Leki indukujące choroby reumatyczne-aktualny stan wiedzy Mariusz Puszczewicz

Leki stosowane w terapii chorób reumatycznych Sulfasalazyna Sole złota D-penicylamina Inhibitory TNF-alfa

Sulfasalazyna Od 1945 r opisywano przypadki DIL ( drug-induced lupus) u osób z RA i ZZSK Gorączka, zmiany skórne, bóle i zapalenie stawów, zapalenie błon surowiczych. Rzadko tamponada serca. ANA+, rzadko przeciw ds-DNA

Kwas 5 aminosalicylowy DIL ( zapalenie wielostawowe, zapalenie błon surowiczych, zmiany skórne, leukopenia) Obecne ANA, przeciw ds-DNA, przeciw histonom, przeciw RNP. Wiekszość chorych wymaga zastosowania glikokortykosteroidów, aby indukować remisję.

Inhibitory TNF-α Indukują produkcje ANA, przeciw ds-DNA, przeciw- kardiolipinowych Lupus –like syndrome (LLS) Toczeń skórny Zapalenie naczyń

( Desai SB i wsp.:Best Pract Res Clin Rheumatol, 2006, 20, 757-90) ANA ANA + u około 15% leczonych RA+ SLE + etanercept -> „rzut” SLE ANA pojawiają sie w ciągu 2 miesięcy od zastosowania leczenia i utrzymują się do kilku lat po jego zakończeniu. ( Desai SB i wsp.:Best Pract Res Clin Rheumatol, 2006, 20, 757-90)

LLS Kobiety , 43 r.ż Czas pomiedzy zastosowaniem leku a pierwszymi objawami wynosi od 6 tygodni do 14 miesięcy. Typowe objawy to zapalenie stawów, zapalenie opłucnej, zmiany skórne Zwykle nie obserwuje się zajecia nerek.

Chemioterapeutyki Chinolony Minocyklina tuberkulostatyki

Chinolony W 1972 Bailey zaobserwował związek miedzy stosowaniem chinolonów a chorobami reumatycznymi. Zapalenie ścięgien. Pęknięcie ścięgna jako powikłanie jego zapalenia obserwowane jest u 2 do 6% osób. „ Frozen shoulder” – zwykle symetryczne o nagłym początku. Pefloxacin>ofloxacin>norfloxacin>ciprofloxacin

Minocyklina LLS- zwykle u kobiet – gorączka, bóle mięśni, zapalenie wielostawowe, livedo reticularis, objaw Raynaud,a . ANA> 80% osób, zwykle plamisty typ fluorescencji P-ANCA > 67% przypadków Autoimmunologiczne zapalenie wątroby

Leki stosowane w leczeniu gruźlicy DIL, dna moczanowa Isoniazyd- DIL, indukuje produkcję ANA u 25% leczonych osób, jednak objawy obecne są jedynie u 1%. Objawy kliniczne to : gorączka, zapalenie stawów oraz zapalenie błon surowiczych. Początek zwykle w ciągu 4 tygodni leczenia. Ethanbutol i pyrazinamid – powodują hiperurykemię i napady dny moczanowej.

( Alzemi S i wsp.:Int J Clin Pract,2006,60,201-11) Interferony Interferon-α – SLE, RA, PM, PsA, ReA Interferon- β- SLE, zapalenie stawów Interferon-γ- nasilenie i indukcja SLE Interferon-α i –γ – mogą indukować sarkoidozę, zwykle przebiegającą z zajęciem płuc lub skóry. Objawy ustepują po zaprzestaniu leczenia. ( Alzemi S i wsp.:Int J Clin Pract,2006,60,201-11)

Szczepionki Od ponad 20 lat opisywane są ostre i przewlekłe zapalenia stawów po szczepieniu przeciw różyczce. Występuje u około 30% szczepionych. Zwykle u osób z niskim mianem przeciwciał. Chociaż szczepienie przeciw grypie wydaję się bezpieczne to juz od 1974 roku opisywane są przypadki zapaleń naczyń ( Churg i Strauss, leukocytoklastyczne zapalenie naczyń, plamica Schonlein-Henoch) Większość pacjentów to osoby w podeszłym wieku, u których objawy występują zwykle po 9 dniach od szczepienia.

Szczepionki Większość doniesień w literaturze obejmuje szczepień przeciw wzw typu B . 1% osób szczepionych podaje bóle i zapalenie stawów. Objawy pojawiają się po 1 do 4 tygodniu od zaszczepienia ReA u osób HLA-B27 + SLE, zespół suchości oraz leukocytklastyczne zapalenie naczyń.

Leki stosowane w leczeniu chorób płuc Antagoniści leukatrienów ( montelukast) Zespół Churg i Strauss ( Harrold LR i wsp.:Pharmacoepidemiol Drug Saf, 2006,15,115-21)

Leki stosowane chorobach układu naczyniowo-sercowego Statyny Diuretyki Prokainamid Hydralazyna

Statyny Miopatia DIL Objawy występują od 4 tygodnia do 4 lat od zastosowania leku. Gorączka, zapalenie wielostawowe, sztywność poranna to częste objawy , opisywano także rumień na twarzy, objaw Raynaud,a oraz zapalenie opłucnej. Leukopenia, przeciwciała przeciw ds-DNA+

Diuretyki Tiazydowe- zmiany skórne przypominające toczeń skórny DIL-ANA+, przeciw histonom, Pętlowe- rzadko DIL, chociaż mogą „zaostrzać” SLE Tiazydowe i pętlowe – są czynnikiem ryzyka dny moczanowej ( P>T, T>P) Obecnie zaleca się, aby w przypadku napadu dny moczanowej w czasie podawania diuretyków zaniechanie ich stosowania, jeśli jest to mozliwe.

Prokainamid Stosowany od 1951 roku w zaburzeniach rytmu serca - pierwsze opisy DIL w 1962 roku. u 50 do 90% leczonych osób stwierdza się ANA Objawy DIL pojawiają się od 3 miesięcy do 3 lat od zastosowania leku. Zwykle objawy są łagodne w porównaniu do typowego SLE Opisano także przypadek zespołu antyfosfolipidowego.

Hydralazyna Afro Amerykanie wyjątkowo dobrze reagują na lek!!! DIL- zwykle objawy dotyczą skóry i układu kostno-stawowego. Przed stosowaniem leku należy ocenić miano ANA , jednak regularne ich badanie nie jest zalecane, gdyż ANA nie wskazują na DIL. Bardzo rzadko obserwuje się objawy ostre lub prowadzące do zgonu.

Inne Propylotiouracyl Środki cieniujące Zioła

Propylotiouracyl (PTU) DIL oraz zapalenie naczyń 12 przypadków DIL oraz 30 zapalenia naczyń opisano w literaturze do 2006 roku. Chorzy z zapaleniem naczyń indukowanym PTU zwykle są w podeszłym wieku i przez długi czas stosują lek w porównaniu z osobami z DIL U osób z DIL -ANA+ , zapalenie naczyń – p-ANCA + Chorzy z zapaleniem naczyń- zwykle wymagają leczenia glikokortykosteroidalmi, cyklofosfamidem lub plazmaferezą

Hiperurykemia Napady dny moczanowej Środki cieniujące Hiperurykemia Napady dny moczanowej

Zioła Yohimbina – zespół toczniopodobny Kava-Kava - zespół przypominający zapalenie skórnomięśniowe Ostatnio opisano przypadki rabdomiolizy po zastosowaniu suplementów diety Diet Fuel i GlutaMASS.