Prawo spadkowe.

Prezentacja na temat: "Prawo spadkowe."— Zapis prezentacji:

1 Prawo spadkowe

2 Spadek i spadkobranie Co to jest spadek?
§ 531. Ogół praw i obowiązków osoby zmarłej, jeżeli takowe nie polegają wyłącznie na osobistych stosunkach, zowie się jej spadkiem czyli spuścizną. Z czego może wynikać powołanie do spadku? § 533. Prawo dziedziczenia wynika albo z woli przez spadkodawcę według przepisów ustawy objawionej, albo z umowy dziedziczenia przez ustawę dozwolonej, albo z ustawy.

3 Podstawowe zasady prawa spadkowego
Zasady dziedziczenie w prawie staropolskim zależy od: stanu, płci, składników majątku, istnienia – bądź braku testamentu Ius cogens czy ius dispositivum?

4 Dziedziczenie testamentowe
Pojawiło się w polskim prawie ziemskim w XIII w. Swoboda testowania tylko w zakresie trzecizny. Początkowo testować można było tylko ruchomościami. Forma testamentu. §. 553. Jeżeli rozporządzenie ostatniej woli obejmuje ustanowienie dziedzica, nazywa się testamentem; jeżeli zaś inne tylko zawiera postanowienia, zowie się kodycylem.

5 Dziedziczenie ustawowe
Prawo ziemskie I klasa - zstępni synowie na zasadzie wyłączności dziedziczyli dobra nieruchome po ojcu w równych częściach (dziedzice konieczni), od poł. XVII w. synowie dziedziczyli tylko ¾ majątku ojcowskiego; dobra po matce na równi z córkami – zasada reprezentacji spadkowej córki dziedziczyły po ojcu tylko ruchomości jako posag, od poł. XIII w. dopuszczono córki w braku synów do dziedziczenia nieruchomości (najpierw nabytych, potem dziedzicznych), tak regulował Statut warcki; gdy byli synowie córkom należał się tylko posag w pieniądzach; dobra po matce dziedziczyły na równi z synami, od poł. XVII w. należała się córkom ¼ dóbr ojcowskich (czwarcizna) II klasa – rodzeństwo – na tych samych zasadach, jak zstępni III klasa – wstępni – dziedziczyli po połowie (Zbiór Praw Sądowych łączył rodziców (tylko ich przewidywał) w jedną klasę z rodzeństwem: majątek ojcowski wracał do ojca, macierzysty do matki, rodzeństwo - majątek nabyty) IV klasa – krewni boczni – dopiero od kon. XIII w. i tylko do IV stopnia komputacji rzymskiej, XIV-XV w. rozszerzanie na dalsze stopnie, co miało ograniczać prawo króla do kaduka (puścizny), od 1588 r. do XVIII stopnia, krewni ojca dziedziczyli majątek ojcowski, krewni matki – macierzysty prawo ziemskie nie przewidywało dziedziczenia po małżonku Komputacja rzymska i kanoniczna

6 § 617. Spadkodawca może zobowiązać dziedzica, aby po swojej śmierci lub w innym oznaczonym przypadku, przyjęte przez siebie dziedzictwo zostawił drugiemu wymienionemu dziedzicowi. Rozporządzenie takie nazywa się podstawieniem powierzniczem (fideikomisowem). Podstawienie powierznicze zawiera w sobie także dorozumianie podstawienie pospolite. § 395. Zwodu Praw: Na żądanie właściciela ze względu na okoliczności szczególne majątek jego może być (…) uznany za niepodzielny i w tym przypadku otrzymuje nazwę ordynacji. Ordynacje: majoraty, minoraty, senioraty, sekundogenitury

7 Dziedziczenie w prawie ziemskim
Postanawiamy, że gdy mąż umrze, żona ma pozostać przy daninie i przy wianie i przy wszystkiej wyprawie w pieniądzach, perłach, kamieniach i odzieniu. Skoro zaś umrze, przypaść to ma wszystko dzieciom, o ile je posiadała. Jeśli zaś mając dzieci, pojmie drugiego męża lub pojąć zechce, postanawiamy, iż do tych dzieci należeć mają wszystkie dobra ojcowskie i połowa dóbr matki, w jakichkolwiek bądź rzeczach by istniała, bez żadnego sprzeciwu, ona zaś z drugą połową dóbr wybierze sobie męża wedle swej woli (Statuty Kazimierza Wielkiego).

8 Dziedziczenie w prawie miejskim
Między pobocznymi i stryj, i wuj abo ciotka przychodzą po spadek; tedy którzy są jednakiej bliskości, równi sobie w rodzie, biorą jednako spadek przed dalszymi; wszakże synowcy, siostrzeńcy, którzy by zostali po rodzicach swych, mają to prawo równo z stryjami i z ciotkami, jakoby też byli żywi rodzice ich; mają też brać spadek równy, tyle ile by na ojca abo matkę ich przyjść miało. Bo rodzice ich prawo im swe przyumierają. Ku spadkowi po umarłym, który testamentu nie uczynił, jest czworaki stopień. Na pierwszym stopniu są dzieci. Na wtórym rodzicy. Na trzecim persony poboczne, o których powiedziano wyżej. Na czwartym mąż z żoną, którzy po sobie spadek biorą, gdy nie masz ani rodziców, ani dzieci, ani braciej, ani sióstr i innych na dół i wzgórę, i poprzek idących. Na ostatek jeśli tych wszystkich na czterech stopniach okazanych nie masz, tedy spadek albo imiennie zmarłego przynależy do skarbu królewskiego (Groicki)

9 Dziedziczenie w prawie miejskim
gerada hergewet dziedzictwo 2 koła spadkobierców równouprawnienie kobiet dziedziczenie po małżonku

10 Sposoby rozporządzania majątkiem mortis causa
Landrecht Pruski: § 617 I za pośrednictwem umów względem dziedziczenia, strona iedna drugiey, lub obydwie nawzaiem udzielić sobie mogą prawa do przyszłego ich spadku. § 618 Chcący zawierać umowy względem dziedziczenia, wszystkie te posiadać powinien przymioty, których tak do sporządzenia testamentu, iak do zawarcia umowy potrzeba. § 620 Takie tylko rzeczy lub prawa, względem których kto przez ostateczne rozporządzenie rozrządzić iest mocen, innemu przez umowę podobną może nadawać. Wskaż tytuły prawne powołania do spadku znane w Landrechcie. Określ, jakie rodzaje opisanych kontraktów można było zawierać na gruncie Landrechtu. Jaka forma była konieczna dla ich ważności?

11 Sposoby rozporządzania majątkiem mortis causa
ABGB: § 535. Jeżeli komuś przyznano nie taką część spadku, która się odnosi do całej spuścizny; lecz tylko pewną oznaczona szczegółowo rzecz, jedną lub więcej rzeczy pewnego gatunku; pewną sumę pieniężną; lub pewne prawo; wówczas to, co mu przeznaczono, nazywa się zapisem (legatem) nawet wtedy, gdy wartość tego stanowi największą część spuścizny, osoba zaś, której to pozostawiono, uważaną być ma nie za dziedzica, lecz tylko za zapisobiercę (legataryusza). Wskaż tytuły prawne powołania do spadku znane w Landrechcie. Określ, jakie rodzaje opisanych kontraktów można było zawierać na gruncie Landrechtu. Jaka forma była konieczna dla ich ważności?

12 Przyjęcie spadku Kodeks Napoleona: art Nikt nie jest obowiązany do przyjęcia spadku, jaki na niego przypadł. art Zrzekający się spadku poczytuje się, jakby nigdy nie był spadkobiercą. art Spadek przyjęty być może wprost i bezwarunkowo albo z dobrodziejstwem inwentarza. Zdefiniuj pojęcie przyjęcia spadku wprost i z dobrodziejstwem inwentarza. Jakie znaczenie prawne mają poszczególne sposoby przyjęcia i odrzucenia spadku?

13 Parantele § Ustawowymi spadkobiercami pierwszego stopnia są potomkowie spadkodawcy (...). § Ustawowymi spadkobiercami drugiego stopnia są rodzice spadkodawcy i ich potomkowie (...). § Ustawowymi spadkobiercami trzeciego stopnia są dziadowie i babki spadkodawcy oraz ich potomkowie (...). § Ustawowymi spadkobiercami czwartego stopnia są pradziadowie spadkodawcy i ich potomkowie (...) § Ustawowymi spadkobiercami piątego stopnia i dalszych stopni są jeszcze dalsi wstępni spadkodawcy i ich potomkowie.

14 Ochrona dziedziców koniecznych
[BGB] § Jeżeli potomek spadkodawcy zostanie rozporządzeniem na wypadek śmierci wykluczony od dziedziczenia, może żądać od spadkodawcy zachowku. Zachowek stanowi połowę wartości ustawowej części spadkowej. To samo prawo przysługuje rodzicom i małżonkowi spadkodawcy, jeżeli ich rozporządzeniem na wypadek śmierci wykluczono od dziedziczenia. [Kodeks Napoleona] 913. Szczodrobliwości, bądź przez akta między żyiącemi, bądź przez testament, nie mogą przewyższać połowy maiątku osoby rozporządzaiącey, ieżeli jedno tylko dziecko prawe po śmierci swoiey zostawia; trzeciey części, ieżeli zostawia dwoie dzieci; czwartey części, ieżeli ich zostawia troie, albo większą liczbę.

15 Anna Kaczmarczykowa zmarła bezpotomnie w Poznaniu w 1936 r
Anna Kaczmarczykowa zmarła bezpotomnie w Poznaniu w 1936 r. Przeprowadziła się tam wraz z siostrą i jej rodziną kilka miesięcy wcześniej ze stolicy. Okaząło się, iż pozostawiła po sobie spore oszczędności zdeponowane na koncie bankowym i trochę równie cennej biżuterii. Według jakich przepisów nastąpi dziedziczenie po Annie Kaczmarczykowej?

16 Źródła prawa spadkowego