Zagadnienia HIV/AIDS Dr hab. med. Elżbieta Jabłonowska Katedra i Klinika Chorób Zakaźnych i Hepatologii UM w Łodzi 1

Budowa wirusa 2

3

Dane epidemiologiczne-świat 2014 (UNAIDS) od początku epidemii ok 73 mln ludzi zakażonych HIV, około 36 mln umarło z powodu AIDS Liczba osób zakażonych Liczba ogólna 37 mln Nowe zakażenia 2014 2,0 mln Zgony w wyniku AIDS 2014 1,2mln 4

Dane epidemiologiczne – świat rok 2011 Liczba żyjących z HIV/AIDS 34 000 000 Afryka Podzwrotnikowa 23 500 000 Azja płd i Płd-Wsch. 4 000 000 Ameryka Północna 1 400 000 Ameryka Łacińska 1 400 000 Europa Wsch/Azja Centralna 1 400 000 Europa Zachodnia i Centralna 900 000 Azja Wschodnia 830 000 Bliski Wschód i Afryka Północna 300 000 Karaiby 230 000 Australia/N.Zelandia 53 000 5

Afryka Podzwrotnikowa (2011 r) Liczba zakażonych 23,5 mln ( z tego 3,1 mln dzieci) Nowe zakażenia 1,8 mln (z tego 0,3mln dzieci Zgony w 2011 1,2 mln Częściej zakażone kobiety (58/42%) 6

Polska (1985 – 30.04. 2015) HIV 18 975 AIDS 3 229 zgony 1 298  

Poradnia Nabytych Zaburzeń Odporności w Łodzi Od początku prowadzenia diagnostyki (1993) zakażenie HIV stwierdzono u ponad 1100 osób dorosłych, Do 2005 narkomanię dożylną stwierdzono w wywiadzie u 71% pacjentów, ryzykowne kontakty heteroseksualne u 13%, kontakty homoseksualne u 9% inne drogi zakażenia lub „nieznane” u 7%. Obecnie przeważa droga kontaktów seksualnych, zwłaszcza homoseksualnych. Średnia wieku poniżej 30 lat 8

Zgony z powodu AIDS na świecie, 1990–2007 This bar indicates the range Year 1990 1995 1998 Millions 1993 1996 2004 2000 2002 2006 1.0 1.5 2.0 2.5 1991 1999 1992 1994 1997 2005 2001 2003 2007 0.5 3.0 Number of adult and child deaths due to AIDS 3 11

HIV infections diagnosed, 2004-2011 Geographical areas, WHO European Region

Predominant transmission mode: men who have sex with men HIV/AIDS Surveillance in Europe 2011 HIV infections reported, 2006-2012 Transmission mode and origin, adjusted for reporting delay Predominant transmission mode: men who have sex with men Data were not included or not available from Estonia, Poland, Spain, Italy. Source: ECDC/WHO. HIV/AIDS Surveillance in Europe, 2012 13 13

HIV infections by transmission mode, WHO European Region, East, 2004-2011

AIDS diagnoses, 2004–2011 WHO European Region

Distribution of three most common AIDS indicative diseases by transmission group, WHO European Region, 2010 *pulmonary in adults and adolescents 16

Dynamika epidemii w Polsce [2] Źródło: KC ds. AIDS (www.aids.gov.pl)

Drogi transmisji w Polsce Źródło: KC ds. AIDS (www.aids.gov.pl)

Dynamika epidemii w Polsce [1]

Diagnostyka Wykrycie przeciwciał Antygenów wirusa Wirusowego RNA/DNA Hodowla 20

Diagnostyka zakażenia HIV Wykrycie anty-HIV1 i anty-HIV2 Testem ELISA ( w przypadku wyniku pozytywnego badanie powtarzamy z kolejnej próbki surowicy ) Wykrycie anty-HIV przeciwko glikoproteinom wirusa testem Western-Blott- (test potwierdzenia wykonywany w przypadku dwukrotnie dodatniego testu ELISA) 21

Szybkie testy Czas wykonania około 10 minut Dodatnie wynik musi być potwierdzony tradycyjnymi metodami serologicznymi Wskazania -gdy zawodowe narażenie Kobieta w ciąży w trakcie porodu 22

Wykrywanie materiału genetycznego –PCR, bDNA Nie mogą zastępować badań serologicznych Zastosowanie:-gdy rutynowa serologia może zawodzić *u osób z agammaglobulinemią *ostrą chorobą retrowirusową *u noworodków *w okresie okienka serologicznego) *do kwalifikacji do leczenia i monitorowania jego wyników 23

Drogi przenoszenia HIV Droga krwi Droga kontaktów seksualnych Droga wertykalna matka - dziecko 24

Drogi przenoszenia HIV DROGA KRWI - przetoczenie - narzędzia naruszające ciągłość skóry - kontakt uszkodzonej skóry lub śluzówki z materiałem zakaźnym 25

Zakażenie HIV drogą krwi Okienko serologiczne HIV 22 dni HBV 59 dni HCV 82 dni (66 dni) 26

Ryzyko transmisji HIV przy jednorazowej ekspozycji na krew 0,32 % 0,67 % 0,09% Przezskórna Zakłucie igłą -zawodowe Wspólne użycie igły do inj. IV Błony śluzowe Skóra uszkodzona- ryzyko mniejsze niż w przypadku błony śluzowej (opisano kilka przypadków) Ekspozycja na inne płyny zawierające HIV- ryzyko jeszcze niższe 27

Płyny ustrojowe uważane za materiał zakaźny krew płyny ustrojowe z widoczną domieszką krwi płyn mózgowo- rdzeniowy nasienie, wydzieliny pochwowe, płyn maziówkowy, opłucnowy, otrzewnowy, osierdziowy, owodniowy, tkanki mleko kobiece koncentrat wirusa używany w badaniach laboratoryjnych 28

Płyny ustrojowe uważane za materiał niezakaźny mocz kał ślina łzy pot plwocina wymiociny 29

Drogi przenoszenia HIV DROGA KONTAKTÓW SEKSUALNYCH Ryzyko około 0,5 % 30

Ryzyko transmisji HIV przy jednorazowej ekspozycji Kontakt seksualny bierny analny 0,5 - 3,2 % waginalny 0,05-0,15 % czynny 0,03-0,09 % 31

Ryzyko przeniesienia infekcji po jednorazowym kontakcie seksualnym z osobą zakażoną HIV 0,5% Rzeżączka 22 – 25%     Ryzyko przeniesienia infekcji na stałego partnera seksualnego (para monogamiczna, jedna osoba zakażona) HIV 15% HBV 20-25% Kiła 30% 32

Drogi przenoszenia HIV DROGA WERTYKALNA MATKA - DZIECKO Częstość 30% - 1% Afryka 40% 33

Transmisja wertykalna zakażenia HIV Zależy od etapu zakażenia matki (liczba CD4, wiremia HIV) Ryzyko w naturalnym przebiegu: Ok. 25% w Europie i USA Ok. 40% w Afryce Drogi przenoszenia wirusa HIV: w czasie porodu (70-80%) przez łożysko (zwykle w II połowie ciąży) przez karmienie piersią (do 30%) Nie ma embriopatii, dzieci rodzą się klinicznie zdrowe. 34

NIE MOŻNA ZAKAZIĆ SIĘ WIRUSEM HIV PRZEZ: Podanie ręki Przyjacielski pocałunek Picie z jednej szklanki Używanie tych samych sztućców i talerzy Założenie ubrania osoby zakażonej Korzystanie ze wspólnej wanny i toalety Kąpiel w basenie Spanie w tym samym łóżku Ukłucia owadów 35

Zakażenie HIV W warunkach naturalnych przeniesienie jednej jednostki zakaźnej (TCID) wymagałoby wchłonięcia ok. 0,5 l zakażonej śliny 36

Obserwacja 757 kontaktów domowych osób HIV(+) nie wykazała żadnego przypadku przeniesienia zakażenia wirusem HIV (wykluczono możliwość transmisji drogą typową) 37

Drogi przenoszenia HIV Grupy ryzyka – zachowania ryzykowne 38

Patogeneza zakażenia HIV Flora powierzchniowa Skóra: gronkowce, paciorkowce Śluzówki: gronkowce, paciorkowce, beztlenowce (Fusobacterium) Escherichia coli pał.Doederleina candida sp. Pęch.płucne: kryptokoki (90% osób) Pneumocystis jiroveci Saprofity chronią przed kolonizacją innych, bardziej wirulentnych patogenów (konkurencja o substancje odżywcze, produkowanie substancji hamujących) 39

Zakażenia latentne Wczesne zasiedlanie wnętrza organizmu Patogen Miejsce bytowania HSV VZV EBV CMV Toxoplasma gondii Zwój czuciowy neuronu zawiadującego odpowiednim odcinkiem skóry Nabłonki j.ustnej i gardła → limfocyty B Makrofagi Otorbione cysty w różnych tkankach 40

Patogeneza zakażenia HIV Wirus HIV atakuje komórki posiadające receptor CD4 i / lub koreceptory CCR5, CXCR4 i łączy się z nimi za pomocą glikoproteiny gp 120 - limfocyty T4 oraz ich prekursory w szpiku i grasicy - monocyty / makrofagi - komórki Langerhansa w skórze - komórki mikrogleju, astrocyty (oun) - komórki dendrytyczne (narządy limfatyczne, jelito, układ moczowo-płciowy, tkanka podśluzówkowa) 41

Mechanizm niedoboru limfocytów T Niszczenie limfocytów , w których namnaża się wirus HIV - tworzenie syncycjów, liza komórek Włączanie programu apoptozy 42

Następstwa niedoboru limfocytów T4 Uaktywnienie się patogenów powierzchniowych Candida albicans, Cryptococcus neoformans Pneumocystis jiroveci Reaktywacja zakażeń latentnych VZV, toxo, CMV Rozwój nowotworów mięsak Kaposi’ego, chłoniaki nieziarnicze (EBV) rak szyjki macicy Niemiarodajność badań serologicznych Zła odpowiedź na szczepionki 43

44

Przebieg zakażenia HIV/AIDS ZAKAŻENIE WIRUSEM HIV  NISZCZENIE LIMFOCYTÓW CD4 SPADEK ODPORNOŚCI ZAKAŻENIA OPORTUNISTYCZNE ROZWÓJ NOWOTWORÓW 45