PODAŻ PIENIĄDZA POPYT NA PIENIĄDZ

Prezentacja na temat: "PODAŻ PIENIĄDZA POPYT NA PIENIĄDZ"— Zapis prezentacji:

1 PODAŻ PIENIĄDZA POPYT NA PIENIĄDZ
1

2 Podaż pieniądza RYNEK PIENIĄDZA 2

3 Pieniądz i podaż pieniądza
Powszechnie akceptowany towar, za pomocą którego dokonujemy płatności za dostarczone dobra lub wywiązujemy się z zobowiązań (np. spłata długu). Inaczej mówiąc, jest to środek wymiany Podaż pieniądza: Podaż pieniądza ustalana jest przez bank centralny (w Polsce przez Radę Polityki Pieniężnej i NBP).

4 Rodzaje pieniądza Pieniądz towarowy (np. złoto, muszelki, skóry itp.)
Pieniądz symboliczny (banknoty, monety). Pieniądz bezgotówkowy

5 Funkcje pieniądza Środek wymiany Jednostka rozrachunkowa
Środek przechowywania wartości (tezauryzacji) Płynność pieniądza to łatwość z jaką dane aktywo można zamienić na gotówkę (przez łatwość rozumiemy szybkość i pewność takiej zamiany).

6 Miary pieniądza M0 = gotówka w obiegu pozabankowym (C) + rezerwy gotówkowe banków (R) = baza monetarna (H) M1= gotówka w obiegu pozabankowym (C) + depozyty na żądanie (D) = C + D M2 = M1+ depozyty terminowe z terminem pierwotnym od 2 lat włącznie + depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy włącznie M3 = M2+ operacje z przyrzeczeniem odkupu + dłużne papiery wartościowe z terminem pierwotnym do 2 lat włącznie

7 SKĄD SIĘ BIERZE PIENIĄDZ W GOSPODARCE?
podaż pieniądza = gotówka + wykreowany pieniądz kredytowy Pierwotna kreacja pieniądza: - wprowadzanie gotówki przez bank centralny do systemu - kredyty udzielane bankom komercyjnym przez bank centralny Wtórna kreacja pieniądza: - udzielanie kredytów przez banki komercyjne swoim klientom RYNEK PIENIĄDZA 7

8 SKĄD SIĘ BIERZE PIENIĄDZ W GOSPODARCE?
Podmioty biorące udział w kreacji pieniądza: 1. bank centralny 2. banki komercyjne (operacyjne) 3. sektor prywatny 4. budżet państwa RYNEK PIENIĄDZA 8

9 SKĄD SIĘ BIERZE PIENIĄDZ W GOSPODARCE?
Bank centralny Banki komercyjne depozyty gotówka kredyty dla banków komercyjnych kredyty z banku centralnego rezerwy obowiązkowe obligacje kredyty dla klientów kredyty bankowe Sektor prywatny Sektor publiczny (budżet) RYNEK PIENIĄDZA 9

10 KREACJA PIENIĄDZA PREZ SYSTEM BANKOWY
Bank centralny Pierwszy Bank Komercyjny S.A. rezerwy = 5 rezerwy = 7,5 gotówka = 95 gotówka = 100 gotówka = 45 gotówka = 65 lokaty = 100 rezerwy = 5 rachunek bieżący = 45 rachunek bieżący = 95 kredyty = 75 kredyty = 95 Drugi Bank Komercyjny S.A. Kredytobiorca Pierwszego Banku Komercyjnego S.A. spłaca ratę kredytu w wysokości 20 zł. Proces kreacji kredytów może być dalej kontynuowany przez oba banki komercyjne działające w systemie bankowym gospodarki. Pierwszy Bank Komercyjny udziela kredytu w rachunku bieżącym na kwotę 95 zł innemu klientowi. Drugi Bank Komercyjny S.A. odprowadza rezerwę do banku centralnego (5% z 50 zł) w wysokości 2,50 zł Pierwszy Bank Komercyjny odprowadza rezerwę obowiązkową (stopa rezerw wynosi 5%), zmniejszając wielkość środków dostępnych dla kredytobiorców. Klient wykorzystuje środki z kredytu, aby uregulować własne zobowiązania (50 zł). Środki te trafiają na rachunek klienta Drugiego Banku Komercyjnego S.A. Klient PBK S.A. zakłada lokatę terminową o wartości 100 zł gotówka = 47,5 gotówka = 50 rachunek bieżący = 50 rezerwy = 2,5 RYNEK PIENIĄDZA 10

11 KREACJA PIENIĄDZA PRZEZ SYSTEM BANKOWY
Wprowadzenie gotówki do systemu bankowego (np. poprzez złożenie depozytu) prowadzi do wycofania części tych środków w postaci rezerwy obowiązkowej (naliczanej od każdego przyjętego depozytu) oraz możliwość przeznaczenia pozostałej kwoty na dalszą kreację pieniądza (poprzez udzielanie kredytów). Jeżeli kredyt zostanie wykorzystany, a środki te ponownie trafią do systemu bankowego, banki będą mogły dokonywać dalszej kreacji pieniądza (kolejne depozyty, kolejne rezerwy i kolejne kredyty). W ten sposób podczas kreacji pieniądza w systemie bankowym mamy do czynienia z procesami mnożnikowymi... RYNEK PIENIĄDZA 11

12 KREACJA PIENIĄDZA PRZEZ SYSTEM BANKOWY
Skala potencjalnych procesów mnożnikowych zależy bezpośrednio od: 1. Wielkości gotówki wprowadzonej dostępnej dla gospodarki (publiczności) 2. Wielkości środków, jakie publiczność zechce przechowywać w systemie bankowym (tzw. stopa preferencji gotówkowych) 3. Wielkości rezerw obowiązkowych, które będą pomniejszały dostępne dla gospodarki środki z przeznaczeniem na kredyty Skala procesów mnożnikowych i w konsekwencji podaży pieniądza zależy oczywiście także od popytu na pieniądz (zwłaszcza kredyty) oraz pozostałych narzędzi polityki pieniężnej banku centralnego, które regulują kreację pieniądza w systemie bankowym. RYNEK PIENIĄDZA 12

13 KREACJA PIENIĄDZA PRZEZ SYSTEM BANKOWY
GOTÓWKA U PUBLICZNOŚCI stopa preferencji gotówkowych (ile złożyć w postaci depozytów w bankach?) ŚRODKI W DYSPOZYCJI BANKÓW rezerwa obowiązkowa (do banku centralnego) kredyty wykorzystanie kredytu oznacza, że część środków trafia z powrotem do obiegu, a stopa preferencji gotówkowych mówi znowu o tym, ile pozostanie w systemie bankowym jako depozyty ŚRODKI W DYSPOZYCJI BANKÓW rezerwa obowiązkowa (ale mniejsza niż poprzednio) kredyty (ale mniejsze niż poprzednio) RYNEK PIENIĄDZA 13

14 KREACJA PIENIĄDZA PRZEZ SYSTEM BANKOWY
Wprowadzamy następujące oznaczenia i zależności: D - depozyty płatne na każde żądanie (a vista) a - stopa rezerwy obowiązkowej (jaki procent każdego depozytu ma zostać wycofany z obiegu w postaci rezerwy); na przykład stopa a = 5% oznacza, że z każdych 100 zł depozytu 5 zł staje się rezerwą a 95 zł może stać się kredytem; Wtedy wielkość rezerw obowiązkowych (R) od przyjętych depozytów (D) i stopie rezerwy (a) wyraża się wzorem: R = a · D RYNEK PIENIĄDZA 14

15 KREACJA PIENIĄDZA PRZEZ SYSTEM BANKOWY
C - gotówka w obiegu c - stopa preferencji gotówkowych (jaką wielkość gotówki będę przechowywać posiadając depozyt o wartości 1 zł); na przykład stopa c = 20% oznacza, że dokonuję takiego podziału środków pomiędzy depozyty i gotówkę, że przy 100 zł depozytu będę również posiadać 20 zł gotówki; Wtedy wielkość gotówki (C) przy przyjętych depozytach (D) i stopie preferencji płynności (c) wyraża się wzorem: C = c · D RYNEK PIENIĄDZA 15

16 KREACJA PIENIĄDZA PRZEZ SYSTEM BANKOWY
B - baza monetarna M1 - agregat pieniężny o najwyższym stopniu płynności (pieniądz transakcyjny) Zachodzą przy tym następujące zależności: B = C + R oraz M1 = C + D Wykorzystując otrzymane wcześniej zależności mamy: B = c·D + a·D = (a+c)·D M1 = c·D + D = (c+1)·D Dzieląc wyrażenia stronami i przekształcając mamy: RYNEK PIENIĄDZA 16

17 KREACJA PIENIĄDZA PRZEZ SYSTEM BANKOWY
Otrzymana zależność pokazuje, że: 1. Im większa jest baza monetarna tym więcej pieniądza można wykreować 2. Im wyższa stopa preferencji gotówkowych (im więcej środków przechowujemy w postaci gotówki), tym mniejszy jest mnożnik kreacji pieniądza i mniejsze możliwości zwiększania podaży pieniądza 3. Im wyższa jest stopa rezerw obowiązkowych, tym mniejsze są możliwości kreacji pieniądza RYNEK PIENIĄDZA 17

18 Zazwyczaj wskazuje się na trzy motywy popytu na pieniądz:
POPYT NA PIENIĄDZ Zazwyczaj wskazuje się na trzy motywy popytu na pieniądz: 1. motyw transakcyjny 2. motyw przezornościowy 3. motyw spekulacyjny RYNEK PIENIĄDZA 18

19 ZADANIE Banki komercyjne utrzymują rezerwy gotówkowe w wysokości 5% stanu zgromadzonych wkładów. Klienci banków trzymają w gotówce zasoby pieniądza równe ¼ ich wkładów w bankach. Zasób pieniądza wielkiej mocy wynosi 12 mld zł. a) Oblicz mnożnik kreacji pieniądza. b) Ile wynosi podaż pieniądza jeżeli zarówno klienci jak i banki utrzymują zasoby gotówki na niezmienionym poziomie? Przypuśćmy, że banki dochodzą do wniosku, że mogą utrzymać rezerwy gotówkowe na poziomie 4% wkładów c) Oblicz nową wartość mnożnika kreacji pieniądza. d) Ile wynosi obecnie wielkość podaży pieniądza odpowiadająca warunkom równowagi? Przypuśćmy, że banki nadal utrzymują stopę rezerw gotówkowych na poziomie 5% wkładów, ale klienci zwiększają swe zasoby gotówkowe do poziomu 30% wkładów w bankach. e) Oblicz nową wartość mnożnika kreacji pieniądza. f) Jaka ilość pieniądza zapewnia tera z równowagę?