Efekt Barnuma Magda Chełmicka, Psychologia III rok.

Prezentacja na temat: "Efekt Barnuma Magda Chełmicka, Psychologia III rok."— Zapis prezentacji:

1 Efekt Barnuma Magda Chełmicka, Psychologia III rok

2 Kto to Barnum? P.T. Barnum żył w XIX wieku, był amerykańskim przedsiębiorcą, właścicielem cyrku. Autor cytatów: „Mamy coś dla każdego” „Co minutę rodzi się nowy frajer” Dickson, D.H., Kelly, I.W. (1985). The 'Barnum Effect' in Personality Assessment: A Review of the Literature, Psychological Reports., 57, s

3 Czym jest efekt Barnuma (Forera, horoskopowy)?
Tendencja ludzka do akceptowania, przyjmowania jako prawdziwych niejasnych, dwuznacznych i ogólnych stwierdzeń jako opis ich unikalnej, wyjątkowej osobowości. Dickson, D.H., Kelly, I.W. (1985). The 'Barnum Effect' in Personality Assessment: A Review of the Literature, Psychological Reports., 57, s

4 Przykłady twierdzeń – Tęczowa Pułapka
Tzw. Tęczowa Pułapka: „Jesteś generalnie radosny i optymistyczny, ale czasami zdarza Ci się mieć gorszy nastrój” 1. Dotyczy osobistego przymiotu osoby, po czym jest opisane jego zaprzeczenie. 2. Zawiera w sobie dwie opcje, więc co najmniej jedna z nich może być prawidłowa. Barford, D. (2010, 13 sierpnia). Jak osiągnąć wyjątkowe sukcesy w dywinacji w cztery oczy. Pozyskano z: duncan-barford/

5 Przykłady Twierdzeń – Ogólnikowość
Zdania bardzo ogólne, nie posiadające żadnych konkretnych danych: „Mogłeś zauważyć, że nauka nie zawsze jest łatwa” „Wyznaczasz sobie wysokie standardy i czasami złościsz się na siebie, kiedy nie możesz im sprostać” Barford, D. (2010, 13 sierpnia). Jak osiągnąć wyjątkowe sukcesy w dywinacji w cztery oczy. Pozyskano z: duncan-barford/

6 Przykłady Twierdzeń – Dobre pochlebstwo
Miłość własna osoby nie pozwoli jej odrzucić lub zaprzeczyć twierdzeniom typu: „Jesteś hojną osobą i inni ludzie często to wykorzystują” „Jesteś osobą stanowczą i lubianą przez innych” Barford, D. (2010, 13 sierpnia). Jak osiągnąć wyjątkowe sukcesy w dywinacji w cztery oczy. Pozyskano z: duncan-barford/

7 Psychologów Interesuje...
Fakt, że gdy stwierdzenia Barnuma są postrzegane jako trafne i dokładne, wiara w słuszność tych stwierdzeń rośnie. Dickson, D.H., Kelly, I.W. (1985). The 'Barnum Effect' in Personality Assessment: A Review of the Literature, Psychological Reports., 57, s

8 Eksperyment Forera Forer chciał zbadać stopień, w jakim indywidualne jednostki będą akceptowały ogólnikowe, generalne opisy osobowości jako prawdę o samym sobie. W tym celu, rozdał 39 studentom test osobowości. Tydzień później oddał każdemu identyczny opis osobowości, w większości pochodzący z książki astrologicznej z kiosku i poprosił o ocenę trafności swoich profili od 0 (słabo) do 5 (idealnie). Carroll, R.T. (2005). Forer Effect. Pozyskano z:

9 Eksperyment Forera – Opis osobowości
„Masz potrzebę by ludzie cię lubili i podziwiali, jednak jesteś osobą krytyczną wobec siebie. Masz pewne wady osobowości, ale potrafisz je kompensować tym, co jest w tobie dobre. Masz duże możliwości, które wciąż pozostają niewykorzystane. O ile na zewnątrz możesz wyglądać na osobę zdyscyplinowaną i opanowaną, wewnątrz często trapi cię niepewność i martwisz się o wiele spraw. Niekiedy masz poważne wątpliwości, czy twoja decyzja była dobra albo czy twoje czyny były właściwe. Lubisz pewną ilość zmian i różnorodności, a kiedy osaczają cię ograniczenia odczuwasz niezadowolenie. Cenisz sobie własną niezależność myślenia i nie przyjmujesz cudzych twierdzeń bez przekonujących dowodów. Życie nauczyło cię, aby nie przesadzać ze szczerością kiedy się przed kimś otwierasz. Czasem bywasz osobą otwartą na ludzi, przystępną i towarzyską, ale innym razem zamkniętą, ostrożną i zdystansowaną. Niektóre z twoich marzeń wydają się być nierealistyczne.” Carroll, R.T. (2005). Forer Effect. Pozyskano z:

10 Eksperyment Forera - Wyniki
Średnia ocena trafności wynosiła 4,26 Eksperyment miał miejsce w 1948 r. i był wielokrotnie powtarzany wśród studentów psychologii. Średnia ocen wciąż waha się między 4,2 a 5,0 bądź 84% trafności. Carroll, R.T. (2005). Forer Effect. Pozyskano z:

11 Wyjaśnienia zależne od interpretacji
Różne badania sugerują, że powodem, dla którego stwierdzenia Barnuma mają taki wysoki wskaźnik występowania w populacji jest ich uniwersalna słuszność. Może być tak, że to dobór słów pozwala w różnych itemach w stwierdzeniach Barnuma na wystąpienie projekcji. Niektóre pozycje mogą być akceptowane ponieważ dotyczą społecznie akceptowanych charakterystyk. Dickson, D.H., Kelly, I.W. (1985). The 'Barnum Effect' in Personality Assessment: A Review of the Literature, Psychological Reports., 57, s

12 Eksperyment Snyder i Larson (1972)
Hipoteza: Etykietowanie ogólnych stwierdzeń dotyczących osobowości jako specyficznie „dla Ciebie” może zwiększyć ich akceptację. Jednej grupie powiedziano, że ich interpretacja osobowości została wykonana specjalnie dla nich, natomiast drugiej grupie powiedziano, że jest generalnie prawdziwa dla ludzi. Wyniki: Pierwsza grupa określiła interpretację jako bardziej celną, trafną niż druga grupa. Dickson, D.H., Kelly, I.W. (1985). The 'Barnum Effect' in Personality Assessment: A Review of the Literature, Psychological Reports., 57, s

13 Pytanie Greene (1977) Błędne pytanie: „Czy to stwierdzenie jest trafne?” Bezpośrednie mierzenie owej iluzji bycia wyjątkowym w stosunku do innych poprzez pytanie „Czy to stwierdzenie opisuje Ciebie jako unikalną osobę?”. Greene odkrył, że w wyniku tak zadanego pytania ludzie oceniają ogólnikowe interpretacje jako trafne opisy ich osobowości, ale już nie jako opisy ich unikalności. Dickson, D.H., Kelly, I.W. (1985). The 'Barnum Effect' in Personality Assessment: A Review of the Literature, Psychological Reports., 57, s

14 Założenie Sundberga (1955)
Interpretacje osobowości zawierające korzystne dla osoby stwierdzenia są bardziej preferowane i uważane za trafne niż te, które zawierają niekorzystne stwierdzenia. Swoje założenie wyłonił z faktów: 1. Interpretacja, w której znajduje się 5 razy więcej korzystnych stwierdzeń od niekorzystnych jest bardziej akceptowana. 2. Interpretacja, w której znajduje się 2 razy więcej korzystnych stwierdzeń od niekorzystnych jest mniej akceptowana. Potwierdziły to wielokrotnie robione badania (Halperin, i in., 1976; Jackson, 1978; Mosher, 1965; Weisberg, 1970; Weinberger, 1980). Dickson, D.H., Kelly, I.W. (1985). The 'Barnum Effect' in Personality Assessment: A Review of the Literature, Psychological Reports., 57, s

15 Odkrycie Weiserg (1970) oraz Marks i Kammann (1980)
Jakkolwiek korzystne dla osoby stwierdzenia w interpretacji osobowości są preferowane, to całościowa ocena interpretacji (pozytywna lub negatywna) jest zależna od stopnia, w jakim osoba akceptuje niekorzystne stwierdzenia. Dickson, D.H., Kelly, I.W. (1985). The 'Barnum Effect' in Personality Assessment: A Review of the Literature, Psychological Reports., 57, s

16 Sposoby oceny trafności interpretacji osobowości
Snyder (1974): oceny trafności ludzi były wyższe przy technikach projekcyjnych w porównaniu z wywiadem lub obiektywnym testem osobowości. Richards i Merrens (1971): brak znaczącej różnicy, ale zauważyli tendencję podobną jak u Snydera (1974). 74 osoby zostały podzielone na trzy grupy: Ocena trafności za pomocą technik projekcyjnych (Rorschar), 90% ocen za tym, że interpretacja ich osobowości była albo doskonała albo dobra (bardziej „głęboka” od pozostałych) Ocena trafności za pomocą wywiadu (ustrukturyzowany kwestionariusz), 80% ocen za tym, że interpretacja ich osobowości była albo doskonała albo dobra Obiektywna procedura (Inwentarz Osobowości Bernreutera), 74% ocen za tym, że interpretacja ich osobowości była albo doskonała albo dobra Konkluzja: Jest słaba tendencja do wyższej oceny trafności przy technikach projekcyjnych. Dickson, D.H., Kelly, I.W. (1985). The 'Barnum Effect' in Personality Assessment: A Review of the Literature, Psychological Reports., 57, s

17 Długość Metody Badania – Merrens i Richards (1973)
Hipoteza: Dłuższa interpretacja osobowości może być postrzegana jako bardziej dokładna i uzyskać wyższy wynik w ocenie trafności niż krótsza. Badanie: 3 grupy badanych otrzymały długi, średniej długości lub krótki test typu papier-ołówek (losowo wybrane pozycje z MMPI i PRF). Wyniki: Krótki inwentarz był oceniany za najbardziej trafny, „głęboki” i wydajny. Sundberg (1955) również zauważył tendencję do większej akceptacji krótszych opisów osobowości (np. horoskopy). Dickson, D.H., Kelly, I.W. (1985). The 'Barnum Effect' in Personality Assessment: A Review of the Literature, Psychological Reports., 57, s

18 Wyjaśnienie Efektu Barnuma - Cechy osoby
Carrier (1963) znalazł pozytywną korelację wysokiej akceptacji i: Skali Osiągnięć, Szacunku oraz Introspekcji w EPPS dla mężczyzn Skali Introspekcji oraz Poniżenia w EPPS dla kobiet (negatywna korelacja ze Skalą Wytrzymałości) Orpen i in. (1975) wykorzystując MC-SDS (test poszukiwania aprobaty społecznej) odkryli pozytywną i znaczącą korelację z ocenami trafności profilów Barnuma. Dickson, D.H., Kelly, I.W. (1985). The 'Barnum Effect' in Personality Assessment: A Review of the Literature, Psychological Reports., 57, s

19 Wyjaśnienie Efektu Barnuma - Umiejscowienie poczucia kontroli
Snyder i Larson (1972): zewnętrzne poczucie kontroli, mierzone przez Skalę I- E Rottera, było pozytywnie skorelowane z wysokim poziomem akceptacji ogólnikowych stwierdzeń odnoszących się do osobowości osoby. Dwa badania dotyczące połączeń między akceptacją opisów w horoskopach a umiejscowieniem poczucia kontroli (mierzonego Skalą I-E Rottera): Weimann (1982) – akceptacja opisów horoskopowych jest połączona z zewnętrznym umiejscowieniem poczucia kontroli, osoby takie mają większą tendencję do polegania na horoskopach i wierzenia w nie, niż osoby o wewnętrznym poczuciu kontroli Fichten i in. (1983) – nie zostało znalezione statystycznie istotne połączenia pomiędzy umiejscowieniem poczucia kontroli a częstotliwością czytania horoskopów i wierzenia w astrologię Dickson, D.H., Kelly, I.W. (1985). The 'Barnum Effect' in Personality Assessment: A Review of the Literature, Psychological Reports., 57, s

20 Wyjaśnienie Efektu Barnuma - (Niepokój/Neurotyzm/Autorytaryzm)
Niepokój – (Weimann, 1982) pozytywnie skorelowany z wiarą w horoskopy oraz czytaniem ich, przy badaniu wykorzystano General Trait Anxiousness Scale Neurotyzm – (Fitchen i in., 1983) pozytywnie skorelowany z wiarą w horoskopy oraz czytaniem ich, przy badaniu wykorzystano Kwestionariusz Osobowości Eysencka Autorytaryzm – (Orpen i in., 1975) pozytywnie oraz znacząco skorelowany z oceną trafności interpretacji osobowości Barnuma z Ulrich i in. (1963), przy badaniu wykorzystano kwestionariusz zawierający Skalę F Dickson, D.H., Kelly, I.W. (1985). The 'Barnum Effect' in Personality Assessment: A Review of the Literature, Psychological Reports., 57, s

21 Wyjaśnienie Efektu Barnuma – Różnice Płci
Brak statystycznie znaczącego powiązania pomiędzy oceną trafności ogólnych stwierdzeń interpretacji Barnuma, a płcią badanego. Dickson, D.H., Kelly, I.W. (1985). The 'Barnum Effect' in Personality Assessment: A Review of the Literature, Psychological Reports., 57, s

22 Wyjaśnienie Efektu Barnuma – poziom wiedzy
Greene, 1977: dwie grupy badanych, studenci z ostatniego roku oraz z pierwszego roku studiów Psychologii. Wyniki – oceny studentów z ostatniego roku (posiadający zaawansowaną wiedzę) były mniej korzystne dla wszystkich wymiarów, czyli m.in. trafności i wyjątkowości interpretacji Barnuma niż studentów z pierwszego roku Forer, 1949: studenci z wprowadzenia do Psychologii oceniali wyżej poziom trafności interpretacji osobowości Barnuma, niezależnie od wieku czy zawodowego podłoża. Dickson, D.H., Kelly, I.W. (1985). The 'Barnum Effect' in Personality Assessment: A Review of the Literature, Psychological Reports., 57, s

23 Rodzaje procedur oceniana trafności stwierdzeń Barnuma
Oceny trafności stwierdzeń Barnuma nie mają żadnego powiązania z: rodzajem procedury użytej do oceny (komputer vs. pismo ręczne) źródłem analizy testu (komputer vs. psycholog vs. Student) Dickson, D.H., Kelly, I.W. (1985). The 'Barnum Effect' in Personality Assessment: A Review of the Literature, Psychological Reports., 57, s

24 Bibliografia 1. Barford, D. (2010). Jak osiągnąć wyjątkowe sukcesy w dywinacji w cztery oczy. Pozyskano z: wyjatkowe-sukcesy-w-dywinacji-w-cztery-oczy-duncan-barford/ 2. Carroll, R.T. (2005). Forer Effect. The Skeptic's Dictionary Pozyskano z: 3. Dickson, D.H., Kelly, I.W. (1985). The 'Barnum Effect' in Personality Assessment: A Review of the Literature, Psychological Reports., 57, s