Derywacja wsteczna jako jeden ze sposobów tworzenia wyrazów pochodnych

Prezentacja na temat: "Derywacja wsteczna jako jeden ze sposobów tworzenia wyrazów pochodnych"— Zapis prezentacji:

1 Derywacja wsteczna jako jeden ze sposobów tworzenia wyrazów pochodnych
Lekcja dla I klasy gimnazjum 1

2 Drogi Uczniu Na tej lekcji przyswoisz sobie nowe
wiadomości, nabędziesz także nowe umiejętności, które zwiększą Twoją sprawność językową. Pomogą również w nauce języków obcych.. W czasie lekcji przed komputerem zachowaj poniższe zasady: Ćwiczenia rozwiązuj w pamięci lub w brudnopisie. Po każdej serii ćwiczeń przechodź do rozwiązywania zadań w karcie pracy. Wszystkie zadania zostaną ocenione przez nauczyciela. 2 Każde polecenie czytaj uważnie i ze zrozumieniem. 1

3 Derywacja to tworzenie wyrazów za pomocą formantów
od jednej podstawy słowotwórczej od dwóch (rzadziej od trzech) podstaw słowotwórczych kompozycja derywacja prosta 3

4 Poznałeś już dwa typy derywacji:
przez dodanie przyrostka; przez dodanie przedrostka. Ale to nie wszystko Dziś poznasz inne sposoby tworzenia derywatów, czyli wyrazów pochodnych. 4

5 Tworzenie wyrazów pochodnych (derywatów złożonych)
przykład dramatopisarz = dramat - o - pisarz jasnoniebieski = jasn - o - niebieski Szczegółowo tym tematem zajmiemy się na innej lekcji. 5

6 Derywacja z formantem zerowym
Derywacja wsteczna WIADOMOŚCI Jest to tworzenie wyrazów pochodnych (derywatów) przez ucięcie części wyrazu. Derywacja z formantem zerowym Derywacja ujemna Slajd nr 11 6

7 A. Derywacja z formantem zerowym
Zastanów się, który z wyrazów jest podstawowym, a który pochodnym. czołgać, czołg dźwig, dźwigać Odpowiedź: Slajd nr 11 Wyrazami podstawowymi są czasowniki: czołgać, dźwigać. Ludzie wykonywali te czynności od dawien dawna Urządzenia (czołg, dźwig) to wynalazki XX wieku. 7

8 Dotyczy ona rzeczowników, które zostały utworzone od czasowników.
Derywacja z formantem zerowym to tworzenie wyrazów pochodnych przed odrzucenie zakończenia bezokolicznika. Dotyczy ona rzeczowników, które zostały utworzone od czasowników. Slajd nr 11 zlewać przelewać odlewać zalewać zlew przelew odlew zalew 8

9 Ćwiczenia do zadania nr 1
Slajd nr 11 PRZYKŁAD 1. schronić = schron odpisać odmówić odczytać odrzucać odpowiadać odpis odmowa odczyt odrzut odpowiedź odjeżdżać przyjeżdżać wyjeżdżać najeżdżać podjeżdżać odjazd przyjazd wyjazd najazd podjazd 9

10 Ćwiczenia do zadania nr 1
PRZYKŁAD 2. Slajd nr 11 myśl – myśleć przepływ odpływ przypływ napływ spływ przepływać odpływać przypływać napływać spływać rozrost rozruch rozsada rozstęp rozstrój rozrastać rozruszać rozsadzić rozstąpić rozstroić 10

11 Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności, przejdź do wykonania zadania nr w karcie pracy. Jeżeli pojawiły się trudności, wróć do poprzednich slajdów. Wiadomości: slajdy nr 6, 7, 8. Ćwiczenia: Slajdy nr 9 i 10. 11

12 WIADOMOŚCI ciąg dalszy
B. Derywacja ujemna to tworzenie wyrazów pochodnych ( derywatów ) przez odrzucenie przyrostków wyrazów podstawowych. Dotyczy ona rzeczowników, które zostały utworzone od przymiotników i rzeczowników. beżowy - beż dwójka - dwója Slajd nr 15 12

13 Ćwiczenia do zadania nr 2
PRZYKŁAD 1. Slajd nr 15 beka – beczka trója łoże szpila brąz trójka łóżko szpilka brązowy 13

14 Ćwiczenia do zadania nr 2
PRZYKŁAD 2. Slajd nr 15 bordowy – bordo fioletowy tatarski klasówka mrówka fiolet tatar (potrawa) klasówa mrówa 14

15 Jeżeli ćwiczenia nie sprawiły Ci trudności,
przejdź do wykonania zadania nr 2 w karcie pracy. Jeżeli pojawiły się trudności, wróć do poprzednich slajdów. Wiadomości: slajd nr 12. Ćwiczenia: Slajdy nr 13 i 14. 15

16 Do zobaczenia na innej lekcji!
To już koniec ! Przejrzyj kartę pracy, podpisz ją i oddaj nauczycielowi języka polskiego. Do zobaczenia na innej lekcji! 16