Teatr w Polsce w dobie oświecenia

Kilka słów o epoce W Polsce idee oświecenia przyjęły się później niż w krajach Europy Zachodniej, co było związane z tym, że mieszczaństwo zyskało większe znaczenie dopiero w II poł. XVIII w. Przyjmuje się, że ramy czasowe polskiego oświecenia obejmują okres od lat 40. XVIII wieku do roku 1822, z zastrzeżeniami, iż niektóre przejawy klasycyzmu przetrwały do połowy XIX w.

Teatr w Polsce W 1765 roku z inicjatywy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego założono w Warszawie pierwszy w dziejach Polski teatr publiczny. Przedstawienia odbywały się w wydzierżawionym budynku zwanym „Operalnią”. Występowały w nim trzy zespoły: polski, włoski i francuski. Król zjednał dla teatru Franciszka Bohomolca, mającego spore doświadczenie w pisaniu komedii. Bohomolec ośmieszał wszelkie wady sarmackie, jak np.: zabobony, przesądy, uleganie modom i wpływom zagranicznym. W późniejszych latach ważną rolę w rozwoju komedii odegrał Franciszek Zabłocki, a w rozpowszechnianiu teatru- Wojciech Bogusławski.

Rozpoczęcie walk po pierwszym rozbiorze Polski spowodowało zawieszenie na siedem lat działalności teatru publicznego . Król nie ustawał w wysiłkach mających na celu wydźwignięcie kraju z zacofania kulturalnego i społecznego. Gromadził na Zamku (latem w Łazienkach) najwybitniejszych poetów, publicystów i działaczy polskiego oświecenia. Spotkania te nazwano obiadami czwartkowymi. Dyskutowano na nich o projektach reform ustrojowych, przedstawiano poważne prace literackie ale i zabawiano się swawolnymi wierszami.

Najwybitniejsi przedstawiciele

Franciszek Zabłocki (1752-1821) Debiutował jako poeta. W 1774 roku opublikował zbiór „Wiersze” zawierający ody, sielanki i bajki. Później stał się tzw. Dostawcą repertuaru dla sceny narodowej. Przygotowywał rocznie pięć komedii, z których najbardziej znany jest „Fircyk w zalotach” (1781) oraz „Sarmatyzm” (1784).

Julian Ursyn Niemcewicz (1758-1841) Poeta, powieściopisarz, tłumacz, pamiętnikarz. Był posłem na Sejm Czteroletni i jednym z najbardziej energicznych przywódców obozu reform. Tworzył projekt Konstytucji 3 maja. Jest autorem pierwszej polskiej komedii politycznej „Powrót posła” (1791).

Wojciech Bogusławski (1757-1829) Nazywany jest „ojcem polskiej sceny”. Był aktorem- mistrzem ról tragicznych, reżyserem, dramatopisarzem (przełożył i napisał około 80 utworów scenicznych) oraz dyrektorem Teatru Narodowego. Wystawiał sztuki zawierające aktualne treści polityczne i społeczne. W większości z nich sam grał główne role.

Wykonał Michał Żmudowski