Znamiona typu czynu zabronionego 1

Prezentacja na temat: "Znamiona typu czynu zabronionego 1"— Zapis prezentacji:

1 Znamiona typu czynu zabronionego 1
dr Dagmara Gruszecka

2 Pojęcie i znaczenie zespołu znamion
2 znaczenia zespołu znamion: (znamiona określające warunki przestępności każdego czynu i znamion określające poszczególne typy czynów zabronionych) Typ czynu zabronionego służyć ma wyodrębnieniu zachowań zabronionych pod groźbą kary od innych czynów naruszających normę sankcjonowaną oraz od zachowań, które nie są sprzeczne z normą (Zoll) Ustawowe znamiona wyznaczają zespół charakterystycznych cech tworzących zarys typu przestępstwa. Zarys ten zamieszczony w dyspozycji przepisu części szczególnej KK i dopełniających przepisów części ogólnej, obejmuje znamiona, które łącznie określają przestępstwo, a które muszą być udowodnione w postępowaniu karnym, aby mogło nastąpić prawidłowe skazanie (Dębski)

3 Pojęcie i znaczenie zespołu znamion
Funkcje zespołu znamion: wskazują samą istotę czynu bezprawnego w strukturze przestępstwa, tj. wskazuje na bezprawność choć jej jeszcze nie przesądza Stanowią ważny element gwarancyjny przesądzony koniecznością ustawowego określenia typu i warunków karalności zgodnie z zasadą nullum crimen sine lege W literaturze wskazuje się, że zespół znamion typu pełni funkcje: Fundamentalną Selekcyjną Ostrzegawczą i informacyjną Indywidualizacyjną Dowodową i gwarancyjną

4 Pojęcie i znaczenie zespołu znamion
Znamiona tworzące typ przestępstwa znajdują się: przede wszystkim w dyspozycji przepisu części szczególnej KK, ponadto należy także uwzględnić przepisy części ogólnej KK dopełniające określenie strony podmiotowej, podmiotu oraz form stadialnych i zjawiskowych danego przestępstwa tzw. znamiona pozaustwowe (niepisane), tj. nie wyrażone wprost, językowo w ustawie Podziały znamion: znamiona tworzące typ podstawowy i zmodyfikowany przestępstwa opisowe (deskryptywne) – np. „człowiek, matka, śmierć, zabija, zawiadamia, zabiera” i ocenne (wartościujące) np. „treści pornograficzne, istotne zeszpecenie, szczególne okrucieństwo, znieważa” znamiona normatywne – tj. odnoszące się do pojęć języka prawnego np. „małżeństwo, funkcjonariusz publiczny, groźba bezprawna, wierzyciel, upadłość”

5 Pojęcie i znaczenie zespołu znamion
Znamiona odsyłające w postaci tzw. klauzul normatywnych Znamiona ostre i nieostre – znamiona opisowe mają najczęściej charakter ostry, zaś znamiona ocenne – nieostry znamiona pozytywne i negatywne Tzw. czwórpodział znamion: Najczęściej przyjmowanym podziałem znamion, jest wskazanie, że znamiona każdego typu przestępstwa muszą dotyczyć: Podmiotu przestępstwa Przedmiotu przestępstwa Strony przedmiotowej Strony podmiotowej

6 Podmiot przestępstwa Znamiona podmiotu przestępstwa informują o tym, kto jest adresatem statuującej typ czynu zabronionego prawnokarnej normy sankcjonowanej Podmiotem przestępstwa może być tylko człowiek. por. jednak ustawę z dnia r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary Ze względu na podmiot możemy dzialić przestępstwa na: Powszechne i indywidualne właściwe oraz indywidualne niewłaściwe ustawa karna wprowadza też 2 warunki związane ze zdolnością do bycia sprawcą przestępstwa, czyli warunek wieku i stanu psychicznego: Nieletni – obejmuje w zakresie zapobiegania i zwalczania demoralizacji – osoby, które nie ukończyły lat 18, postępowania w sprawach o czyny karalne – osoby w wieku 13–17 lat, wykonywania środków wychowawczych lub poprawczych – osoby nawet do 21. roku życia. Młodociany - Młodocianym jest sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat. (art. 115 § 10)

7 Podmiot przestępstwa Zgodnie z art. 1 ustawy o postepowaniu w sprawach nieletnich osoba do 17. roku życia, która popełni czyn karalny – w tym wyczerpujący ustawowe znamiona przestępstwa – jest uznana za nieletniego i nie ponosi odpowiedzialności karnej, gdyż nie można jej przypisać winy. Podlega ona szczególnemu traktowaniu ze strony prawa, nakierowanemu na wychowanie i poprawę. Nie stosuje się wobec niej kar, lecz jedynie środki wychowawcze, lecznicze lub poprawcze. Wyjątek pozwalający orzec karę nadzwyczajnie złagodzoną, gdy nieletni, wobec którego orzeczono umieszczenie w zakładzie poprawczym, ukończył lat 18 przed rozpoczęciem wykonania orzeczenia, a sąd uznał, że należy odstąpić od wykonania tego środka (art. 94 NielU).

8 Podmiot przestępstwa Granica wiekowa odpowiedzialności karnej
art. 10 KK W art. 10 § 1 KK została ściśle określona granica wiekowa, od której – co do zasady – rozpoczyna się odpowiedzialność karna osoby, która popełniła przestępstwo. Ukończenie 17. roku życia stanowi dolną granicę wieku tzw. dojrzałości karnej. Sprawca czynu zabronionego od dnia ukończenia 17. roku życia, jeżeli można mu przypisać winę, ponosi odpowiedzialność karną za przestępstwo na zasadach określonych w KK. granica 15 lat – tylko w przypadku czynów wymienionych enumeratywnie w art. 10 § 2 KK i po spełnieniu przewidzianych tam przesłanek przedział od 17 do 18 lat - sąd może zamiast kary zastosować środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają. 10 § 4 KK Modyfikacje wymiaru kary związane z wiekiem sprawcy!

9 Podmiot przestępstwa „Sprawcy można przypisać zawinienie w popełnieniu określonego przestępstwa jeśli nie ma wątpliwości co do jego rozwoju intelektualnego wynikającego z jego dojrzałości (art. 10 KK) oraz poczytalności (art. 31 KK), a przy tym jest on w stanie rozpoznać że jego zachowanie jest bezprawne (art. 30 KK) lub też ma on możliwość rozpoznania, że nie zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność albo winę (art. 29 KK). Są to okoliczności istotne w chwili dopuszczenia się przestępstwa, których wystąpienie pozwala na przypisanie sprawcy winy, a w konsekwencji także kary. Nie mają one jednak znaczenia na dalszym etapie rozstrzygania, jakim jest wymierzenie kary łącznej (art. 85 KK), bo jest ona wymierzana dopiero wtedy, gdy nie ma wątpliwości, co do zawinienia sprawcy.” (wyr. SA we Wrocławiu z r., II AKA 426/13, Legalis) Podmiotem czynu zabronionego jest jednak także osoba nieletnia oraz osoba niepoczytalna

10 Przedmiot przestępstwa
funkcja dobra prawnego jako kryterium uzasadnionej kryminalizacji (paradygmat ochrony dóbr prawnych we współczesnym prawie karnym, tzw. ogólny przedmiot ochrony) i jako znamienia typu czynu zabronionego (określanego też wtedy przedmiotem zamachu) dobro prawne przedstawia sobą tę szczególnie społecznie istotna i pozytywnie wartościowaną kategorię, której ochrona przed ewentualnymi zamachami staje się racją wprowadzenia zakazów karnych. Dobra prawne mogą mieć zróżnicowaną naturę: dobra indywidualne i kolektywne (społeczne) dobra systemowo immanentne i systemowo krytyczne dobra tzw. uduchowione (odmaterializowane) W literaturze spotkać możne też podział dóbr prawnych ujmowanych od strony przedmiotu zamachu: Rodzajowy przedmiot zamachu Indywidualny przedmiot zamachu bliższy i dalszy przedmiot zamachu

11 Przedmiot przestępstwa
Ze względu na rodzaj zamachu na dobro prawne dzielimy przestępstwa na: przestępstwa z naruszenia dobra prawnego przestępstwa z narażenia dobra prawnego na niebezpieczeństwo Przestępstwa z narażenia konkretnego Przestępstwa z narażenia abstrakcyjnego inne rodzaje przestępstw z narażenia Jako powód wprowadzenia tego rodzaju kryminalizacji wskazuje się przede wszystkim względy prewencyjne, ułatwienia dowodowe lub brak konstrukcji usiłowania nieumyślnego.

12 Strona przedmiotowa przestępstwa
Znamiona strony przedmiotowej wskazują: jakiego rodzaju czynnością można popełnić czyn zabroniony (wskazujące na to, jakiego rodzaju czynność jest czynnością zakazująco unormowaną przez prawnokarną normę sankcjonowaną – tzw. opis czynności wykonawczej) w jakich okolicznościach (czasie, miejscu, sytuacji) podmiot może się tego czynu dopuścić (znamiona opisujące okoliczności modalne typu czynu zabronionego, a więc wskazujące na to, w jakich okolicznościach przekroczenie prawnokarnej normy sankcjonowanej jest możliwe) możliwy przedmiot czynności wykonawczej ewentualny skutek, którego spowodowanie jest zakazane przez normę sankcjonowaną jakiego rodzaju związek o charakterze przyczynowym musi zachodzić, abyśmy mogli w sposób prawnie istotny powiązać zachowanie z wywołaniem zakazanego skutku, czyli mówić o spowodowaniu skutku (znamiona związku przyczynowego)

13 Strona przedmiotowa przestępstwa
Znamię czynnościowe Stanowi podstawową charakterystykę zachowania sprawcy poprzez użycie czasownika opisującego czynność wykonawczą Rodzaj użytego czasownika może wskazywać na skutkowy lub bezskutkowy charakter przekroczenia normy sankcjonowanej, w więc to, czy ustawodawca zabrania określonych zachowań jako takich czy też zabrania wywołania nimi ujemnie ocenianego rezultatu.

14 Strona przedmiotowa przestępstwa
Znamię skutku Skutek stanowi zmianę w świecie zewnętrznym wobec sprawcy, stanowiącą wynik podjętej przez niego czynności, różną od samej czynności "Skutkiem przestępnym może być jakaś zmiana materialna (np. zniszczenie lub uszkodzenie cudzego mienia), funkcjonalna (np. uczynienie jakiegoś przedmiotu niezdatnym do użytku, przez jego namagnetyzowanie), fizjologiczna czy biologiczna (np. śmierć człowieka, rozstrój zdrowia), psychiczna (np. obawa spełnienia groźby), sytuacyjna (np. niebezpieczeństwo), w układzie stosunku społecznego (np. zawarcie bigamicznego małżeństwa)" (W. Wolter)

15 Strona przedmiotowa przestępstwa
Podział na przestępstwa materialne i formalne ustawodawca ma do dyspozycji dwa podstawowe sposoby typizacji, a mianowicie opisanie samego zachowania sprawcy lub włączenie skutku w obręb zespołu znamion. ujemna ocena stanu rzeczy, która jest kwalifikowana karnoprawnie musi wynikać z opisu zachowania w przypadku przestępstw formalnych W przypadku przestępstw materialnych zaś przede wszystkim ze skutku, tj. o zgodności z typem czynu zabronionego decyduje wystąpienie skutku! Skutkiem może być zarówno naruszenie dobra prawnego, jak i jego narażenie na niebezpieczeństwo. Wyróżnia się też tzw. skutek dalszy czyli następstwo Mamy do czynienia też bowiem z tzw. typami kwalifikowanymi przez następstwo – por. 207 § 1 i 207 § 3 KK czy 173 § 4 KK

16 Strona przedmiotowa przestępstwa
Problematyka powiązania zachowania ze skutkiem 2 płaszczyzny oceny relacji sprawstwa skutku: Ontologiczna (związana z przyczynowością) Normatywna (związana z przypisywalnością) Relacja sprawstwa : bezprawne zachowanie się potencjalnego sprawcy; związek przyczynowy lub quasi-przyczynowy w przypadku zaniechania; związek normatywny zachowania się potencjalnego sprawcy z negatywnym skutkiem stanowiącym znamię typu zabronionego. albo Ustalenie, że określone zachowanie stanowi w sensie czysto kauzalnym jego przyczynę Ustalenie, że kauzalnie spowodowany skutek jest rezultatem zachowania społecznie nie akceptowalnego

17 Strona przedmiotowa przestępstwa
Problematyka powiązania zachowania ze skutkiem Koncepcje związku przyczynowego Teoria ekwiwalencji Najbardziej rozpowszechniona w orzecznictwie teoria związku przyczynowego (teoria warunku sine qua non lub równowartości warunków sięga do koncepcji J. S. Milla. dane zachowanie się człowieka, w określonym układzie przyczyn stanowiło warunek konieczny nastąpienia skutku, jeżeli nie da się tego zachowania wyeliminować bez eliminacji samego skutku. test warunku sine qua non oparty na eliminacji związku przyczynowego nie przerywa również włączenie się innej osoby nawet wtedy, gdy działanie innej osoby jest działaniem bezprawnym albo jest działaniem ofiary w postaci jej własnego czynu problem z przyczynowością kumulatywną problem z przyczynowością alternatywną problem regresu ad infinitum

18 Strona przedmiotowa przestępstwa
Problematyka powiązania zachowania ze skutkiem 2) Teoria adekwatnego związku przyczynowego bazuje na koncepcji Johannesa von Kries i jest też nazywana teorią związku normalnego lub typowego przyjmuje za punkt wyjścia test warunku koniecznego, ale koryguje jego wynik poprzez ustalanie czy skutek (którego przyczyny poszukujemy) może być oceniony jako "typowe", "normalne", "przeciętne" następstwo wyodrębnionego wcześniej zachowania. Ocena owej typowości może następować z trzech możliwych punktów widzenia: oceny obiektywnej (kiedy ocena "normalności" skutku dokonywana jest z punktu obiektywnego obserwatora), oceny subiektywnej (kiedy to o "normalności" rozstrzyga przekonanie sprawcy) i mieszanej. ponadto pojawia się problem punktu czasowego oceny i w związku z tym dostępnej wiedzy problem czy jest to teoria przyczynowości czy teoria ograniczania odpowiedzialności.

19 Strona przedmiotowa przestępstwa
Problematyka powiązania zachowania ze skutkiem 2) Teoria relewantnego związku przyczynowego jej sedno stanowi twierdzenie, że o tylko takie zachowania mogą być uznane za przyczynowo powiązane ze skutkiem, które są istotne (relewantne) z punktu widzenia prawa karnego W pierwszym etapie dokonuje się wartościowania zachowania w oparciu o jego bezprawność (może to być bezprawność formalna czyli niezgodność z zakazem karnym, albo bezprawność materialną (szkodliwość społeczna) Następnie zachowanie zostaje w dalszej kolejności poddane testowi conditio sine qua non i jeśli otrzymamy wynik pozytywny – może być ono uznane za prawnie "relewantną" przyczynę wywołania skutku teorii tej również zarzuca się, że nie jest ona właściwie teorią przyczynowości

20 Strona przedmiotowa przestępstwa
Problematyka powiązania zachowania ze skutkiem 2) Teoria warunku właściwego Korekta formuły conditio sine qua non opiera się na ustaleniu praw przyczynowych. Jeśli według nich w danej dziedzinie zachodzi pewna prawidłowość, że po jednym zdarzeniu następuje inne, określonego rodzaju, możemy to pierwsze uznać za przyczynę tego ostatniego. Musimy zatem znać 1) warunki skutku, 2) ogólne prawa empiryczne, oraz ustalić, że z konkretnych zdarzeń oraz ww. ogólnych praw wynika logicznie opis rozpatrywanego zdarzenia Innymi słowy, sprawdzamy, czy w konkretnej sytuacji spełniony został dostateczny kompleks warunków, który - zgodnie z dostępną wiedzą – jest wystarczający do wyjaśnienia kauzalnego zdarzenia ujmowanego jako skutek. Wówczas, gdy stwierdzimy, że wyłączenie zachowania sprawcy oznacza – stosownie do wiedzy wynikającej z ustalonego w pierwszym etapie rozumowania prawa przyczynowego – brak możliwości sprowadzenia skutku, należy uznać, że zachodzi relacja ontologiczna między zachowaniem się sprawcy a skutkiem.

21 Strona przedmiotowa przestępstwa
Problematyka powiązania zachowania ze skutkiem Koncepcje normatywnego przypisania: oddzielenia od siebie dwóch kwestii: 1) przyczynienia się do wywołania skutku oraz 2) przypisania na płaszczyźnie normatywnej skutku zachowaniu się określonego podmiotu. Nauka o obiektywnym przypisaniu skutku Przypisywalny jest tylko ten stan rzeczy, który został przez dany podmiot spowodowany w wyniku sprowadzenia niedozowolonego niebezpieczeństwa (ryzyka) jego powstania lub istotnego zwiększenia ryzyka już istniejącego

22 Strona przedmiotowa przestępstwa
Nauka o obiektywnym przypisaniu skutku Działający podmiot musi naruszyć tę regułę postępowania, która miała zapobiec nastąpieniu skutku właśnie na tej drodze, na której on rzeczywiście nastąpił Naruszenie reguły postepowania z dobrem musi zwiększać w sposób istotny zagrożenie dla dobra w porównaniu ze stanem, w którym nie doszłoby do naruszenia reguły postępowania „Spowodowanie skutku może być tylko wtedy obiektywnie przypisane sprawcy (co stwarza podstawę wyjściową do ustalenia realizacji ustawowych znamion czynu zabronionego określanego w art. 145 § 2 d.k.k.) gdy urzeczywistnia się w nim niebezpieczeństwo, któremu zapobiec miałoby przestrzeganie naruszonego obowiązku ostrożności.” (wyr. SN z r., III KKN 231/98, OSNKW 2000, z. 5–6, poz. 45 ) Nie ponosi odpowiedzialności karnej za dokonanie przestępstwa skutkowego osoba, której zachowanie nie stwarzało albo w sposób znaczący nie zwiększało niebezpieczeństwa dla dobra chronionego prawem" (wyr. SN z r., IV KKN 509/98, OSNKW 2001, Nr 5–6, poz. 45)

23 Strona przedmiotowa przestępstwa
Nauka o obiektywnym przypisaniu skutku Konieczność ustalenia tzw. kryteriów (warunków) pozytywnych obiektywnego przypisania. Pierwsze z nich umożliwiają normatywne powiązanie skutku z zachowaniem sprawcy, obowiązujących jako ogólny standard dla zgeneralizowanych przypadków) bezprawność zachowania się sprawcy i cel ochronny normy naruszenie reguł ostrożności tzw. nauka o zwiększeniu ryzyka Przy ustalaniu spowodowania lub istotne zwiększenie ryzyka musimy odnieść się do konstrukcji tzw. zgodnego z prawem zachowania alternatywnego i możliwości uniknięcia na jego drodze skutku Jeśli zachowanie nieostrożnie nie prowadzi do zwiększenia prawdopodobieństwa wystąpienia skutku w porównaniu ze zgodnym z prawem zachowaniem alternatywnym, przypisanie nie jest możliwe - sama nieostrożność zachowania nie może być bowiem wystarczającą podstawą do prawnokarnego przypisania skutku.

24 Strona przedmiotowa przestępstwa
Nauka o obiektywnym przypisaniu skutku „Dla przyjęcia karygodnego charakteru przyczynienia się do powstania skutku, zwłaszcza przy przestępstwach nieumyślnych, konieczne jest ustalenie, że sprawca - niezależnie od innych warunków obiektywnego przypisania skutku - zachowaniem swoim w sposób znaczący zwiększył ryzyko wystąpienia skutku stanowiącego znamię typu czynu zabronionego. 2. Ustalenie stopnia zwiększenia ryzyka wystąpienia skutku w realiach konkretnej sprawy należy do sfery ocen faktycznych i pozostaje pod ochroną art. 7 KPK. 3. Samo naruszenie reguł ostrożności nie wystarczy dla przypisania sprawcy odpowiedzialności za skutek, o ile rezultatem tego naruszenia nie jest istotne zwiększenie ryzyka wystąpienia skutku.” (II KK 193/11 - postanowienie SN - Izba Karna z dnia )

25 Strona przedmiotowa przestępstwa
Nauka o obiektywnym przypisaniu skutku Ewentualna korekta przy wykorzystaniu tzw. kryteriów negatywnych. obiektywnego przypisania. Uwzględnienie przesłanek negatywnych ma miejsce przede wszystkim wówczas, gdy wysoce prawdopodobne jest to, że skutek wystąpił w związku z zachowaniem się pokrzywdzonego, lub gdy ze względu na włączenie się osób trzecich wystąpił dalej idący skutek niż ten, gdyby jedynie podmiot, którego odpowiedzialność jest badana, swoim bezprawnym zachowaniem zwiększył ryzyko wystąpienia szkody. autonomia ofiary (samonarażającego się) interwenient (włączenie się osoby trzeciej) kolizja odpowiedzialności za skutek

26 Strona przedmiotowa przestępstwa
Nauka o obiektywnym przypisaniu skutku Kryteria związane z oceną zachowania prowadzącego do negatywnego skutku 1 Obiektywna przewidywalność skutku 2. Naruszenie reguł postępowania z dobrem prawnym a przypisanie skutku 3. Społeczna (nie)adekwatność zachowania sprawcy a nadmierne ryzyko negatywnego skutku jako kryteria jego przypisania Kryteria dotyczące relacji zachowania sprawcy do zachowań innych osób 1. Kumulacja zachowań generujących ryzyko negatywnego skutku 2. Ryzykowne zachowanie dysponenta naruszonego dobra prawnego 3. Ryzykowne zachowania osób trzecich Kryteria dotyczące związku zachowania z jego skutkiem 1. Związek między nieodpowiedniością (nadmierną ryzykownością) zachowania a negatywnym skutkiem 2. Kauzalność zgodnego z prawem zachowania alternatywnego 3. Zwiększone ryzyko skutku jako przesłanka jego obiektywnego przypisania (Risikoerhöhnungslehre) 4. Cel ochronny normy

27 Strona przedmiotowa przestępstwa
Powiązanie zachowania ze skutkiem w przypadku zaniechania Zaniechanie charakteryzuje się brakiem aktywności w kierunku nakazanym przez normę sankcjonowaną Właściwe i niewłaściwe przestępstwa z zaniechania Art. 2 KK Odpowiedzialności karnej za przestępstwo skutkowe popełnione przez zaniechanie podlega ten tylko, na kim ciążył prawny, szczególny obowiązek zapobiegnięcia skutkowi. pojęcie gwaranta i przestępstwo indywidualne

28 Strona przedmiotowa przestępstwa
Powiązanie zachowania ze skutkiem w przypadku zaniechania Problem przyczynowości zaniechania? - czy wiązanie skutku z zaniechaniem wymaganego prawem działania jest wiązaniem opartym na zasadzie przyczynowości zaniechania czy wiązaniem dokonującym się jedynie poprzez aplikację wypracowanych w karnistyce warunków normatywnych? z realizacją znamion niewłaściwego przestępstwa z zaniechania mamy do czynienia tylko wtedy, gdy łącznie zostaną spełnione następujące warunki: 1) ten, który nie zapobiegł skutkowi był gwarantem jego nienastąpienia,  2) skutek ten można było przewidzieć,  3) gwarant nienastąpienia skutku mógł przewidzieć wystąpienie skutku,  4) gwarant nienastąpienia skutku mógł temu skutkowi zapobiec,  5) niezapobiegnięcie skutkowi było zachowaniem społecznie nieakceptowanym.

29 Strona przedmiotowa przestępstwa
Powiązanie zachowania ze skutkiem w przypadku zaniechania „Prawny, szczególny obowiązek, o którym mowa w art. 2 KK, nie może być utożsamiany z kierowanym wobec określonej osoby, czy przez nią samą wobec siebie, oczekiwaniem postąpienia pożądanego w danej sytuacji w myśl ogólnych - moralnych, życiowych czy też obyczajowych zasad; obowiązek ten musi wynikać z reguł prawnych, których źródłem - w odniesieniu do określonej osoby - jest treść aktu normatywnego, orzeczenie sądu, umowa, czy też skonkretyzowana sytuacja faktyczna, w której w sposób jednoznaczny urzeczywistnia się powstanie po stronie tej osoby wymagania zapobieżenia powstaniu skutku stanowiącego znamię określonego czynu zabronionego.” (IV KK 32/15 - wyrok SN - Izba Karna z dnia ) „Art. 2 KK uzależnia odpowiedzialność za przestępstwo skutkowe popełnione przez zaniechanie od szczególnego obowiązku prawnego ciążącego na sprawcy niedopuszczenia do tego skutku. Oznacza to, że za przestępstwo skutkowe z zaniechania nie może odpowiadać każdy, jak to zachodzi przy działaniu, ale tylko ten, kto pełni funkcje gwaranta ochrony danego dobra, kogo obciąża obowiązek prawny, a nie tylko obowiązek społeczny czy moralno-obyczajowy, więc ten kto ma pozycję gwaranta zapobiegnięcia skutkowi. Omawiane przestępstwo jest przestępstwem indywidualnym. „ (II AKa 48/12 - wyrok SA Kraków z dnia )

30 Strona przedmiotowa przestępstwa
Powiązanie zachowania ze skutkiem w przypadku zaniechania „I. Kauzalną podstawą przypisania przestępstwa skutkowego popełnionego przez zaniechanie (a takie zostało zarzucone oskarżonym) jest wyjaśnienie przyczynowe prawnie relewantnego skutku. Wymaga to udzielenia odpowiedzi na pytanie, dlaczego doszło do wystąpienia skutku, jaka była tego kauzalna przyczyna. Dopiero wtedy, gdy kwestia ta zostanie prawidłowo rozwiązana, jest możliwe przejście na płaszczyznę normatywną i udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy sprawca, który wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi zaniechał określonego działania, mógł zapobiec powstaniu skutku. II. Znając przyczynę wystąpienia skutku, należy rozważyć, czy działanie, które zostało zaniechane, wyeliminowałoby ten skutek. Ustalić zatem należy, czy w razie wykonania przez obu oskarżonych zaniechanego działania, skutek w postaci zerwania przewodu i gwałtownego wyzwolenia energii elektrycznej wystąpiłby. Innymi słowy, czy zachowanie, którego oskarżeni zaniechali, wyeliminowałoby ten skutek. III. Od oskarżonych można domagać się tylko takiego zachowania, które są w stanie zrealizować, aby zapobiec skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego. IV. Treścią obowiązku gwaranta jest podjęcie niezbędnych czynności, prowadzących zgodnie z posiadaną wiedzą i doświadczeniem życiowym do zneutralizowania niebezpieczeństwa grożącego dobru prawnie chronionemu, a przynajmniej do jego istotnego zmniejszenia. Od gwaranta należy domagać się jedynie takiego zachowania, które znajduje się w jego sprawczym zasięgu, któremu jest on w stanie podołać, aby zapobiec skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego. „ (II AKa 67/16 - wyrok SA Wrocław z dnia )

31 Strona przedmiotowa przestępstwa
Okoliczności modalne typu czynu zabronionego z reguły KK przewiduje karalność zachowań, które pozostają wysoce społecznie szkodliwe bez względu na okoliczności, w których są podejmowane niekiedy ustawodawca wprowadza jednak do opisu znamiona precyzujące czas, miejsce lub sposób postępowania jako warunek karalności albo jej modyfikacji Np. art. 136 § 1 KK „na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej” Art. 137 KK „publicznie” Art. 188 KK „na terenie objętym ochroną ze względów…” Art. 125 KK „na obszarze okupowanym” Art. 126 KK „w czasie działań zbrojnych” Przedmiot czynności wykonawczej Jest to przedmiot na który fizycznie oddziałuje sprawca – np. podrabiany lub przerabiany dokument (art. 270 KK), którego nie należy mylić z dobrem prawnym, czyli przedmiotem przestępstwa!!!

32 ... jakieś pytania?