Podstawy logiki praktycznej

Prezentacja na temat: "Podstawy logiki praktycznej"— Zapis prezentacji:

1 Podstawy logiki praktycznej
Wykład 3: Implikowanie konwersacyjne Podstawy argumentacji Dr Maciej Pichlak Uniwersytet Wrocławski Katedra Teorii i Filozofii Prawa

2 Wynikanie pragmatyczne (implikatury konwersacyjne)
Czasem wypowiedź zawiera „sugestię”, której jednak nie wynika z niej logicznie ani analitycznie. A: Wczoraj wykładowca przyszedł na zajęcia trzeźwy. → B: Wykładowca zwykle przychodzi pijany Taka „sugestia” może być uznana za implikaturę konwersacyjną. Implikatury powstają wskutek założenia, iż nadawca wypowiedzi stosuje się do zasad racjonalnej współpracy.

3 Reguły konwersacyjne Grice’a
Ogólna zasada kooperacji: Wnoś swoją wypowiedzią taki wkład, jakiego oczekuje się na danym etapie z punktu widzenia celu wymiany zdań, w której uczestniczysz. Dygresja  O różnicach między mężczyznami a kobietami w tym względzie zob.:

4 Maksymy szczegółowe 1. Maksyma jakości
Staraj się mówić prawdę (nie wnoś wypowiedzi fałszywych, ani takich, dla których nie masz dostatecznego uzasadnienia). A: Powziąłem informację, na razie nie potwierdzoną, że Krysia okrada nasz zakład pracy. B: Tak, ja natomiast powzięłam informację, że szefowa księgowości jest kosmitką.   2. Maksyma ilości Unikaj przekazywania zbyt małej lub zbyt dużej ilości informacji, niż jest to wymagane. Marian ma troje dzieci.

5 Maksymy szczegółowe cd.
3. Maksyma istotności Niech twój wkład w konwersację będzie istotny. Kochanie, nie wiesz, gdzie jest moja piła łańcuchowa? Z pokoju dzieci dochodzą jakieś dziwne dźwięki. 4. Maksyma sposobu Bądź zrozumiały (unikaj niejasności, wieloznaczności, nieuporządkowania) a) Józek dowiedział się, że Heniek uwodzi jego żonę i dał mu po mordzie. b) Orkiestra zagrała coś, co z pewnością miało być Marszem Mendelssohna.

6 Uchylanie implikatur A: Gucio chce pożyczyć ode mnie sporo pieniędzy, ale trochę się tego obawiam. B: Wiesz, znam go od lat i jeszcze nigdy się na nim nie zawiodłem. Słyszałem jednak, że jeśli chodzi o pożyczanie pieniędzy, nie można mu ufać.

7 Sytuacja przestrzegania maksym
(P1) N powiedział, że p. (P2) Nie istnieją powody, aby sądzić, że N nie przestrzega ogólnej zasady współpracy, jak i maksym szczegółowych. (P3) Aby N mógł powiedzieć, że p i być uznanym za przestrzegającego odpowiedniej maksymy (maksym), musi uznawać q. _______________________________ (W) A zatem N chce zakomunikować q.

8 Przykłady 1) Skończył się nam chleb. Ale sklep powinien być jeszcze otwarty. 2) Rysiek wpadł pod samochód i podarł sobie spodnie.

9 Ekstrapolacja maksym (P1) N powiedział, że p. (P2) Wypowiedź N jawnie narusza którąś ze szczegółowych maksym konwersacyjnych. (P3) Nie istnieją powody, aby sądzić, że N nie przestrzega ogólnej zasady współpracy. (P4) Aby N mógł powiedzieć, że p i być uznanym za przestrzegającego zasady współpracy, musi uznawać q. ___________________________________ (W) A zatem N chce zakomunikować q. Zauważmy zatem, że nawet lekceważenie maksym szczegółowych opiera się na założeniu o przestrzeganiu zasady współpracy.

10 Przykłady A: Jak ci się podoba nowa dziewczyna Tomka? B: Wiesz, to musi być kobieta o bardzo interesującym wnętrzu.

11 Szczególne przypadki Czy posiada Pan rachunek bankowy w jednym z tzw. rajów podatkowych? Moja firma posiada. „Wybór Angeli Merkel na urząd kanclerza nie był kwestią czystego przypadku.”

12 Teoria argumentacji

13 Pojęcie argumentu Sens argumentu wg Monty Pythona:
Argument jest ciągiem powiązanych zdań celem udowodnienia jasno określonego twierdzenia. Wypowiedź, w ramach której prawdziwość pewnego sądu (konkluzja, wniosek) uzasadniana jest poprzez inne sądy uznane za prawdziwe (przesłanki) .

14 Jak rozpoznać argument, kiedy się go widzi?
1. Józek wszedł do sklepu, nie przepuszczając w drzwiach Mariolki. W środku od razu skierował się ku lodówce z piwem. 2. Ponieważ Józkowi bardzo się spieszyło, więc zapewne miał wielką ochotę na piwo. 3. Ostatecznie, piwo okazało się dla niego ważniejsze niż Mariolka. Cóż, dziś coraz trudniej o prawdziwego dżentelmena. 4. Jeśli Józek nie zmieni swoich preferencji, to jego związek z Mariolką nie potrwa długo.

15 Rekonstrukcja argumentu
Jako że każdy człowiek jest śmiertelny, a Sokrates – możecie mi wierzyć – jest człowiekiem, więc także on jest śmiertelny. P1: Każdy człowiek jest śmiertelny. P2: Sokrates jest człowiekiem. W: Sokrates jest śmiertelny. P1 + P2 W

16 Rekonstrukcja argumentu
[P1] Chociaż okno salonu jest otwarte, jednak na zewnątrz nie widać żadnych śladów, podczas gdy ziemia jest miękka po wczorajszym deszczu. [P2] Klamra zamykająca pudełko nie była wyłamana, lecz otwarta za pomocą klucza, który leżał schowany za zegarem. [P3] Nikt nie słyszał szczekania psa, więc pies nie zaszczekał. [W] Przestępstwo popełniła osoba mieszkająca w tym domu. P3a P3b P1 P2 P3 P1a + P1b +P1c W

17 Entymematy Czego tu brakuje?
Teraz jest kwiecień. Zatem wkrótce będzie maj. Po kwietniu następuje maj. Zatem wkrótce będzie maj. Większy hamburger to lepszy hamburger. Hamburgery są większe w BurgerKing.

18 Ocena argumentów: słabe i mocne argumenty
Przepis na silny argument: Wiarygodne przesłanki; wniosek wynika z przesłanek na podstawie akceptowanej zasady wynikania.

19 Możliwe błędy w argumentacji
1. Błąd materialny co najmniej jedna z przesłanek jest fałszywa 2. Błąd bezpodstawności co najmniej jedna z przesłanek została przyjęta bez należytych podstaw 3. Błąd błędnego koła Wniosek jest identyczny z jedną z przesłanek Jesteś głupi, a chcesz skończyć studia? To tylko dowodzi, jak jesteś głupi. Oczywiście, że Elvis żyje. Tak twierdzi Mickey Monka, a on chyba wie najlepiej, bo bezpośrednio rozmawia z Elvisem. 4. Brak relacji wynikania

20 Podział argumentów Argumenty dedukcyjne
Argument, w którym wniosek wynika logicznie z (koniunkcji) przesłanek. Argument niezawodny Ocena formalna – możliwość błędu formalnego Argumenty niededukcyjne Związek pomiędzy przesłankami a wnioskiem jest innego rodzaju. Argument zawodny