URZĄD STATYSTYCZNY W WARSZAWIE W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM W 2014 R. Mazowiecki Ośrodek Badań Regionalnych ZJAWISKO UBÓSTWA W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM W 2014 R. Warszawa, 1 grudnia 2015 r.

Urząd Statystyczny w Warszawie Prognoza demograficzna DEFINICJE UBÓSTWA F Ubóstwo ma wiele znaczeń. F Brak precyzyjnej i ogólnie stosowanej definicji zjawiska ubóstwa (kategoria ta jest zmienna w czasie i zróżnicowana terytorialnie). F W praktyce pomiaru ubóstwa najczęściej przyjmowana jest tzw. ekonomiczna definicja ubóstwa. Ubóstwem określa się sytuację, w której osoba (rodzina lub gospodarstwo domowe) nie dysponuje wystarczającymi środkami (zarówno środkami pieniężnymi w postaci dochodów bieżących i dochodów z poprzednich okresów jak i w formie nagromadzonych zasobów materialnych) pozwalającymi na zaspokojenie jej potrzeb. Urząd Statystyczny w Warszawie

WSKAŹNIK ZAGROŻENIA UBÓSTWEM W POLSCE WEDŁUG GRANICY UBÓSTWA SKRAJNEGO Minimum egzystencji uwzględnia jedynie te potrzeby, których zaspokojenie nie może być odłożone w czasie, a konsumpcja niższa od tego poziomu prowadzi do biologicznego wyniszczenia. pomorskie warmińsko- -mazurskie zachodnio- pomorskie mazowieckie (bez Warszawy) kujawsko- podlaskie -pomorskie mazowieckie wielkopolskie lubuskie łódzkie dolnośląskie W województwie mazowieckim 5,2% osób w gospodarstwach domowych żyje poniżej minimalnej granicy egzystencji. lubelskie opolskie świętokrzyskie śląskie podkarpackie małopolskie W województwie mazowieckim bez Warszawy 7,7% osób w gospodarstwach domowych żyje poniżej minimalnej granicy egzystencji. % osób w gospodarstwach domowych o wydatkach poniżej granicy ubóstwa skrajnego: 11,1-14,8 7,1-9,0 9,1-11,0 4,7-7,0 Szacunki GUS na podstawie badania budżetów gospodarstw domowych. Urząd Statystyczny w Warszawie

WSKAŹNIK ZAGROŻENIA UBÓSTWEM W POLSCE WEDŁUG USTAWOWEJ GRANICY UBÓSTWA Ustawowa granica ubóstwa kwota, która zgodnie z obowiązującą ustawą o pomocy społecznej uprawnia do ubiegania się o przyznanie świadczenia pieniężnego z pomocy społecznej. pomorskie warmińsko- -mazurskie zachodnio- pomorskie mazowieckie (bez Warszawy) kujawsko- podlaskie -pomorskie mazowieckie wielkopolskie lubuskie łódzkie W województwie mazowieckim 8,1% osób w gospodarstwach domowych żyje poniżej ustawowej granicy ubóstwa. dolnośląskie lubelskie opolskie świętokrzyskie śląskie podkarpackie małopolskie W województwie mazowieckim bez Warszawy 11,4% osób w gospodarstwach domowych żyje poniżej ustawowej granicy ubóstwa. % osób w gospodarstwach domowych o wydatkach poniżej ustawowej granicy ubóstwa: 17,1-21,0 10,1-14,0 14,1-17,0 8,1-10,0 Szacunki GUS na podstawie badania budżetów gospodarstw domowych. - Urząd Statystyczny w Warszawie

WSKAŹNIK ZAGROŻENIA UBÓSTWEM W POLSCE WEDŁUG RELATYWNEJ GRANICY UBÓSTWA Relatywna granica ubóstwa, określona jako 50% średnich wydatków ogółu gospodarstw domowych. pomorskie warmińsko- -mazurskie zachodnio- pomorskie mazowieckie (bez Warszawy) kujawsko- podlaskie -pomorskie mazowieckie wielkopolskie W województwie mazowieckim 11,4% osób w gospodarstwach domowych żyje poniżej relatywnej granicy ubóstwa. lubuskie łódzkie dolnośląskie lubelskie świętokrzyskie opolskie śląskie podkarpackie małopolskie W województwie mazowieckim bez Warszawy 16,0% osób w gospodarstwach domowych żyje poniżej relatywnej granicy ubóstwa. % osób w gospodarstwach domowych o wydatkach poniżej relatywnej granicy ubóstwa: 20,1-26,0 12,1-16,0 16,1-20,0 11,4-12,0 Szacunki GUS na podstawie badania budżetów gospodarstw domowych. Urząd Statystyczny w Warszawie

Urząd Statystyczny w Warszawie CZYNNIKI ZWIĘKSZAJĄCE RYZYKO UBÓSTWA I WARUNKUJĄCE JEGO SKALĘ Bezrobocie Stopa bezrobocia rejestrowanego w końcu grudnia 2014 r. Z badania budżetów gospodarstw domowych wynika, że w 2014 r. w Polsce wśród gospodarstw domowych, w skład których wchodziła przynajmniej jedna osoba bezrobotna, stopa ubóstwa skrajnego wyniosła prawie 15% i była dwa razy wyższa niż średnia w Polsce. przasnyski przasnyski ostrołęcki ostrołęcki żuromiński żuromiński mławski mławski Ostrołęka makowski makowski makowski makowski sierpecki sierpecki ciechanowski ciechanowski ostrowski ostrowski wyszkowski wyszkowski pułtuski pułtuski płoński płoński Płock sokołowski sokołowski nowodworski nowodworski płocki legionowski legionowski węgrowski węgrowski gostyniński wołomiński wołomiński warszawski warszawski m.st. m.st. siedlecki siedlecki łosicki łosicki sochaczewski sochaczewski zachodni zachodni Warszawa Warszawa miński miński pruszkowski pruszkowski Siedlce Siedlce grodziski grodziski otwocki otwocki Powiaty o najwyższej stopie bezrobocia: szydłowiecki 34,4% radomski 27,0% przysuski 24,4% żyrardowski piaseczyński piaseczyński Stopa bezrobocia w % w końcu grudnia 2014 r.: grójecki grójecki garwoliński garwoliński F 27,1-34,4 17,1-27,0 F białobrzeski białobrzeski kozienicki kozienicki 13,0-17,0 F Radom 8,3-12,9 przysuski przysuski zwoleński 4,2- 8,2 radomski radomski szydłowiecki lipski lipski - Urząd Statystyczny w Warszawie Urząd Statystyczny w Warszawie

Urząd Statystyczny w Warszawie CZYNNIKI ZWIĘKSZAJĄCE RYZYKO UBÓSTWA I WARUNKUJĄCE JEGO SKALĘ Wykształcenie Ludność w wieku 13 lat i więcej z wykształceniem co najwyżej gimnazjalnym według powiatów w 2011 r. (wyniki NSP 2011) Z badania budżetów gospodarstw domowych wynika, że w 2014 r. w Polsce wśród gospodarstw domowych, w których głowa gospodarstwa domowego uzyskała wykształcenie co najwyżej gimnazjalne, odsetek osób skrajnie ubogich wyniósł ok. 18%. Natomiast w gospodarstwach domowych, w których głowa gospodarstwa posiadała wykształcenie wyższe – niecały 1%. makowski ostrołęcki Ostrołęka przasnyski mławski żuromiński ciechanowski ostrowski wyszkowski pułtuski płoński płocki Płock sierpecki sokołowski siedlecki Siedlce łosicki gostyniński sochaczewski warszawski zachodni m.st. Warszawa pruszkowski grodziski żyrardowski piaseczyński otwocki nowodworski legionowski wołomiński węgrowski miński grójecki garwoliński kozienicki białobrzeski zwoleński lipski przysuski radomski szydłowiecki Radom 35,2-40,4 28,5-35,1 22,1-28,4 11,7-22,0 w %: Powiaty o najwyższym udziale osób z wykształceniem co najwyżej gimnazjalnym: ostrołęcki 40,4% żuromiński 39,9% przysuski 38,1% F F F Urząd Statystyczny w Warszawie Urząd Statystyczny w Warszawie

Urząd Statystyczny w Warszawie CZYNNIKI ZWIĘKSZAJĄCE RYZYKO UBÓSTWA I WARUNKUJĄCE JEGO SKALĘ Niepełnosprawność Gospodarstwa domowe z osobami niepełnosprawnymi według powiatów w 2011 r. (wyniki NSP 2011) makowski ostrołęcki Ostrołęka przasnyski mławski żuromiński ciechanowski ostrowski wyszkowski pułtuski płoński płocki Płock sierpecki sokołowski siedlecki Siedlce łosicki gostyniński sochaczewski warszawski zachodni m.st. Warszawa pruszkowski grodziski żyrardowski piaseczyński otwocki nowodworski legionowski wołomiński węgrowski miński grójecki garwoliński kozienicki białobrzeski zwoleński lipski przysuski radomski szydłowiecki Radom 27,3-35,4 24,1-27,2 20,1-24,0 17,8-20,0 w %: Z badania budżetów gospodarstw domowych wynika, że w 2014 r. w Polsce wśród gospodarstw domowych, z co najmniej jedną osobą niepełnosprawną stopa ubóstwa skrajnego wyniosła ok. 11%. Dla porównania, odsetek osób zagrożonych ubóstwem w gospodarstwach domowych bez osób niepełnosprawnych kształtował się w omawianym okresie na poziomie blisko 7%. Powiaty o najwyższym odsetku gospodarstw w skład których wchodziła osoba niepełnosprawna: lipski 35,4% mławski 32,1% pułtuski 30,8% F F F - Urząd Statystyczny w Warszawie

F F F CZYNNIKI ZWIĘKSZAJĄCE RYZYKO UBÓSTWA I WARUNKUJĄCE JEGO SKALĘ Wielodzietność Rodziny z czworgiem i więcej dzieci na utrzymaniu według powiatów w 2011 r. (wyniki NSP 2011) Z badania budżetów gospodarstw domowych wynika, że w 2014 r. w Polsce grupę najbardziej zagrożoną ubóstwem skrajnym stanowiły rodziny wielodzietne. Poniżej minimum egzystencji żyło ok. 11% osób w gospodarstwach małżeństw z 3 dzieci oraz ok. 27% osób w gospodarstwach małżeństw z 4 lub większą liczbą dzieci na utrzymaniu. makowski ostrołęcki Ostrołęka przasnyski mławski żuromiński ciechanowski ostrowski wyszkowski pułtuski płoński płocki Płock sierpecki sokołowski siedlecki Siedlce łosicki gostyniński sochaczewski warszawski zachodni m.st. Warszawa pruszkowski grodziski żyrardowski piaseczyński otwocki nowodworski legionowski wołomiński węgrowski miński grójecki garwoliński kozienicki białobrzeski zwoleński lipski przysuski radomski szydłowiecki Radom 5,0-7,5 3,5-4,9 2,2-3,4 0,9-2,1 w %: Powiaty o najwyższym odsetku rodzin z czworgiem i więcej dzieci na utrzymaniu: ostrołęcki 7,5% siedlecki 6,8% przasnyski 6,4% F F F - Urząd Statystyczny w Warszawie

Urząd Statystyczny w Warszawie CZYNNIKI ZWIĘKSZAJĄCE RYZYKO UBÓSTWA I WARUNKUJĄCE JEGO SKALĘ Miejsce zamieszkania Udział ludności wiejskiej w ogólnej liczbie ludności w % według powiatów w 2014 r. Z badania budżetów gospodarstw domowych wynika, że w 2014 r. w Polsce zasięg ubóstwa skrajnego na wsi był ponad dwukrotnie wyższy niż w miastach. W skrajnym ubóstwie żyło ok. 5% mieszkańców miast i ok. 12% mieszkańców wsi. makowski ostrołęcki Ostrołęka przasnyski mławski żuromiński ciechanowski ostrowski wyszkowski pułtuski płoński płocki Płock sierpecki sokołowski siedlecki Siedlce łosicki gostyniński sochaczewski warszawski zachodni m.st. Warszawa pruszkowski grodziski żyrardowski piaseczyński otwocki nowodworski legionowski wołomiński węgrowski miński grójecki garwoliński kozienicki białobrzeski zwoleński lipski przysuski radomski szydłowiecki Radom 72,7-97,8 53,9-72,6 0,1-53,8 miasta na prawach powiatu w %: Powiaty o najwyższym udziale ludności wiejskiej w ogólnej liczbie ludności: siedlecki 97,8% ostrołęcki 96,3% płocki 91,1% F F F - Urząd Statystyczny w Warszawie Urząd Statystyczny w Warszawie

Wybrane powody przyznania świadczeń POMOC SPOŁECZNA Rzeczywista liczba korzystających ze świadczeń pomocy społecznej na 10 tys. ludności w 2014 r. Powiaty o najwyższej liczbie osób korzystających ze świadczeń w przeliczeniu na 10 tys. ludności: przasnyski 881 szydłowiecki 861 makowski 861 makowski ostrołęcki Ostrołęka przasnyski mławski żuromiński ciechanowski ostrowski wyszkowski pułtuski płoński płocki Płock sierpecki sokołowski siedlecki Siedlce łosicki gostyniński sochaczewski warszawski zachodni m.st. Warszawa pruszkowski grodziski żyrardowski piaseczyński otwocki nowodworski legionowski wołomiński węgrowski miński grójecki garwoliński kozienicki białobrzeski zwoleński lipski przysuski radomski szydłowiecki Radom 724,9-881,0 558,3-724,8 376,5-558,2 213,4-376,4 F F Wybrane powody przyznania świadczeń pomocy społecznej F 50 100 150 200 250 tys. alkoholizm wielodzietność potrzeba ochrony macierzyństwa niepełnosprawność bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych długotrwała lub ciężka choroba bezrobocie ubóstwo Liczba osób w rodzinach Liczba rodzin - Urząd Statystyczny w Warszawie Urząd Statystyczny w Warszawie

METODA BADANIA POZIOMU WYSTĘPOWANIA I ZAGROŻENIA UBÓSTWEM W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM Zmienne: Liczba zarejestrowanych bezrobotnych. Liczba osób w rodzinach, które otrzymały świadczenia z tytułu ubóstwa. Liczba osób w rodzinach, które otrzymały świadczenia z tytułu bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych. Liczba osób w rodzinach, które otrzymały świadczenia z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby. Metoda wzorca rozwoju Hellwiga Wskaźnik poziomu występowania i zagrożenia ubóstwem - Urząd Statystyczny w Warszawie

Stopień zagrożenia ubóstwem WSKAŹNIK POZIOMU WYSTĘPOWANIA I ZAGROŻENIA UBÓSTWEM W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM W 2014 R. Liczba powiatów według poziomu zagrożenia ubóstwem: ostrołęcki przasnyski żuromiński mławski Ostrołęka F wysoki – 7 makowski F sierpecki ciechanowski ostrowski średni – 16 pułtuski wyszkowski płoński F niski – 12 Płock sokołowski nowodworski płocki legionowski węgrowski F bardzo niski – 7 wołomiński gostyniński warszawski m.st. siedlecki łosicki sochaczewski zachodni Warszawa miński pruszkowski Siedlce grodziski otwocki żyrardowski piaseczyński grójecki garwoliński Poziom zagrożenia ubóstwem: niski średni wysoki bardzo niski białobrzeski kozienicki Radom przysuski zwoleński radomski szydłowiecki lipski - Urząd Statystyczny w Warszawie Stopień zagrożenia ubóstwem Powiaty Liczba powiatów wysoki szydłowiecki, przasnyski, ostrołęcki, makowski, sierpecki, m. Ostrołęka, przysuski 7 średni pułtuski, łosicki, lipski, radomski, białobrzeski, zwoleński, węgrowski, żuromiński, gostyniński, płocki, kozienicki, m. Radom, ostrowski, mławski, wyszkowski, płoński 16 niski sokołowski, ciechanowski, siedlecki, m. Siedlce, garwoliński, sochaczewski, m. Płock, żyrardowski, nowodworski, wołomiński, grodziski, miński 12 bardzo niski grójecki, legionowski, otwocki, pruszkowski, m.st. Warszawa, piaseczyński, warszawski zachodni

Urząd Statystyczny w Warszawie WSKAŹNIK POZIOMU WYSTĘPOWANIA I ZAGROŻENIA UBÓSTWEM W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM W LATACH 2009 I 2014 makowski ostrołęcki Ostrołęka przasnyski mławski żuromiński ciechanowski ostrowski wyszkowski pułtuski płoński płocki Płock sierpecki sokołowski siedlecki Siedlce łosicki gostyniński sochaczewski warszawski zachodni m.st. Warszawa pruszkowski grodziski żyrardowski piaseczyński otwocki nowodworski legionowski wołomiński węgrowski miński grójecki garwoliński kozienicki białobrzeski zwoleński lipski przysuski radomski szydłowiecki Radom Poziom zagrożenia ubóstwem: niski średni wysoki 2009 2014 bardzo niski - Urząd Statystyczny w Warszawie

Urząd Statystyczny w Warszawie WSKAŹNIK POZIOMU WYSTĘPOWANIA I ZAGROŻENIA UBÓSTWEM W PODREGIONIE RADOMSKIM 2009 2014 kozienicki białobrzeski zwoleński lipski przysuski radomski szydłowiecki Radom białobrzeski kozienicki kozienicki Radom Radom przysuski zwoleński radomski szydłowiecki lipski Poziom zagrożenia ubóstwem: niski średni wysoki bardzo niski - Urząd Statystyczny w Warszawie

Urząd Statystyczny w Warszawie WSKAŹNIK POZIOMU WYSTĘPOWANIA I ZAGROŻENIA UBÓSTWEM W PODREGIONIE RADOMSKIM Analiza wskaźników przyjętych do określenia poziomu zagrożenia ubóstwem pokazuje, że wśród powiatów podregionu radomskiego: W powiecie szydłowieckim odnotowano największą liczbę osób bezrobotnych w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców (129,4) oraz najwięcej osób w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców korzystało ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu ubóstwa (149,1). Najwięcej osób w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców korzystało ze świadczeń pomocy społecznej dla osób bezradnych w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzeniu gospodarstwa domowego w powiecie białobrzeskim (36,6). Najwięcej osób w przeliczeniu na 1 tys. mieszkańców korzystało ze świadczeń pomocy społecznej z tytułu długotrwałej choroby w powiecie lipskim (36,5). F F F - Urząd Statystyczny w Warszawie

Urząd Statystyczny w Warszawie CZYNNIKI ZWIĘKSZAJĄCE RYZYKO UBÓSTWA W PODREGIONIE RADOMSKIM Analiza czynników zwiększających ryzyko ubóstwa pokazuje, że wśród powiatów podregionu radomskiego: W powiecie przysuskim wystąpił najwyższy odsetek ludności w wieku 13 lat i więcej z wykształceniem co najwyżej gimnazjalnym (38,1%) oraz najwyższy udział ludności wiejskiej w ogólnej liczbie ludności (85,9%). Najwyższy odsetek gospodarstw domowych z osobami niepełnosprawnymi zarejestrowano w powiecie lipskim (35,4%). Najwyższy odsetek rodzin z czworgiem i więcej dzieci na utrzymaniu odnotowano w powiecie białobrzeskim (6,0%). F F F - Urząd Statystyczny w Warszawie

Urząd Statystyczny w Warszawie Chcesz otrzymywać najświeższe informacje z naszego serwisu zapisz się do NEWSLETTERA j.kowalski@wp.pl Urząd Statystyczny w Warszawie Urząd Statystyczny w Warszawie

Zapraszamy na naszą stronę http://warszawa.stat.gov.pl Urząd Statystyczny w Warszawie Urząd Statystyczny w Warszawie

URZĄD STATYSTYCZNY W WARSZAWIE Mazowiecki Ośrodek Badań Regionalnych Zapraszamy na stronę internetową Urzędu Statystycznego w Warszawie http://warszawa.stat.gov.pl