mgr Konrad Lipiński Katedra Prawa Karnego Materialnego

Prezentacja na temat: "mgr Konrad Lipiński Katedra Prawa Karnego Materialnego"— Zapis prezentacji:

1 mgr Konrad Lipiński Katedra Prawa Karnego Materialnego
Środki związane z poddaniem sprawcy próbie Nadzwyczajne złagodzenie i nadzwyczajne obostrzenie kary mgr Konrad Lipiński Katedra Prawa Karnego Materialnego

2 Środki związane z poddaniem sprawcy próbie

3 środki probacyjne modele probacji
realizacja funkcji kary w sposób najbardziej efektywny warunkowe umorzenie postępowania karnego warunkowe zawieszenie wykonania kary warunkowe przedterminowe zwolnienie środki probacyjne

4 wspólna przesłanka: pozytywna prognoza kryminologiczna
weryfikacja prognozy w okresie próby obowiązki probacyjne - art. 72 k.k. możliwość orzeczenia obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę w charakterze obowiązku probacyjnego modyfikacja obowiązków probacyjnych (nie dot. obowiązku naprawienia szkody i świadczenia pieniężnego) środki probacyjne

5 warunkowe umorzenie postępowania
Art. 66 [Warunkowe umorzenie] § 1. Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy nie karanego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. § 2. Warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 3 lata pozbawienia wolności. § 3. W wypadku gdy pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, sprawca naprawił szkodę lub pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposób naprawienia szkody, warunkowe umorzenie może być zastosowane do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą nie przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności. Art. 67 [Okres próby, dozór i obowiązki] § 1. Warunkowe umorzenie następuje na okres próby, który wynosi od roku do 2 lat i biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia. § 2. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd może w okresie próby oddać sprawcę pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym. § 3. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd zobowiązuje sprawcę do naprawienia szkody w całości albo w części, a może na niego nałożyć obowiązki wymienione w art. 72 § 1 pkt 1-3, 5-6a, 7a lub 7b, a ponadto orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 lub nawiązkę oraz zakaz prowadzenia pojazdów, wymieniony w art. 39 pkt 3, do lat 2. Nakładając na sprawcę przestępstwa popełnionego z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej obowiązek wymieniony w art. 72 § 1 pkt 7b sąd określa sposób kontaktu sprawcy z pokrzywdzonym. § 4. Przepis art. 74 stosuje się odpowiednio. warunkowe umorzenie postępowania

6 warunkowe umorzenie postępowania
przesłanki związane z czynem sprawcy przesłanki związane z osobą sprawcy przesłanka procesowa drobna i średnia przestępczość perspektywa zmiany stanu prawnego nieznaczny a nie będący znacznym stopień społecznej szkodliwości nie uwzględnia się ustawowego zaostrzenia zagrożenia karnego problem ukarania w przypadku odstąpienia od wymierzenia kary okres próby: od roku do 2 lat obligatoryjny obowiązek naprawienia szkody (ale brak zadośćuczynienia za doznaną krzywdę i alternatywnej nawiązki) fakultatywnie: zakaz prowadzenia pojazdów o roku do 2 lat, świadczenie pieniężne, nawiązka, obowiązki z art. 72 k.k. (oprócz wykonywania pracy zarobkowej / nauki / przygotowania do zawodu, powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach warunkowe umorzenie postępowania

7 warunkowe umorzenie postępowania
negatywny przebieg okresu próby Art. 68 [Podjęcie postępowania] § 1. Sąd podejmuje postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany. § 2. Sąd może podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne niż określone w § 1 przestępstwo, jeżeli uchyla się od dozoru, wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego albo nie wykonuje zawartej z pokrzywdzonym ugody. § 2a. Sąd podejmuje postępowanie karne, jeżeli okoliczności, o których mowa w § 2, zaistnieją po udzieleniu sprawcy pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego, chyba że przemawiają przeciwko temu szczególne względy. § 3. Sąd może podjąć postępowanie karne, jeżeli sprawca po wydaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo. § 4. Warunkowo umorzonego postępowania nie można podjąć później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby. warunkowe umorzenie postępowania

8 warunkowe zawieszenie wykonania kary
Art. 69 [Warunkowe zawieszenie] § 1. Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności nie przekraczającej 2 lat, kary ograniczenia wolności lub grzywny orzeczonej jako kara samoistna, jeżeli jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa. § 2. Zawieszając wykonanie kary, sąd bierze pod uwagę przede wszystkim postawę sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa. § 3. Zawieszenia wykonania kary nie stosuje się do sprawcy określonego w art. 64 § 2, chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami; zawieszenia wykonania kary, o którym mowa w art. 60 § 3-5, nie stosuje się do sprawcy określonego w art. 64 § 2. § 4. Zawieszenia wykonania kary ograniczenia wolności lub grzywny nie stosuje się wobec sprawcy występku o charakterze chuligańskim. Wobec sprawcy występku o charakterze chuligańskim oraz sprawcy przestępstwa określonego w art. 178a § 4 sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary pozbawienia wolności w szczególnie uzasadnionych wypadkach. warunkowe zawieszenie wykonania kary

9 warunkowe zawieszenie wykonania kary
możliwość kumulatywnej kary grzywny warunkowe zawieszenie samoistnej kary grzywny i ograniczenia wolności bez względu na wysokość kary warunkowe zawieszenie orzeczonej kary pozbawienia wolności do lat 2 wyjątkowo: kara pozbawienia wolności do lat 5 (tzw. mały świadek koronny, skazanie bez rozprawy) pozytywna prognoza kryminologiczna (nie dot. art. 343 k.p.k.) zawieszenie wobec multirecydywisty tylko w wyjątkowym wypadku zakaz zawieszania kary grzywny i kary ograniczenia wolności wobec sprawców występków o charakterze chuligańskim zawieszenie kary pozbawienia wolności wobec sprawcy występku o charakterze chuligańskim i sprawcy, o którym mowa w art. 178a § 4 k.k. tylko w szczególnie uzasadnionych wypadkach warunkowe zawieszenie wykonania kary

10 warunkowe zawieszenie wykonania kary
okres próby: 2-5 lat (warunkowe zawieszenie kary pozbawienia wolności) 1 rok - 3 lata (warunkowe zawieszenie grzywny lub ograniczenia wolności) 3-5 lat (sprawca młodociany, multirecydywista) 2-10 lat (tzw. mały świadek koronny, skazanie bez rozprawy) obowiązki probacyjne z art. 72 k.k., zobowiązanie do naprawienia szkody, orzeczenie świadczenia pieniężnego obligatoryjny dozór: młodociany sprawca przestępstwa umyślnego, multirecydywista, zaburzenie preferencji seksualnych warunkowe zawieszenie wykonania kary

11 warunkowe zawieszenie wykonania kary
Art. 75 [Wykonanie kary] § 1. Sąd zarządza wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności. § 1a. Sąd zarządza wykonanie kary jeżeli skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą. § 2. Sąd może zarządzić wykonanie kary, jeżeli skazany w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne przestępstwo niż określone w § 1 albo jeżeli uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych. § 2a. Sąd zarządza wykonanie kary, jeżeli okoliczności, o których mowa w § 2, zaistnieją po udzieleniu skazanemu pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego, chyba że przemawiają przeciwko temu szczególne względy. § 3. Sąd może zarządzić wykonanie kary, jeżeli skazany po wydaniu wyroku, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo. § 4. Zarządzenie wykonania kary nie może nastąpić później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby. § 5. Jeżeli skazany został oddany pod dozór lub zobowiązany do wykonania obowiązków w okresie próby, wniosek o zarządzenie wykonania kary może złożyć również sądowy kurator zawodowy, a także osoba godna zaufania lub przedstawiciel stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, o której mowa w art. 73 § 1. warunkowe zawieszenie wykonania kary

12 Art. 77. § 1. Skazanego na karę pozbawienia wolności sąd może warunkowo zwolnić z odbycia reszty kary tylko wówczas, gdy jego postawa, właściwości i warunki osobiste, okoliczności popełnienia przestępstwa oraz zachowanie po jego popełnieniu i w czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, że skazany po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa. § 2. W szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd wymierzając karę pozbawienia wolności może wyznaczyć surowsze ograniczenia do skorzystania przez skazanego z warunkowego zwolnienia niż przewidziane w art. 78. warunkowe zwolnienie

13 warunkowe zwolnienie wyłącznie kara pozbawienia wolności
ograniczenie wolności - instytucja uznania kary za wykonaną (art. 83 k.k.) ustawowe progi: 1/2 2/3 (recydywa specjalna prosta) 3/4 (recydywa specjalna wielokrotna) 15 lat (25 lat pozbawienia wolności) 25 lat (dożywotnie pozbawienie wolności) + art. 77 § 2 k.k. warunkowe zwolnienie

14 warunkowe zwolnienie okres próby: min. 2 - max. 5 lat
min. 3 lata (recydywa specjalna wielokrotna) 10 lat (25 lat pozbawienia wolności, dożywotnie pozbawienie wolności) dozór obligatoryjny: art k.k., zaburzenia preferencji seksualnych młodociany, który popełnił przestępstwo umyślne recydywa specjalna wielokrotna warunkowe zwolnienie

15 Nadzwyczajne obostrzenie i nadzwyczajne złagodzenie kary

16 nadzwyczajne obostrzenie kary
recydywa specjalna podstawowa recydywa specjalna wielokrotna (multirecydywa) uczynienie sobie z popełnienia przestępstw stałego źródła dochodu popełnienie przestępstwa w grupie lub związku mającym na celu popełnienie przestępstwa popełnienie występku o charakterze chuligańskim popełnienie przestępstwa o charakterze terrorystycznym ponowne popełnienie zabójstwa po prawomocnym skazaniu za zabójstwo popełnienie przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji (art. 173, 174, 177 k.k.) w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego albo zbiegnięcie z miejsca zdarzenia prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego przez sprawcę przestępstwa z art. 178a § 1, 173, 174, 177 lub art. 355 § 2 popełnionego w stanie nietrzeźwości lub w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów nadzwyczajne obostrzenie kary

17 nadzwyczajne złagodzenie kary
podstawa ogólna (art. 60 § 2 k.k.) młodociany (art. 60 § 1 k.k.) tzw. mały świadek koronny (art. 60 § 3 i 4 k.k.) nieletni odpowiadający na zasadach przewidzianych w k.k. (art. 10 § 3 k.k.) usiłowanie nieudolne (art. 14 § 2 k.k.) nieskuteczny czynny żal (art. 15 § 2, art. 23 § 2 k.k.) pomocnictwo (art. 19 § 2 k.k.) extraneus (art. 21 § 3 k.k.) pomocnik lub podżegacz wobec braku usiłowania przez sprawcę bezpośredniego (art. 22 § 2 k.k.) przekroczenie granic obrony koniecznej i stanu wyższej konieczności (art. 25 § 2, art. 26 § 3 k.k.) nieusprawiedliwione błędy co do prawa, co do kontratypu i co do okoliczności wyłączającej winę (art. 29 i 30 k.k.) nadzwyczajne złagodzenie kary

18 nadzwyczajne złagodzenie kary
Art. 60 § 6. Nadzwyczajne złagodzenie kary polega na wymierzeniu kary poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia albo kary łagodniejszego rodzaju według następujących zasad: 1) jeżeli czyn stanowi zbrodnię zagrożoną co najmniej karą 25 lat pozbawienia wolności, sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą od 8 lat, 2) jeżeli czyn stanowi inną zbrodnię, sąd wymierza karę pozbawienia wolności nie niższą od jednej trzeciej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, 3) jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności nie niższa od roku, sąd wymierza grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności, 4) jeżeli czyn stanowi występek, przy czym dolną granicą ustawowego zagrożenia jest kara pozbawienia wolności niższa od roku, sąd wymierza grzywnę albo karę ograniczenia wolności. § 7. Jeżeli czyn zagrożony jest alternatywnie karami wymienionymi w art. 32 pkt 1-3, nadzwyczajne złagodzenie kary polega na odstąpieniu od wymierzenia kary i orzeczeniu środka karnego wymienionego w art. 39 pkt 2-8; przepisu art. 61 § 2 nie stosuje się. nadzwyczajne złagodzenie kary

19 nadzwyczajne złagodzenie kary
orzeczenie kary nieizolacyjnej Art. 58 § 3. Jeżeli przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat, sąd może orzec zamiast kary pozbawienia wolności grzywnę albo karę ograniczenia wolności do lat 2, w szczególności jeżeli orzeka równocześnie środek karny; karę ograniczenia wolności wymierza się w miesiącach i latach. § 4. Przepisu § 3 nie stosuje się do sprawcy występku o charakterze chuligańskim oraz do sprawcy przestępstwa określonego w art. 178a § 4. nadzwyczajne złagodzenie kary

20 odstąpienie od wymiaru kary
przesłanka ogólna (art. 59 k.k.) skazanie bez rozprawy (art. 343 § 1 k.p.k.) nadzwyczajne złagodzenie kary wobec przestępstwa zagrożonego karami nieizolacyjnymi (art. 60 § 7 k.k.) - wyłącznie wraz ze środkiem karnym usiłowanie nieudolne (art. 14 § 2 k.k.) podżegacz lub pomocnik wobec braku usiłowania przez sprawcę bezpośredniego (art. 22 § 2 k.k.) przekroczenie granic obrony koniecznej (art. 25 § 2 k.k.) przekroczenie granic stanu wyższej konieczności (art. 26 § 3 k.k.) tzw. mały świadek koronny (art. 61 § 1 w zw. z art. 60 § 3 k.k.) podstawy w części szczególnej k.k. odstąpienie od wymiaru kary

21 zbieg podstaw nazwyczajnego złagodzenia i obostrzenia kary
Art. 57. § 1. Jeżeli zachodzi kilka niezależnych od siebie podstaw do nadzwyczajnego złagodzenia albo obostrzenia kary, sąd może tylko jeden raz karę nadzwyczajnie złagodzić albo obostrzyć, biorąc pod uwagę łącznie zbiegające się podstawy łagodzenia albo obostrzenia. § 2. Jeżeli zbiegają się podstawy nadzwyczajnego złagodzenia i obostrzenia, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie albo obostrzenie kary. zbieg podstaw nazwyczajnego złagodzenia i obostrzenia kary