna Ograniczenia operacyjne Rotacja wewnątrzsojusznicza SGH 2008

48 Strategia wyjścia z Iraku
Strategiczne „window of oportunity” Nie demonizować daty kalendarzowej Strategiczny plan ewentualnościowy Opcja podstawowa Ewentualność szansy strategicznej (nowa poszerzona obecność międzynarodowa w wyniku nowego otwarcia polityczno- strategicznego) Ewentualność nowego wyzwania (dylematu decyzyjnego) strategicznego (usilna prośba USA o dalsze pozostanie w wyniku pogorszenia się sytuacji) SGH 2008

49 Tarcza w Polsce: szanse
Wzmocnienie bezpieczeństwa bezpośredniego w następstwie strategicznej integracji z systemem bezpieczeństwa USA Wzmocnienie (unowocześnienie) systemu obronnego Perspektywa wzmocnionej współpracy ogólnej z USA Zalążek systemu NATO i systemu globalnego (z Rosją?) SGH 2008

50 Tarcza w Polsce: ryzyka
Polityczne – Rosja, NATO, UE, opinia publiczna w kraju Operacyjne – nowe zagrożenia wywiadowcze, powietrzne, terrorystyczne, informacyjne, ekologiczne SGH 2008

51 Geostrategiczna wartość negocjacyjna Polski
Czas i przestrzeń – jako wymiary wartości „rakietowej bramy operacyjnej” USA Polska Krótszy czas reakcji Większa przestrzeń Więcej rakiet – większe koszty Droższe systemy SGH 2008

52 Oczekiwania Polski Interoperacyjność z systemem NATO
Wpływ na doktrynę użycia Wywiad, kontrwywiad, rozpoznanie Obrona powietrzna (PATRIOT, THAAD) System kierowania i dowodzenia siłami zbrojnymi (kompatybilność) Obrona antyterrorystyczna (obrona przed cyberterroryzmem) Lokalny system reagowania kryzysowego Współpraca pozawojskowa (naukowa, techniczna, przemysłowa, edukacyjna, zniesienie wiz itp..) SGH 2008

53 Podsumowanie Tarcza jako szansa i ryzyko Goła tarcza – nie
„Wyzerowanie ryzyk” – minimum negocjacyjne Konieczna „wartość dodana” – dobry obopólny (polsko- amerykański) business polityczno- strategiczny i ekonomiczny Tarcza z pakietem istotnych korzyści - tak SGH 2008

54 Koncepcja transformacyjna
SGH 2008

55 Zintegrowany system bezpieczeństwa narodowego
Podsystem kierowania Podsystemy wykonawcze Wyspecjalizowane w dziedzinie bezpieczeństwa siły i środki państwa (dyplomacja, siły zbrojne, wywiad, kontrwywiad, policja, straż pożarna, straż graniczna, służby ratownicze itd.) Pozostałe elementy struktury państwowej SGH 2008

56 Zintegrowane kierowanie
Kierowanie transformacją systemu bezpieczeństwa Kierowanie reagowaniem kryzysowym Kierowanie reagowaniem obronnym SGH 2008

57 SKŁAD SYSTEMU KIEROWANIA BEZPIECZEŃSTWEM NARODOWYM
RADA GABINETOWA RADA MINISTRÓW PREZYDENT PREMIER RADA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO Koordynacja ON Koordynacja BW MINISTER OBRONY NARODOWEJ MINISTER SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI Ministrowie Wojewodowie Samorządy SGH 2008

58 Kierowanie i dowodzenie SZ
Kierowanie polityczne i wojskowe Funkcje kierowania strategicznego: Planowanie strategiczne Zarządzanie bieżące (transformacyjne) Dowodzenie operacyjne Struktury połączone Ciągłość dowodzenia pokojowego, kryzysowego i wojennego SGH 2008

59 Wyzwania transformacyjne wobec Sił Zbrojnych RP
Synergiczność Jakość wojska Armia zawodowa Obronne przygotowanie społeczeństwa Rewolucja informacyjna Asymetryczność działań Wyprzedzająca strategia modernizacyjna Przeciw- zaskoczenie Konsolidacja dowodzenia Siły szybkiego reagowania (miejscowe) SGH 2008

60 Polska Państwa o nowoczesnych SZ potencjał Tempo modernizacji SZ
Sprzęt na pojutrze (przyszłej generacji) L u k a Sprzęt na jutro Państwa o nowoczesnych SZ Sprzęt na dziś Polska Starogeneracyjne darowizny (sprzęt wczorajszy) czas 2007 Opcje strategii modernizacyjnych SZ RP: Strategia zapaści (pogodzenia się z losem) Strategia biernej kontynuacji (czekania na cud) Strategia ratunkowa (utrzymania dystansu) Strategia wyprzedzająca (przeskoku generacyjnego) SGH 2008

61 Niemilitarne wyspecjalizowane siły bezpieczeństwa
Dyplomacja Służby specjalne (wywiad, kontrwywiad, służby antykorupcyjne) Siły i środki MSWiA (Policja, Straż Graniczna, Straż Pożarna) Siły i środki Ministerstwa Sprawiedliwości (Prokuratura, Służba Więzienna) Formacje ochronne, ratownicze i porządkowe (służby, straże, pogotowia) – podległe strukturom rządowym i samorządowym Pozarządowe agencje i firmy bezpieczeństwa (detektywistyczne, ochrony) SGH 2008

62 Siły ogólnego wsparcia bezpieczeństwa państwa
Podmioty gospodarcze Podmioty informacyjne (media, nauka, kultura itp.) Publiczne (rządowe, samorządowe) Niepubliczne SGH 2008

63 Transformacja systemu bezpieczeństwa narodowego
Integracja systemu kierowania – na wszystkich szczeblach Profesjonalizacja wyspecjalizowanych podsystemów wykonawczych Powszechność przygotowań na rzecz bezpieczeństwa (lokalne systemy bezpieczeństwa, zamiast systemu OT system BT – aktywizacja samorządów) SGH 2008

64 Synteza Skrzyżowanie terroryzmu z BMR – główne zagrożenia asymetryczne
Strategia wyprzedzania – odpowiedzią na asymetryczność zagrożeń Strategia globalna odpowiedzią na niebezpieczeństwo anarchii strategicznej Zintegrowany, profesjonalny i powszechny system bezpieczeństwa narodowego SGH 2008

65 Zakończenie Dylemat kolejnej nowej strategii
Debata strategiczna w NATO: inicjować i uczestniczyć Opracować własne strategie sektorowe i problemowe (w tym strategię udziału w misjach międzynarodowych, strategię antyterrorystyczną, strategie bezpieczeństwa informacyjnego itp.) SGH 2008

66 Pytania ????????? ? SGH 2008