prof. dr hab. Krzysztof A. Sobiech AWF Wrocław

WĘGLOWODANY BIAŁKA TŁUSZCZE WITAMINY WODA BIOPIERWIASTKI H Mg N Ca O C Zn C O OH

białka polipeptydy peptydy dipeptydy aminokwasy Etapy proteolizy białka polipeptydy peptydy dipeptydy aminokwasy pepsyna, trypsyna chymotrypsyna dipeptydaza, peptydazy aminopeptydazy karboksypeptydazy

Budowa aminokwasów COOH │ H2N — C ― H R Aminokwasy są podstawowymi składnikami białek i peptydów. Można je traktować jako pochodne kwasów mono - i dikarboksylowych z grupą aminową w pozycji 2 (α), rzadziej w innych pozycjach, lub jako związki organiczne posiadające rodnik oraz dwie grupy funkcyjne – aminową (-NH2) i karboksylową (-COOH). COOH │ H2N — C ― H R R -może być łańcuchem prostym lub rozgałęzionym, rodnikiem aromatycznym lub heterocyklicznym

Podział aminokwasów Ze względu na różnice w składzie chemicznym cząsteczki, a w szczególności różnice dotyczące liczby grup karboksylowych i aminowych: Obojętne – zawierające w swojej budowie jedną grupę karboksylową i jedną grupę aminową np. : glicyna, alanina, walina, leucyna, izoleucyna, seryna, tyrozyna Kwaśne – zawierające w cząsteczce dwie grupy karboksylowe i jedną aminową np. : kwas asparginowy, kwas glutaminowy. Zasadowe – zawierające w swojej budowie dwie grupy aminowe i jedną grupę karboksylową np. : lizyna, arginina, histydyna

Ze względu na udział w budowie białek: a) Niebiałkowe - nie uczestniczące w budowie białek np.: homoseryna, ornityna, β-alanina b) Białkowe - wchodzące w skład białek: glicyna, alanina, seryna, cysteina, cystyna, fenyloalanina, tyrozyna, tryptofan, histydyna, treonina, metionina, walina, arginina, leucyna, izoleucyna, lizyna, kwas asparginowy, kwas glutaminowy, asparagina, glutamina.

Aminokwasy białkowe dzielimy na: egzogenne - nie wytwarzane w organizmie, czyli takie które muszą być dostarczane z zewnątrz np. z pożywieniem: fenyloalanina, walina, leucyna, izoleucyna, metionina, lizyna itd. częściowo egzogenne - takie, które mogą być wytworzone z odpowiednich prekursorów: cysteina powstająca z egzogennej metioniny, tyrozyna z fenyloalaniny rzadko występujące w białkach: 4-OH-prolina i 5-OH- lizyna endogenne - czyli syntetyzowane w organizmie: alanina, seryna, kwas asparginowy, kwas glutaminowy, arginina (u dzieci i młodzieży)

Stosowanie: 2 tabletki 2x dziennie Skład produktu: zhydrolizowany kolagen, L-ornityna HCl Stosowanie: 2 tabletki 2x dziennie

Stosowanie: 1-3 tabletek dziennie 500 mg Skład produktu: L-Tyrozyna Stosowanie: 1-3 tabletek dziennie 500 mg

Nawet u normalnych szczęśliwych ludzi mogą wystąpić stany depresyjne w przypadku niedoboru różnych substancji w tym TYROZYNY.

L-Tyrozyna (Tyr, Y) jest prekursorem hormonów: tyraminy (po dekarboksylacji) DOPA – aminy norepinefryny (noradrenaliny) z DOPA – aminy epinefryny (adrenaliny) z noradrenaliny trijodotyroniny – T3 (po jodowaniu) tyroksyny – T4 (z dwóch dijodotyronin)

L-Tyr kw. fumarowy kw. acetooctowy cykl mocznikowy cykl Krebsa aceton ketogeneza CO2

Glikogen TG Glc – 1 – P Adrenalina Noradrenalina glicerol + WKT /cukry/ Glc – 1 – P Adrenalina TG /lipidy/ Noradrenalina glicerol + WKT +

MAKROELEMENTY: Mianem makroelementów (makrominerałów) określa się pierwiastki, których dobowe zapotrzebowanie w diecie człowieka przekracza 100 mg na dobę. Niezbędne do prawidłowego rozwoju organizmów. Zalicza się do nich: fosfor, wapń, magnez, chlor, potas, sód, siarka.

mleku i przetworach mlecznych jajach rybach mięsach Jest składnikiem kości, zębów, wpływa na pracę układu nerwowego i mięśniowego, na pracę serca, warunkuje na prawidłową krzepliwość krwi, ma oddziaływanie przeciwzapalne, przeciwalergiczne. Wapń występuje w: mleku i przetworach mlecznych jajach rybach mięsach warzywach strączkowych

WAPŃ Niedobór wapnia może powodować: łamliwość kości próchnicę zębów bóle głowy, zmęczenie zaburzenia psychiczne (stany lękowe) nadciśnienie, nowotwory (okrężnica, sutek) niezbędny jako aktywator enzymów błonnik obniża przyswajalność

Niedobór magnezu może powodować : bezsenność zmęczenie Bierze udział w budowie tkanki kostnej, jest aktywatorem wielu enzymów tkankowych odgrywając rolę w termoregulacji i w procesach przemiany białek i kwasów tłuszczowych, w funkcjonowaniu systemu nerwowego, mięśniowego i krążenia krwi. Niedobór magnezu może powodować : bezsenność zmęczenie niepokój, depresję skurcze kończyn wypadanie włosów

MAGNEZ Magnez występuje w: ziemniakach ciemnym pieczywie mięsie suchych nasionach roślin strączkowych rybach kaszy

MIKROELEMENTY Pierwiastki chemiczne występujące w bardzo małych (śladowych) ilościach w organizmach roślinnych i zwierzęcych. Niedobór lub nadmiar tych pierwiastków może prowadzić do zaburzeń fizjologicznych. Do mikroelementów zalicza się: jod, żelazo, fluor, bor, kobalt, miedź, chrom, cynk, mangan. U ludzi zapotrzebowanie na te pierwiastki wynosi poniżej 100 mg na dobę.

Czy tak mogą działać suplementy? Hormeza – zjawisko korzystnego wpływu niskich dawek czynnika szkodliwego w wysokich dawkach. Czy tak mogą działać suplementy? Chrom Selen Miedź Cynk Jod Krzem Według H. Seyle, ojca badań nad stresem, każda substancja wykazuje dwufazowy charakter odpowiedzi hormetycznej Może działać jako aktywator (niska dawka) oraz jako inhibitor (wysoka dawka) Korzystnie (podwyższenie tolerancji) ale i szkodliwe, toksycznie Trochę diabeł i trochę anioł

CYNK Występowanie: składnik 300 enzymów zawartość w ustroju 1g krew 1 mg/l surowicy obecność w: dehydrogenazie mleczanowej fosfatazie zasadowej karboksypeptydazie anhydrazie węglanowej enzymy białka metalotioneina albuminy alfa-2-makroglobulina

aktywator enzymów trawiennych istotna rola w układzie rozrodczym, oddechowym, immunologicznym antagonista kadmu i ołowiu - odtruwająco niedobór powoduje zaburzenia seksualne, otyłość strata z potem, obok żelaza nadmiar (oraz pył cynkowy) – zaburzenia oddechowe, bezsenność, niedokrwistość

CYNK Wspomaga: odporność przyspiesza gojenie ran rozwój płodu i przebieg ciąży spermatogenezę produkcję insuliny i testosteronu obniża toksyczne działanie Pb i Cd Źródła: pestki (dynia, słonecznik) otręby, kiełki, jagody, czosnek, drożdże żółtka jaj bazylia, tymianek, mięta

Ułatwia i reguluje przyswajanie wapnia i fosforu, zwiększając ich wchłanianie z przewodu pokarmowego oraz odkładanie w kościach i zębach. Działa również przeciwalergicznie. Wśród witamin największe znaczenie ma witamina D3. Dostaje się ona do ustroju dwiema drogami jelitową przez spożywanie tłuszczów zwierzęcych i przez naświetlanie skóry promieniami nadfioletowymi, zawartymi w świetle słonecznym. Wchłonięta ze skóry lub pożywienia dostaje się drogą krwi do wątroby i nerek, gdzie zostaje przekształcona w biologiczny czynny produkt.

WITAMINA D Witamina D pełni istotną funkcję w regulowaniu przemiany wapnia i fosforu oraz tworzeniu kości. Witamina ta wzmaga wchłanianie wapnia i fosforu z jelit, a także hamuje ilość wapnia wydalanego z organizmu. Jest także niezbędna do optymalnego formowania układu szkieletowego, pośrednio wpływa korzystnie na system nerwowy i na skurcze mięśni w tym serca.

WITAMINA D Odpowiednia ilość wapnia umożliwia sprawne przewodzenie impulsów nerwowych. Witamina D zapobiega i łagodzi stany zapalne skóry, reguluje wydzielanie insuliny, a tym samym wpływa na odpowiedni poziom cukru w organizmie. Korzystnie wpływa na słuch, gdyż decyduje o dobrym stanie kostek ucha wewnętrznego. Oddziałuje na komórki szpiku kostnego produkujące komórki obronne (monocyty).

WITAMINA D Źródła: (µg/100 g) Tran - 242 Śledź - 25 Tuńczyk - 6 Makrela - 24 Łosoś - 12 Sardynki w oleju - 9 (µg/100 g) Tuńczyk - 6 Mleko - 3 Mąka pełnoziarnista - 3 Jajko (żółtko) - 1 Wątroba - 1 Dawka dzienna starsze dane: 20 – 25 µg (800 – 1000 IU) nowsze dane: 25 – 100 µg (1000 – 4000 IU)

WITAMINA D Niedobór witaminy D powoduje m.in.: u niemowląt - krzywicę dziecięcą (rachitis infantilis) u dzieci starszych i młodzieży - krzywicę późną (rachitis tarda) u starszych: zaburzenia struktury kości - osteomalacja i zrzeszotnienie kości krótkowzroczność stany poirytowania, dolegliwości nerwicowe, bezsenność, pesymizm

WITAMINA D Nadmiar witaminy D powoduje m.in.: nudności biegunkę spadek masy ciała łatwe męczenie się nadmierne pocenie się brak apetytu utratę łaknienia senność zaburzenia rytmu pracy serca wzmożone oddawanie moczu bóle stawów i mięśni bóle głowy świąd skóry

WITAMINA D W ostatniej dekadzie nastąpił wzrost zainteresowania witaminą D3 i jej rolą w powstawianiu chorób o podłożu neurodegeneracyjnym: choroba Alzheimera choroba Parkinsona stwardnienie rozsiane

Stosowanie: 3 tabletki dziennie Skład produktu: Witamina D, sole wapnia, magnezu i cynku Stosowanie: 3 tabletki dziennie Witamina D3