Praca z Sebastianem, dwunastoletnim uczniem z trudnościami w czytaniu. Studium przeprowadzone przez Anne Moinet w 2006

Prezentacja Sebastiana 12 lat Uczeń właśnie kończy pierwszą klasę gimnazjum i doświadcza porażki w prawie wszystkich przedmiotach musi powtarzać klasę Uczeń mocno to przeżywa i chce zrozumieć przyczynę swoich szkolnych niepowodzeń Nauka w szkole podstawowej nie przysparzała mu problemów oprócz nauki języka francuskiego Problemy pojawiły się wraz z rozpoczęciem nauki czytania (pomoc logopedyczna) Sebastian jest świetnym graczem strategicznych gier video.

Po pierwszej rozmowie z Sebastianem okazuje się, że: Jest uważny i sprawia wrażenie, że rozumie. Aby zrozumieć, Sebastian tłumaczy sobie najpierw informacje poprzez tworzenie konkretnych wyobrażeń wzrokowych (wizualizacji), następnie dokonuje słownych komentarzy na temat tego, co zrozumiał; mimo wszystko uczeń nie wszystko rozumie! W dodatku, kiedy coś wydaje mu się nie jasne nie ma śmiałości zadawać pytań. W matematyce lubi zadania jednak nie pamięta teorii, gdyż nie rozumie do czego ona ma mu służyć. Uczeń przyznaje, że nie lubi niespodzianek! Tymczasem, często się one w szkole pojawiają i dotyczą, według Sebastiana, szczególnie zadawanych mu pytań (nigdy nie może ich przewidzieć). Uczeń odnosi wrażenie, że wymaga się od niego by odgadywał wiele rzeczy lub się zastanawiał. Praca w szkole W klasie

Uczeń ma duże problemy z rozpoczęciem nauki lub odrabiania lekcji. Powtarza zadania i wydaje mu się, że rozumie jednakże nie zapamiętuje teorii, a nawet jeśli zapamiętuje to bez jej rozumienia: uczy się słowo w słowo, bez rozumienia, co uniemożliwia późniejsze wprowadzenie teorii w praktykę. Sebastian nie pojmuje tak naprawdę sensu nauki w szkole. Zależy mu jedynie na otrzymywaniu dobrych ocen. Uczeń stracił całe zaufanie do siebie. W domu Po pierwszej rozmowie z Sebastianem, il okazuje się, że:

Dziedziny związane z sukcesem Kiedy gra w nową grę, Sebastian pragnie przyjąć wyzwanie i stawać się coraz bardziej kompetentnym (podejście rekordzisty) Aby wygrywać, uczeń zapamiętuje wzrokowo (konkretne obrazy i kody) wszystkie potrzebne elementy (= skupianie uwagi oraz zapamiętywanie). Szybko analizuje problemowe sytuacje i dokonuje tego słowami we własnym umyśle (dojście do zrozumienie). Wykorzystuje do tego informacje zdobyte podczas wcześniejszych gier (myśl, refleksja). Kiedy poszukuje odpowiedniej strategii, uwielbia brać ich kilka pod uwagę i śmiało wybierać podejście najbardziej ryzykowne i niepewne (praca wyobraźni, podejmowanie ryzyka). Sebastian nie przejmuje się jeśli przegrywa. Analizuje błędy aby później grać lepiej. Po pierwszej rozmowie z Sebastianem, il okazuje się, że:

Po pierwszej rozmowie z Sebastianem okazuje się, że: - przykładać się - uczyć na pamięć regułek bez związku z praktyką - i zdobywać poprawne oceny Porównując jego strategię uczenia się matematyki ze strategią, której używa przy grach video można stwierdzić, że - Uczeń angażuje się i przewiduje - rozumie i analizuje - poszukuje nowych rozwiązań - w pełni przywołuje i wykorzystuje posiadaną już wiedzę. Uczeń nie poszukuje sensu Uczeń prawdziwie poszukuje sensu W grach video:W matematyce uczeń chce :

Po pierwszej rozmowie z Sebastianem okazuje się, że: Sebastian dosyć łatwo dokonuje introspekcji i wydaje się być zainteresowany takim odkrywaniem siebie. Wniosek Sprawia wrażenie dziecka z niezaspokojoną potrzebą wyjaśnienia, które nie wykorzystuje swoich możliwości poznawczych w szkole.

Po pierwszej rozmowie z Sebastianem okazuje się, że : Na przyszłość Pod koniec spotkania Sebastian zdaje sobie już sprawę, że jego zadaniem będzie szukanie sensu podczas nauki określanie związków łączenie teorii z praktyką zapamiętywanie w celu rozważenia podjęcie ryzyka stawiania hipotez.. Proponuję, by chłopiec spróbował to wszystko już przemyśleć w domu i w szkole. Drugie spotkanie będzie poświęcone czytaniu, z którym Sebastian ma kłopoty. Z tego właśnie faktu wynika jego niechęć do czytania.

Kilka dni później : Sebastian oznajmia po przyjściu: « Staram się działać w klasie tak jak przy grach video: szukam drogi i próbuję zidentyfikować niebezpieczeństwa, które muszę omijać.» Drugie spotkanie poświęcone czytaniu może się rozpocząć

SENEGAL Targ rybny niedaleko Dakaru Lektura tekstu i obserwacja obrazka. Fragment autorstwa Yann Arhtus-Bertrand z książki La Terre racontée aux enfants (Opowieści o Ziemi dla dzieci), str

Targ rybny niedaleko Dakaru Obrazek

Obserwacja obrazka Polecenie (podane przed studiowaniem obrazka): ustal w jakim kraju ma miejsce sytuacja, następnie obserwuj obrazek aby zrozumieć kto jest na obrazku, co robi, etc. Zasugeruj się tytułem obrazka. Sebastian wie, że tematem tekstu jest targ rybny i lokalizuje Dakar w zachodniej Afryce. Zauważa stosy ryb i barki. Stawia tylko jedno pytanie: Czym są okrągłe przedmioty na stosach ryb?. Sugeruję mu poszukanie odpowiedzi w tekście.

Cienie są długie, jest ranek. Z pokładu swoich wydłużonych piróg z kapokowego drzewa lub baobabu, w nocy, rybacy zarzucili swe wędki, rozrzucili sieci. Złapali mnóstwo tuńczyków, sardynek i morszczuków. Wracając z połowu, jedni energicznie wiosłowali pagajami, inni sortowali ryby według gatunku i wielkości. Aby zacumować swój dziób na piasku- co umożliwia jej płaskie dno-, piroga nabrała rozpędu. Następnie, mężczyźni wyciągnęli ją w pobliżu targu przy pomocy drewnianych bali ułożonych na piasku. Rozładunek piróg odbywa się przy pomocy wikliniaków, pojemnych koszy z wikliny. Niektóre z koszy położono odwrócone na stosy ryb aby chroniły je od słońca. Handel odbywa się również na piasku. Pojawiają się już pierwsi klienci. Porównują, warzą, oceniają, targują się… z wielką przyjemnością i po przyjacielsku. Targ rybny niedaleko Dakaru Tekst

Polecenia : Przeczytać po cichu tekst aby go zrozumieć i powiedzieć o czym opowiada (nie patrząc w tekst). + Wyjaśnić jak uczeń doszedł do zrozumienia. Lektura tekstu

Analiza czytania przez Sebastiana Uczeń czyta w średnim tempie Nie zadaje żadnego pytania Deklaruje gotowość i zakrywa tekst Chłopiec czyta po cichu aby móc potem opowiedzieć, bez patrzenia w tekst, co zrozumiał i jakie myśli pojawiały się w jego umyśle. Aby zobaczyć obrazek kliknij na « obrazek »

3. Podsumowanie pierwszego czytania Oto, co zrozumiał Sebastian: Cienie są długie, jest ranek. Z pokładu swoich wydłużonych piróg z kapokowego drzewa lub baobabu, w nocy, rybacy zarzucili swe wędki, rozrzucili sieci. Złapali mnóstwo tuńczyków, sardynek i morszczuków. Wracając z połowu, jedni energicznie wiosłowali pagajami, inni sortowali ryby według gatunku i wielkości. Aby zacumować swój dziób na piasku- co umożliwia jej płaskie dno-, piroga nabrała rozpędu. Następnie, mężczyźni wyciągnęli ją w pobliżu targu przy pomocy drewnianych bali ułożonych na piasku. Rozładunek piróg odbywa się przy pomocy wikliniaków, pojemnych koszy z wikliny. Niektóre z koszy położono odwrócone na stosy ryb aby chroniły je od słońca. Handel odbywa się również na piasku. Pojawiają się już pierwsi klienci. Porównują, warzą, oceniają, targują się… z wielką przyjemnością i po przyjacielsku. Cienie są długie. Rybacy sprzedają ryby (tuńczyki, sardynki i ser). Sortują ryby według gatunku, wielkości i wagi. Porównajmy z tekstem:

Niekompletne opracowanie (uczeń bierze pod uwagę tylko początek tekstu) Zrozumienie jest częściowe, a nawet błędne Brak logicznych połączeń Uczeń powtarza identyczne zdania lub wybiera pojedyncze rzeczowniki Pierwsze spostrzeżenia :

4. Dialog pedagogiczny Projekt dialogu: na polu uczuciowym : negatywny ( stosunek do czytania = trudności – kłopoty) na polu poznawczym : cel: = nazywanie słowami i zapamiętywanie (brak poszukiwania sensu) środki : powtarzanie w myślach słów dokładnie jak to jest w tekście ( brak tłumaczenia oraz zrozumienia) Proces czytania: Początkowa oralizacja w umyśle (potem następuje zmęczenie) bez poszukiwania sensu Brak odwołań do posiadanej wiedzy Brak powrotu do tekstu w celu sprawdzenia poprawności zrozumienia Brak procesów opracowywania

5. Powtórne czytanie pierwszego zdania. Cienie są długie, jest ranek. Przeszkody Przeszkody : ukryty związek przyczynowo-skutkowy między dwoma zdaniami (jedyna wskazówka to przecinek) konieczność odwołania się do procesów dedukowania na bazie tekstu i posiadanej wiedzy na temat cieni (którą posiada Sebastian) Procesy integracji Propozycje pedagogiczne zachęta do odnalezienia w umyśle znanych już konkretnych przedstawień wydłużonych cieni poszukiwanie wyjaśnienia przyczyny tego wydłużenia cieni Wniosek: Uczeń posiada wiedzę ale nie potrafi połączyć tekstu z posiadanymi informacji (refleksja w celu zrozumienia) Procesy opracowy- wania

6. Powtórne czytanie drugiego fragmentu Z pokładu swoich wydłużonych piróg z kapokowego drzewa lub baobabu, w nocy, rybacy zarzucili swe wędki, rozrzucili sieci. Złapali mnóstwo tuńczyków, sardynek i morszczuków. Przeszkody nieznane słowa (piroga, kapokowe drzewo) – brak zapytania – brak odniesień do kontekstu i struktur składniowych (koordynacja) brak odniesień do wyznaczników czasu (zbija z tropu fakt, że właśnie mówiono o poranku : retrospekcja) Procesy integracji

Propozycje pedagogiczne w celu znalezienia sensu słowa piroga, prośba o przywołanie konkretnej sceny i sprecyzowanie obrazu w celu znalezienia sensu słowa kapokowe drzewo (słowo baobab jest już znane), prośba o znalezienie zdania w języku potocznym zawierającego alternatywę lub. Na przykład: Smarujesz kanapkę konfiturą czy kremem czekoladowym? wzięcie pod uwagę wyznaczników czasu: zmiana światła w wyobrażeniu Sebastiana. Miał on w swojej głowie przedstawienie jasnego światła dziennego, a teraz światło to ciemnieje. Uczeń nie może jeszcze dokonać połączeń z pierwszym zdaniem. Wniosek Konieczność wzięcia pod uwagę spójników oraz wyznaczników czasu.

7. Ponowne czytanie trzeciego fragmentu Wracając z połowu, jedni energicznie /wiosłowali pagajami/, inni sortowali ryby według gatunku i wielkości. Przed czytaniem : polecenia przetłumaczyć scenę w postaci konkretnych i ożywionych obrazów w umyśle. zadać sobie pytania kiedy ma miejsce ta scena w porównaniu z poprzednią. Bilans powtórnego czytania (ukryty tekst) Rybacy sortują ryby. Rybacy sortują ryby. Analiza Początek tekstu został przez ucznia zignorowany (wyznaczniki czasu). Zaimki jedni/ inni nie zostały wzięte pod uwagę (nawiązywanie). + nieznany termin wiosłować pagajami, brak zapytania o znaczenie słowa. Procesy integracji są niepełne

8. Trzecie czytanie trzeciego fragmentu tekstu. Przed czytaniem : polecenia odnaleźć wyznaczniki czasu odnaleźć wyznaczniki czasu. zastanowienie się, na podstawie stworzonych obrazów w umyśle, w jaki sposób rybacy wprawiają łódkę w ruch. Po przeczytaniu (ukryty tekst) Pojęcie wiosłować pagajami jest wyjaśnione, a ruchy rybaków są przedstawione w wyobrażeniach Sebastiana. Uczeń stwierdza: Rybacy wiosłują i sortują ryby. Zaimki nieokreślone nie zostały wzięte pod uwagę.

Propozycje pedagogiczne Wyobrażenie sobie czynności wykonywanych przez rybaków: niemożliwość jednoczesnego wiosłowania i sortowania ryb. W ten sposób uczeń może dostrzec dwie różne grupy rybaków. Wyobrażenie sobie czynności wykonywanych przez rybaków: niemożliwość jednoczesnego wiosłowania i sortowania ryb. W ten sposób uczeń może dostrzec dwie różne grupy rybaków. Ułożenie innych zdań używając tych samych zaimków: tworzących podobny efekt w wyobraźni. Na przykład: Jedni jadą do pracy pociągiem, inni zaś samochodem. Prośba o połączenie w całość drugiego i trzeciego fragmentu tekstu.

9. Ponowne czytanie czwartego fragmentu Aby zacumować swój dziób na piasku- co umożliwia jej płaskie dno-, piroga nabrała rozpędu. Podsumowanie powtórnego czytania (tekst ukryty) Piroga przypływa z rozpędem na plażę, która jest całkiem płaska i twarda. Analiza zrozumienia Sebastian widzi pirogę płynącą z dużą prędkością: prawidłowo zobrazował w swym umysle słowo rozpęd. Duży problem sprawia mu odwoływanie się (swój, co, jej). Trudność potęguje fakt, iż słowo, do którego odnoszą się zaimki swój i jej, znajduje się na końcu zdania (odniesienie kataforyczne). Nie interpretuje myślników jako nawiasów.

Propozycje pedagogiczne Porównanie dokonane przy pomocy konkretnych obrazów w umyśle: przybycie na plażę łódki wyposażonej w kil oraz pirogi o płaskim dnie. Praca porównawcza wspierana jest przez odwołanie do zdjęcia. Założenie hipotez tłumaczących fakt, że niektóre łódki znajdują się bardziej w głębi plaży (wysiłek opracowywania). Propozycja połączenia w całość sekwencji 2 do 4. Tym razem okazało się to być łatwym zadaniem.

10. Ponowne czytanie piątego fragmentu Następnie, mężczyźni wyciągnęli ją w pobliżu targu przy pomocy drewnianych bali ułożonych na piasku. Podsumowanie ponownego czytania (tekst ukryty) Sebastian komunikuje mi, iż rybacy wciągnęli barki przy pomocy bali z drzewa. Tłumaczy mi tą technikę przez przekazywanie swoich konkretnych wyobrażeń na jej temat (obrazy w jego umyśle). Prosi o możliwość ponownego zobaczenia obrazka aby móc wskazać drewniane bale (potwierdzenie własnych hipotez). Uczeń wyraźnie odnajduje przyjemność w rozumieniu sensu. spontanicznie łączy ten fragment z poprzednimi. Wniosek Moment przełomowy : uczeń właśnie doznał olśnienia właściwego nagłemu zrozumieniu i zaczyna wierzyć, że jest w stanie rozumieć co czyta, jeśli szczerze postanowi poszukiwać sensu.

11. Ponowne czytanie szóstego fragmentu Rozładunek piróg odbywa się przy pomocy wikliniaków, pojemnych koszy z wikliny. Niektóre z koszy położono odwrócone na stosy ryb aby chroniły je od słońca. Handel odbywa się również na piasku. Podsumowanie ponownego czytania (tekst ukryty) Sebastian zrozumiał, że rybacy wyładowali ryby na piasek. Zatrzymauje się słowie wikliniak lecz, tym razem, zapytał o jego znaczenie. Kiedy mówię mu, że odpowiedź znajduje się w tekście, Sebastian nie może jej odnaleźć.

Propozycje pedagogiczne Wyobrażenie sobie trasy pirogi w kierunku plaży: jak przetransportowano ryby? Powrót do obrazka i do pytania zadanego na początku. Odszukanie zdań zawierających dopowiedzenia. Analiza przeszkody dopowiedzenie pojemne kosze z wikliny jest zabiegiem gramatycznym zwanym substytucją nominalną (dokonywanie odniesień). Przecinki nie zostały odebrane jako wskazówki.

12. Ponowne czytanie siódmego fragmentu Pojawiają się już pierwsi klienci. Porównują, warzą, oceniają, targują się… z wielką przyjemnością i po przyjacielsku. Zrozumienie jest natychmiastowe Spójność w obrębie całego tekstu (tekst ukryty) Sebastian, poproszony o opowiedzenie treści całego tekstu w porządku chronologicznym, pierwszy fragment traktuje osobno względem pozostałych: nie rozpoznał zabiegu retrospekcji (problem dotyczący makro struktur). Propozycje pedagogiczne Umieszczenie każdego etapu na linii czasowej (umiejscowienie w czasie). Od tego momentu, uczeń jest w stanie odpowiedzieć na każde pytanie: tekst został zrozumiany. połów powrót rozładunek targ Przypły nięcie nocświt ranek

Podsumowanie, dokonane przez Sebastiana, na temat zastosowanych strategii czytania ( bilans metakognitywny ) Postanowienie poszukiwania sensu, czyli wyobrażania sobie słów z tekstu jako ożywionych obrazów rzeczywistości, oraz podjęcia werbalnego komentowania (tak jak w grach video). Tworzenie hipotez na temat treści kolejnego fragmentu. Pytanie, poszukiwanie, odgadywanie sensu nieznanych słów. Czytanie tekstu małymi fragmentami. Odwracanie oczu od tekstu i pytanie samego siebie o znaczenie danego fragmentu, a następnie powrót do tekstu w celu weryfikacji.

Pod koniec czytania, zebranie w umyśle sensu wszystkich fragmentów aby upewnić się, czy wszystko do siebie pasuje. Dostrzeganiu znaków interpunkcyjnych które mogłyby być wskazówkami dotyczącymi gramatycznej struktury treści. Odnajdywanie słów, które umożliwiłyby odnalezienie związków między słowami lub zdaniami. Branie pod uwagę wyznaczników czasu i miejsca.

Jaki ciąg dalszy? Sebastian odniósł pełen sukces w powtarzanej pierwszej klasie gimnazjum, otrzymując ponad 70% punktów. Nauka czytania i gramatyki francuskiej była kontynuowana przez 4 miesiące podczas jednych zajęć w tygodniu. Postępy Sebastiana były szybkie, uczeń odzyskał wiarę w siebie. Odniósł również sukces w drugiej klasie, choć język francuski pozostał przedmiotem przysparzającym mu najwięcej trudności. Szacunek do siebie powrócił na dobre. Uczeń nie zarzucił podjętego wysiłku.

Targ rybny niedaleko Dakaru Obrazek