FARMAKOTERAPIA ZABURZEŃ AFEKTYWNYCH

Wprowadzenie 1) Charakterystyka kliniczna chorób afektywnych - kryteria diagnostyczne jakościowe i ilościowe zaburzenia nastroju zaburzenia wegetatywne zaburzenia kognitywne zaburzenia behawioralne somatyczne

Epidemiologia: - około 5% populacji dotkniętych jest depresją - około 1% populacji choruje na chorobę dwubiegunowa afektywną -rozpoznanie i ewentualne leczenie dotyczy około jednej trzeciej chorych

Efektywność leczenia p/depresyjnego -reguła 5 R response remission recovery relapse reccurence Około 68% chorych odpowiada na leczenie Około 33% chorych odpowiada na placebo Około 90 % uzyskuje poprawę przy użyciu różnych schematów postępowania Około 25 % zmniejszenie ilości zaostrzeń Około 10 % pacjentów leczonych wykazuje nawrót

Etiopatogeneza depresji koncepcja monoaminowa niedobór przekaźnictwa monoaminergicznego dysfunkcja układu receptorowego hipoteza ekspresji genów inne koncepcje dysfunkcja układu cholinergicznego dysfunkcja układu GABA-ergicznego hipoteza neurokininowa

Hipoteza monoaminowa niedobór jednej lub więcej amin biogennych Serotoniny (5-HT) Noradrenaliny (NE) Dopaminy (DA) działanie leków p/depresyjnych wywołuje wzrost monoamin w szczelinie synaptycznej

Układy 5HT, NA, DA

OH COOH COOH C NH2 C NH2 N N Tryptofan 5-Hydroksytryptofan C COOH OH H HYDROKSYLAZA TRYPTOFANU C NH2 C NH2 N N Tryptofan 5-Hydroksytryptofan Dekarboksylaza tryptofanu C COOH OH H N Dehydrogenaza aldehydowa C NH2 Kwas 5-hydroksy- Idolooctowy (5-HIAA) MAO N Aldehyd 5-hydroksy- idolooctowy 5-Hydroksytryptamina 5-HT

Receptory dla serotoniny Istnieje co najmniej 15 podtypów 5-HT rec. 5-HT rec. posiadają zróżnicowany mechanizm transdukcji sygnału (tabela) 5HT-1A: odgrywają rolę w depresji/lęku 5HT-1D: odgrywają rolę w migrenie 5HT-2: biorą udział w kontroli różnych reakcji behawioralnych, dodatkowo pełnią istotna funkcje w układzie krążenia, antagoniści wykazują nieznaczne dz. anksjolityczne i p/depresyjne 5-HT3: istotne z punktu widzenia nudności i wymiotów.

MAO PRE POST Auto/heterorecptory hamujące WYCHWYT ZWROTNY 5HT 5HT 5HT 5-HT 1D/B; alfa 2 5-HT 1A; Auto/heterorecptory hamujące

Emery and Rimoin’s Principles and Practice of Medical Genetics chap.102;Trends in Molecular Medicine vol.7#4 2001. Pg. 169

Trochę historii -Lata „50” XX wieku a) inhibitory monoaminooksydazy b) trójpierścieniowe leki p/depresyjne -Lata „80” a) selektywne inhibitory wychwytu serotoniny -Lata „90” a) atypowe leki p/depresyjne

LEKI p/DEPRESYJNE; zastosowanie w leczeniu: Depresji Zaburzeń lękowych Zespole napięcia przedmiesiączkowego Zaburzeniach nastroju Zespołach bólowych Zaburzeniach snu ADHD Zaburzeniach odżywiania Zaburzeniach osobowości W zależności nikotynowej Autyźmie

Różnicowanie depresji: Choroby tarczycy Choroby przytarczyc niedokrwistość hipoksja Choroby nowotworowe farmakoterapia Otępienie Choroba Parkinsona Choroby wątroby terapia steroidowa SLE, choroby tkanki łącznej

leki mogące powodować objawy depresji Leki p/nadciśnieniowe Propanolol, Metyldopa, Rezerpina, Klonidyna, Hydralazyna, Guantydyna Inne leki układu krążenia glikozydy, leki moczopędne, Lidokaina, Procaina Leki sterydowe kortykosteroidy, Progestageny, (Estrogen) Leki p/bólowe Narkotyczne, Indometacyna Benzodiazepiny Inne: leki p/bakteryjne, neuroleptyki, chemoterapia, alkohol,

LEKI p/DEPRESYJNE Wszystkie grupy są stosunkowo skuteczne 50 –80%-odpowiada na leczenie Duże indywidualne zróżnicowanie w odpowiedzi na leczenie Efekt placebo na poziomie 25-40%

LEKI PRZECIWDEPRESYJNE; Klasyczne leki p/depresyjne trójpierścieniowe leki p/depresyjne (TLPD) inhibitory monoaminooksydazy (MAOI) selektywne inhibitory wychwytu serotoniny (SSRI) selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny (NRI) blokery wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy NDRI

LEKI PRZECIWDEPRESYJNE; Nowe leki p/depresyjne podwójne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI) antydepresanty noradrenergiczne i swoiście serotoninergiczne (NaSSA) antagoniści receptorów 5HT2A oraz wychwytu zwrotnego serotoniny (SARI) Inne leki stosowane w leczeniu depresji: Neuroleptyki o działaniu p/depresyjnym (chlorprotiksen, sulpiryd, tioridazyna, lewopromazyna) węglan litu

Trójcykliczne leki p/depresyjne („TLPD”) TLPD-należą do nieselektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego NA i 5-HT.Działają także na inne układy neurooprzekaźnikowe (układy: cholinergiczny, dopaminergiczny, histaminowy) powodują: wzrost stężenia serotoniny wzrost stężenia noradrenaliny blokowanie receptora muskarynowego M1 – efekt cholinolityczny (suchość w ustach, zaparcia, zaburzenia widzenia, senność) blokowanie receptora adrenergicznego alfa 1 –zawroty głowy, hipotonia ortostatyczna, senność blokowanie receptora histaminowego H1 efekt antyhistaminowy  wzrost masy ciała, senność blokowanie kanałów wapniowych (serce, mózg) antagonizowanie receptorów 5HTA2

Trójcykliczne leki p/depresyjne („TLPD”) przedawkowanie TLPD może być przyczyna śmierci wykazują silne powinowactwo do białek osocza metabolizowane są przy udziale izoenzymów CYP450 hamują aktywność np. CYP2-D6 -niekorzystna interakcja z lekami metabolizowanymi przez ten izoenzym) Istotna jest osobnicza aktywność np.CYP2D6 na szybkość metabolizmu TLPD są wydalane z pokarmem matki w wieku podeszłym metabolizm TLPD ulega osłabieniu

Trójcykliczne leki p/depresyjne („TLPD”) zastosowanie Depresje o różnej etiologii Dystymia Lęk napadowy Moczenie nocne Zespoły natręctw Zespoły bólowe (gł. ból psychogenny) Zespoły hiperkinetyczne u dzieci Nerwice pourazowe

Trójcykliczne leki p/depresyjne („TLPD”) działania niepożądane Wpływ na receptory H1i H2:działanie przeciwhistaminowe -zwiększenie masy ciała -sedacja, senność, wpływ hipotensyjny Wpływ na receptor M1:Działanie cholinolitczne: -suchość w ustach, zaparcia, zaburzenia widzenia, senność, napad jaskry, tachyjardia, zab. świadomości Wpływ na receptory alfa1:działanie adrenolityczne - wpływ hipotensyjny, sedacja, senność, Hamowanie wychwytu Na -tachykardia, drżenia mięśniowe, zaburzenia erekcji i ejakulacji

Trójcykliczne leki p/depresyjne („TLPD”) działania niepożądane Hamowanie wychwytu 5-HT -osłabienie łaknienia -biegunka , nudności, objawy dyspeptyczne, -Osłabienie ejakulacji, erekcji -Zespół serotoninowy Hamowanie wychwytu Da. -pobudzenie psychoruchowe -zaostrzenie objawów psychotycznych Działanie na mechanizmy błonowe: -wpływ kardiotoksyczny (zaburzenia przewodnictwa) -Odczyny alergiczne - obniżenie progu drgawkowego

Trójcykliczne leki p/depresyjne („TLPD”) przeciwwskazania Jaskra Zaburzenia rytmu serca Choroba niedokrwienna serca (okres pozawałowy) Znaczne nadciśnienie lub niedociśnienie Nadczynność tarczycy znacznego stopnia Choroba Addisona Ciężkie uszkodzenie narządów miąższowych (wątroba, nerki) oraz układu krwiotwórczego Zatrucie lekami psychotropowymi, alkoholem, lekami działającymi cholinolitycznie lub adrenergicznie Zespoły depresyjne przebiegające z zaburzeniami świadomości Równoczesne stosowanie leków wchodzących w niekorzystne interakcje z TLPD Nadwrażliwość na poszczególne leki

Trójcykliczne leki p/depresyjne („TLPD”) klomipramina (Anafranil) Nortryptylina (Pamelor) Imipramina (Tofranil) Amitryptylina (Elavil) Desipramina (Norpramin) Doksepina (Sinequan) Protryptylina (Vivactil) Maprotylina (Ludiomil) Amoksapina (Ascendin), Trimipramina (Surmontil)

Dawkowanie TLPD Amitriptylina 75 75-300 Imipramina Nortriptylina 10-50 50-200 Klomipramina Klasa Nazwa początkowa Okno tera-peutyczne

selektywne inhibitory wychwytu serotoniny (SSRI) Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRIs): Citalopram Sertralina Paroksetyna Fluwoksamina Fluoksetyna

selektywne inhibitory wychwytu serotoniny (SSRI) Powodują wzrost stężenia 5HT (hamowanie wychwytu zwrotnego 5-HT) -mechanizm wspólny ale leki tej grupy różnią się między sobą - najczęściej przepisywana stosunkowo bezpieczna grupa stosunkowo mała częstość występowania działań niepożądanych

SSRI’s - wspólne cechy Niewielkie ryzyko zmiany fazy dobra tolerancja dobra współpraca pacjentów małe ryzyko teratogenności możliwy negatywny wpływ na funkcje psychoseksualne Szeroki indeks terapeutyczny minimalny efekt cholinolityczny i antyhistaminowy minimalny wpływ na układ krążenia nie obniżają progu drgawkowego

selektywne inhibitory wychwytu serotoniny (SSRI) -możliwe działania niepożądane (większość przejściowych i na początku terapii): Dysfunkcje seksualne (30-50%) -5HT2A (wydłużenie ejakulacji, anorgazmia) Niepokój, akatyzja, lęk Bezsenność -5HT2 Męczliwość Lęk-5 HT2A i C Bóle głowy, migreny (naczyniowe) Obniżony apetyt, nudności, biegunka, suchość w ustach- 5HT3 i 5 HT4

T1/2 SSRI (h) Osoby młodsze Osoby starsze Citalopram 33 59 Fluoksetyna 48 43 Norfluoksetyna 254 185 Fluwoksamina 19 25 Paroksetyna 17 30 Sertralina 27 37

Substraty izoenzymów CYP-450 2C19 Fenytoina Warfaryna 3A4 BDZ TLPD CCB Leki antyarytmiczne 1A2 Kofeina Teofilina Paracetamol Beta-blokery

FLUWOKSAMINA SSRI SRI CYP 1A2 CYP 3A3,4 sigma Stahl - 2000

FLUOKSETYNA 5-HT2c NRI SSRI SRI CYP 3A3,4 CYP 2D6 Stahl - 2000

CITALOPRAM SRI CITALOPRAM Stahl - 2000

SSRIs fluoksetyna – 20-40mg/d blokuje P4502D6, długi t ½, aktywujące, zmniejsząjące apetyt paroksetyna – 20-40mg/day blokuje P4502D6, może dawać sedacje, często zaparcia sertralina 50-100mg/day (200mg) Słabiej wpływa na P450 , dobrze tolerowana, nudności, biegunka citalopram – 20-40mg/day Minimalny wpływ na P450 , dobrze tolerowany

Selektywnośc inhibitorów 5HT / NA in vitro citalopram sertalina paroksetyna fluwoksamina fluoksetyna wenlafaksyna klomipramina amitryptylina imipramina nortryptylina dezipramina reboksetyna maprotylina Bech 1999 NA

Interakcje SSRI z innymi lekami Przekaźnictwo serotoninergicznego wzrasta włącznie z możliwością wystąpienia Zespołu serotoninowego, podczas jednoczesnego stosowania SSRI razem z : IMAO Fenylezyna, tranylcypromina MAOI (selektywne) Selegilina (MAO-A), moklobemid (odwracalny) Tryptofan (prekursor serotoniny) Zespól serotoninowy opisano także po przyjęciu: Klomipraminy, litu, wenlafaksyny, buspironu, mirtazapiny, trazodonu, opiatach

Interakcje SSRI z innymi lekami ZNACZĄCE INTERAKCJE NA POZIOMIE CYP450- leki będące substratami dla cytochromu P450 mogą powodować wzrost ryzyka konkurencyjnego hamowania metabolizmu przez leki angażujące te same izoenzymy Wg. M. Rzewuskiej

Zespół serotoninowy Zaburzenia świadomości Mioklonie Niepokój Drżenie mięśniowe Wzmożenie odruchów Zaburzenia koordynacji Dreszcze, poty Hipertermię drgawki

Ponownie trochę historii 1937/38 (Zeller)- wprowadzenie terminu monoaminoksydaza dla enzymu deaminującego adrenaline; stwierdzenie obecności tego enzymu w mózgu 1951 (Bloch)- okrycie tuberkulostatycznego działania iproniazydu i izoniazydu 1952 (Zeller)- odkrycie hamujacego wpływu iproniazydu na MAO 1958 (Kline)- odkrycie efektu odwracania sedacji po rezerpinowej przez iproniazyd 1957 pierwsze doniesienia o licznych działaniach niepożądanych (euforia, uszkodzenia wątroby, interakcje lekowe i pokarmowe, wzrosty ciśnienia) 1958 wprowadzenie Marsylidu na rynek 1968-Johnstona- odkrycie przez dwóch odrębnych form enzymu MAO-A i MAO-B

Formy MAO MAO-A< MAO-B MAO-A (miejsce sinawe, prążkowie, istota czarna) MAO-B (prążkowie, istota czarna,móżdżek, jj.szwu)

Trzy generacje inhibitorów MAO Generacja I -iproniazyd -fenelzyna -izokarbamid -pargylina -tranylcypromina -Nieselektywne blokowanie MAO-A i MAO-B -Nieodwracalnie * -skuteczność podobna do TLPD -wiele, groźnych działań niepożądanych: (uszkodzenia wątroby, „cheese efeffect”, drżenia mięśniowe,zmiany fazy choroby, bezsenność, psychozy

Trzy generacje inhibitorów MAO II Generacja -Klorgilina Selektywna wobec MAO-A -Selegilina Selektywna wobec MAO-B -Selektywne -Nieodwracalne *Selegilina stosowana jest w leczeniu ch. Parkinsona

Trzy generacje inhibitorów MAO -Selektywne -Odwracalne * -Leki tej grupy powodują selektywną blokadę MAO, w sposób nietrwały i odwracalny -Posiadają znacznie mniej działań niepożądanych -Generacja III Selektywne wobec MAO-A (RIMA) -Moklobemid -toloksaton -befloksaton -amiflamina -cimoksaton -bazinaprina -minapryna Selektywne wobec MAO-B -lazabemid -karoksazon

RIMA-Moklobemid -kompetytywny, selektywny, odwracalny inhibitor MAO-A -nie posiada powinowactwa do układów receptorowych -nie hamuje wychwytu zwrotnego monoamin -słaba interakcja z tyraminą -w 50% wiąże się z albuminami krwi -w 99% wydalany jest z moczem -silny efekt pierwszego przejścia Po podaniu moklobemidu 100-150-mg tyraminy nie wywołuje wzrostu ciśnienia, podczas kiedy nieselektywne iMAO mogą dawać takie wzrosty już po 6 mg tyraminy.

RIMA-Moklobemid skutecznością moklobemid przewyższały jedynie klasyczne I-MAO (głównie w w atypowych, niezbyt nasilonych depresjach, w których moklobemid działa słabiej)      wykazano podobną skuteczność moklobemidu i trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych nie wykazano różnic skuteczności moklobemidu i selektywnych inhibitorów wychwytu serotoniny (SSRI). Za Mulrow i wsp. (1998),

Porównanie skuteczność moklobemidu versus inne leki p/depresyjne w depresjach o różnym nasileniu objawów wyniki analiz przeprowadzonych przez Angst i wsp. (1993) wykazały, że moklobemid jest dobrym lekiem w depresjach nasilonych w stopniu znacznym i umiarkowanym i nie ustępuje skutecznością innym lekom przeciwdepresyjnym. w depresjach słabo nasilonych wyniki leczenia moklobemidem w większości badań były nieznacznie gorsze, niż w przypadku stosowania innych leków.       Za Angst i wsp. (1993)

RIMA-Moklobemid Przeciwskazania: -nadwrażliwość na lek -uszkodzenia wątroby -ciąża i okres karmienia -zaburzenia świadomości -równoczesne przyjmowanie leków hamujących wychwyt serotoniny (IMAO, SRI, TLPD) główne działania niepożądane: -zaburzenia snu (senność, bezsenność) -pobudzenie psychoruchowe -drżenia -zaburzenia widzenia -bóle i zawroty głowy -suchość w ustach Zwyżki ciśnienia (rzadko)

Moklobemid-interakcje lekowe - nie jest konieczne zachowanie rygorystycznej diety (w zakresie dawek terapeutycznych) - bezpiecznie podawać większość innych leków w połączeniu z moklobemidem. - należy ostrożnie łączyć z innymi lekami p/depresyjnymi (nie łączyć z klomipraminą, lit z uwagą) zalecana jest przerwa 24 h przy zmianie moklobemidu na inny lek przeciwdepresyjny nie należy stosować moklobemidu w połączeniu z petydyną, dekstrometorfanem i selegiliną. Należy ostrożnie stosować moklobemid w połączeniu z cimetydyną, lekami sympatykomimetycznymi, metoprololem, lekami przeciwmigrenowymi, ibuprofenem      

IMAO Potencjalne interakcje mogą być o charakterze farmakodynamicznym i farmakokinetycznym (zmiana metabolizmu moklobemidu lub zmiana metabolizmu innych leków przez moklobemid) W przypadku interakcji farmakodynamicznych można się liczyć ze skutkami wzmożenia przekaźnictwa serotoninergicznego, noradrenergicznego ew. dopaminergicznego w przypadku łącznego stosowania moklobemidu i leków o takim mechanizmie działania.   Interakcje o charakterze farmakokinetycznym moklobemidu wynikać mogą z faktu, iż jest on metabolizowany w wątrobie przy udziale izoenzymu CYP 2C19 cytochromu P450, a także z jego hamującego wpływu na aktywność izoenzymów CYP 1A2 i 2D6. Stwarza to sytuacje, w której może dochodzić do wzrostu stężenia moklobemidu we krwi poprzez zahamowanie jego metabolizmu przez inne leki lub podniesienia stężenia innych leków metabolizowanych przez te izoenzymy przy jednoczasowym ich stosowaniu z moklobemidem

Nieselektywne IMAO-Interakcje -leki działające symaptykomimetycznie (L-DOPA, amfetamina, dopamina, efedryna, izoproterenol, metaraminol, oksymetazolina, norepinefryna)-ryzyko przełomów nadciśnieniowych  -leki hamujace wychwyt zwrotny 5-HT-możliwość wystąpienia zespołu serotoninowego -TLPD-ryzyko niebezpiecznych powikłań (śmiertelnych)-zab. Świadomości, drgawki, pobudzenie psychoruchowe -Neuroleptyki-potencjalizacja działania cholinolitycznego i objawów pozapiramidowych -leki antycholinergiczne- potencjalizacja działania cholinolitycznego -Sukcynylocholina- spadek aktywności cholinesterazy (wydłużenie bezdechu) -buspiron-wzrost ciśnienia tętniczego -Leki hipotensyjne-osłabienie działania hipotensyjnego; rezerpina-reakcje toksyczne -Leki p/cukrzycowe-wzrost działania hipoglikemizującego -Alkohol, barbiturany-potencjalizacja działania

IMAO Ograniczenia dietetyczne: W czasie stosowania IMAO zachodzi konieczność unikania spożywania pokarmów zawierających aminy presyjne i ich prekursory –tyramina, oktopamina -sery niektóre pokarmy mięsne (salami, peperoni) -niektóre ryby (wędzone śledzie , kawior) -niektóre warzywa i owoce (bób, niektóre fasole, awokado, banany -Niektóre napoje alkoholowe (Chianti i inne wina czerwone, niektóre piwa, sherry) -Czekolada, kawa

Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny (NARI) wiloksazyna Reboksetyna tamoksetyna Zespół niedoboru noradrenaliny depresje z zaburzeniami kognitywnymi, męczliwością, deficytami koncentracji, osłabieniem pamięci Apatyczny zespół odpowiedzi na SSRI -interakcje na poziomie CYP3A4 (fluoksetyna, antybiotyki makrolidowe) działania niepożądane (niespecyficzne pobudzenie receptorów noradrenergicznych alfa1, 2, beta 1-nasilenie aktywności układu współczulnego) P.w.: nadwrażliwość, padaczka, ciąża, okres karmienia. Ostrożnie w jaskrze i przeroście gruczołu krokowego

Blokery wychwytu zwrotnego noradrenaliny i dopaminy NDRI Bupropion (słabo hamuje także wychwyt 5-HT) w Polsce zarejestrowany jako lek w leczeniu uzależnienia od nikotyny, działa pobudzająco T1/2=14 h P.w.: zaburzenia odżywiania, padaczka (wzrasta ryzyko wystąpienia napadów padaczkowych-mniejsze ryzyko przy stosowaniu formy SR), uszkodzenia narządów miąższowych,niewydolność krążenia, nadwrażliwość, ciąża, okres karmienia -nie stosować jednocześnie z IMAO (leczenie można rozpocząć 2 tyg. Po odstawieniu IMAO) - (amineptyna, brazofenzyna, modafanil)

Podwójne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI) Wenlafaksyna (milnacipram, duloksetyna) „czyste TLPD” (nie blokują M1, alfa 1, H1 -brak działań niepożądanych charakterystycznych dla TLPD) dawkozależność efektu (blokowanie wychwytu 5HT, NA i DA) wyższy odsetek remisji w porównaniu do SSRI wykazuje działanie p/lękowe DZ.N.: nudności, zaparcia, zaburzenia snu, suchość w ustach, potliwość, -nie jest kardioyoksyczna P.W. Nadwrażliwość, okres ciąży i karmienia, wiek poniżej 18 lat, nie stosować razem z IMAO

Leki działające głównie receptorowo na układ noradrenergiczny i serotoninergiczny (NaSSA) Mirtazapina –silny lek p/depresyjny (działanie antagonistyczne wobec alfa2, 5HT2a, 5HT2c, 5HT3, H1 i 5HT1a ) efekt p/depresyjny (5HT2a) brak działań niepożądanych związanych z pobudzeniem (5HT2a, 5HT2c i 5HT3)- lęk (5HT1a), bezsenność, dysfunkcje seksualne (5HT2a), zaburzenia gastryczne (5HT3) DZ.N. Zaburzenia obrazu krwi (leukopenia, granulocytopenia, trombocytopenia, napady drgawkowe, obrzęk stawów, zmiany skórne, zaburzenia czynności wątroby P.W. okres ciąży i karmienia

Leki działające głównie receptorowo na układ noradrenergiczny i serotoninergiczny (NaSSA) c.d. Mianseryna (czteropierścieniowy lek p/depresyjny) działanie antagonistyczne wobec alfa2, alfa1, 5HT2A, H1, H2 i 5HT1a) -metabolity -lek drugiego rzutu, o charakterze sedatywnym -potencjalne zastosowanie w leczeniu przewlekłego bólu idiopatycznego DZ.N. Zaburzenia obrazu krwi (leukopenia, granulocytopenia, trombocytopenia, napady drgawkowe, obrzęk stawów, zmiany skórne, zaburzenia czynności wątroby P.W. Leukopenia, granulocytopenia, padaczkę, okres ciąży i karmienia

Antagoniści receptorów 5HT2A oraz wychwytu zwrotnego serotoniny (SARI) Nefazodon, (Trazodon) hamowanie wychwytu zwrotnego 5HT blokada receptorów 5HT2a wzrost transmisji 5HT przez receptor 5HT1a (działanie p/depresyjne) brak działań niepożądanych wynikających z pobudzenia 5HT2a, 2c (w rdzeniu i korze limbicznej)

Leki o dzialaaniu działaniu normotymicznym Lit -wybrane neuroleptyki (np.olanzapina, klozapina) -wybrane leki p/ padaczkowe (np. kw.. walproinowy, karbamazepina) -”elektrowstrząsy”

Sole litu Mechanizm działania ? Lit modyfikuje przekaźnictwo wewnątrzkomórkowe. Modyfikacja efektów wywoływanych przez (5HT, Ach, Na, GABA) Wąskie okno terapeutyczne DZ.N. -zaburzenia ruchowe (drżenia, niezborność ruchowa) -zaburzenia gruczołu tarczowego (niedoczynność) -uszkodzenie nerek i szpiku 26

Leki o dzialaaniu działaniu normotymicznym [Schatzberg-2001; Taylor i Patton-2002] LIT  wagi, drżenia, objawy ze strony układu pokarmowego,  funkcji tarczycy, dysfunkcje poznawcze WALPROINIANY  wagi, zaburzenia wątrobowe KARBAMAZEPINA  WBC, RBC; zmiany skórne, nudności KLOZAPINA  wagi, AIHG, sedacja, agranulocytoza, ślinotok OLANZAPINA  wagi, AIHG, sedacja

Mechanizm działania IMAO depresja MAO-A RIMA 5-HT NA DA MAO-B selegilina Choroba Parkinsona

BUSPIRON -agonista 5HT1a -wywiera działanie p/lękowe -nie działa p/drgawkowo -nie powoduje zwiotczenia mięśni -nie powoduje upośledzenia funkcji poznawczych nie zaburza pamięci Nie potencjalizuje efektu sedatywnego innych środków działających depresyjnie na o.u.n. Lek z wyboru w lęku uogólnionym

BUSPIRON c.d. -efekt p/lękowy pojawia się po około 1- 2 tyg. Dz.n.: Zawroty i bóle głowy, bezsenność, osłabienie , objawy dyspeptyczne (po wysokich dawkach)- hiperprolaktynemia, objawy pozapiramidowe P.w.: nie łączyć z IMAO; ostrożnie u chorych przyjmujących SRI