Światowy Dzień Zdrowia 7 kwietnia 2014 p.h. Choroby wektorowe Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Staszowie.

Prezentacja na temat: "Światowy Dzień Zdrowia 7 kwietnia 2014 p.h. Choroby wektorowe Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Staszowie."— Zapis prezentacji:

1 Światowy Dzień Zdrowia 7 kwietnia 2014 p.h. Choroby wektorowe Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Staszowie

2 CHOROBY PRZENOSZONE PRZEZ WEKTORY Wektory to organizmy, które są przenosicielami patogenów lub pasożytów. Poprzez wędrówkę i kontakt z otoczeniem przenoszą groźne drobnoustroje na inne organizmy, często na ludzi. W ten sposób mogą wywołać choroby, które zagrażają życiu lub zdrowiu człowieka.

3 Choroby wektorowe Przykładem wciąż groźnej choroby pasożytniczej jest malaria, która pochłonęła bardzo wiele ofiar. W ostatnim czasie znacznie wzrosło rozpowszechnienie gorączki denga, której wzrost na przełomie 50 lat jest 30-krotny. Do innych chorób przenoszonych przez wektory zaliczamy między innymi: - Gorączkę Zachodniego Nilu, - Gorączka chikungunya - odkleszczowe zapalenie mózgu, - boreliozę.

4 Malaria Malaria (inaczej zwana zimnicą) jest śmiertelną chorobą pasożytniczą. Wywołana jest przez pierwotniaka z rodzaju plazmodium, który może być przeniesiony na człowieka poprzez ukłucie zainfekowanego komara. Komary przenoszące malarię są najbardziej aktywne po zmroku. Do zarażenia może dojść także w wyniku przetaczania zakażonej krwi. Choroba charakteryzuje się m.in.: nawracającymi napadami gorączki. Napady gorączki najczęściej powtarzają się co 2 lub 3 dni (zależnie od rodzaju plazmodium). Niestety nie ma żadnych pewnych objawów klinicznych potwierdzających malarię ani takich, które zdecydowanie ją wykluczają. Jest to jedna z przyczyn, dlaczego leczenie zawsze powinno się odbywać pod nadzorem lekarza. Okres wylęgania wynosi średnio 12-14 dni, ale w niektórych przypadkach objawy mogą wystąpić po 8-10 miesiącach od zarażenia. W zapobieganiu malarii (nie dotyczy to żółtej gorączki, dengi i filarioz) istotne jest unikanie komarów rodzaju Anopheles głównie w czasie od zmroku do świtu, w niektórych okolicach cały rok, a w niektórych tylko w porze deszczowej lub krótko po niej. Kontakt z komarem utrudnia właściwe ubranie w godzinach wieczornych (długie rękawy i spodnie, grube skarpetki) i stosowanie na odkryte części ciała (zwłaszcza kark, dłonie i stopy), repelentów odstraszających komary. Mieszkanie zabezpieczamy przez umieszczanie siatek w oknach i drzwiach wejściowych, stosowanie środków owadobójczych (trociczki, różnego rodzaju rozpylacze, elektrofumigatory), klimatyzację pomieszczeń i spanie pod moskitierami, o ile pomieszczenia nie są wolne od komarów. Występowanie malarii: Obszar występowania malarii obejmuje 40% ludności kuli ziemskiej – głównie najbiedniejsze kraje Afryki, Ameryki Południowej oraz południowo - wschodniej Azji. Malaria występuje w ponad 100 krajach, które rocznie odwiedza ponad 125 mln turystów w tym również tysiące z Polski. Malaria rokrocznie zbiera śmiertelne żniwo z pośród Polaków przebywających lub powracających z tropiku. Każdego roku zwiększa się liczba osób wyjeżdżających w najbardziej odległe zakątki świata, tym samym zwiększa się ryzyko zakażenia malarią. Według danych Urzędu Lotnictwa Cywilnego w roku 2007 podróżowało samolotami 17 milionów pasażerów z Polski. Rokrocznie około 30 milionów ludzi z terenów niemalarycznych podróżuje do strefy zagrożenia malarią, spośród nich prawie 30 tysięcy zostaje zakażonych.

5 Gorączka Denga To choroba również przenoszona przez komary, występująca w Azji Południowo- Wschodniej, Afryce Środkowej i Południowej, Ameryce Łacińskiej oraz w części tropikalnej Ameryki Południowej. Objawy dengi Do symptomów dengi zalicza się wysoką temperaturą, bóle głowy oraz bóle stawowo- mięśniowe, a także wysypka i wymioty. Niestety do tej pory nie odkryto szczepionki przeciw dendze; nie istnieją również żadne leki, które mogłyby zapobiegać tej chorobie. Jedyną ochroną przed dengą jest stosowanie środków ostrożności i zapobieganie ukąszeniom. W razie wystąpienia wyżej wymienionych objawów należy bezzwłocznie udać się do lekarza. W celu zmniejszenie objawów można przyjąć paracetamol. Uwaga: nie należy stosować aspiryny!!!

6 Gorączka Zachodniego Nilu Gorączka zachodniego Nilu to wirusowa choroba przenoszona przez komary, które obok dzikich ptaków są rezerwuarem wirusa. Zachorowania obserwuje się w wielu regionach świata, w tym w Afryce Wschodniej i Zachodniej, Ameryce Północnej, Azji Południowej i Południowo-Wschodniej, w Europie (przypadki zachorowań odnotowano m. in. we Francji, Grecji, Hiszpanii, Rumunii, na Węgrzech oraz we Włoszech). Do zakażenia człowieka dochodzi w wyniku ukąszenia komara. Potwierdzono również przeniesienie wirusa podczas transplantacji organów i transfuzji krwi oraz z matki na dziecko podczas ciąży. Nie stwierdzono przenoszenia gorączki zachodniego Nilu z człowieka na człowieka poprzez bezpośredni kontakt (np. przez dotyk, pocałunki). Objawy chorobowe pojawiają się po 1-6 dniach od ukąszenia komara. Ich nasilenie zależy od wieku osoby zakażonej. U dzieci często jest to łagodnie podwyższona temperatura i złe samopoczucie, u młodzieży występuje wysoka temperatura, zaczerwienienie spojówek, ból głowy, ból mięśni, natomiast u osób starszych na skutek zakażenia może dochodzić do zapalenia mózgu i opon mózgowych oraz ogólnego wycieńczenia.

7 Gorączka Zachodniego Nilu W leczeniu gorączki zachodniego Nilu nie ma specyficznej terapii. Stosuje się głównie leczenie zmierzające do złagodzenia objawów np. obniżania gorączki, łagodzenia bólu itp. Nie ma też dostępnej szczepionki przeciwko tej chorobie. Główną metodą jej zapobiegania jest zmniejszenie narażenia na ukąszenia komarów. W tym celu konieczne jest stosowanie kilku prostych zasad: unikanie przebywania na zewnątrz pomieszczeń w porach największej aktywności komarów (poranek i wieczór), stosowanie ubrań osłaniających części ciała narażone na ukąszenia (np. z długimi rękawami i nogawkami), stosowanie mechanicznych barier przeciwko komarom w oknach i drzwiach (siatki na owady lub moskitiery), które zmniejszają ryzyko przedostania się owadów do domów, stosowanie dostępnych w sklepach preparatów odstraszających komary (repelenty, elektrofumigatory, lampy owadobójcze, itp.)

8 Gorączka chikungunya Gorączka chikungunya jest chorobą wywoływaną wirusy. Do infekcji dochodzi w wyniku ukąszenia zakażonego komara z rodziny Aedes – odpowiedzialnego także za przenoszenie dengi oraz niektórych innych wirusowych chorób tropikalnych. Nazwa choroby pochodzi z języka Makonde (Tanzania, Mozambik). W oryginale brzmi kungunyala co oznacza być wykręconym i odnosi się do pochylonej sylwetki ciała chorego będącej wynikiem procesów reumatologicznych. Kongijska nazwa choroby to buka-buka co z kolei oznacza złamany-złamany. W przebiegu choroby dochodzi do uogólnionych procesów zapalnych mięśni, kości, tkanki łącznej oraz niszczenia przez wirusa komórek nabłonkowych, śródbłonkowych, fibroblastów i makrofagów. Częstość występowania choroby nie jest zależna od wieku ani płci chorego. Nie ma zgodności co do okresu inkubacji wirusa. Według różnych źródeł wynosi on od 3-12 dni. U zdecydowanej większości chorych zakażenie przebiega objawowo, jedno lub dwufazowo. W pierwszej fazie rozwija się ostre zakażenie, które może przejść u części chorych w postać przewlekłą, przebiegającą pod postacią przetrwałego uszkadzającego zapalenia wielostawowego, prowadzącą do artropatii małych i dużych stawów. W pierwszej fazie pojawia się nagła gorączka z temperaturą dochodzącą do 39oC i trwająca 3-4 dni. Gorączka może występować jednorazowo lub powtórzyć się po kilku dniach przerwy.

9 Gorączka chikungunya Wraz z gorączką mogą występować następujące objawy: bóle głowy zapalenie spojówek światłowstręt silny bóle lub/i zapalenie stawów (ponad 90% chorych) silne bóle mięśni znaczne zmniejszenie sprawności ruchowej. U większości chorych objawy ustępują po około 2 tygodniach, choć bóle stawów mogą nawet utrzymywać się do kilku lat. Uważa się, że przejście zakażenia może być czynnikiem wyzwalającym reumatoidalne zapalenie stawów. Faza przewlekła rozpoczyna się ogólnym osłabieniem, nawrotem gorączki oraz bólów stawowych. Pojawia się zapalenie ścięgien oraz stawów i kaletek maziowych. Ból może być na tyle silny, że pacjent może mieć problemy z jakimkolwiek poruszaniem się. Chory porusza się wówczas w charakterystyczny sposób w pozycji zgiętej ku przodowi. W przebiegu gorączki chikungunya u 40-50% chorych może dochodzić do zaburzeń skórnych i śluzówkowych. Objawy skórne przejawiają się wysypką – zwykle w 3-5 dniu od wystąpienia gorączki, ustępującą po 3-4 dniach. Wysypce często towarzyszy świąd. U niektórych chorych może także dojść do zaburzeń neurologicznych, zaburzeń czuciowo-ruchowych, porażenia nerwu twarzowego i zapalenia nerwu wzrokowego. Powikłania neurologiczne podobnie jak krwotococzne są jednak rzadsze.

10 Leczenie Gorączki chikungunya Brak skutecznej metody leczenia. Stosuje się leczenie objawowe polegające na nawadnianiu chorego, stosowaniu leków przeciwgorączkowych oraz przeciwbólowych takich jak paracetamol oraz inne przeciwzapalne. Nie stosuje się aspiryny ze względu na możliwość nasilenia albo wręcz wywołania objawów skazy krwotocznej. Gorączka chikungunya nie jest chorobą śmiertelną – jej przypadki są rzadkie. Pojawiają się jednak epidemie takie jak na wyspie Reunion (wyspa na Oceanie Indyjskim) w 2007r gdzie zakażonych zostało 785 000 ludzi. W wyniku powikłań w postaci zapalenia wątroby, encefalopatii i innych, śmiertelność wyniosła 1/1000 zakażonych. Nie ma szczepionki przeciwko gorączce chikungunya Ze względu na zmiany klimatyczne oraz zwiększający się ruch turystyczny, coraz częściej odnotowuje się w Europie zarówno przypadki gorączki chikungunya jak i obecność komarów z rodziny Aedes. Dotychczas potwierdzono obecność Aedes albopticus w Grecji, Niemczech, Belgii, Dani, Hiszpanii, Francji i Chorwacji.

11 Borelioza Choroba z Lyme, krętkowica kleszczowa – wieloukładowa choroba zakaźna wywoływana przez bakterie należące do krętków: Borrelia burgdorferi, Borrelia garinii, Borrelia afzelii, Borrelia japonica, przenoszona na człowieka i niektóre inne zwierzęta przez kleszcze z rodzaju Ixodes.Borelioza jest najczęstszą chorobą odkleszczową. Zakażenie człowieka następuje poprzez ślinę lub wymiociny kleszcza. Rezerwuarem krętka są liczne gatunki zwierząt, głównie gryzonie. Wczesne objawy choroby obejmują powstanie charakterystycznego rumienia cechującego się obwodowym szerzeniem się i centralnym ustępowaniem. Rumień wędrujący jest najczęstszym objawem wczesnej postaci boreliozy. Inne wczesne zmiany to rzadko występujący naciek limfocytarny skóry oraz objawy grypopodobne obejmujące gorączkę, ból głowy osłabienie. Wczesne objawy ustępują w ciągu 3 miesięcy i u części chorych rozwija się postać wczesna rozsiana, która może przebiegać pod postacią zapalenia stawów lub neuroboreliozy albo (rzadziej) zapalenia mięśnia sercowego. Po wielu latach od zakażenia u części chorych dochodzi do zanikowego zapalenia skóry, przewlekłego zapalenia stawów, powikłań neurologicznych. Borelioza jest rozpoznawana na podstawie dodatnich testów serologicznych oraz występowaniem typowych objawów klinicznych. Zakażenie jest skutecznie leczone za pomocą antybiotyków zgrupy penicylin, cefalosporyn oraz tetracyklin. Czas trwania leczenia również zależy od postaci choroby – waha się od 21 do 28 dni. Niekiedy występują nawroty choroby, które wymagają powtórnej antybiotykoterapii. Należy je odróżnić od słabnących dolegliwości, które wymagają jedynie leczenia objawowego. Właściwa antybiotykoteriapia zapewnia wyleczenie w >90% przypadków

12 Zapobieganie Zapobieganie boreliozie polega przede wszystkim na unikaniu ukąszenia kleszczy poprzez: noszenie ubioru okrywającego możliwie szczelnie ciało (koszula z długimi rękawami, długie spodnie, zakryte buty), unikanie wypraw w rejony, w których jest dużo kleszczy, unikanie chodzenia poza drogami po lesie, w zaroślach i łąkach, niesiadanie na zwalonych pniach drzew (miejsce przebywania młodocianych form kleszczy – nimf), stosowanie środków odstraszających kleszcze (repelenty), zwłaszcza tych zawierających DEET, stosowanie środków do impregnacji odzieży i obuwia zawierających permetrynę i jej pochodne, sprawdzanie ciała po pobycie w lesie.

13 Kleszcze

14 Kleszczowe zapalenie mózgu Wirusowe kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) jest chorobą ośrodkowego układu nerwowego przenoszoną przez kleszcze Ixodes. Czynnikiem etiologicznym choroby jest wirus RNA należący do rodziny Flaviviridae. Okres wylęgania KZM wynosi od 4 do 28 dni, średnio 7 - 14 dni, w przypadku zakażenia pokarmowego jest krótszy i trwa 3 - 4 dni.

15 Kleszczowe zapalenie mózgu Drogi zakażenia: Zakażenie następuje w wyniku ukłucia przez zakażonego kleszcza, ale choroba może szerzyć się również drogą pokarmową przez picie surowego, niepasteryzowanego mleka (kozie, owcze, krowie) pochodzącego od zakażonych zwierząt. Rzadziej do infekcji dochodzi drogą wziewną np. przez wdychanie kurzu zanieczyszczonego kałem kleszczy. Objawy: Choroba ma przebieg dwufazowy. W pierwszej fazie objawy przypominają infekcję grypową lub grypopodobną. Występuje wówczas: temperatura do 38 stopni; złe samopoczucie z narastającym osłabieniem; bóle głowy i karku; bóle mięśni kończyn, a także bóle gałek ocznych. Faza ta trwa zwykle około 4-14 dni.

16 Kleszczowe zapalenie mózgu Kiedy wirus KZM dostanie się do mózgu następuje druga faza choroby– neurologiczna. Wówczas pojawia się: wysoka temperatura nawet do 40°C; silne bóle głowy; nudności, wymioty; objawy oponowe; bóle stawów i mięśni. W takim stanie osoba powinna być hospitalizowana. W większości przypadków kleszczowe zapalenie mózgu przebiega łagodnie, jednak jest obarczone wystąpieniem powikłań. Wpływ na to ma wiek chorych oraz ciężkość przebiegu choroby. Do najczęściej zaobserwowanych powikłań należy: niedowład; trwałe uszkodzenie słuchu; zaburzenia psychiczne.

17 Kleszczowe zapalenie mózgu

18 Leczenie KZM leczy się objawowo z zastosowaniem leków: -przeciwzapalnych, -przeciwbólowych, -przeciwdrgawkowych, -przeciwgorączkowych, -poprzez stosowanie płynów infuzyjnych i innych. Zapobieganie: Zaleca się szczepienia ochronne szczególnie osobom przebywającym i pracującym na terenach endemicznych oraz swoistą ochronę przed kleszczami ( odpowiedni ubiór, unikanie miejsc w których jest dużo kleszczy).

19 Usuwanie kleszcza

20 Zapobiegaj !!!!!!