Spotkanie 5 Poliqarp.

Znakowanie – tagging Narzędzie do znakowania – tager Znakowanie: przypisywanie jednostkom tekstowym jakichś kodów (tagów): 1. lokalizacja 2. PoS 3. morfologia 4. składnia 5. semantyka 6. pragmatyka Muszą istnieć dobre podstawy gramatyczne!!! Znakowanie 2

Adam Przepiórkowski Korpus IPI PAN - wersja wstępna INSTYTUT PODSTAW INFORMATYKI PAN Warszawa 2004 Korpus IPI PAN 3

Grant KBN numer 7 T11C Instytut Podstaw Informatyki PAN (IPI PAN) – Książka dostępna jako pdf: corpus/ Korpus IPI PAN 4

Korpus IPI PAN – jeden z dwóch publicznie dostępnych korpusów języka polskiego: [Korpus SFPW ( ) – 500 tys. słów] Korpus PWN (wersja sieciowa) – 40 mln słów (dziś: 100 mln): Korpus IPI PAN (2004) – 100 mln segmentów, znakowany morfosyntaktycznie, dostępny on-line: Korpus IPI PAN 5

1. Konwersja tekstów wejściowych do formatu XML. 2. Podział tekstu na wypowiedzenia. 3. Przejście do postaci binarnej. 4. Segmentacja. 5. Znakowanie. Przetwarzanie korpusu 6

Zbiór znaczników: Marcin Woliński, Zygmunt Saloni, Adam Przepiórkowski Marcin Woliński: „System znaczników morfosyntaktycznych w korpusie IPI PAN”, Polonica XII (2004), Podstawy teoretyczne 7

Leksem: zbiór form wyrazowych o tym samym (lub regularnie zróżnicowanym) znaczeniu oraz mających podobną postać morfologiczną. Fleksem (termin Janusza S. Bienia): zbiór form wyrazowych o tym samym (lub regularnie zróżnicowanym) znaczeniu, mających podobną postać morfologiczną oraz mających te same kategorie gramatyczne. Znacznik: ciąg wartości kategorii fleksyjnych przypisanych segmentowi. Podstawy teoretyczne 8

Janusz Stanisław Bień Koncepcja słownikowej informacji morfologicznej i jej komputerowej weryfikacji Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego t Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego Warszawa, 1991 ISBN Podstawy teoretyczne 9

Segment: zwykle słowo. Segmenty muszą być ciągłe i rozłączne. Bo ja się naprawdę boję głośno roześmiać. Dawnom nie śpiewała i nie tańczyła. Kiedyś by/m tam zaśpiewał i zatańczył. Podstawy teoretyczne 10

Segmenty krótsze niż słowo: długośmy napisałaby/m chodźże doń polsko/-/niemiecki itp./. Podstawy teoretyczne 11

Saloni, Świdziński: przypadek poprzyimkowość pozycja deprecjatywność liczba rodzaj osoba czas tryb stopień Kategorie gramatyczne 12

IPI PAN Kategorie gramatyczne 13

Kategorie gramatyczne 14

Kategorie gramatyczne 15

Kategorie gramatyczne 16

Klasyfikacja gramatyczna leksemów polskich Zygmunta Saloniego (1974) Mamy leksem LX. Pytamy kolejno: (1) czy jest odmienny; (2) czy odmienia się przez przypadek; (3) czy odmienia się przez osobę; (4) czy odmienia się przez rodzaj; (5) czy odmienia się przez liczbę; (6) czy jest samodzielny składniowo; (7) czy pełni funkcję łączącą; (8) czy ma rząd. PoS 17

18 PoS 18

RZECZowniki PRZYMiotniki LICZebniki CZASowniki CZAS NIEWL — czasowniki niewłaściwe PART-PRZYS — partykuło-przysłówki SPOJ — spójniki PRZYIMki WYKrzykniki PoS 19

Klasy gramatyczne (fleksyjne) 20

Klasy gramatyczne (fleksyjne) 21

Klasy gramatyczne (fleksyjne) 22

Formy podstawowe 23

Formy podstawowe 24

Formy podstawowe 25

Poliqarp: POLyinterpretation Indexing Query and Retrieval Processor Autorzy: Zygmunt Krynicki i Daniel Janus Teoretycznie niezależny od języka / korpusu / zbioru znaczników! 3 wersje: (a) graficzna (Windows – wersje po 2000, GNU/Linux, (b) tekstowa (GNU/Linux), (c) internetowa. Poliqarp 26

Podstawa: Marcin Woliński, Morfeusz SIAT (Software Interface Analysis Tool) Dane programu: Jan Tokarski, Schematyczny indeks a tergo polskich form wyrazowych (red. Zygmunt Saloni) Zygmunt Saloni, Czasownik polski, Wiedza Powszechna: Warszawa Słownik Języka Polskiego PAN, red. Witold Doroszewski, Warszawa Poliqarp 27

Zapytania o segmenty: małej mam pieniądze marek/i Kasztowość Wyrażenia regularne ”,” ”dom|domy” ”chłop[iy]” ”chłop.?”.*pisać Poliqarp 28

Zapytania o formy podstawowe: [base=panować] [base=”dobry|mały”] [base=*pisa.] [base="(pod|nad|przy)jecha.*"] [orth=”semaforu|semafora”] Poliqarp 29

Zapytania wyższego rzędu: [orth=tonie & base=tonąć] [orth=mam & base!=mieć] [base=się] [base=spóźniać] [base=bać] [ ] się [base=bać] [pos!=aglt] [orth=się] [orth=się] [ ] {2, 4} [base=spóźniać] "," [ ] [pos=conj] Poliqarp 30

Zapytania o znaczniki morfosyntaktyczne: [pos=siebie] [orth=mam & base!=mieć] [orth=mam & !base=mieć] [base=się] [base=spóźniać] [orth=się] [ ] {2, 4} [base=spóźniać] Poliqarp 31

Poliqarp 32

Poliqarp 33

Poliqarp 34

[1] RESTRUKTURYZACJA w różnych stylach. [2] Wypowiedzenia pytajne, wykrzyknikowe, niepytajne. [3] Myślnik i dywiz: leksemy złożone. [4] KTÓRY (zaimek względny): przyimki złożone. [5] JECHAĆ, POJECHAĆ, WYJECHAĆ, ODJECHAĆ, PRZEJECHAĆ – wprowadzane przyimki. [6] Spójniki z aglutynantem. [7] Aglutynant doczepiony wewnątrz zdania. [8] Czasowniki wymagające zdania JAKOBY. 35 Poliqarp

[9] Poszukiwania kolokacji. [10] Frazeologizmy łączliwe: lista składników wymiennych. [11] Przymiotnik w stopniu wyższym: OD czy NIŻ? [12] Bezokoliczniki po DAĆ. [13] AŻ1 i AŻ2. 36 Poliqarp