Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

MIĘCZAKI Agata Koprowska

MIĘCZAKI ŚLIMAKI MAŁŻE GŁOWONOGI

MIĘCZAKI Środowisko życia: Żyją na lądzie, w miejscach zaciemnionych lub w wodzie

BUDOWA ŚLIMAKA WINNICZKA muszla otwór oddechowy płaszcz czułki głowa noga

ŚLIMAKI budowa ciała: Ciało ślimaka składa się z głowy, nogi i worka trzewiowego, osłoniętego muszlą. Głowa ślimaka zbudowana jest z pary oczu, otworu gębowego, dwóch czółek. Ślimaki mają też tarkę.

ŚLIMAKI Mięsisty nieparzysty narząd służący NOGA do poruszania się. WOREK TRZEWIOWY Część ciała, w której mieści się większość narządów wewnętrznych. Worek trzewiowy okrywa fałd ściany zwany płaszczem. Narząd przypominający twardy, opatrzony ząbkami język. Pozwala ona na zeskrobywanie i rozdrabnianie pokarmu. TARKA

ŚLIMAKI Muszla: powstaje z wydzieliny gruczołów płaszcza stanowi swego rodzaju szkielet zewnętrzny; u wielu gatunków jest spiralnie zwinięta; gdy panuje susza, jest zbyt gorąco lub zbyt zimno, ślimaki chowają do muszli głowę i nogę.

Budowa muszli ślimaka wierzchołek szew kolumny skręt otwór warga kolumna

ŚLIMAKI środowisko życia: - opanowały zarówno morza i wody słodkie, jak i środowisko lądowe.

ŚLIMAKI odżywianie: Większość ślimaków lądowych to roślinożercy. Wśród gatunków wodnych dominują drapieżcy, choć spotyka się również padlinożerców.

BUDOWA WEWNĘTRZNA ŚLIMAKA Układ oddechowy: Ślimaki lądowe są płucodyszne. Ich narządem wymiany gazowej są płuca. Większość ślimaków żyjących w wodzie to organizmy skrzelodyszne, czyli oddychające skrzelami.

BUDOWA WEWNĘTRZNA ŚLIMAKA Układ krwionośny: Układ krwionośny otwarty. Krew częściowo krąży wewnątrz naczyń krwionośnych, część wlewa się do jamy ciała. Większość gatunków ma serce złożone z jednej komory i jednego przedsionka.

BUDOWA WEWNĘTRZNA ŚLIMAKA Układ nerwowy: Układ nerwowy składa się z trzech par zwojów: mózgowych, płaszczowych i nożnych. Zwoje są połączone spoidłami.

BUDOWA WEWNĘTRZNA ŚLIMAKA Układ wydalniczy: Ściśle uzależniony od środowiska. Układ tworzy nerka (z reguły nieparzysta) i odchodzący moczowód zakończony otworem wydalniczym. U form lądowych szkodliwe produkty przemiany materii usuwane są w postaci kryształków kwasu moczowego, a u form wodnych w postaci amoniaku i mocznika. Ponad to nerka odgrywa znaczącą role w utrzymaniu ciśnienia osmotycznego w całym ciele mięczaka.

BUDOWA WEWNĘTRZNA ŚLIMAKA rozmnażanie i rozwój: Ślimaki są rozdzielnopłciowe lub obojnaki. Zapłodnienie jest wewnętrzne lub zewnętrzne.

ŚLIMAKI Znaczenie: są szkodnikami roślin uprawnych, przenoszą pasożyty, stanowią pokarm dla zwierząt, wiele gatunków jest jadalnych.

PRZEDSTAWICIELE ŚLIMAKÓW: stożek geograficzny stożek królewski

PRZEDSTAWICIELE ŚLIMAKÓW: zawójka płaska zawójka pospolita żyworódka pospolita żyworódka rzeczna

PRZEDSTAWICIELE ŚLIMAKÓW błotniarka stawowa zatoczek rogowy ślimak winniczek pomrów wielki

MAŁŻE Małże to mięczaki żyjące wyłącznie w wodzie.

MAŁŻE Budowa ciała: Ciało dwubocznie symetrycznie, z dwóch boków okryte płaszczem wyściełającym muszlę.

MAŁŻE środowisko życia: żyją wyłącznie w wodzie; większość małż żyje zagrzebana w mule lub w piasku na dnie zbiorników wodnych, jak np. szczeżuja lub przyrośnięte muszla do skały, jak ostryga.

BUDOWA MAŁŻA Części ciała: płaszcz worek trzewiowy jama płaszczowa ze skrzelami umięśniona noga syfon wypustowy i wpustowy

BUDOWA MAŁŻA WIERZCHOŁEK SKRZYDŁO KOLCE SYFON WYPUSTOWY MUSZLA SYFON WPUSTOWY NOGA

BUDOWA MAŁŻA SYFON WPUSTOWY SYFON WYPUSTOWY Wciąga wodę do jamy płaszczowej SYFON WPUSTOWY Usuwa wodę z jamy płaszczowej SYFON WYPUSTOWY

BUDOWA MAŁŻA Muszla: składa się z dwóch połówek: lewej i prawej połączonych mięśniami i więzadłami; do zamykania muszli służą mięśnie zwieracze; na muszlę małży składają się trzy warstwy: * konchiolinowa (zewnętrzna) * porcelanowa (środkowa) * perłowa (wewnętrzna)

BUDOWA WEWNĘTRZNA MAŁŻA Układ oddechowy: Małże oddychają za pomocą skrzeli pobierając tlen z wody stale przepływającej przez jamę płaszczową. Skrzela znajdują się w jamie płaszcza po bokach nogi SKRZELA

BUDOWA WEWNĘTRZNA MAŁŻA Układ krwionośny: Układ otwarty. Serce zbudowane z jednej komory i dwóch przedsionków, leży w osierdziu. Ku przodowi i ku tyłowi ciała wychodzą z serca aorty rozprowadzające krew po całym ciele. Z zatok żylnych krew wpływa do żył, przechodzi przez narządy wydalnicze, a następnie wpływa do tętnic skrzelowych. Ze skrzeli krew wraca do przedsionków, a z nich dostaje się do komory serca.

BUDOWA WEWNĘTRZNA MAŁŻA Układ nerwowy: Układ nerwowy u małży składa się ze trzech zwojów nerwowych połączonych parzystymi spoidłami (zwój głowowy, trzewiowy, nożny). Narządy zmysłów są bardzo słabo rozwinięte, wiąże się to z odseparowaniem zwierzęcia zamkniętego w muszli od środowiska zewnętrznego.

BUDOWA WEWNĘTRZNA MAŁŻA Układ wydalniczy: Układ wydalniczy stanowią parzyste symetrycznie ułożone nerki. Otwierają się z jednej strony do osierdzia, a z drugiej po bokach ciała do jamy płaszcza.

MAŁŻE Znaczenie: Źródło pokarmu dla wielu zwierząt, miedzy innymi ptaków; Usuwają z wody dużą ilość zanieczyszczeń; Wiele małż wytwarza perły, które są wykorzystywane w przemyśle jubilerskim

PRZEDSTAWICIELE MAŁŻ: sójka zaostrzona muszla w tylnej części klinowato zaostrzona; gatunek pospolity w jeziorach i rzekach

PRZEDSTAWICIELE MAŁŻ: szczeżuja wielka największy małż występujący w Polsce; żyje w wodach bieżących i stojących; ma muszlę delikatną.

PRZEDSTAWICIELE MAŁŻ: szczeżuja pospolita żyje w wodach bieżących i stojących; osiąga długość do 10 cm, ma muszlę jajowatą;

PRZEDSTAWICIELE MAŁŻ: szczeżuja

PRZEDSTAWICIELE MAŁŻ: racicznica zmienna gatunek słodkowodny; w Polsce pospolita w zalewach i jeziorach

PRZEDSTAWICIELE MAŁŻ: rogowiec bałtycki skorupka gładka, jedynie z delikatnymi, współśrodkowymi pierścieniami przyrostu; małż żyje stosunkowo blisko brzegu, stąd jego muszle często wyrzucane są na brzeg

PRZEDSTAWICIELE MAŁŻ: sercówka pospolita jedyny bałtycki przedstawiciel małży; w Bałtyku gatunek powszechny, a jego muszle często spotyka się na brzegu morza

PRZEDSTAWICIELE MAŁŻ: omułek jadalny - kosmopolityczny małż, występujący m. in. w morzach europejskich, ławicami, w strefach przybrzeżnych

PRZEDSTAWICIELE MAŁŻ: ostrygi

GŁOWONOGI MĄTWY OŚMIORNICE KAŁAMARNICE

GŁOWONOGI budowa: W budowie morfologicznej wyróżnia się głowę z dwoma dużymi oczami, wieniec ośmiu lub dziesięciu ramion zaopatrzonych w przyssawki. Noga przekształciła się w lejek, którym woda wyrzucana jest z jamy płaszczowej. Większość głowonogów ma silnie zredukowaną muszlę - przybiera postać płytki okrytej płaszczem

GŁOWONOGI Występowanie: Wszystkie głowonogi żyją w morzach o pełnym zasoleniu. Preferują wody podzwrotnikowe.

BUDOWA WEWNĘTRZNA GŁOWONOGA Układ krwionośny: Układ krwionośny ma budowę złożoną. Składa się z serca, leżącego po stronie brzusznej ciała i naczyń krwionośnych. Krew płynie w systemie naczyń, jednak w okolicy serca wlewa się do jamy około osierdziowej, w związku z tym układ ten uważa się za zamknięty.

BUDOWA WEWNĘTRZNA GŁOWONOGA Układ oddechowy: Poza łodzikami mającymi 2 pary skrzel wszystkie współczesne głowonogi mają tylko jedną parę. Skrzela znajdują się w tylnej części jamy płaszczowej. Są przytwierdzone do spodu worka trzewiowego i skierowane ku przodowi. Na osi skrzel znajdują się dwa rzędy blaszek skrzelowych. U ośmiornic na blaszkach znajdują się kolejne rzędy blaszek, zaś u kałamarnic i mątw szereg pokrytych zmarszczkami fałd. Przepływ wody przez skrzela jest regulowany za pomocą skurczów ściany jamy płaszczowej.

BUDOWA WEWNĘTRZNA GŁOWONOGA Układ wydalniczy: Głowonogi mają jedną lub dwie pary nerek. Moczowody są parzyste. Mają one ujście w jamie ciała, po bokach odbytu.

BUDOWA WEWNĘTRZNA GŁOWONOGA Rozmnażanie: Głowonogi są rozdzielnopłciowe, a ich rozwój jest prosty. Czasem samica różni się wyglądem od samca (dymorfizm płciowy).

GŁOWONOGI Organizmy te uważane są za najinteligentniejsze wśród bezkręgowców. Mają wysoko uorganizowany układ nerwowy i narządy wzroku.

GŁOWONOGI Odżywianie: Żywią się rybami, skorupiakami i mięczakami, polując na zdobycz przy pomocy ramion posiadających haczyki lub przyssawki.

GŁOWONOGI Znaczenie: poławiane są w celach konsumpcyjnych, przez mieszkańców krajów nadmorskich; z muszli wewnętrznej mątw wykonuje się proszki polerskie. Służą one także jako dodatek do past do zębów, oraz są źródłem wapnia w hodowlach ptaków; muszle łodzików wykorzystywane są do produkcji biżuterii; są elementem łańcuchów pokarmowych. Są pokarmem dla ryb i zębowców; kałamarnice żerują na ławicach ryb

PRZEDSTAWICIELE GŁOWONOGÓW: mątwa z morza Śródziemnego

PRZEDSTAWICIELE GŁOWONOGÓW: mątwa pospolita

PRZEDSTAWICIELE GŁOWONOGÓW: kałamarnice

PRZEDSAWICIELE GŁOWONOGÓW: ośmiornice

PRZEDSTAWICIELE GŁOWONOGÓW: ośmiornica pospolita

Bibliografia i netografia: Podręcznik do biologii do gimnazjum ,, Plus życia 1,, M.Jefimow, M.Sęktas, wyd. Nowa era 2009; Zeszyt ćwiczeń do biologii do gimnazjum ,, Plus życia 1,, M.Jefimow, M.Sęktas, wyd. Nowa era 2009; Podręcznik do biologii do gimnazjum ,, Biologia XXI, cz.1 praca zbiorowa pod redakcja A.Jerzmanowskiego, wyd. WSiP 2003 www.wikipedia.pl encyklopedia multimedialna PWN www.wiem.pl Vademecum gimnazjalisty ,,Biologia,, Szkolny przewodnik ,,Biologia,,