Procesy pamięci

Pamięć Pamięć jest procesem odpowiedzialnym za rejestrowanie, przechowywanie i odtwarzanie doświadczenia/informacji Pamięć jako zdolność Pamięć jako proces Element psychicznego „wyposażenia” jednostki, wykazujący duże różnice indywidualne Sposób kodowania doświadczenia, stanowiący uniwersalną właściwość człowieka Składnik inteligencji Faza przetwarzania informacji Składa się z wielu zdolności specyficznych, np. p. wzrokowej, słuchowej Składa się z wielu faz, ich liczba zależy od szczegółowości opisu, w najogólniejszym rozumieniu – faza zapamiętywania, przechowywania i odtwarzania informacji Można ją doskonalić Można doskonalić niektóre fazy procesu pamięciowego, np. fazę odtwarzania

Mechanizmy pamięci Zapamiętywanie (kodowanie) Przechowywanie Odtwarzanie (wydobywanie, przypominanie) Copywrite © Wydawnictwo Naukowe PWN SA 2004

Metafory stosowane w badaniach nad pamięcią Metafora śladu stopy na piasku Metafora „magnetofonowa” Metafora „komputerowa”

Podstawowe rodzaje pamięci Pamięć ultrakrótka (sensoryczna) Pamięć krótkotrwała (operacyjna) Pamięć długotrwała Pamięć deklaratywna Semantyczna Epizodyczna Pamięć niedeklaratywna Pamięć proceduralna Nieświadoma – np. habituacja i sensytyzacja

Model systemu pamięciowego człowieka Z: HUMAN MEMORY: STRUCTURES AND PROCESSES, Roberta L. Klatzy. © 1975, 1980 by W. H. Freeman and Company

Pamięć sensoryczna Kodowanie w pamięci sensorycznej Przechowywanie: ile i jak długo? Przekazywanie do pamięci krótkotrwałej

Pamięć krótkotrwała Kodowanie w pamięci krótkotrwałej Przechowywanie w pamięci krótkotrwałej Przetwarzanie w pamięci krótkotrwałej Wydobywanie z pamięci krótkotrwałej

Przetwarzanie w pamięci krótkotrwałej Porcjowanie Powtarzanie

Kodowanie w pamięci długotrwałej Organizacja według znaczenia Mnemonika Specyficzność kodowania

właściwość P. operacyjna P. długotrwała Czas przechowywania Kilkanaście minut Nieograniczony Pojemność 7+2 jednostek informacyjnych Sięga do 187 miliardów bitów informacji Zapamiętywanie Szybkie, bez wysiłku automatyczne Wymaga zaangażowania i uwagi Utrwalanie materiału Powtórki wewnętrzne Wykrycie wewnętrznej struktury lub znaczenia Format zapamiętywanych informacji Akustyczny lub wzrokowy Semantyczny lub wzrokowy Wrażliwość na zapominanie Duża; zapomniane informacje znikają bezpowrotnie Informacje zapomniane pozornie, odzyskiwane spontanicznie Dostęp Łatwy Powolny Czynniki powodujące interferencję Podobieństwo akustyczne Podobieństwo semantyczne lub wzrokowe

Pamiętanie jako proces wytwórczy Schematy Zeznania naocznych świadków

Krzywa zapominania Ebbinghausa Krzywa ta pokazuje, ile bezsensownych sylab pamiętają osoby posługujące się metodą zaoszczędzania, gdy bada się je w okresie 30 dni. Krzywa opada szybko, a następnie osiąga plateau

Dlaczego zapominamy? Zanikanie śladów pamięciowych Interferencja Nieskuteczne wydobywanie Motywowane zapominanie

Zapominanie hamowanie retroaktywne – nakładanie się później zapamiętanych informacji na informacje wcześniej zapamiętane, hamowanie proaktywne – wcześniej nabyta informacja utrudnia zapamiętanie nowej informacji Stopień hamowania zależy od podobieństwa materiałów.

Metody przypominania Rozpoznawanie i odtwarzanie: Procedura zaoszczędzenia Ebbinghausa, która wskazuje że znane wyrazy (elementy) szybciej zapamiętujemy niż zupełnie nowe.

Strategie pamięciowe - mnemotechniki Grupowanie Akronimy Akrostychy Metoda słów – wieszaków Metoda miejsc Co jeszcze? „Zewnętrzne” sposoby usprawniania pamięci, Różnorodność zapamiętywanego materiału Przerwy w zapamiętywaniu

Zasada logicznego kojarzenia dom żółty drzewo zielony ptak gniazdo pies tygrys trawa namiot purpurowy podkowa

Grupowanie – polega na dzieleniu informacji w grupy (kategorie). Ilość grup zależy od ilości informacji jakie chcemy zapamiętać oraz możliwości przyporządkowania ich do odrębnych kategorii. Przykład: mamy do zapamiętania taką oto listę zakupów: ser, cebula, masło, sałata, chusteczki higieniczne, mleko, ogórek, pasta do zębów, rzodkiewki, jogurt, żel pod prysznic, pomidory, papier  toaletowy, ziemniaki to możemy podzielić na kategorie (grupy): nabiał: ser, masło, mleko, jogurt warzywa: cebula, sałata, ogórek, rzodkiewki, pomidory, ziemniaki, chemia: chusteczki higieniczne, pasta do zębów, żel pod prysznic, papier toaletowy

PORCJOWANIE (CHUNKING) – process polegajacy na ponownym zakodowaniu pojedynczych elementów przez grupowanie na podstawie jakiejś zasady organizacji (np. podobieństwo językowe, rym, indywidualny kod grupowanie 181379256460 181 379 256 460 

Porcjowanie 3,4 9,2,5,6,1,4,9,3,5 3:49,2 (rekord na milę) 56:14 (czas na 10 mil) 9:35 (2 mile w wolnym tempie)

Akronimy Moja Merkury Wiecznie Wenus Zapracowana Ziemia Mama Mars Jutro                                                       Jupiter Sama                                                      Saturn Ugotuje                          Uran Nam                                                       Neptun Pomidorówkę                           Pluton

Akrostychy Przykład: Do zapamiętania gama kolorów: Czerwony, Żółty, Zielony, Niebieski, Fioletowy Czarownik Żywo Zaczarował Niebiańską Firankę Do zapamiętania melodia składającą się z dźwięków: E, C, G, B, D Emisja Chóralnego Głosu Była Doskonała

Metoda słów – „wieszaków” Słowa – „wieszaki” 1 – drzewo 2 – łabędź 3 – koniczyna 4 – krzesło 5 – hak 6 – słoń 7 – król 8 – kobieta w ciąży 9 – dolina 10 – Flip i Flap

Metoda słów – „wieszaków” Do zapamiętania: mózg, papierosy, bańka mydlana, wybrzeże, komórka, burak, król, ciężarna kobieta, dolina, grobowiec, więc łączymy je ze słowami wieszakami. 1 – wielkie drzewo, które zamiast korony ma olbrzymi mózg, 2 – łabędź stoi na ulicy paląc papierosa, a przechodzący ludzie podziwiając go wrzucają mu pieniądze do kapelusika, 3 – na pięknej koniczynie leży wielka mydlana bańka, 4 – siedzisz na krześle czytając książkę a nad wybrzeżem morza, 5 – pirat zamiast ręki ma hak na którym trzyma telefon komórkowy, 6 – malutki różowy słoń zajada ogromnego soczystego buraka, 7 – król złomu zamiast berła trzyma zardzewiała kosę, 8 – kobieta w ciąży siedzi w herbaciarni i odmierza czas zaparzenia się herbaty za pomocą klepsydry, 9 – nad rajską doliną fruwa sobie malutki niebieski balonik balon na kiju, 10 – Flip i Flap stoją nad grobowcem i odprawiają pogrzeb zdechłej żabie.

Metoda miejsc – zapamiętywanie przez skojarzenie elementów z jakąś sekwencja znanych nam miejsc D J B X H G C L Y

Procedura uzupełniania Pocedur uzupełniania wyrazów (Duke, 1995) V_S_ _PL_ _T A_C_ _ME_ _S R_ E_ _P_S_ _L_ _A

Czynniki wpływające na zapamiętywanie: efekt pierwszeństwa (początku) – informacje na początku materiału są lepiej zapamiętywane efekt świeżości (końca) – informacja na końcu materiału są lepiej zapamiętywane.

Prawidłowości pamięci: prawo Ebbinghausa – liczba powtórek niezbędnych do zapamiętania materiału rośnie wraz z jego długością prawo Josta – aby powtarzanie było skuteczne (aby zapamiętać materiał) powtórki muszą być rozłożone w czasie aktywne odtwarzanie zwiększa tempo zapamiętywania