STATYCZNE OBCIĄŻENIE MIĘŚNI Kamińska Agnieszka Inżynieria Bezpieczeństwa, gr 11

Badaniem obciążenia fizycznego zajmuje się fizjologia pracy, która jest nauką odgrywającą istotną rolę w badaniach ergonomicznych. Wyniki badań fizjologicznych mają na celu opracowanie praktycznych zaleceń dotyczących sposobu wykonywania pracy i warunków, w jakich powinna ona przebiegać. Fizjologia pracy

Obciążenie pracą fizyczną na stanowisku pracy dzieli się na dynamiczne i statyczne. Podział ten jest związany z charakterem pracy mięśni – ich skurczem.

Wysiłek statyczny jest wykonywany przy udziale skurczów izometrycznych, które powodują wzrost napięcia mięśni bez wyraźnego ich skrócenia. Praca statyczna przebiega w warunkach bezruchu, wiąże się przede wszystkim z koniecznością utrzymania niewygodnej i wymuszonej pozycji ciała.

Nadmierne obciążenie organizmu związane z pracą zawodową jest przyczyną zmęczenia obwodowego, obejmującego układ mięśniowo-szkieletowy i ogólne zmiany czynnościowe oraz zmęczenia ośrodkowego układu nerwowego. Zmiany te prowadzą do dolegliwości, a nawet urazów układu mięśniowo-szkieletowego, wyczerpania zasobów energetycznych i metabolicznych, zaburzenia czynności percepcyjnych, w tym i koordynacji wzrokowo-ruchowej i obniżenia sprawności umysłowej.

Obciążenie statyczne powstaje w wyniku pracy, gdy na zewnątrz nie obserwujemy ruchu kończyn lub tułowia, ale mięśnie są napięte np. podczas utrzymywania uniesionych rąk. W czasie wykonywania pracy statycznej wydatek energetyczny powoduje większą uciążliwość niż podczas pracy dynamicznej. Jest to spowodowane różnicą pracy mięśni, które nie wykonują ruchów skurczu i rozkurczu tylko są w niezmiennym napięciu.

Metoda OWAS analiza obciążenia

Metoda bierze pod uwagę obciążenie pochodzące od czterech czynników: pozycji pleców położenia ramion pracy nóg wielkości obciążenia zewnętrznego

Klasyfikacja położenia pleców, ramion i nóg PRZYKŁADOWA POZYCJA Klasyfikacja położenia pleców, ramion i nóg Położenie pleców może przybierać kod pozycji od 1 do 4, położenie kończyn górnych od 1 do 3 i położenie nóg od 1 do 7.

Na podstawie pełnego kodu pozycji ciała ludzkiego składającego się z czterech cyfr ( po jednej od każdego czynnika obciążającego ) należy odczytać typ kategorii obciążenia statycznego z diagramu.

Opis kategorii oraz zalecenia odnośnie ewentualnych zmian na stanowisku pracy.

Do celów analizy obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego dla każdej z utrzymywanych pozycji istotny jest czynnik czasu trwania określonej czynności opisanej przez kategorię. W zależności od czasu utrzymywania pozycji ciała określonej zgodnie z kategoriami metody OWAS dokonano oceny obciążenia statycznego jako duże, średnie lub małe.

Pozycja ciała przy pracy (kategorie OWAS) Ocena obciążenia związanego z wykonywaniem czynności określonej kategorii (OWAS) w trójstopniowym systemie oceny. Czas ten określany jest w odniesieniu do czasu pracy i wyrażany w % czasu pracy. Interpretacja wyników oceny obciążenia statycznego Obciążenie Pozycja ciała przy pracy (kategorie OWAS) Czas utrzymywania jednej pozycji [% zmiany roboczej] małe pozycja niewymuszona kategorii 1 do 70% pozycja wymuszona kategorii 1 lub niewymuszona kategorii 2 do 50% pozycja wymuszona kategorii 2 do 30% średnie powyżej 70% od 50% do 70% od 30% do 50% pozycja wymuszona kategorii 3 lub 4 duże powyżej 50% powyżej 30%

Przerwy na odpoczynek

przerwy dowolne - występują, gdy pracownik robi je z własnej woli we własnym zakresie przerwy zorganizowane - z góry ustalone przez firmę przerwy niezorganizowane - wynikają z nieprzewidzianych zdarzeń np.: uszkodzenie maszyny, brak surowca itp.

Zasady wyznaczania przerw w pracy

Suma przerw w pracy nie powinna przekraczać 15% całkowitego czasu pracy, a przy pracach ciężkich powinna wynosić 20 - 30% całkowitego czasu pracy.

W przypadku dwóch przerw - powinny one dzielić całkowity czas pracy na trzy równe części przy jednoczesnym założeniu, że przerwa pierwsza jest krótsza od przerwy drugiej. W przypadku ciężkich prac fizycznych liczba przerw powinna przekraczać dwa.

Zaleca się stosowanie przerw częstszych lecz krótszych - wynika to z zależności pomiędzy efektem wypoczynku a czasem trwania przerwy - efekt wypoczynku spada wraz z czasem trwania przerwy.

Do skutków obciążenia człowieka wysiłkiem statycznym możemy zaliczyć: Wpływ na człowieka Do skutków obciążenia człowieka wysiłkiem statycznym możemy zaliczyć:

ucisk mechaniczny na naczynia krwionośne szybkie wywołanie zmęczenia (szybsze niż w przypadku wysiłku dynamicznego)   występowanie zmniejszonego przypływu krwi przez napięte mięśnie (może temu towarzyszyć wzrost ciśnienia krwi i przyspieszenie pracy serca) ucisk mechaniczny na naczynia krwionośne nieprawidłowe zaopatrzenie komórek w tlen i odprowadzanie z nich szkodliwych substancji, które pochodzą z przemiany materii szybki ubytek mięśniowych zapasów lokalne zakłócenia homeostazy

Przeciwdziałanie

Aby ustrzec się przed powyższymi skutkami możemy ocenić obciążenie statyczne któremu ulegamy.

Do wyliczenia oceny należy przyjąć pozycję ciała o największym obciążeniu statycznym, jeśli jest ona utrzymywana w czasie dłuższym niż 3 godziny na zmianę roboczą. Ocenę należy wykonać według trójstopniowej skali: małe, średnie, duże.

Przykładowe oceny stopnia obciążenia statycznego w punktach PRZYKŁADY: małe 1-10 pozycja ciała siedząca niewymuszona większość prac biurowych małe 11-20 pozycja ciałą stojąca niewymuszona z możliwością okresowej zmiany na siedzącą ślusarz, stolarz małe 21-30 pozycja ciałą stojąca lub stojąca na przemian z chodzeniem nadzór techniczny, bibliotekarz średnie 31-40 pozycja ciałą siedząca wymuszona, niepochylona lub nieznacznie pochylona obsługa komputera

wnioski obciążenie statyczne jest największe w pozycji stojącej, dlatego tam gdzie jest to możliwe powinniśmy wykonywać prace w pozycji siedzącej w każdej sytuacji pożądane są zmiany pozycji ciała, gdy jest to niemożliwe zaleca się przerwy, które umożliwiają rozluźnienie mięśni chronometraż czasu pracy pracownika, rejestrowanie czasu trwania i tempa pracy, wykonywanej w danych warunkach, w celu ustalenia czasu niezbędnego do jej wykonania, gwarantującego określony poziom wydajności, a także bezpieczeństwo na stanowisku pracy, pozwala ustalić normy pracy i dostosować je do adekwatnego wynagrodzenia