Dorota Czerwińska Katedra Postępowania Karnego

Prezentacja na temat: "Dorota Czerwińska Katedra Postępowania Karnego"— Zapis prezentacji:

1 Dorota Czerwińska Katedra Postępowania Karnego
Postępowania szczególne. Nadzwyczajne środki zaskarżenia.  Postępowania po uprawomocnieniu się orzeczenia Dorota Czerwińska Katedra Postępowania Karnego

2 Postępowania szczególne
są to odmiany procesu karnego odbiegające od jego zasadniczego modelu, lecz tak jak postępowanie zwyczajne prowadzące do merytorycznego rozstrzygnięcia od odpowiedzialności karnej pod względem formalizmu procesowego mogą być ekwiwalentne, zredukowane lub wzbogacone de lege lata wszystkie są ekwiwalentne

3 Postępowanie nakazowe
polega na wydaniu orzeczenia (wyroku nakazowego) na posiedzeniu bez udziału stron przesłanki pozytywne: dochodzenie okoliczności czynu i wina nie budzą wątpliwości kara ograniczenia wolności lub grzywny do zł lub 100 s.d. przesłanki negatywne: obrona obligatoryjna czyn prywatnoskargowy od wyroku stronom służy kasatoryjny sprzeciw, w razie jego wniesienia sprawa trafia na rozprawę

4 Postępowanie przyspieszone
w założeniu miały to być tzw. sądy 24-godzinne dotyczy przestępstw kwalifikujących się do dochodzenia i chuligańskich przestępstw prywatnoskargowych, o ile sprawcę ujęto na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem, zatrzymano i doprowadzono w ciągu 48 godzin do sądu wraz z wnioskiem o rozpoznanie sprawy w postępowaniu przyspieszonym (wyjątkowo możliwość odstąpienia od zatrzymania i zobowiązania do stawiennictwa w sądzie) celem zapewnienia prawa do obrony adwokaci pełnią dyżury dochodzenie jeszcze bardziej uproszczone cecha charakterystyczna: tzw. rozprawa odmiejscowiona (w drodze wideokonferencji skrócone terminy procesowe - 3 dni na wniosek o uzasadnienie, 7 dni na apelację!

5 Postępowanie prywatnoskargowe
dotyczy przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego uproszczony, prywatny akt oskarżenia lub ustna lub pisemna skarga kierowana do Policji cecha charakterystyczna: posiedzenie pojednawcze, ewentualnie mediacja – pozytywny wynik skutkuje umorzeniem postępowania! niestawiennictwo oskarżyciela prywatnego skutkuje umorzeniem postępowania! możliwość kumulacji ról procesowych oskarżonego i oskarżyciela prywatnego w drodze oskarżenia wzajemnego możliwość objęcia ściganiem czynu prywatnoskargowego przez prokuratora z uwagi na interes społeczny

6 Pojęcie prawomocności
prawomocność formalna – od orzeczenia nie przysługuje już zwyczajny środek zaskarżenia Prawomocność materialna - doszło do rozstrzygnięcia o przedmiocie procesu i niedopuszczalne jest jego ponowne rozpoznawanie (ne bis in idem)

7 Kasacja Zwyczajna Nadzwyczajna
przysługuje stronom, z zastrzeżeniem 520 § 2 i 3 termin: 30 dni od doręczenia wyroku z uzasadnieniem od wyroku sądu odwoławczego lub prawomocnego post. dot. śr. zabezp. ograniczenia przedmiotowe z art. 523 § 2 i 3  tylko zarzut z 439 lub rażące naruszenie prawa Przysługuje MinSpr, RPO, RPD Termin: brak, z wyj. 524 par. 3 Od każdego prawomocnego orzeczenia sądu kończącego post. Brak ograniczeń przedmiotowych W przypadku ProkGen także zarzut niewspółmierności kary – jaki to ma wpływ na konstrukcję tego środka zaskarżenia?

8 Wymogi formalne kasacji
jak dla pisma procesowego opłata zł od wyroku SO, 750 zł od wyroku SA pośredni tryb wnoszenia przymus adwokacko-radcowski wskazanie uchybienia, które może stanowić podstawę kasacyjną dodatkowo wymogi jak dla środka odwoławczego - wskazanie zaskarżonego orzeczenia, zakresu zaskarżenia, wniosków

9 Orzekanie w przedmiocie kasacji
Kontrola formalna: sprawuje prezes sądu odwoławczego ewentualne wezwanie do uzupełnienia braków formalnych zarządzenie o przyjęciu/odmowie przyjęcia kasacji (odmowa zaskarżalna zażaleniem do SN) jeżeli przez kontrolę prezesa sądu odwoławczego przedostanie się kasacja dotknięta brakami – postanowienie o pozostawieniu bez rozpoznania kasacji

10 Orzekanie w przedmiocie kasacji
Rodzaje orzeczeń SN w przedmiocie kasacji: oddalające W tym jako oczywiście bezzasadną uchylające(wyrok sądu odwoławczego lub także I instancji) i: umarzające przekazujące sprawę do ponownego rozpoznania uniewinniające

11 Przebieg postępowania kasacyjnego
wniosek o uzasadnienie doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem wniesienie kasacji kontrola formalna kasacji doręczenie odpisu kasacji odpowiedź prokuratora na kasację przekazanie akt do SN rozprawa/posiedzenie Przebieg postępowania kasacyjnego

12 Skarga na wyrok sądu odwoławczego
nowy środek (od 15 kwietnia 2016 roku), przejęty z postępowania cywilnego, gdzie jest zażaleniem instrument realizacji zasady szybkości służy tylko od wyroku sądu odwoławczego uchylającego wyrok i przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania zarzuty: tylko bezwzględna przyczyna odwoławcza lub naruszenie przepisów o dopuszczalności uchylenia wyroku krótki termin – 7 dni, rozpoznanie przez SN na posiedzeniu bez udziału stron  SN uchwała (7) I KZP 13/17 - Zakres kontroli dokonywanej przez Sąd Najwyższy po wniesieniu skargi na wyrok sądu odwoławczego, o którym mowa w art. 539a § 1 k.p.k., ogranicza się do zbadania, czy stwierdzone przez sąd odwoławczy uchybienie daje podstawę do wydania orzeczenia kasatoryjnego. [a nie, czy takie uchybienie zaistniało]

13 Podstawy i kierunek wznowienia postępowania
Propter falsa - również na niekorzyść Propter nova Propter decreta Nielojalny mały świadek koronny - na niekorzyść  Umorzenie absorpcyjne - na niekorzyść  Rozpoznanie sprawy pod nieobecność oskarżonego  Bezwzględna przyczyna odwoławcza - również na niekorzyść  przy czym wznowienie na niekorzyść jest ograniczone rocznym terminem!

14 Tryb wznowienia i rozstrzygnięcia sądu
Na wniosek strony lub po jej śmierci - osoby najbliższej, a z urzędu - tylko w razie bezwzględnej przyczyny odwoławczej Wniosek musi wykazać, że po wznowieniu ma szansę zapaść orzeczenie odmienne! Kontrola formalna może doprowadzić do wydania postanowienia o odmowie przyjęcia wniosku lub o jego pozostawieniu bez rozpoznania Orzeka sąd wyższego rzędu niż ten, który ostatni rozpoznawał sprawę, w składzie trzyosobowym, na posiedzeniu niejawnym Sąd wydaje: postanowienie oddalające wniosek postanowienie/wyrok uchylające poprzednie postanowienie/wyrok i przekazujące sprawę do ponownego rozpoznania/umarzające/uniewinniające

15 Postępowania po uprawomocnieniu się orzeczenia
Od nadzwyczajnych środków zaskarżenia różnią się tym, że nie służą merytorycznej kontroli wydanego orzeczenia i jego korekcie, a wynikają raczej z okoliczności mających miejsce już po wydaniu prawomocnego wyroku

16 Orzekanie kary łącznej
może nastąpić albo w pierwotnym wyroku skazującym, albo w odrębnym wyroku łącznym postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego wszczyna się na wniosek (skazanego, obrońcy, prokuratora) lub z urzędu orzeka sąd, który skazywał w I instancji jako ostatni, z tym że jeżeli orzekały sądy różnego rzędu, orzeka sąd wyższego rzędu W razie braku podstaw do wydania wyroku łącznego, postępowanie może być umorzone na posiedzeniu. W przeciwnym razie sąd wydaje wyrok łączny po przeprowadzeniu rozprawy wyrok zaskarżalny na zasadach ogólnych uwaga na art możliwość zarządzenia zwolnienia na mocy nieprawomocnego wyroku łącznego specyficzna prawomocność wyroku łącznego - wypadki utraty mocy z art. 574! Ale ogólnie res iudicata dotyczy także wyroku łącznego i w niezmienionych okolicznościach nie może ponownie wystąpić o wyrok łączny

17 Ułaskawienie indywidualny akt łaski skierowany do skazanego przez Prezydenta RP na podstawie art. 139 Konstytucji RP postępowanie wszczyna się na wniosek uprawnionego podmiotu (art. 560) lub z urzędu (Prok. Gen.) + ewentualne polecenie Prezydenta RP sąd I instancji w równorzędnym, a w miarę możliwości tym samym składzie opinię ws. ułaskawienia wydaje sąd I i II instancji (jeżeli orzekał); co najmniej jedna musi być pozytywna, jeśli nie – pozostawia się prośbę bez dalszego biegu  Następnie sprawę przedstawia się ProkGen, który wraz ze swoją opinią przedstawia ją Prezydentowi RP Ułaskawienie następuje postanowieniem Na mocy Konstytucji RP Prezydent może dokonać aktu łaski także bez zachowania powyższego trybu, ale czy przed prawomocnym skazaniem? co z prawem do sądu oskarżonego? A pokrzywdzonego? wnioskowanie a contrario z art. 139 zd. 2 Konstytucji RP

18 Podjęcie postępowania warunkowo umorzonego
Przesłanki wynikają z art. 68 k.k. Postępowanie wszczyna się z urzędu lub na wniosek oskarżyciela, pokrzywdzonego, sądowego kuratora zawodowego Rozstrzygnięcie zapada zaskarżalnym postanowieniem wydanym na posiedzeniu z udziałem stron Po podjęciu postępowania toczy się ono od nowa na zasadach ogólnych, zapaść może każde rozstrzygnięcie

19 Postępowanie odszkodowawcze
jest to dochodzenie roszczeń o charakterze cywilnym w postępowaniu karnym obejmuje przypadki niesłusznego skazania i wykonania kary oraz niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania roczny termin przedawnienia (skrócony w 2016 roku) właściwość sądu okręgowego jaka jest rola prokuratora w tym postępowaniu? Czy jest oskarżycielem? Odpowiednie stosowanie przepisów k.p.c.! co z odszkodowaniem za niesłuszne oskarżenie/inne środki przymusu/karę w zawieszeniu?

20 Odszkodowanie za niesłuszne skazanie, niewątpliwie niesłuszne TA lub zatrzymanie
odpowiedzialność SP opiera się na zasadzie ryzyka przesłanka: niesłuszne skazanie i wykonanie kary (niesłuszność musi być stwierdzona prejudykatem) przesłanka: niewątpliwie niesłuszne TA (niewątpliwie niesłuszne albo w świetle końcowego orzeczenia, albo z uwagi na naruszenie przepisów prawa) przesłanka: niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie - może, ale nie musi być stwierdzone postanowieniem stwierdzającym nielegalność lub bezzasadność zatrzymania w trybie zażaleniowym zakres: odszkodowanie (damnum emergens i lucrum cessans) w rozumieniu cywilistycznym