Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” Przegląd zasad wykonywania kontroli w ramach cykli kontrolnych Marta Wojtaczka Wydział Inspekcji WIOŚ w Warszawie Ołtarzew - 6 listopada 2013 r.

Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” Cykl kontrolny może dotyczyć rozpoznania określonego problemu środowiskowego na danym obszarze, egzekwowania przestrzegania konkretnych przepisów przez wybraną grupę podmiotów korzystających ze środowiska lub spełniania wymagań stawianych wybranemu rodzajowi instalacji.

Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” Głównym inicjatorem cyklu kontrolnego jest Główny Inspektor Ochrony Środowiska (na poziomie krajowym). Istnieje również możliwość organizowania wojewódzkich cykli kontrolnych przez wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska (na poziomie regionalnym).

Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” Wykonywanie kontroli w ramach każdego cyklu kontrolnego odbywa się: po uprzednim opracowaniu odpowiednich Wytycznych i ich zatwierdzeniu przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, w przypadku cyklu o zasięgu krajowym, po uprzednim opracowaniu odpowiednich Wytycznych i ich zatwierdzeniu przez właściwego wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, w przypadku cyklu regionalnego.

Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” Dobrą praktyką jest przekazanie wojewódzkim inspektorom ochrony środowiska informacji o zatwierdzonych do przeprowadzenia cyklach kontrolnych o określonej tematyce z odpowiednim wyprzedzeniem – (przed rozpoczęciem procedury przygotowania planu pracy na kolejny rok). Optymalnym terminem przekazania takich informacji (zgodnie z SK Dokument nr ) jest czerwiec. Wytyczne do każdego cyklu powinny zostać opracowane i przekazane do inspektoratów w roku poprzedzającym realizację cyklu – wrzesień/październik (podanie co najmniej liczby podmiotów do kontroli oraz ogólnych zasad ich typowania, co umożliwi prawidłową konstrukcję rocznego planu pracy z ich uwzględnieniem jako kontroli planowych. Plan jest przekazywany Wojewodzie do zatwierdzenia do 30 listopada na rok następny. Korekty dokonuje się po I półroczu. W przypadku konieczności podjęcia kontroli w ramach cyklu w I i/lub II kwartale muszą być realizowane jako pozaplanowe).

Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” Działania wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska po otrzymaniu Wytycznych z Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska: wybranie koordynatora odpowiedzialnego za realizację (m.in. ustala się terminy wewnętrzne na realizację zadania przez poszczególne Delegatury, przekazania ustaleń do „koordynatora” oraz propozycji na podpis wojewódzkiego inspektora, wyjaśnienie inspektorom wątpliwości natury prawnej oraz ścisła współpraca z Naczelnikiem Wydziału Inspekcji oraz GIOŚ), wyznaczenie zespołu inspektorów do wykonania kontroli, zorganizowanie narady zespołu wyznaczonych inspektorów, podczas której dokonuje się podziału zadań, wybiera się konkretne zakłady do kontroli, gdy nie są wskazane przez GIOŚ.

Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” Zadaniem cyklu kontrolnego jest rozpoznanie tematu w terenie, z którego sporządzany jest raport zbiorczy według zakresu i wymagań określonych w Wytycznych. W ramach dobrego przygotowania się, warto ustalić z jakich narzędzi pomocniczych zawartych w Systemie Kontroli będzie można skorzystać dostosowując je do potrzeb cyklu kontrolnego - branżowe lub horyzontalne listy kontrolne, program kontroli.

Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” KONTROLA (z zasady planowa kompleksowa) Sposób rozpoczęcia kontroli wykonywanej w ramach cyklu i jej zakończenia nie odbiega od zasad ogólnych. Protokół kontroli zachowuje zasadniczą formę (wg szablonu dla kontroli planowej kompleksowej), natomiast odpowiednie wzory tabel ustalonych dla cyklu kontrolnego (zestawień) w formie dokumentów są dołączane do protokołu kontroli. Może zaistnieć potrzeba wykonywania badań i pomiarów kontrolnych w określonym zakresie. W protokole kontroli oraz w rejestrze kontroli należy zaznaczyć, że kontrola wykonana została w ramach konkretnego cyklu kontrolnego. O ile zakład do kontroli w ramach realizacji cyklu jest znany na etapie tworzenia planu, nr cyklu wg dokumentów SK wpisuje się w tabelę rocznego planu kontroli (co zdecydowanie ułatwia planowanie i realizację zadania).

Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” Należy pamiętać, że każdy protokół kontroli powinien zawierać informacje niezbędne do sporządzenie wymaganych informacji, określonych w Wytycznych oraz elementy typowego protokołu kontroli, w tym przede wszystkim stwierdzone naruszenia wraz z materiałem dowodowym, a także odnotowanie zastosowanych podczas kontroli sankcji. Zalecane jest ponadto, aby sprawdzona została realizacja zarządzeń pokontrolnych skierowanych do kontrolowanego zakładu po poprzedniej kontroli.

Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” ELEMENT POSIŁKOWY Zaleca się by inspektorzy w trakcie realizacji cyklu kontrolnego kontaktowali się z koordynatorem oraz wykorzystywali utworzone w ramach Projektu PL0100 internetowe Forum wymiany doświadczeń inspektorów. W przypadku wątpliwości organizowane są spotkania inspektorów prowadzących kontrole w ramach cyklu, w celu ujednolicenia podejścia do problematycznych zagadnień w uzgodnieniu z GIOŚ. Pozwala to na sprawniejsze rozwiązywanie problemów, które mogą wystąpić podczas kontroli. Forum może być wykorzystywane również do wymiany spostrzeżeń między inspektorami z różnych województw na temat konkretnych zagadnień objętych cyklem kontrolnym.

Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” DZIAŁANIA POKONTROLNE Zakres stosowanych działań po kontrolach wykonanych w ramach cyklu kontrolnego jest taki sam jak dla innych kontroli m.in.:  pouczenie, grzywna w drodze mandatu karnego,  zarządzenie pokontrolne,  wystąpienie do innego organu,  wszczęcie postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej lub wstrzymania działalności albo użytkowania instalacji,  zawiadomienie organów ścigania o popełnieniu przestępstwa,  skierowanie wniosku o ukaranie za wykroczenia do sądu,  zorganizowanie narady pokontrolnej.

Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” Raport zbiorczy powinien zawierać wszystkie informacje określone w Wytycznych do cyklu. Ponadto: zalecane jest takie jego opracowanie, aby mógł stanowić materiał samodzielny do zaprezentowania na stronie internetowej wioś, jako raport regionalny, podanie w raporcie informacji o liczbie inspektorów zaangażowanych w realizację cyklu i czasie poświęconym przez nich na wykonanie tego zadania, w podsumowaniu raportu powinny znaleźć się ogólne wnioski na poziomie województwa, sugestie zmian legislacyjnych oraz ewentualne wskazanie, czy jest potrzeba przeprowadzenia ponownego cyklu kontrolnego, a jeśli tak, to w jakim terminie.

Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” Projekt raportu zbiorczego powinno się przedłożyć wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska do zatwierdzenia co najmniej na dwa tygodnie przed wyznaczonym w Wytycznych terminem przekazania go do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Z doświadczeń wynika, że terminu przekazania projektu do uzgodnienia bardzo trudno jest dochować. Co do zasady Raport zbiorczy powinien być podpisywany przez wojewódzkiego inspektora, bez względu na to, która delegatura przygotowała jego projekt. Raport zbiorczy po zatwierdzeniu przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska zostaje przesłany do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska.

Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” Zaleca się przekazać raport również do wojewody oraz do organów administracji samorządowej w województwie, co stanowić będzie wypełnienie zadania wynikającego z art. 8a ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska. Dobrą praktyką jest zamieszczanie, w formie możliwej do udostępnienia (bez tzw. danych wrażliwych przedsiębiorstwa) komunikatu o zrealizowanym cyklu i jego podstawowych ustaleniach.

Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” PODSUMOWANIE Poszczególne etapy wykonywania przez wojewódzkie inspektoraty ochrony środowiska cykli kontrolnych: 1.analiza Wytycznych realizacji cyklu kontrolnego lub ich sporządzenie w przypadku cykli regionalnych, 2.powołanie zespołu pracowników i koordynatora do realizacji zadań określonych w Wytycznych, 3.przeprowadzenie narady z określeniem zakresu zadań dla członków zespołu i terminów ich realizacji, 4.wybór zakładów do kontroli, w miarę potrzeby wnioskowanie o korektę rocznego planu kontroli zakładów, 5.opracowanie dokumentów (narzędzi) pomocniczych do wykorzystania podczas kontroli w terenie (listy kontrolne),

Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” 6.wykonanie kontroli zakładu w terenie (o ile jest wymagana) oraz bieżąca komunikacja inspektorów z koordynatorem, 7.działania pokontrolne, 8.przekazanie protokołów kontroli i dokumentów pokontrolnych koordynatorowi, 9.opracowanie raportu zbiorczego, spełniającego co do treści i formy wymagania określone w Wytycznych, 10.zatwierdzenie raportu przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska i przekazanie go do Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, 11.upublicznienie raportu zbiorczego (opracowanie raportu zbiorczego w sposób, który może być zamieszczony na stronie www).

Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” Problemy i propozycje ich rozwiązania: 1.zmiany w planowaniu kontroli oraz przeprowadzaniu korekt pozwalające na efektywniejsze wykorzystanie zasobów, w celu umożliwienia uwzględniania w planie kontroli zakładów objętych kontrolą w ramach cykli kontrolnych (plany kontroli rocznych ustala się w listopadzie, kiedy często nie ma Wytycznych do cykli kontrolnych, co powoduje niewłaściwy dobór podmiotów i konieczność korekty planu), 2.przekazywanie Wytycznych do realizacji cykli kontrolnych na etapie sporządzania przez WIOŚ rocznych planów kontroli zakładów (do listopada).

Monitoring efektów realizacji Projektu PL0100 „Wzrost efektywności działalności Inspekcji Ochrony Środowiska, na podstawie doświadczeń norweskich” DZIĘKUJĘ