Zaburzenia kwasowo-zasadowe M. Wroński

Diagnostyka zaburzeń kwasowo-zasadowych Objawy kliniczne zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej są nieswoiste (dominują objawy choroby podstawowej). Objawy kwasicy lub zasadowicy: a. zaburzenia oddechowe b. zaburzenia świadomości c. zaburzenia krążenia Zaburzenia kwasowo-zasadowe są istotne nie tyle z powodu szkód powodowanych w organizmie, ile ze względu na cenne informacje o istocie choroby podstawowej i stanie chorego.

Gazometria tętnicza pH - 7,35-7,45 PaO2 - 75-100 mmHg PaCO2 - 35-45 mmHg SaO2 - 90-100% HCO3 – 22-26 mmol/l BE - +/- 2,5 mmol/l Na – 135-145 mmol/l Cl – 95-110 mmol/l Gazometria żylna pH – 7,31-7,41 PvO2 - 38-42 mmHg SvO2 - 70-75% Mleczany – 0,7 – 1,3 mmol/l Skorygowane HCO3 – 24 mmol/l Skorygowane HCO3 = aktualny HCO3 + (AG – 12) Luka anionowa – 12 mmol/l AG = Na – (Cl + HCO3)

Nasilenie zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej Kwasica pH 7,30-7,35 – łagodna pH 7,20-7,29 – ciężka pH < 7,20 – bardzo ciężka Zasadowica pH 7,45-7,55 – łagodna pH 7,56-7,69 – ciężka pH > 7,69 – bardzo ciężka

Diagnostyka zaburzeń kwasowo-zasadowych Czy stwierdza się niewyrównaną kwasicę lub zasadowicę? pH < 7,35 – kwasica pH > 7,45 – zasadowica 2. Czy pierwotne jest zaburzenie oddechowe czy metaboliczne? Zmiana pH jest zgodna ze zmianą PaCO2 lub HCO3. ↓pH - ↑PaCO2,↓ HCO3 ↑pH – ↓PaCO2,↑ HCO3

Oddechowe zaburzenia kwasowo-zasadowe Czy zaburzenia oddechowe są ostre czy przewlekłe? Norma: pH = 7,4, PaCO2 = 40 mmHg Ostra kwasica / zasadowica – zmiana pH o 0,08 na każdą zmianę PaCO2 o 10 mmHg Przewlekła kwasica / zasadowica – zmiana pH o 0,03 na każdą zmianę PaCO2 o 10mmHg.

Kwasica metaboliczna Czy jest wzrost luki anionowej w kwasicy metabolicznej (mleczany, alkohol, mocznica, zatrucia lekami, głodzenie, cukrzyca)? AG = Na – [ Cl + HCO3] 2. Czy kwasicy ze zwiększoną luką anionową towarzyszą inne zaburzenia metaboliczne? Skorygowany HCO3 < 24 mmol/l – współistnieje kwasica metaboliczna z innego powodu Skorygowany HCO3 > 24 mmol/l – współistnieje zasadowica metaboliczna

Zasadowica metaboliczna 1. Czy zasadowica metaboliczna związana jest z utratą chlorków? zasadowica reagująca na chlorki - Cl w moczu < 10 mmol/l zasadowica nie reagująca na chlorki – Cl w moczu > 10 mmol/l 2. Czy układ oddechowy odpowiednio kompensuje zaburzenia metaboliczne oczekiwane PaCO2 = [1,5 x HCO3 ] + 8 +/-2 Maksymalna kompensacja oddechowa zasadowicy metabolicznej – 50-55 mmHg (wyższe wartości świadczą o kwasicy oddechowej)

Leczenie oddechowych zaburzeń kwasowo-zasadowych Zasadowica oddechowa nie wymaga leczenia lub leki uspokajające Kwasica oddechowa - tlenoterapia, intubacja - oddech wspomagany - leczenie przyczynowe

Leczenie metabolicznych zaburzeń kwasowo-oddechowych Zasadowica metaboliczna 1. Reagująca na chlorki – wlew dożylny NaCl i KCl 2. Nie reagująca na chlorki – leczenie przyczynowe (pierwotny aldosteronizm, ezgogenne lub endogenne kortykosteroidy, podaż zasad, refeeding syndrome) Kwasica metaboliczna Leczenie przyczynowe choroby podstawowej (kwasica cukrzycowa, wstrząs, posocznica, niedokrwienie, niewydolność nerek)

Wskazania do podawania wodorowęglanów (8,4% NaHCO3): pH < 7,2 BE < -14 mmol/l HCO3 < 10 mmol/l NaHCO3 (mmol) = 0,4 x BM x planowane zwiększenie HCO3 50% wyliczonej dawki w ciągu 3-4 godzin, a reszta przez kolejne 20-21 godzin lub do uzyskania pH > 7,2.

Zadanie 1 Mężczyzna, lat 60, z cukrzycą w wywiadzie został przyjęty na ostrym dyżurze z powodu zapalenia wyrostka robaczkowego. Gazometria: pH – 7,3 PaO2 – 90 mmHg PaCO2 – 32 mmHg HCO3 – 16 mmol/l Na – 140 Cl – 100 Jakie są zaburzenia kwasowo-zasadowe u tego chorego i jaka jest ich przyczyna?

Zadanie 2 Mężczyzna, lat 70, z astmą oskrzelową w wywiadzie został przyjęty z powodu duszności. Gazometria: pH – 7,26 PaO2 – 80 mmHg PaCO2 – 60 mmHg HCO3 – 24 mmol/l Jakie zaburzenia kwasowo-zasadowe można rozpoznać u tego chorego?

Zadanie 3 Kobieta, lat 30 z chorobą wrzodową i POCHP w wywiadzie, została przyjęta z powodu wymiotów nasilających się od kilku tygodni. Gazometria: pH – 7,45 PaCO2 – 52 mmHg HCO3 – 28 mmol/l Czy u tej chorej występują pierwotne zaburzenia oddechowe?