„Miłe złego początki, lecz koniec żałosny…” -skutki przewlekłego (nad)używania stymulantów

D-N-alfa-dimetylofenyloetyloamina

Neurofarmakologia: Sympatykomimetyk Neurony dopaminergiczne w OUN i adrenergiczne na obwodzie Wzrozt wydzielania dopaminy do szeliny synaptycznej Inhibicja resorpcji zwrotnej dopaminy Inhibicja MAO (w dużuch dawkach)

Właściwości farmakokinetyczne: Szybko wchłania się z przewodu pokarmowego Osiąga max. Stężenie po 1h Wydalana z moczem T = 11,5h (przy podaniu i.v. lub wziewnie) Stęż. w surowicy amf. << metamf. – przy tej samej dawce Stęż. w ślinie = 2x stęż. w surowicy Stęż. W mleku>> surowicy matki Stęż. W surowicy płodu = 2X surowicy matki Stereoselektywna – znaczne różnice właściwości farmakokinetycznych form L i D

Rys historyczny: Pierwsza synteza: 1887 w USA przez Edeleano Pod nazwą Benzydryna stosowana w leczeniu astmy oskrzelowej 1935 stosowana w leczeniu narkolepsji 1936 opisano uzależnienie 1938 odkryto jej działanie zmniejszające łaknienie i po raz pierwszy opisano psychozę poamfetaminowa (Young and Scoville)

Działanie natychmiastowe euforia silne pobudzenie psychomotoryczne przyśpieszona akcja serca i szybki oddech podwyższone ciśnienie krwi hipertermia Rozkurcz mm. gładkich brak łaknienia rozszerzenie źrenic zwiększone wydalanie moczu jadłowstręt suchość w ustach zmniejszoną wrażliwość na ból, głód i zmęczenie bezsenność

Zastosowanie kliniczne: W przeszłości: przez żołnierzy w czasie II wojny światowej w leczeniu otyłości choroby Parkinsona Depresji Narkolepsji zespołów hiperkinetycznych u dzieci astmy oskrzelowej Obecnie: Stosowana w USA w leczeniu narkolepsji i ADHD Nie stosowana w Polsce i większości krajów europejskich

Skutki przewlekłego przyjmowania: Uporczywe zaburzenia snu Pobudzenie Spadek łaknienia Zwiększona przemiana materii Stany lękowe Zmiany nastroju Drżenie kończyn Zaburzenia rytmu serca Mdłości, wymioty, zawroty głowy Występowanie zespołu abstynencyjnego po odstawieniu Psychoza urojeniowa

Psychoza poamfetaminowa: Trudna do odróżnienia od schizofrenii paranoidalnej Halucynacje Urojenia, głównie prześladowcze, ksobne Brak rozkojarzenia (!!!) lęk Stereotypie Urojona parazytoza Najczęściej ustępuje samoistnie po 6-7 dniach od zaprzestania brania Nawraca po ponownym przyjęciu

Connell 1958 42 badanych: 27 mężczyzn, 15 kobiet Ponad 1/3 badanych przyjmowała amfetaminę ze wskazań lekarskich 9 (21%) przyjęło tylko 1 dawkę U 77% objawy ustąpiły po 6-7 dniach

Connell 1958 34 29 26 21 5 4

Różnicowanie ze schizofrenią paranoidalną Trudne (!!!), często nie możliwe bez wykazania amfetaminy w moczu Brak rozkojarzonego myślenia głównie halucynacje wzrokowe (w schizofrenii słuchowe) Halucynacje dotykowe i węchowe – rzadkie u schizofreników Gwałtowny początek Objawy wegetatywne np. Nadciśnienie tętnicze, rozszerzenie źrenic Szybkie samoistne ustępowanie

leczenie Hospitalizacja Neuroleptyki atypowe (risperodon, olanzapina) Leczenie zaburzeń nastroju i snu, jeśli występują Psychoterapia Edukacja pacjenta Abstynencja

Psychoza poamfetaminowa, czy schizofrenia paranoidalna?? Liczne doniesienia o konieczności długotrwałej hospitalizacji pacjentów z psychozą poamfetaminowaą Podanie amfetaminy u schizofreników w remisji często wywołuje epizod psychotyczny (Tatetsu) Pacjenci z psychozą poamfetaminaową mają schizofreników wśród krewnych I rzędu częściej niż osoby zdrowe, ale rzadziej niż chorzy na schizofrenię

Udział amfetaminy w hospitalizacjach psychiatrycznych 10,7% pacjentów z 300 przyjętych do Iowa City VA Hospital Psychiatry Service podało w wywiadzie zażywanie stymulantów w ciągu ostatnich 6 m-scy przed przyjęciem (Richards et al 1985) 2,7% - pozytywny wynik badania moczu Zażywanie amfetaminy podaje 21% hospitalizowanych z powodu schizofrenii oraz zaburzenia osobowości typu dyssocjalnego i tylko 8% hospitalizowanych z innych powodów (Richards et al 1985)

Inne nieparanoiczne zaburzenia u przewlekle przyjmujących amfetaminę (Angrist and Gershon 1969) Zaburzenie świadomości Labilność emocjonalna (czasem o cechach manii) Dziwaczne zachowania seksualne, często o charakterze autoerotycznym Napady gniewu bez widocznej przyczyny Agresywność, bezpodstawne ataki, czasem prowadzące do zabójstwa

Zespół abstynencyjny: Po co najmniej 12h po odstawieniu Trwa 1 – 2 tygodni Przedłużony czas snu, rzadziej bezsenność Wzmożone łaknienie Obniżenie napięcia mięśniowego

Zespół abstynencyjny c.d. Spowolnienie toku myślenia Obniżenie nastroju lęk Uczucie zmęczenia Depresja atypowa

Depresja atypowa Występuje w ok. 60% zespołów abstynencyjnych Utrwala się u ok. 30% Występowanie i nasilenie zależne od osobniczych predyspozycji, czasu trwania przewlekłego przyjmowania oraz wielkości dawek Słabo podatna na leczenie trójcyklicznymi lekami antydepresyjnymi

Ostre zatrucie Znaczne pobudzenie ruchowe Euforia Przyśpieszenie toku myślenia Majaczenie Lęk Nastawienie urojeniowe

Ostre zatrucie c.d. Ból wieńcowy, zaburzenia rytmu serca, tachykardia Wysokie RR Biegunka, mdłości, wymioty Dreszcze poty gorączka Szerokie źrenice Suche śluzówki Śmierć (rzadko): zator mózgu, niewydolność krążenia, hipertermia

Postępowanie w ostrym zatruciu hospitalizacja Droperidol i.v. Drugi rzut: haloperidol, lorazepam Zakwaszenie moczu

Bibliografia: Chronic Amphetamine Use and Abuse – E. H. Ellinwood, M.D., G. King, Ph.D. and T. H. Lee, M.D. Ph.D Clinical Psychopharmacology Seminar - Stimulant Psychosis, P. Perry, Ph.D. Psychiatria, A. Bilikiewicz Toksykologia Współczesna, W. Seńczuk Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane przyjmowaniem sustancji psychoaktywnych – K. Chmielewska, H. Baran-Furga www. psychiatryonline.com