Zagadnienia HIV/AIDS Dr hab. med. Elżbieta Jabłonowska Katedra i Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii UM w Łodzi 1

Budowa wirusa 2

3

Dane epidemiologiczne-świat 2014 (UNAIDS) od początku epidemii ok 73 mln ludzi zakażonych HIV, około 36 mln umarło z powodu AIDS Liczba osób zakażonych Liczba ogólna 37 mln Nowe zakażenia 2014 2,0 mln Zgony w wyniku AIDS 2014 1,2mln 4

Dane epidemiologiczne – świat rok 2011 Liczba żyjących z HIV/AIDS 34 000 000 Afryka Podzwrotnikowa 23 500 000 Azja płd i Płd-Wsch. 4 000 000 Ameryka Północna 1 400 000 Ameryka Łacińska 1 400 000 Europa Wsch/Azja Centralna 1 400 000 Europa Zachodnia i Centralna 900 000 Azja Wschodnia 830 000 Bliski Wschód i Afryka Północna 300 000 Karaiby 230 000 Australia/N.Zelandia 53 000 5

Polska (1985 – 30.04. 2015) HIV 18 975 AIDS 3 229 zgony 1 298  

Dynamika epidemii w Polsce [2] Źródło: KC ds. AIDS (www.aids.gov.pl)

Drogi transmisji w Polsce Źródło: KC ds. AIDS (www.aids.gov.pl)

Diagnostyka Wykrycie przeciwciał Antygenów wirusa Wirusowego RNA/DNA Hodowla 9

Diagnostyka zakażenia HIV Wykrycie anty-HIV1 i anty-HIV2 Testem ELISA ( w przypadku wyniku pozytywnego badanie powtarzamy z kolejnej próbki surowicy ) Wykrycie anty-HIV przeciwko glikoproteinom wirusa testem Western-Blott- (test potwierdzenia wykonywany w przypadku dwukrotnie dodatniego testu ELISA) 10

Wykrywanie materiału genetycznego –PCR, bDNA Nie mogą zastępować badań serologicznych Zastosowanie:-gdy rutynowa serologia może zawodzić *u osób z agammaglobulinemią *ostrą chorobą retrowirusową *u noworodków *w okresie okienka serologicznego) *do kwalifikacji do leczenia i monitorowania jego wyników 11

Drogi przenoszenia HIV Droga krwi Droga kontaktów seksualnych Droga wertykalna matka - dziecko 12

Drogi przenoszenia HIV DROGA KRWI - przetoczenie - narzędzia naruszające ciągłość skóry - kontakt uszkodzonej skóry lub śluzówki z materiałem zakaźnym 13

Ryzyko transmisji HIV przy jednorazowej ekspozycji na krew 0,32 % 0,67 % 0,09% Przezskórna Zakłucie igłą -zawodowe Wspólne użycie igły do inj. IV Błony śluzowe Skóra uszkodzona- ryzyko mniejsze niż w przypadku błony śluzowej (opisano kilka przypadków) Ekspozycja na inne płyny zawierające HIV- ryzyko jeszcze niższe 14

Płyny ustrojowe uważane za materiał zakaźny krew płyny ustrojowe z widoczną domieszką krwi płyn mózgowo- rdzeniowy nasienie, wydzieliny pochwowe, płyn maziówkowy, opłucnowy, otrzewnowy, osierdziowy, owodniowy, tkanki mleko kobiece koncentrat wirusa używany w badaniach laboratoryjnych 15

Płyny ustrojowe uważane za materiał niezakaźny mocz kał ślina łzy pot plwocina wymiociny 16

Drogi przenoszenia HIV DROGA KONTAKTÓW SEKSUALNYCH Ryzyko około 0,5 % 17

Drogi przenoszenia HIV DROGA WERTYKALNA MATKA - DZIECKO Częstość ok. 30% 18

NIE MOŻNA ZAKAZIĆ SIĘ WIRUSEM HIV PRZEZ: Podanie ręki Przyjacielski pocałunek Picie z jednej szklanki Używanie tych samych sztućców i talerzy Założenie ubrania osoby zakażonej Korzystanie ze wspólnej wanny i toalety Kąpiel w basenie Spanie w tym samym łóżku Ukłucia owadów 19

Zakażenie HIV W warunkach naturalnych przeniesienie jednej jednostki zakaźnej (TCID) wymagałoby wchłonięcia ok. 0,5 l zakażonej śliny 20

Drogi przenoszenia HIV Grupy ryzyka – zachowania ryzykowne 21

Patogeneza zakażenia HIV Flora powierzchniowa Skóra: gronkowce, paciorkowce Śluzówki: gronkowce, paciorkowce, beztlenowce (Fusobacterium) Escherichia coli pał.Doederleina candida sp. Pęch.płucne: kryptokoki (90% osób) Pneumocystis jiroveci Saprofity chronią przed kolonizacją innych, bardziej wirulentnych patogenów (konkurencja o substancje odżywcze, produkowanie substancji hamujących) 22

Zakażenia latentne Wczesne zasiedlanie wnętrza organizmu Patogen Miejsce bytowania HSV VZV EBV CMV Toxoplasma gondii Zwój czuciowy neuronu zawiadującego odpowiednim odcinkiem skóry Nabłonki j.ustnej i gardła → limfocyty B Makrofagi Otorbione cysty w różnych tkankach 23

Następstwa niedoboru limfocytów T4 Uaktywnienie się patogenów powierzchniowych Candida albicans, Cryptococcus neoformans Pneumocystis jiroveci Reaktywacja zakażeń latentnych VZV, toxo, CMV Rozwój nowotworów mięsak Kaposi’ego, chłoniaki nieziarnicze (EBV) rak szyjki macicy Niemiarodajność badań serologicznych Zła odpowiedź na szczepionki 24

25

Przebieg zakażenia HIV/AIDS ZAKAŻENIE WIRUSEM HIV  NISZCZENIE LIMFOCYTÓW CD4 SPADEK ODPORNOŚCI ZAKAŻENIA OPORTUNISTYCZNE ROZWÓJ NOWOTWORÓW 26

Nowa klasyfikacja CDC od 6 r.ż. stadium CD4 kom/l CD4% Klinika Do 6 miesięcy od zakażenia 1 ≥500 ≥26 Bez AIDS 2 200-500 14-26 3 <200 <14 lub choroba wskaźnikowa 4 nieznane Brak danych

Kryteria immunologiczne zakażenia bezobjawowe Klasyfikacja zakażenia HIV wg CDC (1992) Kryteria immunologiczne  Kryteria kliniczne zakażenia bezobjawowe zakażenia objawowe poza A i C AIDS   CD4/ul A B C 1. >500 A1 B1 C1 2. 200-499 A2 B2 C2 3. <200 A3 B3 C3 28

Klasyfikacja zakażeń HIV Kategoria kliniczna A pierwotne zakażenie HIV - bezobjawowe - ostra choroba retrowirusowa przetrwała limfadenopatia bezobjawowe zakażenie HIV 29

Klasyfikacja zakażeń HIV Kategoria kliniczna B kandydoza j.ustnej leukoplakia włochata Półpasiec (dwa epizody, 2 dermatomy) neuropatia obwodowa rak przedinwazyjny szyjki macicy małopłytkowość samoistna objawy ogólne utrzymujące się ponad miesiąc choroby zapalne miednicy małej 30

Zakażenia bakteryjne, liczne lub nawracające u dziecka w wieku poniżej 13 lat Kandydoza oskrzeli, tchawicy lub płuc Kandydoza przełyku Rozsiana lub pozapłucna kokcydioidomykoza Pozapłucna kryptokokoza Kryptosporydioza jelitowa z biegunką trwającą dłużej niż miesiąc Choroba wywołana wirusem cytomegalii (poza dotyczącą wątroby, śledziony lub węzłów chłonnych) u pacjenta w wieku powyżej 1 miesiąca życia Zapalenie siatkówki (z upośledzeniem widzenia) wywołane przez wirus cytomegalii Herpes simplex: przewlekłe owrzodzenia utrzymujące się dłużej niż miesiąc bądź zapalenie oskrzeli, płuc lub przełyku u pacjenta w wieku powyżej 1 miesiąca życia Rozsiana lub pozapłucna histoplazmoza Izosporydioza jelitowa z biegunką trwającą dłużej niż miesiąc Mycobacterium avium complex lub M. kansasii; zmiany rozsiane lub pozapłucne Mycobacterium tuberculosis; zmiany w obrębie płuc u osoby dorosłej lub dorastającej (w wieku powyżej 13 lat) Mycobacterium tuberculosis; zmiany pozapłucne Mycobacterium innych niż wymienione powyżej, lub nieokreślonych gatunków; zmiany rozsiane lub pozapłucne Zapalenie płuc wywołane przez Pneumocystis carinii Nawracające zapalenie płuc Postępująca wieloogniskowa leukoencefalopatia Nawracająca posocznica wywołana przez bakterie z rodzaju Salmonella (poza wywołującymi dur brzuszny i dury rzekome) Toksoplazmoza mózgu u pacjenta w wieku powyżej 1 miesiąca życia Inwazyjny rak szyjki macicy Encefalopatia związana z zakażeniem HIV Mięsak Kaposiego Śródmiąższowe limfoidalne zapalenie płuc u dziecka w wieku do 13 lat Chłoniak Burkitta (lub o nazwie równoznacznej) Chłoniak immunoblastyczny (lub o nazwie równoznacznej) Chłoniak pierwotny mózgu Zespół wyniszczenia w przebiegu zakażenia HIV Zakażenia oportunistyczne, bliżej nie określone Chłoniak, bliżej nie określony

WSKAZANIA DO LECZENIA ANTYRETROWIRUSOWEGO Pierwotne zakażenie HIV (ostra choroba retrowirusowa) Klinicznie istotne obniżenie się odporności Ciąża (ze względu na płód) Profilaktyka poekspozycyjna 32

Niepowodzenie leczenia antyretrowirusowego wzrost wiremii spadek liczby limfocytów CD4 wystąpienie zakażeń oportunistycznych Przyczyny: -powstanie opornego szczepu wirusa - błędne dawkowanie (interakcje lekowe) - brak adherencji 33