Psychologiczna pomoc pedagogom w problematyce suicydologii mgr Katarzyna Warchoł Szpital Specjalistyczny im. J. Babińskiego w Krakowie

Syndrom presuicydalny u dzieci i młodzieży Są to charakterystyczne, niespecyficzne zmiany zachowania i usposobienia poprzedzające zamach samobójczy, czasami nawet na wiele miesięcy wcześniej. Często mają postać narastających objawów depresji, niepowodzeń szkolnych oraz trudności wychowawczych, takich jak trudności z dyscypliną, wagarowanie, nadużywanie alkoholu i innych środków psychoaktywnych, przedwczesne rozpoczynanie życia seksualnego.

Syndrom presuicydalny 1. Zawężenie życia psychicznego Zawężenie sytuacyjne („sytuacja bez wyjścia”) Zawężenie dynamiczne (negatywne emocje) Zawężenie stosunków międzyludzkich (wycofywanie się), Zawężenie świata wartości (wszystko traci znaczenie) 2. Hamowanie agresji i kierowanie jej do siebie 3. Fantazje i myśli o śmierci i samobójcze

Myśli samobójcze W badaniach gimnazjalistów krakowskich (15-16 lat) 46% badanych przyznało się do występowania u nich myśli samobójczych, w tym: 20% miewało je rzadko, 11% czasem, 10% bardzo często, 4% niemal zawsze, (Warchoł, Pilecka, 2009)

Zamiany w usposobieniu Zamykanie się w sobie, Drażliwość, Wybuchowość, Niezrównoważenie, Niepewność, Lęki, Zachowania buntownicze, Spadek samooceny, Poczucie odrzucenie przez rówieśników, Brak łaknienia, Wycofywanie się z dotychczasowej aktywności, wybuchy gniewu lub apatia,

Sygnały ostrzegawcze Rozważania, pozornie teoretyczne, na temat śmierci, Oddawanie innym własnych wartościowych przedmiotów, Wyrażanie ostatniej woli, Zaburzenia łaknienia prowadzące do ubytku lub przyrostu masy ciała, Ograniczanie kontaktów z przyjaciółmi i rodziną, Brak zainteresowania własnym wyglądem i stanem zdrowia, Podejmowane w przeszłości działania autodestrukcyjne, Używanie wyrażeń mówiących o jakimś krańcowym momencie w czasie, wiążących się z odejściem, Zainteresowanie tematyką śmierci, umierania,

Funkcje zamachów samobójczych ucieczka przed sytuacją lub stanem psychicznym, którego nie da się wytrzymać, odegranie się na innych poprzez wywołanie poczucia winy wymierzenie sobie kary, zapewnienia sobie opieki, troski, uwagi innych, poświęcenia się w imię wyższych celów (Carr, 2004)

Zasady interwencji - afirmacja rozmówcy w dowolny sposób, który uznamy za odpowiedni, aby młody człowiek mógł poczuć się dowartościowany i wart naszego zachodu, - afirmacja problemu - rozpoznanie stosunku, naszego rozmówcy do problemu, nie wolno dewaluować tego problemu i lekceważyć jego znaczenia - negowanie samobójstwa jako wyjścia z sytuacji, poszukiwanie innych punktów widzenia i innych rozwiązań; należy bezwzględnie unikać pouczania i moralizatorskiego tonu. - nie należy wycofywać się z pomocy i ujawniać bezradności, wręcz przeciwnie, bardzo pomocna jest postawa rozsądnego zaangażowania oraz zaangażowanie kolejnych osób

TAK! Pozbaw osobę zagrożoną dostępu do wybranych przez nią środków samozniszczenia. Okazuj pozytywną postawę, zwracającą myśli zagrożonego na najbardziej pozytywne możliwości. Zadawaj pytania bez natarczywości, z konstruktywnym podejściem. Staraj się osłabić poczucie zagubienia i bezradności u zagrożonego. Postaraj się wytworzyć u siebie i u osoby zagrożonej zrozumienie jej sytuacji. Zasugeruj osobie zagrożonej, że rodzina może być dla niej źródłem siły i oparciem.

NIE! Nie okazuj zgorszenia i oburzenia, cokolwiek byś od tej osoby usłyszał. Nie mów o tym, jakim wstrząsem byłoby jej samobójstwo dla rodziny i przyjaciół, dopóki nie będziesz pewien, że nie o to jej właśnie chodzi. Nie spieraj się. Nigdy nie wygrasz w takiej dyskusji, a możesz przegrać życie drugiego człowieka. Nie zapewniaj, że „życie jest piękne” i że „przecież wszystko się ułoży” – to wywołuje w zagrożonej osobie poczucie niezrozumienia i zlekceważenia jej problemu. Nie czuj się, jakbyś miał sam rozwiązać wszystkie problemy tej osoby albo znać odpowiedzi na wszystkie pytania.

Placówki służące pomocą Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne, Poradnie Zdrowia Psychicznego, Centra i Ośrodki Interwencji Kryzysowej, Policja, straż miejska, straż pożarna (policja i straż pożarna mają w centrach zarządzania kryzysowego grupy psychologów), Szpitale Psychiatryczne,

Użyteczne adresy internetowe www.interwencjakryzysowa.pl www.porozumienie.niebieskalinia.pl www.pomoctel.free.ngo.pl www.przyjaciele.org