System dozoru elektronicznego

Prezentacja na temat: "System dozoru elektronicznego"— Zapis prezentacji:

1 System dozoru elektronicznego
18 listopada 2017 r.

2

3 SDE na świecie 1964 r. - opublikowanie pierwszej doktrynalnej koncepcji dotyczącej możliwości wykorzystania elektroniki do modyfikowania wzorców zachowań skazanych - dr Ralph Schwizgebel, uznawany za prekursora SDE. 1983 r. Nowy Meksyk - po raz pierwszy eksperymentalnie zastosowano SDE. W ślad za USA poszły: Kanada, Australia, Singapur i Izrael. 1989 r. pierwsze próby zastosowania SDE w Europie (Wielka Brytania). Nie mniej z powodu braku jasnych zasad doboru skazanych do udziału w eksperymencie, próby te zostały przerwane. 1995 r. SDE wprowadzono na całym obszarze Wysp. 1997 r. - Szwecja 1999 r. - Szwajcaria i Holandia 2000 r. - Francja i Belgia 2001 r. - Włochy 2002 r. - Portugalia 2005 r. - Dania 2007 r. - Estonia

4 SDE w Polsce lata 90’ - pierwsze dyskusje nad wprowadzeniem SDE
2005 r. - I projekt - poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw – upływ kadencji. grudzień 2006 r. - rządowy projekt ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w SDE styczeń 2007 r. - poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy, ustawy – Kodeks wykroczeń oraz ustawy Kodeks karny Oba projekty były rozpoznawane równolegle, ale to projekt rządowy został uchwalony w dniu 7 września 2007 r. i ogłoszony w dniu 18 października 2007 r. Pierwotnie ustawa miała wejść w życie w dniu 1 lipca 2008 r., jednakże z uwagi na skomplikowaną procedurę przetargową na urządzenia techniczne wydłużono vacatio legis tak, że ustawa weszła w życie 1 września 2009 r. Ustawa miała obowiązywać do dnia 31 sierpnia 2014 r. , nie mniej ustawą z dnia 12 sierpnia 2013 r. o zmianie ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w SDE , uchylono art. 89 ust 2 ustawy.

5 Statystyka

6

7 W aktualnym stanie prawnym w systemie dozoru elektronicznego mogą być wykonywane:
a. Kara pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającym roku oraz kara łączna, suma kar nieprzekraczająca tego wymiaru i zastępcza kara pozbawienia wolności, a także orzeczona prawomocnie przed r. b. Środek karny – zakaz zbliżania się do określonych osób przez okres od 3 do 12 miesięcy (art. 43 § 1a k.k.) c. Środek karny – obowiązek przebywania skazanego w czasie trwania niektórych imprez masowych objętych zakazem w miejscu stałego pobytu lub w innym wyznaczonym miejscu przez okres od 2 do 6 lat (art. 41b § 3 k.k.) d. Środek zabezpieczający orzeczony w postępowaniu jurysdykcyjnym lub w postępowaniu wykonawczym (bez określenia czasu trwania) w postaci kontroli miejsca pobytu sprawcy (art. 93a § 1 pkt 1 i art. 93e k.k.) e. Kara ograniczenia wolności w stosunku do osób, które przed r. odbywały tę karę w SDE oraz w stosunku do osób, wobec których orzeczono przed tym dniem, choćby nieprawomocnie karę ograniczenia wolności polegającą na obowiązku pozostawania w miejscu stałego pobytu lub w innym wyznaczonym miejscu z zastosowaniem SDE

8 Typy dozoru elektronicznego
stacjonarny zbliżeniowy mobilny

9 Dozór stacjonarny Realizacja obowiązku pozostawania w miejscu stałego pobytu, w każdym wypadku musi wiązać się z monitorowaniem poczynań skazanego w tym czasie, gdy jest on zobligowany do przebywania w miejscu wskazanym przez sąd. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu dwóch urządzeń technicznych, których działanie monitorowane jest w sposób zdalny, za pośrednictwem sieci GSM. Pierwszym z nich jest rejestrator stacjonarny w postaci niewielkiej skrzynki, montowanej w miejscu określonym orzeczeniem sądu. Drugi to nadajnik w postaci opaski zakładanej na kostkę bądź nadgarstek skazanego. W sytuacji, gdy w godzinach przewidzianych w harmonogramie skazany nie będzie przebywał w zasięgu rejestratora, urządzenie przekaże za pośrednictwem sieci GSM stosowne informacje do podmiotów odpowiedzialnych za wykonywanie dozoru, które podejmą czynności nakierowane na ustalenie miejsca pobytu skazanego oraz przyczyn naruszenia przez niego warunków dozoru. Należy pokreślić, że w ramach dozoru stacjonarnego nie jest możliwe bieżące śledzenie poczynań skazanego, ale jedynie zweryfikowanie, czy znajduje się on w zasięgu nadajnika.

10 Dozór zbliżeniowy Od strony technicznej dozór zbliżeniowy funkcjonuje podobnie jak dozór stacjonarny. Do prawidłowego działania wymaga wykorzystania rejestratora i nadajnika. Skazany zobowiązany jest nosić nadajnik, osoba chroniona wyposażana jest w rejestrator. Od jej woli zależy, jaki rejestrator zostanie wykorzystany w konkretnej sprawie – osoba chroniona ma prawo wystąpić z wnioskiem o wyposażenie jej w rejestrator przenośny albo stacjonarny (art. 43l § 1 k.k.w.). Każde z rozwiązań ma swoje zalety i wady, a osoba chroniona musi rozważyć, która forma będzie w większym stopniu jej odpowiadała. Rejestrator stacjonarny instalowany jest w domu osoby chronionej i podłączany na stałe do sieci elektrycznej. Takie rozwiązanie pozwala kontrolować jedynie to, czy skazany nie zbliża się na zbyt małą odległość do miejsca, w którym rejestrator jest umieszczony. Dozór elektroniczny nie będzie więc spełniał swojej kontrolnej funkcji w sytuacji, której osoba chroniona przebywa poza domem. Wybór rejestratora przenośnego pozwala zniwelować ten problem i zwiększa poczucie bezpieczeństwa osoby chronionej. Urządzenie noszone przez osobę chronioną pozwala bowiem na ciągłą weryfikację, czy osoba skazana zachowuje od niej minimalną odległość. Niewątpliwym minusem takiego rozwiązania jest jednak konieczność ciągłego noszenia rejestratora, co wiąże się z większym prawdopodobieństwem jego przypadkowego zgubienia czy zniszczenia. Za dodatkową niedogodność uznać należy także konieczność częstego ładowania rejestratora przenośnego.

11 Wskazać należy jednak, że przepisy regulujące omawiany typ dozoru powodują kilka dość istotnych wątpliwości, które wymagają komentarza. Pierwszą z nich jest brak możliwości wypowiedzenia się przez domowników osoby chronionej, czy zgadzają się na umieszczenie w ich mieszkaniu rejestratora stacjonarnego. Konieczność uzyskania zgody od dorosłych domowników dotyczy wyłącznie skazanego, w którego domu ma być umieszczony taki rejestrator w przypadku wykorzystania dozoru stacjonarnego w toku wykonywania kary ograniczenia wolności (art. 43h § 3 k.k.w.). Biorąc pod uwagę, że z punktu widzenia dolegliwości, jakie wiązać się mogą z funkcjonowaniem rejestratora stacjonarnego, to zgodę na jego zainstalowanie powinny wyrazić także domownicy osoby chronionej. Potrzeba ta aktualizuje się szczególnie w sytuacji w której osoba chroniona mieszka z obcymi dla siebie osobami, np. student w akademiku czy robotnik w hotelu pracowniczym. Zainstalowanie rejestratora stacjonarnego może powodować dodatkowe dolegliwości dla współlokatorów takie jak możliwość kontroli funkcjonowania rejestratora przez odpowiednie służby czy serwisowanie sprzętu. Domownicy włączani więc są w wykonywanie środka karnego lub zabezpieczającego, z którym nie mają nic wspólnego.

12 Innym problemem związanym z dozorem zbliżeniowym jest potencjalny brak możliwości przewidzenia, czy skazany w sposób nieświadomy zbliży się na mniejszą od minimalnej odległość przy wykorzystaniu rejestratora przenośnego. W przypadku tego rodzaju rejestratora skazany nie wie, w jakim miejscu aktualnie przebywa osoba chroniona. O ile może założyć, że nie powinien zbliżać się do miejsca zamieszkania osoby chronionej czy do jej miejsca pracy, to jednak nie może wiedzieć, czy osoba chroniona znajduje się w miejscu, do którego on planuje się udać. Problem ten może być szczególnie istotny w przypadku mniejszych miejscowości, gdzie ograniczona jest ilość punktów usługowych, sklepów czy miejsc kultu. Prawdopodobieństwo znalezienia się w zasięgu rejestratora w takich miejscach jest dużo większe niż w dużych miastach. Należy pamiętać, że każdorazowe znalezienie się nadajnika noszonego przez skazanego w zasięgu rejestratora przenośnego generuje odpowiednie sygnały, które ostrzegają osobę chronioną i wysyłają informację do centrali monitorowania, która ma obowiązek zareagować. Może się więc zdarzyć, że nieplanowane spotkanie może spowodować niepotrzebny strach u osoby chronionej i kosztowną interwencję służb.

13 Dozór mobilny Od strony technologicznej jest to rozwiązanie nowocześniejsze w porównaniu do pozostałych rodzajów dozoru. Wykorzystuje możliwość określania miejsca przebywania osoby kontrolowanej w czasie rzeczywistym, dzięki użyciu technologii GPS. Najważniejsza różnica techniczna dla osoby noszącej nadajnik GPS wiąże się koniecznością ładowania baterii akumulatora, który, ze względu na niewielkie rozmiary, ma ograniczoną pojemność i wymaga podłączania do sieci elektrycznej z częstotliwością około dwóch dni. Jest to niewątpliwie duża niedogodność w porównaniu z nadajnikami klasycznymi wykorzystywanymi w dozorze stacjonarnym i zbliżeniowym.

14 Zakaz zbliżania się do określonych osób
Osoba chroniona ma prawo wystąpienia z wnioskiem o wyposażenie ją w rejestrator. Ma na to jeden miesiąc od otrzymania pouczenia, jeżeli jednak nie złoży takiego wniosku we wspomnianym terminie lub wprost wskaże, że nie jest zainteresowana takim rozwiązaniem, to sąd orzeka o zamianie dozoru zbliżeniowego na dozór mobilny (art. 43 l § 2 k.k.w.).

15 Zakaz wstępu na imprezę masową - jako środek karny
Elektroniczna kontrola miejsca pobytu - jako środek zabezpieczający

16 Właściwość miejscowa sądu
Podstawowy przepis w zakresie właściwości sądu penitencjarnego to art. 43e § 1 k.k.w. wiążący właściwość tego sądu z miejscem przebywania skazanego. „Przebywanie” należy rozumieć jako spędzanie w danym miejscu pewnego okresu, pozostawanie w tym miejscu, pomieszkiwanie w nim jakiś czas. Cechą charakterystyczną tego pojęcia jest brak wymogu stałości (trwałości) zamieszkania, a więc wymogu aby było ono wyrazem głębszego związku (więzi) osoby z miejscem, jak w przypadku miejsca stałego pobytu

17 Sąd penitencjarny, w którego okręgu wykonywana jest kara w SDE, właściwy jest w sprawach mających za przedmiot: uchylenie zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w SDE poza przypadkiem określonym w art. 43 zaa § 1 pkt 1 k.k.w. (sąd penitencjarny, który udzielił tego zezwolenia) modyfikację obowiązków nałożonych na skazanego i zwolnienie od wykonywania nałożonych obowiązków w zakresie określonym w art. 43nb § 2 k.k.w. zmianę miejsca wykonywania dozoru stacjonarnego (art. 43o § 1 k.k.w.) zmianę przedziału czasu w ciągu doby i poszczególnych dniach tygodnia, w których ma być wykonywana kara pozbawienia wolności w SDE (art. 43o § 1 k.k.w.) zarządzenie przerwy w wykonaniu kary w SDE (art. 43q § 1 k.k.w.) i odwołanie tej przerwy (art. 43q § 3 k.k.w.)

18 Środki karne i środek zabezpieczający orzeczone w SDE są wykonywane, zależnie od ich charakteru, jako dozór zbliżeniowy lub mobilny. W tym przypadku właściwy jest sąd, w którego okręgu skazany ma miejsce stałego pobytu („miejsce stałego pobytu” – to miejsce, w którym skazany stale realizuje swoje podstawowe funkcje życiowe to głębszy związek osoby z miejscem), a jeżeli skazany nie posiada takiego miejsca – sąd, w którego okręgu orzeczono środek karny lub zabezpieczający wykonywany w SDE.

19 Warunki udzielenia skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w SDE
Wyróżniamy dwie grupy tych warunków: o charakterze obiektywnym: - wymiar orzeczonej kary pozbawienia wolności nieprzekraczający roku (poza przypadkiem wskazanym w art. 64 § 2 k.k.) - posiadanie przez skazanego miejsca stałego pobytu, - zgoda osób pełnoletnich zamieszkujących wspólnie ze skazanym, o której mowa w art. 43h § 3 k.k.w., - istnienie warunków technicznych, o których mowa w art. 43h § 1 k.k.w. o charakterze ocennym: - ocenę, że dozór elektroniczny jest wystarczający do osiągnięcia celów kary, - brak przeciwskazań w postaci względów bezpieczeństwa, stopnia demoralizacji, a także w postaci innych szczególnych okoliczności (dotyczy tylko skazanego, który nie rozpoczął odbywania kary pozbawienia wolności), - dotychczasową postawę i zachowanie skazanego (dotyczy tylko skazanego, który rozpoczął odbywanie kary pozbawienia wolności)

20 Legitymacja procesowa
Zgodnie z brzmieniem art. 19 § 1 k.k.w. „ Sąd orzeka na wniosek prokuratora, skazanego albo jego obrońcy oraz z urzędu, a jeżeli ustawa tak stanowi – na wniosek innych osób”. W sprawach o udzielenie skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w SDE sąd penitencjarny orzeka na wniosek: - skazanego lub na wniosek jego obrońcy - prokuratora -sądowego kuratora zawodowego - dyrektora zakładu karnego Postępowanie to opiera się wyłącznie na zasadzie skargowości, za wyjątkiem sytuacji opisanej w treści art. 43li k.k.w.

21 Złożenie wniosku wyłącznie na piśmie
wystarczy „wskazanie okoliczności” istotnych dla rozstrzygnięcia; brak obowiązku ich udowodnienia termin wydania postanowienia (I i II instancja)

22 Termin na złożenie ponownego wniosku
Trzymiesięczny termin na złożenie ponownego wniosku o udzielenie zezwolenia na wykonanie kary pozbawienia wolności w SDE dotyczy wyłącznie skazanego oraz jego obrońcy. Termin ten liczony jest od dnia wydania postanowienia o odmowie udzielenia tego zezwolenia.

23 Uchylenie zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w SDE
Przepisy Kodeksu karnego wykonawczego przewidują uchylenie zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego: obligatoryjnie – w przypadku objęcia wyrokiem łącznym kary pozbawienia wolności wykonywanej w SDE przez sąd penitencjarny (art. 43li k.k.w.) obligatoryjnie – w przypadku udzielenia warunkowego przedterminowego zwolnienia (art. 43ln § 3 k.k.w.) względnie obligatoryjnie – w przypadku nagannych zachowań skazanego określonych w art. 43zaa § 1 k.k.w. fakultatywnie – jeżeli skazany korzystający z zezwolenia na opuszczenie miejsca wykonywania dozoru stacjonarnego nie powrócił do określonego miejsca w wyznaczonym czasie (art. 43zab k.k.w.)

24 SDE 24 Polska jest jedynym państwem europejskim, które zbudowało i wdrożyło własny informatyczny system komunikacyjno-monitorujący SDE24, realizujący wszystkie zadania monitoringu elektronicznego skazanych. System dozoru elektronicznego w Polsce realizowany jest w formie partnerstwa publiczno-prywatnego. Konsorcjum firm, którego liderem jest Impel Security Polska Sp. z o.o. wykonuje ustawowe zadania Podmiotu Dozorującego i czynności materialno- techniczne w SDE (ściśle określone w Kodeksie karnym wykonawczym). Konsorcjum zostało wyłonione w drodze przetargu nieograniczonego, zgodnie z przepisami ustawy – Prawo zamówień publicznych. W oparciu o opracowania informatyków Służby Więziennej powstał system SDE24, wykonany zgodnie z wymogami w/w przetargu przez wzmiankowane Konsorcjum. System SDE24 jest systemem bezpiecznym, od początku jego funkcjonowania nie odnotowano udanych prób ataków hakerskich i włamań, tj. dotychczas nikomu nie udało się przełamać zabezpieczeń systemu, ani sfabrykować urządzeń monitorujących. Urządzenia monitorujące w SDE działają dotychczas niezawodnie.

25 Koszty odbywania kar i środków karnych w SDE
Polski system dozoru elektronicznego cechują najniższe koszty realizacji czynności materialno-technicznych wykonywanych przez ustawowy Podmiot Dozorujący, tj. Konsorcjum firm, wyłonione przez Ministerstwo Sprawiedliwości w drodze przetargu nieograniczonego. Zgodnie z warunkami Umowy Nr 19/2014 na usługę rozwoju i eksploatacji SDE, zawartej w dniu 25 kwietnia 2014 r. pomiędzy Skarbem Państwa – Ministrem Sprawiedliwości a Konsorcjum Impel, zostało osiągnięte unikalne w Europie rozliczenie dobowego kosztu za odbywanie kary przez jednego skazanego w SDE. Koszt ten wynosi 10,86 zł. za osobodobę skazanego, co daje średniomiesięczny koszt wykonywania kary w wysokości 331 zł. W zestawieniu z kosztem miesięcznym wykonywania kary w warunkach bezwzględnej izolacji w zakładzie karnym lub areszcie śledczym, koszt wykonywania kar w SDE jest ponad 8-krotnie niższy. Dla porównania, średni miesięczny koszt wykonania kary pozbawienia wolności w jednostce penitencjarnej wynosi aktualnie ok zł.

26 „Przerwy” w odbywaniu kary pozbawienia wolności w SDE
zezwolenie na czasowe opuszczenie miejsca wykonywania dozoru stacjonarnego (art. 43p k.k.w.) przerwa w wykonaniu kary (art. 43q k.k.w.) odinstalowanie rejestratora stacjonarnego (art. 43r k.k.w.)

27 Zezwolenie na czasowe opuszczenie miejsca wykonywania dozoru stacjonarnego
względy zdrowotne, rodzinne lub osobiste (art. 141a k.k.w.) rola sądowego kuratora zawodowego termin cofnięcie zezwolenia oraz jego prawne konsekwencje

28 Przerwa w wykonaniu kary
ważne względy zdrowotne lub osobiste konieczność podjęcia leczenia szpitalnego lub wymagającego stałego pozostawania do dyspozycji personelu medycznego przez określony czas niezbędna rehabilitacja w warunkach sanatoryjnych lub ambulatoryjnych konieczność wykonania pilnych prac polowych, ogrodniczych lub remontowych, jeśli nie jest możliwe wykonanie ich przez inne osoby uregulowanie pilnych spraw zawodowych, majątkowych lub osobistych wydarzenie losowe wymagające podjęcia z udziałem skazanego czynności eliminujących jego skutki

29 okres zarządzenia przerwy w karze oraz chwila rozpoczęcia i jej zakończenia,
podstawy odwołania przerwy w wykonaniu kary: w razie ustania przyczyny, dla której została zarządzona, w wypadku gdy skazany nie korzysta z przerwy zgodnie z celem, w jakim została zarządzona, rażąco narusza porządek prawny

30 Odinstalowanie rejestratora stacjonarnego, usunięcie nadajnika (art
Odinstalowanie rejestratora stacjonarnego, usunięcie nadajnika (art. 43r k.k.w.) tylko w przypadku niecierpiącym zwłoki, z uwagi na zagrożenie życia lub zdrowia ludzkiego kolejna prerogatywa sądowego kuratora zawodowego

31 Zakończenie dozoru elektronicznego
uznanie kary za wykonaną obligatoryjne i fakultatywne uchylenie zezwolenia

32 Wykorzystanie pojemności SDE

33 Impel Security Polska pozwał do sądu Ministerstwo Sprawiedliwości
Impel Security Polska pozwał do sądu Ministerstwo Sprawiedliwości. Firma traci przez to, że przestępcy zbyt rzadko odbywają karę w systemie dozoru elektronicznego. Chce więc gwarancji minimalnego wynagrodzenia za swoje usługi. Konsorcjum spółek Impel Security Polska (lider), SMT Software, EBS i ITM Poland w kwietniu 2014 r. podpisało z Ministerstwem Sprawiedliwości umowę o stworzenie, utrzymanie i serwisowanie systemu elektronicznego dozoru skazanych. To rozwiązanie, dzięki któremu przestępcy skazani na drobną karę pozbawienia wolności, mogą, dzięki elektronicznemu monitoringowi, odbywać ją poza więzieniem - w domu lub innym wskazanym przez sąd miejscu. W momencie podpisania umowy informowano tylko o maksymalnym wynagrodzeniu dla konsorcjum, na poziomie 214,02 mln zł brutto. Jak się teraz okazało, stawkę uzależniono od tego, jak intensywnie system będzie używany. Tymczasem jest on wykorzystywany w niewielkim stopniu. Gdy w 2014 r. strony podpisywały umowę, karę w tej formie odbywało 4969 skazanych. Rok wcześniej ich liczba przekraczała 5,3 tys. i był to moment największej popularności dozoru elektronicznego. Od tego czasu liczba skazanych przebywających poza więzieniami i monitorowanych elektronicznie drastycznie się zmniejszyła. Pod koniec czerwca br. było ich już tylko Tymczasem pojemność systemu stworzonego przez konsorcjum firm to aż 12,5 tys. miejsc. Jest on więc wykorzystany zaledwie w 22 proc. Dla porównania: zapełnienie aresztów i zakładów karnych w skali kraju przekracza 86 proc., a obecnie przebywa w nich łącznie około 71 tys. osób. Impel Security Polska zdecydowała się wystąpić do sądu z pozwem przeciwko Skarbowi Państwa - Ministerstwu Sprawiedliwości. Powołując się na umieszczoną w umowie klauzulę renegocjacyjną, a także na ogólny zapis Kodeksu cywilnego, przewidujący możliwość modyfikacji umowy ze względu na „nadzwyczajną zmianę stosunków”, będzie się domagała wpisania do umowy kwoty wynagrodzenia minimalnego na poziomie 167,7 mln zł.