Irena Koźmińska Fundacja „ABCXXI – Cała Polska czyta dzieciom” Jak mądrze wychowywać dziecko w społecznie toksycznym świecie

Jak na naszych oczach zmienia się świat i Polska: Gwałtowny rozwój technologii komunikacji – telewizja, komputery, tablety, smartfony, komórki; cyberprzestępczość Wolne media, reklama, kultura masowa, Internet, porno; Zalew informacji i opcji Kapitalizm/liberalizm – konkurencja, globalizacja, korporacje Priorytety państwa i społeczeństwa: gospodarka, dobrobyt Rosnący udział kobiet na rynku pracy PAnie Przemku - nie doszedł do mie mail od MArty. Może wysłała go do Asi, ale Ais jest juz poza biurem i wraca 12 stycznia. Proszę o przesłanie go do mnie

Skutki zmian w skali makro: Brak czasu, pośpiech, presja, stres Bezrobocie lub nadmiar pracy, migracje za pracą, nierówności Kryzys systemu wartości (materializm, kult posiadania/ wyglądu/ młodości/ przyjemności, egoizm pokoleniowy), brak nauczania moralnego w domu i w szkole; media - relatywizm moralny i narcystyczna kultura celebrytów, dezorientacja wobec sprzecznych wskazań i wzorców Oszustwa w celu zysku – w przemyśle żywności, leków i in. Zanik „troskliwej wioski” – rozpad wielopokoleniowych wspólnot rodzinnych, sąsiedzkich; anonimowość; Zmiana stylu życia i struktury rodzin; rozwody, samotne macierzyństwo (kiedy dziecko traci ojca, traci też matkę, która jest bardziej zajęta i zmęczona; próżnię wypełniają media, rówieśnicy i kultura masowa )

Coraz trudniej jest być rodzicem! Ale także coraz trudniej jest być dzieckiem!

Zamach na dzieciństwo Współczesny świat niszczy podstawowe komponenty dzieciństwa: beztroskę i optymizm poczucie bezpieczeństwa, zaufanie radość i zachwyt niewinność swobodną zabawę ochronę przed niestosownymi dla dzieci treściami, problemami i ciemnymi stronami życia dorosłych Dzieci są przynaglane, by jak najszybciej stały się dorosłe.

Zanik troskliwej wioski Rozpad troskliwej wioski – wspólnoty plemiennej, sąsiedzkiej, rodziny wielopokoleniowej, w której dzieci były wspierane i chronione, a rodzice wychowujący dzieci otrzymywali doświadczenie, pomoc, wzorce i korektę. Dzieci uczą się poprzez obserwację, naśladowanie i internalizację postaw i zachowań bliskich osób. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu 5-6 osób przypadało/troszczyło się o jedno dziecko. Dzieci dorastały, bawiły się i w bezpiecznym otoczeniu ćwiczyły różne życiowe umiejętności, przyglądając się zachowaniom i pracy dorosłych. Dzisiaj na 1 dorosłego przypada 8 dzieci (żłobek), 20 dzieci (przedszkole), 30 dzieci (szkoła); ponieważ rodzice uważają świat za niebezpieczny, dzieci nie mogą się swobodnie bawić na podwórku, nie mają w swym otoczeniu bliskich dorosłych do obserwowania i naśladowania, dlatego wiedzę o życiu czerpią z mediów i naśladują ekranowych bohaterów.

Rodzice – najważniejsze osoby w życiu dziecka Współcześni rodzice, zagonieni, zestresowani, przytłoczeni obowiązkami zawodowymi, pozbawieni wsparcia ze strony troskliwej wspólnoty, poddani presjom społecznym i modom, często niekompetentni w sprawach potrzeb emocjonalnych dziecka i prawidłowości jego rozwoju, nierzadko zaniedbują swe powinności rodzicielskie, nie wspierają dziecka i nie chronią go przed toksynami współczesnej kultury. Nieświadomi rodzice stają się częścią problemu, gdyż: nie poświęcają dziecku niezbędnego czasu i pozytywnej uwagi, nie kontrolują treści oglądanych na ekranie, nie wiedzą, jak i z kim dziecko spędza czas okazują miłość warunkową – np. za dobre stopnie, dobre zachowanie, nie uczą dziecka norm i zachowań, nie wyznaczają granic pozwalają na wszystko (liberalizm wychowawczy), chcą być kumplami prezentami lub przywilejami zastępują miłość, czas i wychowanie sami prezentują złe wzorce zachowań są niecierpliwi, agresywni słownie i fizycznie narażają dziecko na bezwartościowe i szkodliwe jedzenie itd.

Dzieci rodzą się z mózgami i potrzebami takimi jak w paleolicie (psycholog ewolucyjny Geoffrey Miller) …a my próbujemy w ciągu krótkiego okresu dzieciństwa przeciągnąć je przez tysiące lat ewolucji do współczesnej cywilizacji (wg Elaine Morgan – O pochodzeniu kobiety)

Więź – ewolucyjno-biologiczny mechanizm gwarantujący przetrwanie i rozwój dziecka Człowiek jest istotą społeczną i od urodzenia potrzebuje obecności bliskich dorosłych. Pierwsze trzy lata życia służą zbudowaniu bezpiecznej więzi z minimum jedną bliską dorosłą osobą, zwykle z matką, która jest naturalnie predystynowana do zaspokajania potrzeb dziecka.

Więź – ewolucyjno-biologiczny mechanizm przetrwania RAD – zespół zaburzenia więzi - niemożności utworzenia normalnych więzi z podstawowymi opiekunami we wczesnym dzieciństwie. Przyczyna: poważne wczesne doświadczenia zaniedbania, przemocy, nagłego oddzielenia od opiekunów w okresie do trzech lat, częstych zmian opiekunów/niań lub braku odzewu ze strony opiekuna na wysiłki komunikacyjne wykazywane przez dziecko. SKUTKI zaburzeń więzi – niezdolność budowania bliskich dobrych i trwałych relacji, zaburzenia osobowości i zachowań, niskie samouznanie lub megalomania i narcyzm, fascynacja złem. Ok. 40% dzieci nie ma szans zbudowania wystarczającej więzi.

Rodzicielstwo bliskości • Dziecko rodzi się o rok za wcześnie (Elaine Morgan-Pochodzenie dziecka) • Człowiek jest noszeniakiem (Evelyn Kirkilionis – Więź daje siłę) • Dziecko po urodzeniu powinno być co najmniej przez rok noszone. Cywilizacja zrywa kontinuum ewolucyjne, stąd problemy współczesnych dzieci i dorosłych (Jean Liedloff – W głębi kontinuum)

Rozwój mózgu Pierwsze miesiące i lata życia – czas uczenia się języka i empatii, samoregulacji emocjonalnej, zdolności odczuwania wstydu, rozwój sumienia (od 8 m-ca i tylko w relacji z bliską osobą/matką)

Potrzeby emocjonalne dzieci Bezpieczeństwa – emocjonalnego i fizycznego Miłości, więzi, bliskości, obecności, przynależności, Akceptacji, szacunku, Wzorców właściwych zachowań Otrzymywania zachęty i wsparcia; Stymulacji, zaspokojenia ciekawości, odkrywania Ekspresji – wyrażania własnych uczuć i myśli Dumy, osiągnięć, sukcesu; bycia ważnym, docenianym, podziwianym Autonomii Najważniejszą potrzebą dziecka jest bezwarunkowa miłość rodziców, która zaspokaja wiele innych potrzeb. Miłość bezwarunkowa okazywana nie za jakieś osiągnięcia, pożądane cechy lub zachowania, ale dlatego, że dziecko jest i że tej miłości potrzebuje dla zdrowego rozwoju.

„Każde dziecko ma zbiornik emocjonalny, który powinien być stale wypełniony bezwarunkową miłością rodziców. Gdy dziecko nie czuje się kochane – wszystko w jego życiu zaczyna iść źle! Sposoby zaspokajania potrzeby miłości: - pełen miłości kontakt wzrokowy - pełen miłości kontakt fizyczny - poświęcona dziecku wyłączna, pozytywna uwaga - pełne miłości wychowanie i dyscyplina” dr Ross Campbell

Powinności rodziców: 1. Opieka – zapewnienie pożywienia, dachu nad głową, higieny, opieki zdrowotnej, ochrony przed zagrożeniami fizycznymi 2. Zasilanie emocjonalne: miłość, akceptacja, czas - pełen miłości kontakt wzrokowy (zawsze przyjazne patrzenie na dziecko) - pełen miłości kontakt fizyczny - poświęcony dziecku czas i pozytywna uwaga 3. Wychowanie – nauczanie języka, myślenia, norm społecznych, wartości moralnych, wyrabianie samodyscypliny poprzez nałożoną przez rodzica pełną miłości, ale konsekwentną dyscyplinę zewnętrzną, poszerzanie horyzontów intelektualnych dziecka, wspieranie jego rozwoju duchowego poprzez własny dobry przykład (samodyscyplinę, stosowanie wartości, samodoskonalenie się, wolontariat), czytanie dziecku, zapewnienie mu okazji do ćwiczenia i rozwoju (nauka gry na instrumencie, sport , hobby, wycieczki, kontakty z ciekawymi osobami) 4. Ochrona przed toksynami masowej kultury – wprowadzenie zasad korzystania z mediów, budowanie więzi, czytanie (to szczepionka przeciw toksynom masowej kultury i witamina dla rozwoju)

Język - główne narzędzie myślenia, zdobywania wiedzy, komunikacji międzyludzkiej i udziału w kulturze Dziecko uczy się języka, gdy do niego mówimy i gdy mu czytamy. Do nauki mowy potrzebna jest interakcja emocjonalna 1: 1 z bliska osobą. 10 tysięcy godzin praktyki czyni mistrza w każdej dziedzinie (Malcolm Gladwell – Poza schematem. Sekrety ludzi sukcesu)

Współczesne dzieci mają problemy z mową! Główne przyczyny: Mało z dziećmi rozmawiamy i mało im czytamy Zbyt wczesny i nadmierny kontakt z mediami, a z mediów dzieci nie mogą nauczyć się mowy – do tego potrzebna jest emocjonalna interakcja 1:1 z żywą, bliską osobą Rainer Patzlaff – Zastygłe spojrzenie. Nadmierny kontakt z mediami wizualnymi zmienia strukturę mózgu Jane Healy - Endangered Minds) W żłobku nie mogą nauczyć się mowy – za mało interakcji 1:1 Czas na spacerze - gdy wieziemy dziecko odwrócone w wózku - jest stracony dla budowania więzi, nauki mowy i rozwoju poznawczego. Dziecko nie słyszy dobrze mowy, nie widzi twarzy osoby dorosłej, jej mimiki, gestykulacji, nie otrzymuje objaśnień do obserwowanych sytuacji. Nadmierne korzystanie z mediów elektronicznych zmienia strukturę mózgu ( wg AAP do 2.roku – bezwzględny zakaz)

Skutki nadmiernego korzystania z mediów elektronicznych - brak umiejętności językowych - brak umiejętności społecznych - zanik wyobraźni - nadpobudliwość, trudności z koncentracją - obniżenie wyników w nauce - brak głębszej wiedzy – powierzchowne informacje (Manfred Spitzer - Cyfrowa demencja; Nicolas Carr – Płytki umysł) - nieumiejętność przewidywania konsekwencji - nieumiejętność myślenia i rozwiązywania problemów, lenistwo umysłowe, Nadmierne korzystanie z mediów elektronicznych zmienia strukturę mózgu dziecka. Wg Amerykańskiej Akademii Pediatrów dzieci do 2. roku nie powinny mieć żadnego kontaktu z mediami elektronicznymi, starsze dzieci i nastolatki – maksimum 2 godziny dziennie.

Skutki nadmiernego korzystania z mediów elektronicznych - niecierpliwość, - nuda, potrzeba ciągłej zewnętrznej stymulacji - niezadowolenie ze swojego wyglądu (reklamy) - zanik wrażliwości na cudze cierpienie, znieczulica - obniżenie umiejętności społecznych - lęk, nieufność, pesymizm, cynizm - spadek wskaźników inteligencji emocjonalnej - zaburzenia rozwoju fizycznego: krótkowzroczność, otyłość, wady kręgosłupa

Skutki nadmiernego korzystania z mediów elektronicznych - wzrost przemocy w życiu realnym! - uzależnienie jak od narkotyku - u chłopców – postawa macho, agresja, pogarda dla kobiet; pornografia w coraz młodszym wieku – uzależnienie, wzrost przestępczości, też na tle seksualnym (Gail Dines - Pornoland. Jak skradziono naszą seksualność; Philip Zimbardo – Gdzie ci mężczyźni) - u dziewcząt – permisywizm seksualny, depresje na tle wyglądu (Leonard Sax – The Girls on the Edge)

Jak chronić dziecko przed złym wpływem mediów? Utrzymywać więź i komunikację z dzieckiem, czytać Nie kupować za wcześnie komputera, tabletu, telefonu itp. Usunąć telewizor i komputer z pokoju dziecka. Zabierać telefon na noc Ustanowić zasady korzystania z mediów w domu, opracować z innymi rodzicami wspólną politykę dot. korzystania z mediów Zapewnić atrakcyjną alternatywę dla mediów (sport, gra na instrumencie, czytanie, zabawy, wycieczki)

Wychowywanie dzieci we współczesnym świecie Rodzice proaktywni (uczą i wspierają) kontra reaktywni!!! CZAS z radością poświęcony dziecku – miernik miłości Wiedza nt. potrzeb emocjonalnych dzieci i przyczyn ich problemów Zerwanie kontinuum ewolucyjnego Zmiana sytuacji rodziny Wolne media i nowe technologie W efekcie: Brak wioski: samotność, brak wsparcia, niekompetencja rodziców Brak czasu i energii dla dziecka: Brak bezpiecznej więzi i zasilania emocjonalnego Brak przekazu aksjologicznego - nauczania wartości Brak okazji do obserwowania dorosłych i uczenia się życia Skutki: Deprywacja emocjonalna dzieci, zaburzenia, niedojrzałość życiowa Niedostateczny rozwój językowy i umysłowy Demoralizacja dzieci

Współczesna kultura niszczy dzieciństwo! Dzieci mają niedobór tego, co niezbędne dla zdrowego rozwoju: - czasu i miłości rodziców - poczucia bezpieczeństwa - ćwiczeń w mowie - dobrych wzorców - swobodnej, niearanżowanej zabawy - własnych doświadczeń a nadmiar tego, co szkodliwe: samotności, mediów, złych wzorców, stresów i obciążeń zajęciami Dzieci cierpią na anemię emocjonalną !

Przejawy anemii emocjonalnej: Brak empatii, Nadpobudliwość, zaburzenia psychiczne, narcyzm depresja Trudności językowe Nieumiejętność myślenia Nuda, brak motywacji Niskie samouznanie, Samobójstwa Uzależnienia Agresja, cynizm, wulgarność Trudności z odróżnieniem dobra od zła Nieodpowiedzialne zachowania seksualne Prostytucja Działania aspołeczne i przestępcze

Badania potwierdzają, że codzienne z czytanie dziecku zaspokaja jego potrzeby emocjonalne na wielu poziomach: - psychicznym: - buduje więź, - wspiera rozwój emocjonalny, empatię - wzmacnia samouznanie - jest zdrową ucieczką przed nudą, stresem - zapobiega uzależnieniu od komputerów, gier - umysłowym: - uczy języka i myślenia, - rozwija pamięć i wyobraźnię - przynosi rozległą wiedzę, - rozwija i zaspokaja ciekawość, - moralnym: - przynosi dobre wzorce - ukazuje konsekwencje wyborów i decyzji - uczy refleksji oraz odróżniania dobra i zła, - przeciwdziała demoralizacji i przemocy

JIM TRELEASE – amerykański guru od głośnego czytania dzieciom VI Finał kampanii „Cała Polska czyta dzieciom”, Warszawa, marzec 2007

Naród, który mało czyta, mało wie Naród, który mało czyta, mało wie. Naród, który mało wie, podejmuje złe decyzje – w domu na rynku w sądzie, przy urnach wyborczych. Niewykształcona większość może przegłosować wykształconą mniejszość – to bardzo niebezpieczny aspekt demokracji”. Jim Trelease

Jennifer Thomas Jennifer Thomas urodziła się z zespołem Downa. Rodzice, którzy otrzymali w prezencie książkę Jima Trelease’a „The Read - Aloud Handbook”, od urodzenia codziennie dużo jej czytali. W wieku 5 lat Jennifer potrafiła już czytać sama, ale rodzice nie zaprzestali głośnego czytania. Według nauczycieli szkolnych, dziewczynka miała fenomenalny zasób słów i była często jedynym dzieckiem w klasie, które rozumiało trudniejsze fragmenty tekstu. Jennifer ukończyła studia. Jest członkiem Stowarzyszenia Uzdolnionych Absolwentów. Na zdjęciu - Jim Trelease jako gość na 18. urodzinach Jennifer (foto za zgodą J. Trelease’a)

Steven Kunishima z rodziną Foto za zgodą gazety z Honolulu Steven Kunishima z Hawajów urodził się z poważnym upośledzeniem mózgu. Lekarze nie dawali szansy na jego rozwój. Mama (na zdjęciu druga od prawej), po prelekcji Jima Treleasea nt. wpływu czytania dzieciom na ich wszechstronny rozwój, postanowiła włączyć czytanie do codziennej rehabilitacji i zaangażowała do tego całą rodzinę. Po wielu miesiącach bez żadnej reakcji, Steven stopniowo zaczął sięgać po książkę i wykazywać oznaki rozumienia. W wieku 5 lat mówił kilka słów, w wieku 12 lat mówił i czytał na poziomie rówieśników. Jako 17-latek grał na fortepianie, nurkował, miał czarny pas w karate i wygrywał różne szkolne konkursy. Prześcignął pod względem osiągnięć wiele zdrowych dzieci.

Zuzia Olszewska z Mamą Zuzia urodziła się niewidoma - z anomalią Petersa - oraz z upośledzeniem umysłowym. Znany amerykański specjalista postawił diagnozę, że dziecko pozostanie w stanie wegetatywnym. Mama, po zapoznaniu się z naukami J. Trelease’a, w 4. miesiącu jej życia rozpoczęła codzienne czytanie. Zuzia do 4. roku życia nie mówiła, a gdy zaczęła okazało się, że zna dziesiątki wierszy i piosenek na pamięć. Dziś, jako 19-latka, ma ogromny zasób słów i szeroką wiedzę, świetną pamięć i wyobraźnię, interesuje się historią, kulturą i zagadnieniami społecznymi, jest empatyczna, radosna i bardzo lubiana.

A ile dzięki czytaniu mogą osiągnąć zdrowe dzieci?

Czytanie to droga do awansu społecznego i sukcesu! Żaden sukces nie rodzi się w próżni Rodzice proaktywni – wychowują i wspierają, a nie tylko patrzą, jak dzieci rosną! Recepta na sukces Sonii Carson, matki czarnoskórego dr Bena Carsona, znakomitego neurochirurga dziecięcego i kandydata na prezydenta USA: 3 programy telewizyjne w tygodniu, 2 dwie książki w tygodniu + napisać recenzje

Język - fundament rozwoju umysłowego i społecznego Deficyty w zakresie umiejętności językowych powodują: brak samodzielności i frustrację wykluczenie społeczne i kulturalne gorszy stan zdrowia, gorszą jakość i krótszy horyzont czasowy życia większą wypadkowość i przestępczość większe koszty społeczne i ekonomiczne (bieda, brak kompetencji, bezradność) niższą kreatywność i innowacyjność gospodarki

Unia Europejska 504 mln obywateli (2012 r.) 74 mln analfabetów Konferencja w Nikozji – 2012 r. ; Konferencja w Lipsku – 2013 r. 1$ zainwestowany we wczesną edukację językową zwraca się 10 – krotnie

Powszechny kryzys języka w rozwiniętym świecie! Niedostatek doświadczeń językowych i stymulacji językowej w relacji 1:1 - brak czasu spędzanego przez dzieci na rozmowach i zabawach z rodziną i rówieśnikami oaz na słuchaniu czytania Nowe technologie komunikacji i nadmiar mediów wizualnych Odwrócone wózki - brak kontaktu wzrokowego i możliwości: - budowania więzi, - dobrego słyszenia języka, - rozumienia obserwowanych sytuacji Żłobek, zmieniające się nianie Niewłaściwe sposoby uczenia języka i czytania w szkole

58% Polaków nie przeczytało w ubiegłym roku ani jednej książki 58% Polaków nie przeczytało w ubiegłym roku ani jednej książki ! (Badania Biblioteki Narodowej)

Najważniejsze dla rozwoju postaw czytelniczych dzieci są działania i przykład ważnych dorosłych! Jim Trelease: Gdyby czytanie dzieciom wymagało doktoratu, sprzętu za 5 tys. dolarów i gdyby dzieci go nienawidziły – byłoby obecne w każdej szkole i w każdej klasie. Fundacja (dane z 1 grudnia 015) 9141 wolontariuszy z 3454 miast i miejscowości 3786 Czytających Przedszkoli, 3226 Czytających Szkół, 497 rodziny w 46 klubach Czytających Rodzin Dołącz do nas: www.calapolskaczytadzieciom.pl!

Dlaczego trzeba czytać dzieciom? Czytanie jest kluczem do wiedzy i lepszej jakości życia. Nikt nie rodzi się czytelnikiem. Czytelnika trzeba wychować, codziennie czytając dziecku dla przyjemności !!! W ten sposób budujemy MOTYWACJĘ i UMIEJĘTNOŚCI !

Trzy sekrety nauki czytania wg Mem Fox Znajomość języka Wiedza ogólna i kontekstualna Znajomość liter i pisowni

Umiejętność czytania - etapy: Foto Andrzej Samardak Dobra znajomość języka - fundament Wiedza ogólna i kontekstualna – ściany Znajomość liter i zasad pisowni – gonty/ dachówki

Nieporozumienia z czytaniem Czytanie – przymus czy przyjemność? Uczymy dzieci wielu wspaniałych rzeczy, ale nie dbamy o to, by lubiły te rzeczy robić, by np. pokochały granie lub czytanie. Tymczasem najważniejsza jest MOTYWACJA !

Fundacyjne badania czytających przedszkoli i szkół

Efekty Programu „Czytające szkoły” i „Czytające przedszkola” www Efekty Programu „Czytające szkoły” i „Czytające przedszkola” www.calapolskaczytadzieciom.pl Rozwój językowy, wzbogacenie słownictwa Poprawa koncentracji Lepsze rozumienie tekstów Łatwość wypowiedzi ustnych i pisemnych Skłonność do refleksji i krytycznego myślenia Większa motywacja do nauki Lepsze relacje z kolegami i czytającymi nauczycielami Więcej wypożyczeń książek z biblioteki, wzrost czytelnictwa Mniej zachowań aspołecznych

Badania czytających przedszkoli i szkół (wpływ programu codziennego czytania na ogólny rozwój dzieci) Rysunek Karoliny lat 6, z przedszkola „czytającego” na temat „Historii Calineczki” Rysunek Emilki lat 6, z przedszkola „nieczytającego” na temat „Historii Calineczki”

Rekomendacja badaczy Oddzielenie głośnego czytania od oceniania Starsze dzieci - dyskusja po lekturze Młodsze dzieci – rysowanie po lekturze Dostępność książek – w salach zajęć, klasach Stałe uświadamianie rodzicom roli głośnego czytania Wprowadzenie codziennego czytania do wszystkich placówek edukacyjno-wychowawczych ze względu na ogromny przyrost umiejętności umysłowych i społecznych dzieci, którym regularnie się czyta.

Czy ważne jest, co czytamy dzieciom Czy ważne jest, co czytamy dzieciom? Tak, gdyż przy pomocy książek „meblujemy” dzieciom głowy i otwieramy serca. Kryteria wyboru książek do czytania dzieciom oraz Złota Lista książek polecanych przez Fundację www.calapolskaczytadzieciom.pl

Nauczanie wartości Warunek nauczania wartości – zaspokojenie potrzeb emocjonalnych dziecka! - Własny przykład - Czytanie i wnioskowanie moralne - Praktykowanie wartości przez dziecko (ćwiczenia, wolontariat, udział w pomocy na rzecz innych)

Z dzieckiem w świat wartości W książce omówione są sposoby nauczania 12 uniwersalnych wartości w taki sposób, by dzieci chciały je z własnej woli praktykować. Proponowane są następujące wartości moralne: szacunek, uczciwość, odpowiedzialność, odwaga, samodyscyplina, pokojowość, solidarność, przyjaźń, sprawiedliwość, piękno, szczęście, mądrość.

Nauczanie wolności * E. Fromm – Ucieczka od wolności Wolność nie jest wartością moralną czyli taką, że im bardziej ją praktykujemy, tym więcej jej przybywa dla innych ludzi. Nasza wolność nie musi oznaczać przyrostu wolności innych – może być przeciwnie. Dlatego trzeba uczyć dzieci, jak właściwie praktykować wolność, gdyż jest ona ważną wartością poza-moralną (do takich należą np. wykształcenie, zdrowie), a często bywa źle interpretowana i nadużywana. Istnieją dwie strony wolności* - wolność do – do robienia tego, co chcemy, - wolność od – od udziału w działaniach lub od ponoszenia skutków działań innych ludzi (np. palenia tytoniu, śmiecenia, hałasowania) Granice naszej wolności wyznacza wolność innych ludzi - praktykując własną wolność nie możemy zabierać innym możliwości realizowania przez nich ich wolności do lub od. Wolność powinna być zawsze związana z odpowiedzialnością * E. Fromm – Ucieczka od wolności ** wg Victora Frankla - jednego z twórców humanizmu psychologicznego, autora ważnej książki „Człowiek w poszukiwaniu sensu)

Jak wychować wspaniałych mężczyzn? Chłopcy mają wielki pozytywny potencjał. Potrafią być: energiczni, silni, wytrwali, odważni inteligentni, twórczy odpowiedzialni kulturalni, wrażliwi kochający, empatyczni, troskliwi

Jednocześnie... w statystykach patologii – od zaburzeń neurologicznych po przemoc i przestępstwa, prym wiodą chłopcy i mężczyźni. Wielu dorosłych mężczyzn nie potrafi mądrze żyć ani stworzyć trwałej rodziny. Kryzys męskości panuje na całym świecie!

Przejawy problemów chłopców i mężczyzn niska odporność na stresy życia gorsze wyniki w nauce problemy z kontrolą impulsów skłonność do brawury podatność na uzależnienia, ucieczka w narkotyki, alkohol, seks główni sprawcy i główne ofiary przestępstw i wypadków główni pensjonariusze zakładów poprawczych, więzień i schronisk dla bezdomnych

Główne przyczyny problemów chłopców Testosteron - hormon rywalizacji, dominacji, popędu seksualnego – brak korygującego wpływu wychowania w domu i w szkole oraz zdrowego ujścia dla energii Niższa odporność emocjonalna, całkiem ignorowana przez społeczeństwo Późniejszy rozwój mózgu i myślenia, problemy z kontrolą impulsów – zaniedbane wsparcie i nauczanie samokontroli, norm, wartości Brak mądrej inicjacji w męskość

Główne przyczyny problemów chłopców cd. Czynnik matki - matka jest dla chłopca najważniejszą osobą do 6. roku życia, a relacja z nią staje się matrycą jego późniejszych relacji z kobietami: - brak matek w domu (bo pracują), są przemęczone, niedostępne emocjonalnie - dla chłopca zimna, niedostępna matka jest wielkim czynnikiem ryzyka zaburzeń emocjonalnych, zachowań aspołecznych lub autodestruktywnych oraz trudności w relacjach z kobietami; - matki nadopiekuńcze wychowują niesamodzielnych mężczyzn, narażając ich na późniejsze problemy w życiu i relacjach partnerskich i rodzinnych. - matki zimne, agresywne, kontrolujące i zaborcze popychają chłopców w stronę mizoginizmu (nienawiści do kobiet). Czynnik ojca – ojciec jest najważniejszą osobą od 6. roku życia chłopca, jest wzorcem męskości, a jego brak zaburza samouznanie i tożsamość chłopca oraz popycha go do szukania wzorców męskości w mediach. Tymczasem media kreują fałszywy obraz, lansując jako symbol męskości agresję, postawy macho, działania aspołeczne. Przemysły rozrywkowy i pornograficzny, korzystając ze źle interpretowanej wolności słowa, czerpią zyski z pełnych przemocy, demoralizujących gier komputerowych i filmów – koszty ponoszą chłopcy i społeczeństwo.

Różnice między płciami Chłopcy mają inne mózgi i inny sposób doświadczania świata niż dziewczynki Chłopcy potrzebują innego wychowania Chłopcy są ofiarami sposobu wychowania, który odcina ich od emocji i kultury i popycha w stronę stereotypu męskości.

99% ewolucji Podział ról: Mężczyźni – łowiectwo Kobiety – zbieractwo i opieka Efekt: inne cechy i kwalifikacje

Testosteron Hormon energii, rywalizacji, dominacji, popędu seksualnego. Badania nie potwierdzają bezpośredniego związku testosteronu z agresją. Agresja to efekt kultury i wychowania - wzorców oraz własnych doświadczeń. Testosteron opóźnia rozwój mózgu, podczas gdy estrogen go przyspiesza

Steve Biddulph – Wychowywanie chłopców „Nie wystarczy dawać chłopcom płatki na śniadanie i czystą koszulkę i czekać, aż za kilkanaście lat obudzą się jako dojrzali mężczyźni”.

Mózgi chłopców Rozwijają się wolniej niż u dziewcząt, ale nie są „gorsze” Późniejszy rozwój lewej półkuli mózgowej, odpowiedzialnej za język i myślenie Relatywnie mniej połączeń międzypółkulowych – w efekcie chłopcy mają większe problemy z czynnościami złożonymi, wymagającymi współpracy obu półkul - jak rozumienie emocji, czytanie Te deficyty na wstępnym etapie rozwoju można nadrobić, zapewniając chłopcu serdeczną opiekę, stymulując jego umiejętności językowe i umysłowe, dostarczając okazji do codziennego zdrowego uwolnienia energii poprzez ruch oraz nauczając go norm społecznych i wartości moralnych. Zasada: cierpliwie (tj. wielokrotnie), grzecznie, stanowczo.

Czego łakną chłopcy? Jasnej struktury i hierarchii – żeby było wiadomo, kto rządzi, a kto jest podporzadkowany (to pomaga złagodzić niepokój) Jasnych zasad i sprawiedliwego ich egzekwowania (powód – jw.) Konkretnych celów i zadań (mają wyspecjalizowane obszary mózgu, nastawione na jedno zadanie, nie są wielofunkcyjni, nie potrafią się domyślić, co ktoś miał na myśli Ruchu i rywalizacji Wzorców męskości wg S. Biddulpha „Wychowywanie chłopców”

Ukryte potrzeby chłopców Potrzeba miłości i akceptacji Potrzeba bezpieczeństwa emocjonalnego Potrzeba uznania Potrzeba wielkich i heroicznych wyzwań wg S. Biddulpha „Wychowywanie chłopców”

Chłopcom należy się równy start! Jeśli nie chcemy, by chłopcy zachowywali się jak neandertalczycy musimy: - dostarczyć właściwej stymulacji dla ich mózgu - otoczyć ich serdeczną i cierpliwą opieką - uczyć właściwych zachowań i to wszystko we właściwym czasie !!!

Etapy rozwoju chłopców 0 - 6 lat – faza matki (wrażliwość, empatia) 6 - 14 lat – faza ojca (wzorzec męskości – wykorzystanie siły dla dobra i obrony innych, opieka nad słabszymi, męskie umiejętności) 14 - do dorosłości - faza mentora i wspólnoty (wielkie ideały, wartości i wyzwania, umiejętności społeczne) Foto: Paweł Strykowski

Błędy rodziców wobec chłopców Brak zasilania emocjonalnego – są rzadziej przytulani, częściej i surowiej karani! Brak stymulacji językowej – rzadziej i później do nich mówimy, mało im czytamy (bo nie umieją „grzecznie” słuchać!) Wychowywanie „na księcia” (wyręczanie), na rekruta (bezduszny dryl) lub zupełny brak wychowania (chłopcy to chłopcy, sobie poradzą) Brak możliwości ruchu i zdrowego upustu dla energii Godziny przed ekranem - trening w zabijaniu, przemocy, pogardzie dla kobiet Brak struktury – trwałej rodziny, stałych godzin zajęć Brak nauczania norm społecznych i wychowania moralnego Ojciec – nieobecny, niezaangażowany, emocjonalnie odcięty

Szkoła niedostosowana do potrzeb chłopców W wieku, gdy muszą iść do szkoły, nie są do niej dojrzali psychicznie i umysłowo (szczególnie 6-latki!) Niekorzystne porównania z dziewczynkami – upokorzenie, ciągły lęk przed porażką Stacjonarny styl pracy i nauczania – tortura dla chłopców Brak doświadczeń i samodzielnych działań Kadra pedagogiczna – głównie kobiety, nie rozumieją/nie akceptują dynamiki chłopców Brak wychowania moralnego, nauczania szacunku Okrutna kultura rówieśnicza w grupach chłopców

Zagrożenia dla dziewcząt Współczesne dziewczynki wcześniej dojrzewają płciowo, m.in. z powodu substancji naśladujących estrogen, zawartych np. w tworzywach sztucznych, w jakich przechowuje się żywność i napoje. Dziewczynki dojrzewające wcześniej niż rówieśnice są szczególnie narażone na nękanie ze strony chłopców – potrzebują mądrego przygotowania i ochrony ze strony rodziców i nauczycieli. Dziewczynki w coraz młodszym wieku poddawane są presji, by były piękne i pociągające seksualnie. Mają się podobać i zaspokajać potrzeby płci przeciwnej. Uprzedmiotowieniu dziewczynek służą: - zabawki w rodzaju Barbie – wielki biust, talia osy, - moda - stroje dla dzieci jak z porno shopu dostępne w zwykłych sklepach - pisma dla dziewczynek i dziewcząt, kładące nacisk na urodę, modę i wygląd, lansujące odchudzanie się i wczesną inicjację seksualną - oferta przemysłu kosmetycznego, chirurgii plastycznej - przemysł rozrywkowy, kultura masowa, media, np. MTV – z modą, serialami, piosenkami o treści upokarzającej dla kobiet, z celebrytami lansującymi wyzywające zachowania i tzw. seks bez zobowiązań.

Zagrożenia dla dziewcząt rodzice kupujący seksistowskie zabawki i stroje przyczyniają się nieświadomie do przyjęcia przez córkę postawy: moja wartość zależy od tego, na ile podobam się chłopcom i mężczyznom

Zagrożenia dla dziewcząt cd. Nastolatki są zachęcane przez kulturę masową, chłopców i rówieśnice do coraz wcześniejszego seksu. Nie są przy tym informowane, że przypadkowy seks: - rodzi zagrożenie zakażeniem dróg moczowych, chorobami wenerycznymi, nowotworem (brodawczak), - stanowi ryzyko nieplanowanej ciąży - obniża wartość dziewczyny w oczach rówieśników - naraża na ujawnienie lub szantażowanie ujawnieniem zdjęć/filmów o treści seksualnej z udziałem danej dziewczyny - prowadzi do depresji Fałszywe przesłanie kultury masowej – skoro kobiety są dzisiaj niezależne i mogą decydować o swym życiu seksualnym – to nie tyle MOGĄ je prowadzić na własnych warunkach, co MUSZĄ je prowadzić i to coraz wcześniej. Dziewczęta nie rozumieją że są wykorzystywane, a tzw. seks bez zobowiązań jest wygodny dla chłopców lub mężczyzn, ale nie dla dziewcząt/kobiet!

Żywe lalki – powrót seksizmu

Rola rodziców Według specjalistów amerykańskich najbardziej skutecznym środkiem antykoncepcyjnym dla młodych dziewcząt jest – miłość rodziców. Jeśli ojciec, pierwszy mężczyzna w życiu dziewczynki, nie okazuje jej szacunku i miłości, ani nie akceptuje i nie afirmuje jej rozwijającej się kobiecości, popycha ją do szukania męskiej aprobaty i miłości gdzie indziej, często przedwcześnie, w złych miejscach i z bardzo złym skutkiem. Gdy dziewczynka podejmuje współżycie seksualne „przymuszona” przez partnera, na którego aprobacie jej zależy, ojciec ma do niej pretensje, karze ją lub się jej wyrzeka. A tymczasem to jego postawa skłania młodą dziewczynę do podejmowania desperackich kroków w poszukiwaniu męskiej akceptacji. Szacunek – grzeczność wraz z troską o uczucia i dobro drugiej osoby

Budowanie zasobów wewnętrznych dzieci poprzez: - Okazywanie dzieciom miłości, empatii, akceptacji, wsparcia, zachwyt i docenianie - Rozwijanie inteligencji emocjonalnej (IE) oraz umiejętności językowych - Uczenie wartości, dobrych manier, - Uczenie kontroli impulsów, wyznaczanie granic i zasad – mówienie „nie” dla dobra dziecka, stawianie wymagań - Zaspokajanie potrzeby ruchu, struktury, reguł, wyzwań - Zapewnienie aktywnej obecności ojców w domu oraz dojrzałych i mądrych mężczyzn w szkole Czytanie i edukacja (też lektury) dostosowane do potrzeb i zainteresowań danej płci W miarę możliwości ograniczanie i usuwanie toksyn kultury

Dodatkowe zagrożenia dla rozwoju dzieci Dzieci muszą zbudować dobrze funkcjonujące mózgi i ciała. Czy mogą to zrobić z przetworzonego, kupowanego jedzenia, które: - w procesie obróbki przemysłowej, w tym termicznej, zostało pozbawione naturalnych witamin, a dodano do niego namiastki - witaminy syntetyczne, - zostało wyprodukowane z warzyw posiadających znacznie mniej minerałów niż kilkadziesiąt lat temu, - z mięsa zwierząt lub ryb hodowlanych, zawierającego hormony, antybiotyki i substancje, których w naturalnych warunkach zwierzęta te nie jedzą (np. jaja kur karmionych mączką rybną (!) i produkty z nich mogą poważnie zagrozić zdrowiu/życiu osoby z ostrą alergią pokarmową na ryby), - zawiera toksyczne substancje chemiczne: konserwujące, wypełniające, barwiące, aromatyzujące, które służą oszukaniu zmysłów (można nimi zatuszować nieświeży zapach, złą konsystencję i kolor, a ponadto uzależnić od ich jedzenia, - zawiera mnóstwo cukru, co prowadzi do otyłości i cukrzycy, - zawiera tłuszcze trans, które w organizmie uruchamiają powstawanie wolnych rodników, co prowadzi do chorób nowotworowych? Nie dajmy się oszukać reklamom! Gotujmy w domu z nieprzetworzonych produktów!

Ważne książki nt. zdrowia i odżywiania Jean Carper - Nasz wspaniały mózg Daniel G. Amen – Zadbaj o mózg Jerzy Zięba – Ukryte terapie dr Hans Ulrich Grimm – Jedzenie czy trucizna - nieświadomość zabija; Żywność pełna kłamstw – jak przemysł spożywczy świadomie rujnuje twoje zdrowie dr Susan E. Brown, Larry Trivieri Jr – Przewodnik odkwaszania organizmu dr Andrzej Janus - Nie daj się zjeść grzybom candida

Źródła Bibliografia – dołączona do pakietu, w tym zwłaszcza: - Wychowanie przez czytanie - I. Koźmińska, E. Olszewska - Z dzieckiem w świat wartości - I. Koźmińska, E. Olszewska Strony internetowe Fundacji: www.calapolskaczytadzieciom.pl; www.rodzinneczytanie.pl Internetowy Uniwersytet Mądrego Wychowania (www.iumw.pl) kursy on line: - Wychowanie przez czytanie - Wychowywanie chłopców - Nauczanie wartości

Każde dziecko może wyrosnąć na mądrego, kulturalnego i szczęśliwego człowieka, jeśli tylko ważni dorośli w jego życiu zechcą o to zadbać! Dziękuję za uwagę!