Analiza techniczno-ekonomiczna

Prezentacja na temat: "Analiza techniczno-ekonomiczna"— Zapis prezentacji:

1 Analiza techniczno-ekonomiczna
© Doc. Aleksander Kusak V.2017

2 Analiza wielkości produkcji, struktury produkcji oraz nowoczesności i jakości produkcji

3 Analiza wielkości produkcji Mierniki produkcji

4 Funkcje mierników produkcji:
są niezbędne do ustalenia wskaźników efektywności czynników wytwórczych czyli wskaźników produktywności czynników produkcji, są potrzebne do ustalenia stopnia wykorzystania zasobów czynników produkcji, są przydatne do określenia rezerw w wykonywaniu zadań produkcyjnych, są miernikami pracy wydziałów, oddziałów produkcyjnych oraz zakładów produkcyjnych

5 Mierniki produkcji: ilościowe: naturalne i umowne wartościowe: brutto i netto wg pracochłonności

6 Mierniki naturalne oparte są na fizycznych jedn
Mierniki naturalne oparte są na fizycznych jedn. miary długości, ciężaru, objętości, powierzchni itp. Zalety: - ściśle zdefiniowanie i przejrzystość, powszechnie znane i nie sprawiają kłopotów interpretacyjnych w ich treści ekonomicznej, - są porównywalne, - stosunkowo łatwo je można skontrolować, zawsze przedstawiają sobą konkretną wartość użytkową Wady: - odnoszą się tylko do produkcji jednorodnej lub podobnej - nie reagują na zmiany udziału pracy własnej i przeniesionej

7 Mierniki umowne (technologiczne) występują w przypadku:
jednorodnych procesów technologicznych, przy produkcji wyrobów mających wspólne cechy użytkowe Wada: odnoszą się tylko do jednej cechy użytkowej, podczas gdy ważne mogą być także inne cechy

8 Mierniki wartościowe Zalety:
jednym mierniku można wyrazić całą zróżnicowaną produkcję, nie tylko wyrobów, ale też usług, wyrażają potencjalne przychody i wpływy z tytułu prowadzonej działalności, dzięki nim można ustalać wskaźniki efektywności wykorzystania czynników produkcji na poziomie przedsiębiorstwa Wady: silny wpływ zmiany cen i składników kosztowych

9 Mierniki typu brutto: PS = PT - Sk.w + Sp.w
produkcja towarowa (PT), które obejmują całą produkcję wytworzoną w danym czasie, spełniającą wymagania jakościowe odbiorców, produkcja sprzedana (PS), która obejmuje produkcję przekazaną odbiorcom w danym czasie, PS = PT - Sk.w + Sp.w produkcję globalną (PG), która obejmuje zarówno wyroby wytworzone, jak i produkcję niezakończoną PG = PT + Sk.n - Sp.n

10 Mierniki produkcji typu netto
Nie ujmują efektów pracy przeniesionej. Są to: produkcja czysta, którą ustala się jako produkcje globalną pomniejszoną o koszty materialne tj. koszty materiałowe i amortyzację, koszt przerobu (wartość przerobu), według którego produkcję towarową pomniejsza się o koszty materiałów bezpośrednich, cena konfekcjonowania, według którego wartość produkcji określa koszt konfekcjonowania powiększony o zysk. Jest on zbliżony do kosztu przerobu

11 Mierniki wg pracochłonności:
Wykorzystuje normogodziny dla wyrażenia wielkości osiągniętej produkcji Pomiar może bazować na: normatywnej pracochłonności pracowników bezpośrednio produkcyjnych normatywnej pracochłonności technologicznej

12 Wpływ czynników na zmianę wartości produkcji
Odchylenie ilości wyrobów ceny wyrobu wartości produkcji 12

13 Rozliczenia wpływu czynników na zmianę wartości produkcji Wyroby Plan
Wykonanie ilość cena wartość A 200 410 82 000 225 430 96 750 Zmiana wartości produkcji spowodowna zmianą liczby wyrobów: (225 – 200) * 410 = Zmiana wartości produkcji spowodowana zmianą ceny: (430 – 410) * 225 = Łączny przyrost wartości produkcji: = Udział wzrostu liczby wyrobów w wartości produkcji: / = 69,5% Udział ceny w wartości produkcji: 4 500 / = 30,5% 13

14 Wyszczególnienie q c S D P (zł) 10 250 4 500 14 750 U (%) 69,5 30,5 100,0 D P (%) 12,5 4,5 18,0

15 Analiza wpływu zmiany wielkości produkcji (sprzedaży) na zysk przedsiębiorstwa Z Y S K DKS DP Marża brutto DP – zmiana wielkości produkcji DKS – zmiana w kosztach stałych

16 Rozliczenie wpływu zmiany wielkości produkcji (sprzedaży) na zysk
Wyszczególnienie I okres II okres % Wielkość produkcji (szt.) Koszty ogólne (tys. zł) Zysk (tys. zł) 1 100 119 85 1 450 124 140 131,8 104,2 164,7 Wpływ zmiany produkcji na zmianę zysku: - z tytułu absolutnego zwiększenia produkcji (sprzedaży) = 85 x 0,318 = 27,0 tys. zł - z tytułu obniżenia kosztów ogólnych = 119 x 0,318 = 37,8 tys. zł Razem = 27, ,8 = 64,8 tys. zł

17 Kompleksowe rozliczenie wpływu zmiany wielkości produkcji (sprzedaży)
DP D Pr D KON DKb DKp DKf R E N T O W Ś Ć Kompleksowe rozliczenie wpływu zmiany wielkości produkcji (sprzedaży) na koszty i rentowność P – charakter produkcji (konstrukcja wyrobu, struktura asortymentowa, długość serii, itp.) Z – stan czynników wytwórczych (struktura i jakość urządzeń, materiałów, struktura i kwalifikacje pracowników, warunki pracy) M – system organizacji i zarządzania (systemy oceny, systemy motywacji, zasady wynagradzania, organizacja pracy) DP – zmiana wielkości produkcji DPr – zmiana wielkości przychodów ze sprzedaży DKb – zmiana w kosztach bezpośrednich DKp – zmiana w kosztach pośrednich produkcyjnych i ogólnoadministracyjnych DKf– zmiana w kosztach finansowania aktywów obrotowych

18

19 Analiza struktury produkcji

20 Struktura przychodów ze sprzedaży
Odbiorcy Rok 1 Rok 2 Rok 3 Relacja 2/1 (w %) 3/2 Wartość % Sprzedaż produktów Sprzedaż usług Sprzedaż towarów Sprzedaż materiałów 11 686 211 1 233 67 88,6 1,6 9,3 0,5 15 430 421 2 145 271 84,5 2,3 11,7 1,5 19 640 315 3 225 174 84,1 1,4 13,8 0,8 132,0 199,5 174,0 404,5 127,3 74,8 150,4 64,2 Razem 13 197 100,0 18 267 23 354 138,4 127,9 Przychody ze sprzedaży według kierunków sprzedaży Odbiorcy Rok 1 Rok 2 Odchylenie Relacja 2/1 (w %) Wartość % Sprzedaż krajowa Sprzedaż eksportowa 20 000 15 000 57,2 42,8 29 000 13 000 69,0 31,0 +9 000 +11,8 -11,8 145,0 86,7 Razem 35 000 100,0 42 000 +7 000 x 120,0

21 kosztów własnych wynosi 1,05
Rozliczenie wpływu czynników na zmianę wartości produkcji w produkcji wieloasortymentowej Wyroby Plan Wykonanie ilość cena wartość w tys. zł w zł A B C 200 100 410 990 388 82 000 38 800 194 218 116 434 983 391 84 196 45 356 Razem 500 x 528 Wskaźnik wzrostu wielkości produkcji przy wykorzystaniu miernika jednostkowych kosztów własnych wynosi 1,05 21

22 Wyszczególnienie q c S U (%) D P (%) Wyrób A Wyrób B Wyrób C -2 460 17 820 6 208 4 656 -1 526 348 2 196 16 294 6 556 8.7 65,1 26,2 0,7 5,1 2,1 21 568 3 478 25 046 x 86 14 100 6,8 1,0 7,9 Wpływ zmiany wolumenu produkcji na zwiększenie wartości produkcji: * 0,05 = Wpływ zmian strukturalnych: – =

23 Analiza struktury produkcji z uwzględnienim rentowności
Zestawienie sprzedaży według produktów i jej rentowności Produkty Wartość sprzedaży w mln zł Struktura sprzedaży w % Marża brutto Wsk. marży brutto Ranking według rentowności A B C D E G 1500 3250 2760 1225 1780 12,5 27,0 23,0 10,2 14,8 408 718 698 458 392 326 27,2 22,1 25,3 30,5 32,0 18,3 3 5 4 2 1 6 Razem 12015 100,0 3000 24,9 X

24 Analiza nowoczesności produkcji

25 Wskaźniki oceny nowoczesności produkcji
wskaźnik znaku jakości Pzj Wzj = x 100 Ps gdzie: Wzj - wskaźnik znaku jakości Pzj - wartość produkcji sprzedanej wyróżnionej znakiem jakości Ps - wartość produkcji sprzedanej 2) wskaźnik produkcji wyróżnionej pod względem jakościowym Pwj Wwj = x 100 gdzie: Wwj - wskaźnik produkcji wyróżnionej pod względem jakościowym Pwj - wartość produkcji sprzedanej wyróżnionej pod względem jakościowym

26 3) wskaźnik nowoczesności produkcji:
Pm Wm = x 100 Ps gdzie: Wm - wskaźnik nowoczesności produkcji Pm - wartość produkcji sprzedanej o nowoczesnych rozwiązaniach technicznych Ps - wartość produkcji sprzedanej 4) wskaźnik odnowienia produkcji: Pn Wn = x 100 gdzie: Wn - wskaźnik odnowienia produkcji Pn - wartość produkcji sprzedanej zakwalifikowanej do nowości

27 Wyszczególnienie wskaźników
2014 r. 2015 r. Efekt Wskaźnik nowoczesności produkcji (w %) Wskaźnik produkcji wyróżnionej z znakiem Q (w %) Wskaźnik odnowienia produkcji (w %) 25 12 20 33 10 + -

28 Analiza jakości produkcji

29 1) wskaźnik reklamacji:
Pr Wr = x 100 Ps gdzie: Wr - wskaźnik reklamacji Pr - wartość produkcji zareklamowanej Ps - wartość produkcji sprzedanej 2) wskaźnik strat z tytułu reklamacji: Kr Wkr = x 100 Ps gdzie: Wkr - wskaźnik strat z tytułu reklamacji Kr - koszty i straty poniesione z tytułu reklamacji Ps - wartość produkcji sprzedanej lub Kws Kws - koszty wytworzenia produkcji sprzedanej

30 3) wartościowy wskaźnik braków:
Wbw = x 100 Kw gdzie: Wbw - wartościowy wskaźnik braków Kb - koszty wytworzenia produkcji wybrakowanej Kw - koszty wytworzenia całej produkcji 4) wskaźnik strat z tytułu braków Knb Wkb = x 100 gdzie: Wkb - wskaźnik strat z tytułu braków Knb - koszty i straty poniesione z tytułu braków lub Ps Ps - wartość produkcji sprzedanej

31 1) wskaźnik gatunku I: Pg1 Wg1 = x 100 Ps gdzie: Wg1 - wskaźnik gatunku I Pg1 - wartość produkcji sprzedanej zakwalifikowanej do gatunku I Ps - wartość produkcji sprzedanej

32 2) Ilościowy wskaźnik gatunkowości ustala się według wzoru:
gdzie: Wg – ilościowy wskaźnik gatunkowości Pi – liczba wyrobów w danym gatunku gi – cyfra określająca odpowiedni gatunek n – liczba gatunków 3) Wartościowy wskaźnik gatunkowości można ustalić w trojaki sposób: - sposób pierwszy: gdzie: Wgw1 – wartościowy wskaźnik gatunkowości Pi – liczba wyrobów w danym gatunku ci – cena sprzedaży wyrobu w danym gatunku c1 – cena sprzedaży wyrobu w gatunku I n – liczba gatunków

33 gdzie: Wgw2 – wartościowy wskaźnik gatunkowości
- sposób drugi: gdzie: Wgw2 – wartościowy wskaźnik gatunkowości Pi – liczba wyrobów w danym gatunku Wi – współczynniki przeliczeniowe poszczególnych gatunków n – liczba gatunków - sposób trzeci: gdzie: Wgw3 – wartościowy wskaźnik gatunkowości Pi – liczba wyrobów w danym gatunku ci – cena sprzedaży wyrobu w danym gatunku c1 – cena sprzedaży wyrobu w gatunku I – średnia cena sprzedawanych wyrobów n – liczba gatunków

34 Wyszczególnienie wskaźników
2014 r. 2015 r. Efekt 1. Wskaźnik gatunku I (w %) 2. Ilościowy wskaźnik gatunkowości 3. Wartościowy wskaźnik gatunkowości 4. Wskaźnik reklamacji (w %) 5. Wskaźnik strat z tytułu reklamacji (w %) 6. Wartościowy wskaźnik braków (w %) 7. Wskaźnik strat z tytułu braków (w %) 90 1,2 0,97 2,5 1,6 9,2 4,4 95 1,1 0,98 1,8 7,6 3,1 +

35 Kompleksowe rozliczenie wpływu zmiany jakości produkcji
na koszty i rentowność

36 Analiza rytmiczności produkcji

37

38 Produkcja nierytmiczna w skali kwartalnej
Okres Produkcja rytmiczna Wykonanie I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał 54 000 47 000 53 000 55 000 65 000 Razem Okres Plan Wykonanie I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał 55 000 72 000 70 000 48 000 47 000 67 000 82 000 35 000 Razem

39 Wskaźniki oceny rytmiczności produkcji

40

41 Ocena rytmiczności produkcji kwartalnej
Okres Plan Wykonanie I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał 54 000 47 000 53 000 55 000 65 000 Razem Wsk. arytmiczności = 9,3% Wsk. rytmiczności I = 96,3% Wsk. rytmiczności II = 84,6% Wsk. zmienności = 11,8%

42 Ocena rytmiczności produkcji kwartalnej
Okres Plan Wykonanie I kwartał II kwartał III kwartał IV kwartał 55 000 72 000 70 000 48 000 47 000 67 000 82 000 35 000 Razem Wsk. arytmiczności = 15,5% Wsk. rytmiczności I = 87,8% Wsk. rytmiczności II = 70,4% Wsk. zmienności = 31,1%

43 GOSPODARKI CZYNNIKAMI WYTWÓRCZYMI
ZADANIA ANALIZY GOSPODARKI CZYNNIKAMI WYTWÓRCZYMI

44 ZADANIA ANALIZY GOSPODAROWANIA CZYNNIKAMI WYTWÓRCZYMI
wszechstronnie ocenić gospodarkę czynnikami wytwórczymi ujawnić występujące rezerwy i wskazać na możliwości ich racjonalnego wykorzystania ujawnić i wyjaśnić nieprawidłowości występujące w gospodarce czynnikami wytwórczymi wyznaczyć i ocenić relacje między nakładami pracy żywej i uprzedmiotowionej a wielkością otrzymywanych z tych nakładów produktów ustalić wpływ gospodarowania czynnikami wytwórczymi na osiągnięte wyniki finansowe stworzyć podstawę do planowania

45 SZCZEGÓŁOWE ZADANIA ANALIZY GOSPODARKI MATERIAŁAMI
ocenić poziom materiałochłonności produkcji ustalić odchylenie faktycznego zużycia materiałów od planu, wielkości normatywnych ustalić wielkość obniżki (zwyżki) zużycia materiałów w stosunku do lat ubiegłych ocenić wpływ gospodarki materiałami na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa ustalić i wyjaśnić przyczyny nieprawidłowości w gospodarce materiałowej umożliwić sformułowanie wniosków i przedsięwzięć zmierzających do usunięcia ujawnionych nieprawidłowości i poprawy efektywności gospodarki materiałowej stworzyć podstawę planowania zużycia materiałowego

46 SZCZEGÓŁOWE ZADANIA ANALIZY GOSPODARKI CZYNNIKIEM LUDZKIM
ocenić poziom produktywności pracy, ustalić odchylenie rzeczywistych kosztów pracy od planu, ustalić wielkość obniżki (zwyżki) kosztów pracy w stosunku do lat ubiegłych, ocenić wpływ gospodarki czynnikiem ludzkim na wyniki ekonomiczne przedsiębiorstwa, ustalić i wyjaśnić przyczyny nieprawidłowości w zakresie zatrudnienia i płac, stworzyć podstawę planowania zatrudnienia i płac

47 SZCZEGÓŁOWE ZADANIA ANALIZY GOSPODARKI ŚRODKAMI TRWAŁYMI
wszechstronnie ocenić gospodarkę środkami trwałymi - zużycie środków trwałych - stopień wyposażenia przedsiębiorstwa w środki trwałe - wykorzystanie środków trwałych - produktywność środków trwałych ustalić wpływ stopnia wykorzystania środków trwałych na osiągnięte wyniki produkcyjne i finansowe ujawnić występujące w środkach trwałych rezerwy i wskazać na możliwości ich racjonalnego wykorzystania wyznaczyć właściwe relacje między nakładami pracy żywej i uprzedmiotowionej a ilością otrzymywanych z tych nakładów produktów określić kształtowanie się wielkości produkcji w zależności od podjętych decyzji dotyczących założeń technicznych, ekonomicznych i organizacyjnych

48 Ocena zaangażowania czynników wytwórczych

49 Czynniki wytwórcze w procesie gospodarczym mają dwojaki charakter:
zasobowy: - zasoby siły roboczej - zasoby majątku trwałego strumieniowy: - zużycie materiałów - zużycie paliw - zużycie energii Zaangażowanie czynników wytwórczych można wyrazić: W postaci ilościowej W postaci jakościowej W jednostkach naturalnych W jednostkach pieniężnych, wartościowych

50 Ocena zaangażowania zasobów pracy

51 Ocena struktury zatrudnienia w poszczególnych zakładach przedsiębiorstwa wielozakładowego
Grupa pracownicza Zakład Nr 1 Zakład Nr 2 Zakład Nr 3 Ilość osób Udział w % Robotnicy Pracownicy inżynieryjno-techniczni Pracownicy administracyjno-biurowi Pracownicy obsługi Uczniowie 470 52 64 12 - 78,6 8,7 10,7 2,0 0,0 70,4 9,7 14,3 3,5 78,8 7,1 9,2 3,0 1,8 Razem 598 100,0 852 660

52 Analiza jakości zatrudnienia
Jakościową stronę zatrudnionych osób w przedsiębiorstwie ukazują: Wykształcenie pracowników Kwalifikacje zawodowe robotników Staż pracy pracowników Wiek zatrudnionych pracowników

53 WSKAŹNIKI OCENY ZAANGAŻOWANIA ZASOBÓW PRACY
W UJĘCIU WARTOŚCIOWYM łączna suma wypłacanych wynagrodzeń wsk. średnich wynagrodzeń kwot wypłaconych wynagrodzeń zatrudnienie ogółem wsk. poziomu całkowitych kosztów pracy całkowite koszty pracy koszty ogółem

54 Ocena zaangażowania środków trwałych

55 Rodzaje wartości środków trwałych:
wartość początkowa (brutto) - szybko dezaktualizuje się wskutek zużycia środków trwałych - nie odzwierciedla faktycznej wartości obiektu (tylko w momencie nabycia) - szybciej dezauktualizuje się w warunkach wysokiej inflacji i postępu techn. wartość bieżąca (netto) - wyraża wartość uwzględniającą dotychczasowe zużycie obiektu - może nie odpowiadać faktycznej, rynkowej wartości obiektu wartość odtworzeniowa - odzwierciedla ceny rynkowe obiektów - problem z wyceną „starych” obiektów nie mających odpowiedników na rynku - pracochłonna metoda wyceny

56 Podział produkcyjnego majątku trwałego według rodzaju:
grunty budynki budowle kotły, maszyny energetyczne maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego przeznaczenia maszyny, urządzenia i aparaty specjalne branżowe urządzenia techniczne środki transportu urządzenia, przyrządy, wyposażenie

57 Charakterystyka środków trwałych w przedsiębiorstwie
Grupa środków trwałych Liczba obiektów trwałych Wartość środków trwałych Udział w ogólnej wartości środków trwałych Grunty x 1 226 3,0 Budynki 1 8 577 21,4 Budowle 3 6 900 17,2 Maszyny energetyczne 5 3 540 8,8 Maszyny ogólnego przeznaczenia 13 15 325 38,3 Maszyny branżowe 2 366 6,9 Urządzenia techniczne 1 739 4,3 Środki transportu 325 0,8 10 52 0,1 Razem 40 050 100,0

58

59

60 WSKAŹNIKI OCENY WIELKOŚCI ŚRODKÓW TRWAŁYCH
wsk. udziału aktywów trwałych w całkowitych aktywach aktywa trwałe aktywa ogółem wsk. poziomu kosztów amortyzacji środków trwałych koszty amortyzacji koszty ogółem wsk. poziomu kosztów utrzymania środków trwałych koszty utrzymania środków trwałych

61 Ocena zaangażowania materiałów

62 WSKAŹNIKI OCENY KOSZTÓW MATERIAŁOWYCH
wsk. poziomu całkowitych kosztów materiałowych całkowite koszty materiałowe koszty ogółem wsk. poziomu kosztów materiałów podstawowych (bezpośrednich) koszty materiałów podstawowych (bezpośrednich) wsk. poziomu kosztów materiałów pomocniczych (pośrednich) koszty materiałów pomocniczych (pośrednich)

63 WSKAŹNIKI OCENY ZAPASÓW MATERIAŁOWYCH
wsk. zapasu w dniach (wsk. cyklu zapasów) przeciętny zapas materiałów * liczba dni w okresie zużycie materiałów wsk. częstotliwości wymiany zapasów materiałów (wsk. rotacji materiałów) przeciętny zapas materiałów wsk. zaangażowania materiałów w procesie wytwórczym zużycie materiałów w danym okresie

64 Pomiędzy wskaźnikami zachodzą następujące powiązania:
1 = wskaźnik poziomu zapasów wskaźnik obrotu zapasów liczba dni w okresie = wskaźnik obrotu zapasów wskaźnik zapasów w dniach = wskaźnik zapasów w dniach

65 WSKAŹNIKI OCENY KOSZTÓW ZAPASÓW MATERIAŁOWYCH
wsk. poziomu kosztów i strat utrzymywania zapasów koszty i straty utrzymywania zapasów koszty ogółem

66 Ocena wykorzystania czynników wytwórczych

67 Wykorzystanie materiałów

68 Wskaźniki wykorzystania materiałów
wsk. wykorzystania materiałów ilość materiału w wyrobie jednostkowa norma zużycia materiałów wsk. odpadów i strat materiałowych wielkość odpadów i strat materiałowych

69 Wykorzystanie czynnika pracy

70

71 Wskaźniki wykorzystania czasu pracy
* wsk. wykorzystania nominalnego czasu pracy liczba godz. przepracowanych czas nominalny * wsk. efektywnego czasu pracy czas efektywnie przepracowany * wsk. przestojów produkcyjnych czas przestojów produkcyjnych * wsk. strat czasu pracy czas strat produkcyjnych * wsk. zmianowości przec. liczba robotników na wszystkich zmianach przec. liczba pracujących na największej zmianie

72 Ustalanie wpływu strat czasu pracy na zmniejszenie produkcji
P * 100 DP = P 100 - Ws

73 Wykorzystanie środków trwałych

74

75

76 Ustalanie wpływu strat czasu pracy maszyn i urządzeń
na zmniejszenie produkcji P * 100 DP = P 100 - Ws

77 Wpływ strat czasu pracy maszyn i urządzeń na wielkość produkcji przedsiębiorstwa
Produkcja wytworzona (szt.) Wsk. strat czasu pracy maszyn (w %) Utracona wielkość produkcji z powodu strat czasu pracy maszyn: R = / (1 – 0,04) = szt. R = / (1 – 0,038) = 1264 szt. R = / (1 – 0,035) = 1269 szt.

78 Ocena produktywności czynników wytwórczych

79 Metoda wzorcowych układów nierówności
DMt < DP DZt < DP DKm < DP DZp < DP DZt < DMt < DP

80 Postacie wskaźników produktywności:
wsk. produktywności zasobów wartość produkcji zasób wsk. zasobochłonności produkcji

81 Produktywność pracy – wydajność pracy

82 Wskaźniki produktywności pracy
* wsk. wydajności pracy produkcja nakłady pracy * wsk. pracochłonności

83 Rodzaje wydajności pracy: Indywidualna Zbiorowa (zespołowa, grupowa)
Przeciętna 83

84 Wskaźniki wydajności pracy
* wsk. wydajności pracy na 1 zatrudnionego produkcja liczba zatrudnionych * wsk. wydajności na 1 godz. liczba godzin pracy

85 Sposoby ustalania wydajności pracy Pomiar nakładów pracy
Rodzaje wydajności przeciętnej z punktu widzenia zakresu ujętych pracowników: Ogólna wszystkich pracowników Pracowników produkcyjnych Pracowników bezpośrednio produkcyjnych Rodzaje wydajności przeciętnej z punktu widzenia skali ujętego czasu: Na 1 godzinę Na 1 zmianę Na 1 dzień Na 1 miesiąc Na rok Pomiar efektów produkcyjnych Produkcja sprzedana brutto Produkcja sprzedana netto Produkcja wytworzona 85

86 w tym zatrudnienie robotników Przepracowane roboczo-godziny
Przykład 1 Wyszczególnienie Kwiecień Maj Zatrudnienie ogółem, w tym zatrudnienie robotników Przepracowane roboczo-godziny Produkcja sprzedana (w tys. zł) Produkcja wg kosztów przerobu (w tys. zł) Produkcja (w szt.) 500 400 80 000 48 000 30 000 16 000 540 410 84 000 57 960 31 840 16 464 Tempo zmiany wydajności pracy ustalonej wg różnych mierników Składowe rachunku wydajności pracy Zatrudnienie ogółem Robotnicy Roboczo-godziny Produkcja sprzedana + 11,8 % + 17,8 % + 15,0 % Produkcja wg kosztów przerobu -1,8 % +3,5 % + 1,0 % Produkcja w szt. - 4,8 % + 0,4 % - 2,0 % Udział kosztów pracy przeniesionej Ceny wyrobów Udział zatrudnienia pracowników administracyjnych Uwzględnienie strat czasu pracy

87 Wskaźniki wykonania norm pracy
wsk. wykonania norm pracy w ujęciu ilościowym ilość wykonana ilościowa norma pracy wsk. wykonania normy pracy w ujęciu czasowym norma czasowa faktyczny czas pracy W obu wypadkach przekroczenie (powyżej 100%) oznacza wzrost efektywności

88 Analiza czynnikowa wydajności pracy na 1 robotnika
Odchylenie wydajności pracy na 1 robotnika czasu pracy na 1 godzinę 88

89 Wpływ zmiany wydajności pracy na wielkość produkcji
Odchylenie wydajności pracy na 1 zatrudnionego Odchylenie wielkości zatrudnienia wielkości produkcji 89

90 Przykład 2. Wpływ czynników (zatrudnienia, wydajności na 1 zatr.) na wielkość produkcji Wyszczególnienie Plan Wykonanie Wielkość zatrudnionych robotników (os.) Wielkość produkcji (szt.) 200 4.000 210 4.280 Wydajność 1 zatrudnionego plan = 20,0 szt. Wyk. = 20,4 szt Zmiana = 0,38 szt. D P (z) = (210 – 200) x 20,0 = 200 D P (Wz) = 210 x 0,38 = 80

91 z Wz S DP (szt.) 200 80 280 U (%) 71 29 100 DP (%) 5 2 7
Wyszczególnienie z Wz S DP (szt.) 200 80 280 U (%) 71 29 100 DP (%) 5 2 7

92 Analiza czynnikowa (wielopoziomowa) wielkości produkcji
Odchylenie wydajności pracy na 1 robotnika Odchylenie wielkości zatrudnienia robotników wielkości produkcji czasu pracy na 1 godzinę 92

93 Wskaźniki oceny gospodarki płacowej na tle zmiany wydajności pracy
* wsk. wyprzedzenia średniej płacy przez wzrost wydajności pracy dynamika wzrostu wydajności pracy dynamika wzrostu średniej płacy * wsk. opłacenia wzrostu wydajności pracy wzrostem średniej płacy tempo wzrostu średniej płacy tempo wzrostu wydajności pracy

94 Produktywność środków trwałych

95

96 produktywności środków trwałych
Analiza czynnikowa produktywności środków trwałych Odchylenie produktywności środków trwałych Odchylenie czasu pracy 1 maszyny Odchylenie produktywności na 1 masz-godz.

97 produktywności środków trwałych
Wpływ zmiany produktywności środków trwałych na wielkość produkcji Odchylenie wielkości aktywów trwałych produktywności środków trwałych wielkości produkcji

98 Wpływ zmiany produktywności majątku trwałego na zmianę produkcji,
Przykład 3. Wpływ zmiany produktywności majątku trwałego na zmianę produkcji, Wyszczególnienie I okres II okres Wartość produkcji (tys. zł) Wartość netto środków trwałych (tys. zł) 1 100 800 1 450 950 Produktywność środków trwałych: I okr. = 1100 / 800 = 1, II okr. = 1, D = +0,15 (109%) Wpływ czynników na zmianę produkcji: - wpływ liczby maszyn = (950 – 800) x 1,38 = 207 tys. zł - wpływ zmiany produktywności = (+0,15) x = 143 tys. zł wzrost o 13%

99 St P-ść S DP (zł) 207 143 350 U (%) 59,1 40,9 100,0 DP (%) 18,8 13,0
Wyszczególnienie St P-ść S DP (zł) 207 143 350 U (%) 59,1 40,9 100,0 DP (%) 18,8 13,0 31,8

100 produktywności środków trwałych
Analiza czynnikowa dwupoziomowa produktywności środków trwałych Odchylenie wielkości aktywów trwałych produktywności środków trwałych wielkości produkcji Odchylenie czasu pracy 1 maszyny Odchylenie produktywności na 1 masz-godz.

101 Produktywność materiałów – materiałochłonność produkcji

102 WSKAŹNIKI MATERIAŁOCHŁONNOŚCI PRODUKCJI
Nakłady materiałowe Produkcja wsk. wartościowy koszty materiałowe wartość produkcji wsk. ilościowo-wartościowy wielkość produkcji wsk. ilościowy zużycia materiałów

103 WSKAŹNIKI MATERIAŁOCHŁONNOŚCI PRODUKCJI
wsk. wartościowy koszty materiałowe wartość produkcji wsk. ilościowo-wartościowy wielkość produkcji ilość zużytych materiałów ciężar wyrobu cena jednostkowa norma zużycia materiałów wsk. uwzględniający parametry użytkowe wyrobu parametr użytkowy

104 Odchylenie materiałochłonności produkcji
Wpływ zmiany materiałochłonności produkcji na koszty materiałowe Odchylenie wielkości produkcji Odchylenie materiałochłonności produkcji kosztów materiałów

105 Produktywność zapasów materiałowych
wsk. zapasochłonności produkcji przeciętny zapas materiałów wartość produkcji wsk. produktywności zapasów materiałowych

106 Analiza wpływu gospodarki czynnikami wytwórczymi na koszty i wyniki finansowe

107 Gospodarka czynnikami wytwórczymi
Odchylenie zysku na działalności gospodarczej Odchylenie zysku na sprzedaży Odchylenie wyniku na pozostałej działalności operacyjnej Odchylenie wyniku na operacjach finansowych Odchylenie zysku brutto na sprzedaży Odchylenie kosztów ogólnego zarządu Odchylenie kosztu sprzedaży Odchylenie zysku na sprzedaży produktów Odchylenie wielkości sprzedaży Odchylenie cen Odchylenie kosztów bezpośrednich Odchylenie kosztów wydziałowych Gospodarka czynnikami wytwórczymi 107

108 Metoda wzorcowych układów nierówności
DMt < DP < DZ DZt < DP < DZ DKm < DP < DZ

109 Wpływ gospodarki materiałami
na koszty i rentowność

110 przy wyłącznej zmianie jednostkowych kosztów materiałowych
Rachunek zysku przy wyłącznej zmianie jednostkowych kosztów materiałowych Wyszczególnienie Plan Wykonanie Różnica Ilość sprzed. wyrobów Wartość sprzed. wyrobów 50 1000 Koszty operacyjne - koszty materiałów - koszty pracy - amortyzacja - pozostałe 800 500 200 820 520 +20 Zysk operacyjny 180 -20 Koszt jednostkowy materiałów (plan) = 500 / 50 = 10,00 Koszt jednostkowy materiałów (wyk.) = 520 / 50 = 10,40 Wzrost kosztów materiałów = 50 szt. * (10,4 – 10,0) = 20

111 Analiza czynnikowa (jednozpoziomowa) kosztów materiałów bezpośrednich
Odchylenie jedn. kosztów materiałów bezp. Odchylenie wielkości produkcji Odchylenie 111

112 Analiza czynnikowa dwupoziomowa kosztów materiałów bezpośrednich
Odchylenie jedn. kosztów materiałów bezp. zużycia Odchylenie cen zakupu materiałów Odchylenie wielkości produkcji 112

113 Analiza jednopoziomowa trzyczynnikowa kosztów materiałów bezpośrednich
Odchylenie wielkości produkcji Odchylenie od normy zużycia materiałów bezp. całkowitych kosztów materiałów bezp. cen materiałów 113

114 Analiza czynnikowa kosztów materiałów bezpośrednich
Przykład 1 Analiza czynnikowa kosztów materiałów bezpośrednich Wyszczególnienie Plan Wykon. Zmiana % Wielkość produkcji w szt. Wielkość zużycia jednostkowego w kg Cena materiału w zł 1400 25 80 1452 25,5 92 +52 +0,5 +12 3,7 2 15,0 Razem koszty materiałów bezpośrednich 21,7

115

116 Rachunek zysku przy zmianie jednostkowych kosztów materiałowych w warunkach zmiany wielkości sprzedaży Wyszczególnienie Plan Wykonanie Różnica Ilość sprzedanych wyrobów (P) Wartość sprzedanych wyrobów 50 1000 55 1100 +5 +100 Koszty operacyjne - koszty materiałów (Km) - koszty pracy - amortyzacja - pozostałe 800 500 200 820 520 +20 Zysk operacyjny 280 +80 DKm (p) = DP * ( Km1 / P1 ) = 5 * 500/50 = +50 DKm (jkm) = (Km2 / P Km1 / P1 ) * P2 = (520/ /50) * 55 = -30 DKm = 50 – 30 = +20 DZ (m) = +30

117 Odchylenie materiałochłonności produkcji
Wpływ zmiany materiałochłonności produkcji na koszty materiałowe Odchylenie wielkości produkcji Odchylenie materiałochłonności produkcji kosztów materiałów

118 Rachunek zysku przy zmianie materiałochłonnosci produkcji w warunkach zmiany wielkości sprzedaży
Wyszczególnienie Plan Wykonanie Różnica w zysku Wartość sprzedanych wyrobów (S) 1000 1100 +100 Koszty operacyjne - koszty materiałów (Km) - koszty pracy - amortyzacja - pozostałe 800 500 200 50 820 520 -20 Zysk operacyjny 280 +80 DKm (S) = DS * ( Km1 / S1 ) = * 500/1000 = +50 DKm (m) = (Km2 / S Km1 / S1 ) * S2 = (520/ /1000) * = -30 DKm = 50 – 30 = +20 DZ (m) = +30

119 Analiza kompleksowa wpływu materiałochłonności produkcji na koszty i zyski
D M-ść DZm D Zp DKz DKm DKf DKu R E N T O W Ś Ć DKs P – charakter produkcji (konstrukcja wyrobu, struktura asortymentowa, długość serii, itp.) Z – stan czynników wytwórczych (struktura i jakość urządzeń, materiałów, struktura i kwalifikacje pracowników, warunki pracy) M – system organizacji i zarządzania (systemy oceny, systemy motywacji, zasady wynagradzania, organizacja pracy) DM – zmiana materiałochłonności produkcji DZm – zmiana wielkości zużycia materiałów DZp– zmiana wielkości zapasów DKz – zmiana w kosztów zakupu materiałów DKm – zmiana w kosztów zużycia materiałów DKf– zmiana w kosztów finansowania zapasów DKu– zmiana w kosztów magazynowania DKs– zmiana w kosztów starzenia się zapasów 119

120 120

121 121

122 Zmiana zysku ustalona przy zastosowaniu metody odchyleń względnych
Wyszczególnienie Plan Wykonanie Dynamika Przychody 1000 1100 110,0% Koszty operacyjne - koszty materiałów - koszty pracy - amortyzacja - pozostałe 800 500 200 50 820 520 102,5% 104,0% Zysk operacyjny 280 140,0% DwKm = * ( 0, ,10 ) = 500 * (-) 0,06 = - 30 DwKm = DKm (m) = -30 DZ (m) = 30

123 Wpływ zapasów materiałowych na koszty i rentowność

124 Rys.2. Wpływ wielkości zapasów na wynik finansowy
` Koszt finansowania zapasów Koszt wyczerpania się zapasów Wielkość zapasów Wynik finansowy Koszt magazynowania zapasów starzenia się zapasów Produkcja Rotacja zapasów Rys. 3. Wpływ zapasów na przepływy pieniężne Wielkość zapasów Prze-pływy pienię- żne Koszty zapasów Zysk

125 Wpływ czynników na wielkość zapasów na w przedsiębiorstwie
Wyszczególnienie Plan Wykonanie Średni stan zapasów Wartość produkcji sprzedanej 43.000 45.210 Wskaźnik zapasu materiałów w dniach: 43.000 Zp (plan) = = 125,06 dni / 365 45.210 Zp (wyk.) = = 128,78 dni / 365

126 Rozliczenie wpływu czynników na zmianę wielkości zapasów w stosunku do planu.
Wpływ zmiany sprzedaży na zmianę wielkości zapasów: ( – ) * 125,06/365 = 905 Wpływ zmiany rotacji zapasów na zmianę wielkości zapasów: (128,78 – 125,06)/365 x = 1305 Udział zmiany sprzedaży w zwiększeniu zapasów: 905/(45210 – 43000) x 100 = 41% Udział zmiany rotacji zapasów w zwiększeniu zapasów: 1305/( ) x 100 = 59%

127 Wpływ kosztów finansowania zapasów materiałowych na wynik finansowy
Wyszczególnienie Plan Wykonanie Średni stan zapasów materiałowych 43 000 45 210 Oprocentowanie kredytów bankowych w % 10 Udział kredytu w finansowaniu zapasów w % 40 Wpływ wzrostu zapasów na koszty finansowe = ( – ) * 0,4 * 0,10 = 88,4 Zmiana zysku = -88,4 Wpływ pogorszenia rotacji zapasów na koszty finansowe = 1305 * 0,4 * 0,10 = 52,2 Zmiana zysku = -52,2

128

129 Wpływ gospodarki czynnikiem ludzkim
na koszty i rentowność

130 Analiza czynnikowa kosztów robocizny bezpośredniej
Odchylenie jedn. kosztów robocizny bezp. Odchylenie wielkości produkcji Odchylenie 130

131 Analiza czynnikowa wielopoziomowa kosztów robocizny bezpośredniej
Odchylenie jedn. kosztów robocizny bezp. Odchylenie wielkości produkcji Odchylenie nakładów pracy stawek wynagrodzeń 131

132 Analiza czynnikowa jednopoziomowa kosztów robocizny bezpośredniej
Odchylenie wielkości produkcji Odchylenie od normy pracy całkowitych kosztów płac bezpośrednich stawek wynagrodzenia 132

133 Analiza czynnikowa (jednopoziomowa) kosztów wynagrodzeń
Odchylenie średniej płacy Odchylenie wielkości zatrudnienia kosztów płac

134 Analiza wpływu zmiany zatrudnienia na zysk przedsiębiorstwa
Analiza wpływu zmiany zatrudnienia na zysk przedsiębiorstwa Z Y S K DKo D Zt DP Koszty pracy DW – zmiana wydajności pracy DP – zmiana wielkości produkcji DKo – zmiana w kosztach ogólnych

135 Analiza wpływu zmiany wydajności pracy na zysk przedsiębiorstwa
Analiza wpływu zmiany wydajności pracy na zysk przedsiębiorstwa Z Y S K DKo DW DP DW – zmiana wydajności pracy DP – zmiana wielkości produkcji DKo – zmiana w kosztach ogólnych

136 Analiza kompleksowa wydajności pracy
DW D Pr D Zt DKr DKo DKp R E N T O W Ś Ć Analiza kompleksowa wydajności pracy P – charakter produkcji (konstrukcja wyrobu, struktura asortymentowa, długość serii, itp.) Z – stan czynników wytwórczych (struktura i jakość urządzeń, materiałów, struktura i kwalifikacje pracowników, warunki pracy) M – system organizacji i zarządzania (systemy oceny, systemy motywacji, zasady wynagradzania, organizacja pracy) DW – zmiana wydajności pracy DPr – zmiana wielkości produkcji DZt – zmiana wielkości zatrudnienia DKr – zmiana w kosztach robocizny DKo – zmiana w kosztach ogólnych DKp– zmiana w kosztach pracy

137

138 Wpływ gospodarki środkami trwałymi
na koszty i rentowność

139 ANALIZA WPŁYWU STRAT CZASU PRACY MASZYN I URZĄDZEŃ NA
ZMNIEJSZENIE WIELKOŚCI ZYSKU Ustalanie wpływu strat czasu pracy maszyn i urządzeń na zmniejszenie zysku - zmniejszenie zysku wynikające ze zmniejszenia produkcji Z * 100 DZp = Z 100 - Ws - zmniejszenie zysku wynikające z względnej zwyżki kosztów stałych KS * 100 DZk = KS - zmniejszenie zysku wynikające z strat czasu pracy maszyn i urządzeń DZ = DZp + DZk

140 Analiza wpływu zmiany produktywności środków trwałych na zysk przedsiębiorstwa Z Y S K DKo DPt DP DPt – zmiana produktywności środków trwałych DP – zmiana wielkości produkcji DKo – zmiana w kosztach ogólnych

141 Analiza kompleksowa produktywności środków trwałych
Analiza kompleksowa produktywności środków trwałych P DKe R E N T O W Ś Ć DKo DPt DP Z DAt DFi M DKe P – charakter produkcji (konstrukcja wyrobu, struktura asortymentowa, długość serii, itp.) Z – stan czynników wytwórczych (struktura i jakość urządzeń, materiałów, struktura i kwalifikacje pracowników, warunki pracy) M – system organizacji i zarządzania (systemy oceny, systemy motywacji, zasady wynagradzania, organizacja pracy) DPt – zmiana produktywności środków trwałych DP – zmiana wielkości produkcji DAt – zmiana wielkości aktywów trwałych DKe – zmiana w kosztach eksploatacji środków trwałych DKo – zmiana w kosztach ogólnych DFi– zmiana w kosztach finansowania środków trwałych

142