Łacińska terminologia prawnicza

Prezentacja na temat: "Łacińska terminologia prawnicza"— Zapis prezentacji:

1 Łacińska terminologia prawnicza
Zajęcia 1. mgr Jędrzej Jachira

2 1. Zasady dotyczące wymowy łacińskiej
V -> W, I -> J Iuvenalia [Juwenalia] QU -> KW Colloquium [Kollokwium] aqua [akwa] C przed samogłoskami „e”, „i” czytamy jako C Caesar C przed samogłoskami „a”, „o”, „u” czytamy jako „K” Causa [Kauza]

3 1. Zasady dotyczące wymowy łacińskiej
NGU -> NGW Lingua [Lingwa] Y -> I Lyra [Lira] X -> KS Extremis [Ekstremis] PH -> F Phillippus [Filippus] TH -> T Bibliotheka [Bilbioteka] RH -> R Rhetor [Retor]

4 2. Ius a Lex - prawo w słowniku języka łacińskiego ma dwa pojęcia – Ius i Lex - jednak w łacińskie terminologii prawniczej nie są one tożsame ius – synonim prawa w ogóle, jako idea prawa, czasami sprawiedliwości (iustitia), system sprawiedliwości, pojęcie bardzo szerokie lex – z kolei dotyczy prawa powstałego na mocy decyzji organu prawotwórczego – tj. prawo pozytywne, stanowione, prawo pisane, obowiązujące

5 2. Ius a Lex Grecy odróżniali „dike” i „nomos” – tj. to co sprawiedliwe i to co umowne (analogia do ius i lex) Na wyspach brytyjskich podobnie – „right” and „law”, francuzi – „droit” i „loi” W Polsce – prawo i ustawa Sama ustawa będzie pojęciem bardzo precyzyjnym (lex), natomiast prawo już nie Rzymianie nie przywiązywali jednak dużej wagi do definicji: Omnis definitio in iure civili periculosa est: parum est enim ut non subverti potest (Iavolenus) W prawie cywilnym wszelka definicja jest niebezpieczna, ponieważ rzadko się zdarza, by nie można było jej podważyć.

6 2. Ius a Lex Ius rozumiane jest jako:
- zespół norm prawnych regulujących jakąś dziedzinę życia (prawo przedmiotowe) - uprawnienie wynikające z prawa przedmiotowego - miejsce wykonywania jurysdykcji - pierwsze stadium w procesie cywilnym - prawo w ogóle Lex (l. mn. Leges): - ustawa - zarządzenia cesarza - klauzule umowne

7 2. Ius a Lex Czy Lex (Leges) składa się na Ius?
Ius est ars boni et aequi (Ulpian) – prawo jest umiejętnością stosowania tego, co dobre i słuszne Lex iniustissima non est lex – prawo skrajnie niesprawiedliwie nie jest ustawą Gustaw Radbruch: Czy ustawodawca tworząc prawo w znaczeniu Lex, nie napotyka żadnych barier i ograniczeń, czy też wręcz przeciwnie – jest związany pewnymi wartościami, tkwiącymi w idei prawa w znaczeniu Ius?

8 „Ius est ars boni et aequi”
3. Iustitia a aequitas Iustitia – sprawiedliwość Aequitas – słuszność „Ius est ars boni et aequi”

9 Dura lex sed lex vs. Summum ius, summa iniuria
3. Iustitia a aequitas Dwa podejścia do stosowania prawa: Dura lex sed lex vs. Summum ius, summa iniuria tj. Twarde prawo, ale prawo vs. Najwyższe prawo, najwyższą krzywdą Ścisłe stosowanie prawa może wyrządzić krzywdę, czasami potrzeba jest aequitas oba terminy są równie istotne, pomimo sporu niekiedy „ścisłe prawo” wymaga uzupełnienia zasadami słuszności

10 3. Iustitia a aequitas przykład: art. 5 k.c.:
Nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

11 Prawo nie działa wstecz
PAREMIE Lex retro non agit. Prawo nie działa wstecz

12 Lex próspicit, non respicit.
PAREMIE Lex próspicit, non respicit. Prawo patrzy w dal, a nie wstecz

13 Leges ab omnibus intellegi debent.
PAREMIE Leges ab omnibus intellegi debent. Ustawy powinny być zrozumiałe przez wszystkich.

14 Lex posterior derogat legi priori.
PAREMIE Lex posterior derogat legi priori. Ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą.

15 Leges bonae ex malis moribus procreantur.
PAREMIE Leges bonae ex malis moribus procreantur. Dobre ustawy rodzą się ze złych obyczajów.

16 Opitma est legum interpres consuetudo.
PAREMIE Opitma est legum interpres consuetudo. Praktyka (zwyczaj) jest najlepszą wykładnią ustaw.

17 Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem.
PAREMIE Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem. Znajomość ustaw nie polega na trzymaniu się ich słów, lecz sensu i znaczenia.

18 In legibus magis simplicitas quam difficultas placet.
PAREMIE In legibus magis simplicitas quam difficultas placet. W ustawach bardziej podoba się prostota niż zawiłość.

19 Non omne quod licet honestum est.
PAREMIE Non omne quod licet honestum est. Nie wszystko co jest dozwolone, jest uczciwe.

20 Ignorantia iuris nocet, ignorantia facti non nocet.
PAREMIE Ignorantia iuris nocet, ignorantia facti non nocet. Nieznajomość prawa szkodzi, nieznajomość faktu nie szkodzi.

21 Facta probantur, iura novit curia.
PAREMIE Facta probantur, iura novit curia. Fakty wymagają udowodnienia, przepisy prawa zna sąd.