Onkologia Rehabilitacja I.

Prezentacja na temat: "Onkologia Rehabilitacja I."— Zapis prezentacji:

1 Onkologia Rehabilitacja I

2 Onkologia Leczenie chorób nowotworowych jest ciężkie i czasami znacznie osłabiające. Proces terapeutyczny bywa długi i mija wiele czasu, zanim zauważy się jakikolwiek sukces. 1. Rozpoznanie wstępne i ostateczne 2. Rokowanie 3. Leczenie i rehabilitacja Radykalne Powstrzymujące Paliatywne

3 Onkologia Cele leczenia: Wyleczenie Pszedlużenie życia
Poprawa jakości życia Minimalizacja skutków hospitalizacji i ubocznych skutków leczenia Rehabilitacja: lecznicza integracyjna kosmetyczna

4 Onkologia Proces leczenia wymaga od personelu medycznego specjalnej troski i odpowiedniego zachowywania, ażeby: właściwie realizować proces leczenia zabezpieczyć optymalną jakość opieki wzmocnić motywację chorego dostarczyć mu zachętę i pomoc dokładnie znać problemy na jakie napotyka się chory i jego rodzina utrzymzwać ścisłą i ćągłą współprace pomiędzy personelem a rodziną pacjenta

5 Skala wydolności chorego wg WHO
Onkologia Skala wydolności chorego wg WHO

6 Skala wydolności chorego wg Kamofskiego
Onkologia

7 Onkologia Choroba nowotworowa powoduje manifestowanie dużej ilości reakcji emocjonalnych. Należą do nich: wyolbrzymienie podstawowych rysów osobowościowych, niepokój, depresja, zaprzeczenie, złość i wrogość, zachowania regresywne, wyolbrzymienie objawów somatycznych, zachowania psychotyczne.

8 Onkologia Niepokój Zawiera dwa komponenty: Psychiczny Fizyczny
Uczuciom niepokoju i strachu często towarzyszą takie objawy somatyczne jak: podwyższenie ciśnienia krwi, przyspieszony oddech, zmęczenie, uciążliwe bóle głowy, delikatne drżenie, biegunka, trudności w zasypianiu. Onkologia

9 Onkologia Depresja Często dołącza: patologicznie obniżony afekt,
nastawienia pesymistyczne, uczucie beznadziejności co do swojej przyszłości. Depresja często występuje tam, gdzie dochodzi do zmiany w wyobrażeniu własnego ciała.

10 Onkologia Zaprzeczenie – wyparcie rzeczywistości przez fantazjowanie lub zachowanie. W przypadku nieuleczalnego nowotworu jest sprawą bardzo istotną, aby podtrzymać zaprzeczenie i utrzymywać uczucie nadziei. Trzeba pozwolić pacjentowi, aby sam zasygnalizował gotowość do przyjęcia prawdy o sytuacji. Nie wolno tego procesu w żaden sposób przyspieszać.

11 Onkologia Złość i wrogość
Pacjenci mogą być irytujące i irracjonalne w swym narzekaniu i wrogości. Nie współpracują i odrzucają współudział w leczeniu. Złość jest często rzutowana na: członków rodziny lekarza pielęgniarkę.

12 Regresja – rezygnowanie z roli dorosłego i zachowanie się jak dziecka
Onkologia Regresja – rezygnowanie z roli dorosłego i zachowanie się jak dziecka Pacjenci stają się nadmiernie zależni od rodziny i personelu. Odwracają się od życiowych problemów i odpowiedzialności. To może wydłużać proces zdrowienia przez to, że pacjent unika odpowiedzialności zasłaniając się chorobą.

13 (Rzadka forma reakcji na chorobę i diagnozę raka)
Onkologia Psychozy – typu depresyjnego lub schizofrenicznego (Rzadka forma reakcji na chorobę i diagnozę raka) zaburzenia myślenia urojenia halucynacji Głębokiej depresji może towarzyszyć poczucie: kompletnej beznadziejności tendencje samobójcze z realną groźbą samobójstwa. .

14 Onkologia Z chwili ustalenia diagnozy powstają problemy mówienia pacjentowi prawdy o rodzaju choroby, a także obawy pacjentów przed: bólem zakażeniem samotnością staniem zależnym leczeniem

15 Obawa przed chemioterapią:
Onkologia Obawa przed chemioterapią: 1) efekty karcinogenne 2) wymioty i nudności 3) zmiana wyglądu osobistego 4) spadek liczby białych ciałek we krwi i in.

16 O czym pytają się lekarza:
Onkologia O czym pytają się lekarza: Dlaczego należy stosować chemoterapię (radioterapie)? Jakiego polepszenia mozna się spodziewać po chemioterapiii ? Jakie stosuje się preparaty? Jaką drogą wprowadza się preparaty? Gdzie będzie się przeprowadzać leczenie? Jak długo ma trwać kuracja? Jakie mogą wyniknąć komplikacje w związku z leczeniem? O jakich skutkach ubocznych należy zawiadomić lekarza?

17 Cel – zniszczenie wszystkich komórek złośliwych.
Onkologia CHEMIOTERAPIA zastosowanie substancji chemicznych do niszczenia komórek nowotworu podstawowa metoda leczenia nowotworów złośliwych. Cel – zniszczenie wszystkich komórek złośliwych. Chemioterapia jest selektywna w swoim działaniu: atakuje tylko komórki nowotworowe nie narusza większość zdrowych komórek gospodarzy stosowana (na ogół) z przerwami, przez dłuższy okres czasu, aż do momentu, kiedy własne reakcje odpornościowe organizmu są w stanie kontrolować dalszy rozwój nowotworu.

18 Leki chemioterapeutyczne
Onkologia Leki chemioterapeutyczne 1. Niszczą komórki nowotworowe poprzez: oddziaływanie na syntezę DNA funkcjonowanie DNA. 2. Zróżnicowane pod względem mechanizmu działania w kontekście cyklu komórkowego: Typu CCS (ang. Cell Cycle Specific – skorelowane z cyklem komórkowym) oddziaływują na komórkę wyłącznie w określonej fazie cyklu komórkowego (np. faza S, faza M). Typu CCNS (ang. Cell Cycle Nonspecific – nie skorelowane z cyklem komórkowym) oddziaływują na komórki dzielące się oraz te w spoczynku, we wszystkich fazach cyklu komórkowego.

19 Onkologia Cykl komórkowy
M - faza podziału komórki (skrót oznaczający mitozę) G0* - faza pomitotyczna, w cyklu rozrostu (synteza RNA i białka) G1 - faza pomitotyczna, przerwa w cyklu rozrostu, "komórki w spoczynku" – stymulowane komórki przechodzą do fazy G2, zaczynają mnożyć się ponownie S - faza syntezy DNA G2 - faza poprzedzająca mitozę (synteza RNA i białka) * G – ang. Gap – przerwa, interwał

20 Onkologia Leki alkilujące (CCNS) działają atakując bezpośrednio DNA, powodując przerwania oraz łączenia krzyżowe łańcuchów DNA. Stosują w leczeniu: przewlekłej białaczki choroby Hodgkina chłoniaków niektórych rodzajów nowotworów płuc, piersi, prostaty oraz jajnika. Cyklofosfamid – przykład powszechnie stosowanego leku alkilującego.

21 Onkologia Antymetabolity (CCS) blokują rozwój komórki ingerując w procesy metaboliczne (zwykle syntezy DNA). Konkurują z innymi substancjami o akceptację komórki, a kiedy są już wchłonięte, zatrzymują normalny rozwój i reprodukcję, oddziaływując na komórkę w fazie "S“: Mogą być stosowane w leczeniu: ostrej oraz przewlekłej białaczki, nabłoniaka kosmówkowego złośliwego niektórych nowotworów przewodu pokarmowego (żołądek, jelita), piersi oraz jajnika. Są to: 5-fluorouracyl, metotreksat.

22 Onkologia Mocznik nitrozylowy (CCNS) działa podobnie do środków alkilujących, hamując zmiany enzymatyczne niezbędne do odbudowy DNA. Środek ten przekracza barierę krew-mózg i stosowany jest w leczeniu: nowotworów mózgu chłoniaka szpiczaka mnogiego czemiaka złośliwego. Leki: karmustyna, lomustyna.

23 Onkologia Antybiotyki przeciwnowotworowe (większość zalicana do grupy CCNS) – zróżnicowana grupa związków. Działanie polega na wiązaniu się z DNA i uniemożliwieniu syntezy RNA. Leki te stosowane są powszechnie w leczeniu różnych rodzajów nowotworów złośliwych. Leki: doksorubicyna, mitomycyna, bleomycyna i in.

24 Onkologia Alkaloidy roślinne (vinca rosea) (CCS) – substancji naturalne, które blokują podział komórki poprzez uniemożliwienie formowania wrzeciona w trakcie mitozy. Stosowane są w leczeniu: ostrej białaczki limfoblastycznej chłoniaka Hodgkina chłoniaka nie-Hodgkinowskiego nerwiaka niedojrzałego guza Wilmsa nowotworu płuc, piersi i jąder. Leki: winkrystyna, winblastyna, YP-16.

25 Onkologia Hormony steroidowe – modyfikują wzrost niektórych rodzajów nowotworów zależnych od hormonów. Stosowane w leczeniu różnych rodzajów nowotworów złośliwych. Leki: adrenokortykosteroid, estrogen, antyestrogen, progesteron, androgen i in.

26 Chemioterapia mieszana
Onkologia W celu osiągnięcia maksymalnego działania cytotoksycznego chemioterapii można przyjąć kilka strategii. Chemioterapia mieszana Leki chemioterapeutyczne (które różnią się zarówno pod względem korelacji z cyklem komórkowym, jak i ze względu na działanie uboczne) są często łączone dla osiągnięcia: maksymalnego oddziaływania na nowotwór minimalnej toksyczności.

27 Chemioterapia wspomagająca
Stosowana, gdy nie stwierdzono obiektywnych dowodów istnienia nowotworu, aczkolwiek pewne czynniki prognozujące (np. przerzut do węzłów chłonnych) oznaczają wysokie prawdopodobieństwo: istnienia mikroskopijnych pozostałości zmian chorobowych zwiększonego ryzyka nawrotu choroby. Terapia skojarzona Chemioterapia stosowana w połączeniu z innymi metodami leczenia: radioterapia zabieg chirurgiczny Cel – uzyskanie szybszego tempa reakcji niż przy stosowaniu pojedynczej metody. Onkologia

28 Ingerencja hormonalna
Onkologia Ingerencja hormonalna Terapie hormonalne: nie są cytotoksyczne nie prowadzą do wyleczenia Cel – zapobieganie podziałowi komórek, a tym samym uniemożliwienie dalszego rozwoju nowotworu pozostającego pod wpływem hormonów.

29 MODYFIKATORY REAKCJI BIOLOGICZNEJ
Onkologia MODYFIKATORY REAKCJI BIOLOGICZNEJ Środki te modyfikują relacje między komórkami nowotworowymi oraz komórkami gospodarzami, wzmacniając reakcję biologiczną tych komórek na komórki nowotworowe. W zależności od mechanizmu działania oni mogą być podzelone na te które: l) Mają bezpośrednie działanie przeciwnowotworowe; 2) Odbudowują i wzmacniają mechanizmy odporności; 3) Powodują inne skutki biologiczne: osłabiają zdolność komórek nowotworowych do dawania przerzutów przetrwanie po wystąpieniu przerzutu wzmacniają różnicowanie się komórek

30 Cytokiny stosowane jako modyfikatory reakcji biologicznej
Onkologia

31 Transplantacji szpiku kostnego
Onkologia

32 Potencjalne wskazania do transplantacji szpiku kostnego
Ostra białaczka szpikowa Ostra białaczka limfoblastyczna Przewlekła białaczka szpikowa Zespoły mielodysplastyczne Chłoniaki nie-Hodgkina Choroba Hodgkina Nerwiak niedojrzały Rak jąder* Rak płuc drobno-komórkowy* Rak piersi* Szpiczak plazmocytowy* Wrażliwe guzy lite* Przewlekła białaczka limfatyczna* * Choroby będące obecnie przedmiotem badań lub potencjalnie kwalifikujące się do leczeni oprzez transplantację szpiku kostnego Onkologia

33 Onkologia RADIOTERAPIA
Jedna z głównych metod stosowanych w leczeniu chorób nowotworowych. Około 60% wszystkich chorych na nowotwory leczonych jest promieniowaniem jonizującym na pewnym etapie choroby. W radioterapii wykorzystuje się promieniowanie jonizujące, służące do niszczenia komórek nowotworowych. Promieniowanie powoduje zerwanie jednego lub obydwu łańcuchów DNA wewnątrz komórek, a tym samym uniemożliwia ich dalszy wzrost i podział. Promieniowanie jonizujące wpływa również na zdrowe komórki.

34 Onkologia Zasady leczenia
Dawka promieniowania, jaką należy zastosować, zależna jest od: promienioczułości nowotworu tolerancji zdrowej tkanki objętości napromieniowanej tkanki. Jednostką promieniowania w układzie SI jest grej [Gy], zastąpił on uprzednio stosowaną jednostkę – rad [rd] (ang. radiation absorbed dose – dawka pochłoniętego promieniowania) i używany jest dla określenia dawki promieniowania, 1 Gy = 100 rd; zatem 1 cGy = 1 rd. Guz wrażliwy na promieniowanie (promienioczuły) to taki, który może być zniszczony przy pomocy promieniowania, w dawce tolerowanej przez otaczającą zdrową tkankę.

35 Względna promienioczułość różnych nowotworów oraz tkanek
Onkologia

36 Obawa przed radioterapią:
Onkologia Obawa przed radioterapią: 1) nie wiadomo czego się spodziewać, 2) nieprzytulna i izolująca atmosfera pokoju przygotowawczego, 3) długie oczekiwanie na oznaczenie fioletem gencjany, sposób oznaczenia, samo oznaczenie, 4) chłód i rodzaj wystroju pokoju do radioterapii, 5) strach przed olbrzymią maszyną opuszczającą się na pacjenta, 6) całkowita samotność, 7) obawa przed karcinogennymi efektami terapii, 8) codzienne wymioty.

37 Zastosowanie radioterapii w leczeniu nowotworów
Onkologia Zastosowanie radioterapii w leczeniu nowotworów Terapia podstawowa Radioterapia jest podstawową metodą leczenia: raka komórek warstwy podstawnej skóry wczesnej fazy raka krtani oraz innych przypadków raka głowy i szyi wczesnej fazy choroby Hodgkina wczesnej fazy raka piersi po wycięciu guzka, nasieniaków raka szyjki macicy, pęcherza i in. Zabiegi przeprowadzane są zwykle codziennie, 5 dni w tygodniu, razem najczęściej zabiegów.

38 Stosowana jako uzupełnienie innej metody leczenia.
Terapia łączona Stosowana jako uzupełnienie innej metody leczenia. 1. Pooperacyjna – zmniejszenie ryzyka miejscowych nawrotów choroby po leczeniu chirurgicznym: raka piersi, raka płuc, raka odbytnicy nowotworów mózgu. 2. Przedoperacyjna – zmniejszenie rozmiarów nowotworu, by umożliwić mniej okaleczającą czy też zniekształcającą ingerencję chirurgiczną. 3. Z chemioterapią – skuteczniejsze niszczenie nowotworu (często stosowana). Onkologia

39 Terapia paliatywna (łagodząca)
Onkologia Terapia paliatywna (łagodząca) Cel – złagodzenie objawów przerzutów u pacjentów z rozległymi zmianami chorobowymi. Stosuje się w przypadkach: bólu, krwawienia ucisku podstawowych narządów (np. mózg) owrzodzenia skóry przerzutów do kości podtrzymujących ciężar ciała (które są narażone na złamanie) ucisku nowotworu na rdzeń kręgowy zespołu żyły głównej górnej.

40 Metody stosowania radioterapii
Najczęściej stosowane są promienie rentgenowskie, pierwiastki oraz izotopy radioaktywne W zależności od lokalizacji i rozmiarów nowotworu wykorzystują następne metody: Teleterapia stosowana zewnętrznie – „Bomba kobaltowa" (tzw. terapia megawoltowa). Najczęściej używanymi obecnie aparatami są akceleratory liniowe, generujące wysokoenergetyczne promieniowanie rentgenowskie lub elektronowe. Brachyterapia stosowana wewnętrznie – źródło promieniowania (współcześnie sztuczne pierwiastki promieniotwórcze) znajduje się w bezpośrednim lub bliskim kontakcie z napromienianą tkanką (rak macicy). Źródła promieniowania otwarte – roztwory koloidalne pierwiastków promieniotwórczych. Onkologia

41 Onkologia Planowanie leczenia Cel:
ustalenie najkorzystniejszej techniki radioterapii ograniczenie dawki promieniowania, jaką otrzymają zdrowe tkanki. Planowane leczenie znakomicie ułatwia: wykorzystanie tomografii programów komputerowych przygotowanie odpowiednio dopasowanych bloków ochronnych Wyznaczyć na skórze punkty odniesienia, aby mieć pewność, że każdego dnia dokładnie ten sam obszar poddawany jest promieniowaniu.

42 Chory powinien być informowany o:
Onkologia Chory powinien być informowany o: zastosowaniu radioterapii w leczeniu nowotworu, procesie planowania leczenia, rozkładzie zabiegów, czynnościach, jakie pacjent może sam wykonywać w celu kontroli skutków ubocznych leczenia.

43 Personel medyczny powinien: W pokoju chorego nie wolno przebywać:
Onkologia W przypadku brachyterapii, wymaga się szczególnych środków ostrożności określanych kryteriami czasu, odległości oraz osłon. Personel medyczny powinien: ograniczać czas przebywania w pobliżu pacjenta minimalizować czas spędzany w jego pokoju stosować ołowiane osłony (w zależności od potrzeb) W pokoju chorego nie wolno przebywać: kobietom w ciąży osobom, które nie ukończyły 18 lat.

44 Są reakcją prawidłowych tkanek na napromienianie:
Onkologia Odczyny popromienne Są reakcją prawidłowych tkanek na napromienianie: Wczesny odczyn pojawia się podczas leczenia lub bezpośrednio po jego zakończeniu. Późne odczyny występują w odleglejszym okresie (> 6 miesięcy po zakończeniu leczenia). Miejscowy odczyn występuje w bloku napromienianych tkanek (ostre lub podostre zmiany zapalne, o różnym czasie trwania) ustępuje zwykle po kilku tygodniach, ale często wymaga leczenia. Ogólne odczyny występują po napromienianiu dużych obszarów ciała i objawiające się obniżeniem samopoczucia, osłabieniem.

45 Onkologia

46 Pielęgnacji skóry podczas teleterapii.
1. Należy sprawdzić czy na skórze w obszarze poddawanym leczeniu nie występuje rumień, ból oraz suche lub wilgotne złuszczanie naskórka. 2. Nie wolno usuwać punktów odniesienia wyznaczonych na skórze w związku z zabiegami. 3. Obszar poddawany leczeniu należy myć tylko letnią wodą używając miękkiego ręcznika. 4. Na obszarze poddawanym leczeniu nie należy stosować mydlą, dezodorantów, perfum, kosmetyków, mocno perfumowanych balsamów. 5. Należy unikać noszenia obcisłej odzieży na leczonych częściach ciała 6. Odzież mająca bezpośredni kontakt z ciałem powinna być wykonana z bawełny. Onkologia

47 Miejsca poddawane leczeniu
Onkologia Miejsca poddawane leczeniu nie wolno nagrzewać ani schładzać nie można stosować termoforów z gorącą wodą, poduszek elektrycznych, gorących ani zimnych kompresów należy chronić przed działaniem słońca, wiatru oraz zimna. Nadwrażliwość skóry na obszarze poddanym leczeniu może być trwałym skutkiem napromieniowania. W przypadku suchego złuszczania naskórka, może być zalecony balsam do pielęgnacji skóry.

48 Onkologia Po zakończeniu leczenia, jeśli nieuniknione jest nasłonecznienie miejsc, które zostały poddane napromieniowaniu, należy stosować kremy ochronne o współczynniku SPF 15 (SPF — Suń Protection Factor, tzw. Faktor ochronny — filtr UV).

49 Onkologia