Wiadomości ogólne o komórkach i tkankach

Schemat komórki

komórka Funkcja: Podstawowa „cegiełka” budująca ciało Cechy: Wszystkie komórki pochodzą z zygoty Specjalizując się dopasowują swój kształt i organizację do pełnionej funkcji Skład: Błona komórkowa cytoplazma

Błona komórkowa

Funkcja błony komórkowej Oddziela komórkę od środowiska Uczestniczy w transporcie, wydzielaniu i wchłanianiu Bierze udział w porozumiewaniu się komórek Tworzy wewnątrzkomórkowe przeciały o odmiennej funkcji (organelle)

Budowa błony komórkowej Lipidy Fosfolipidy – tworzą dwuwarstwową strukturę błony Cholesterol – wzmacnia wytrzymałość mechaniczną błony Białka Transportują Stanowią miejsce przyczepu (substancji sygnałowych, cytoszkieletu, białek macierzy międzykomórkowej) Katalizują reakcje chemiczne Przenoszą sygnały do wnętrza komórki Cukry Przyłączone są do lipidów lub białek w zewnętrznej warstwie błony Umożliwiają rozpoznawanie się komórek Chronią powierzchnię

Łańcuch cukrowy glikolipidów błony eurocytu decyduje o grupie krwi ABO

Nadmierna aktywność białek wydających z komórki cytostatyki jest przyczyną niepowodzeń w leczeniu nowotworów

Powiązanie cytoszkieletu z białkami błony erytrocytu decyduje o kształcie krwinki

Cytoplazma Funkcja Skład Stanowi wnętrze komórki Organelle błonowe Jądro Retikulum endoplazmatyczne Aparat Golgiego Lizosomy Preoksysomy Mitochondria cytozol

Jądro komórkowe

Jądro komórkowe Funkcja: Przechowuje informację genetyczną zakodowaną w strukturze DNA; Udostępnia informację przez syntezę kwasów rybonukleinowych Kopiuje DNA

Jądro komórkowe Budowa: Otoczka utworzona z dwóch błon połączonych w miejscach, gdzie znajdują się pory; Chromatyna – kompleksy DNA i białek, które w czasie podziału komórki kondensują do pałeczkowatych form Jąderko – wydzielony obszar syntetyzujący rybosomy Macierz jądrowa – włóknisto – ziarnista sieć.

Retikulum endoplazmatyczne

Retikulum endoplazmatyczne Funkcja Synteza białek Synteza lipidów Detoksykacja Budowa System połączonych ze sobą spłaszczonych pęcherzyków błonowych oraz rurek Rodzaje Szorstkie retikulum endoplazmatyczne Gładkie retikulum endoplazmatyczne

Aparat Golgiego

Aparat Golgiego Funkcja: Budowa: Sortowanie, modyfikacja i pakowanie białek oraz lipidów w celu ich wydzielenia lub dostarczenia do innych organelli Budowa: System spłaszczonych woreczków błonowych

Mitochondria

Mitochondria Funkcja: Budowa: Biogeneza: Oddychanie komórkowe Owalne lub pałeczkowate twory zbudowane z dwóch błon Błona wew. tworzy liczne fałdy zwane grzebieniami Wnętrze wypełnia macierz Biogeneza: Mitochondria pochodzą od symbiotycznych bakterii

Preoksysomy Budowa: Funkcja: kuliste ciałka lub system błon Tlenowe utlenianie substratów Wytwarzanie kwasów żółciowych

Mutacje genów Zaburzające sprawność peroksysomów powodują u noworodków ciężkie wady mózgu, marskość wątroby i niewydolność nerek

Lizosomy Funkcja: Budowa: Wewnątrzkomórkowe trawienie makrocząsteczek do substancji prostych Budowa: System pęcherzyków o różnej wielkości

W szczególnych przypadkach enzymy lizosomalne mogą być wydalane poza komórkę i brać udział w trawieniu tkanek

Genetyczne defekty enzymów lizosomalnych uniemożliwiają rozkład cząsteczek określonego typu i powodują gromadzenie się ich w komórce

Centrosom Funkcja: Budowa: Zawiera: Bierze udział w podziale komórki Buduje wrzeciono podziałowe Organizuje cytoszkielet mikrotubularny Budowa: Zagęszczenie cytoplazmy w okolicy jądra Zawiera: centrosole

Cytozol Definicja: Funkcja Płynna część cytoplazmy nie wychodząca w obręb organelli błonowych Funkcja Tworzy wewnętrzne środowisko komórki Zachodzą w niej liczne procesy metaboliczne

Cytozol Skład: Białka enzymatyczne Rybosomy Proteasomy Sieć włókienek białkowych tworzących szkielet cytoplazmatyczny: Mikrotubule Filamenty pośrednie Mikrofilamenty Glikogen, tłuszcz i inne metabolity

Białka budujące filamenty pośrednie są charakterystyczne dla tkanek Białka budujące filamenty pośrednie są charakterystyczne dla tkanek. Jest to wykorzystywane do rozpoznawania pochodzenia nowotworu