„Rota” - w stulecie pieśni Powstanie „Roty” i jej prawykonanie Opracowała Jolanta Stefańska

Maria Konopnicka 1842-1910 Maria Konopnicka z Wasiłowskich urodziła się w Suwałkach. Była poetką, nowelistką, pisarką dla dzieci i młodzieży, tłumaczką, publicystką i krytykiem. Od 1878 r. zamieszkała wraz z sześciorgiem dzieci w Warszawie. Od 1890 r. przebywała stale za granicą w Niemczech, Włoszech, Francji i Szwajcarii. W 1903 r., na 25-lecie pracy pisarskiej, otrzymała w darze narodowym dworek w Żarnowcu koło Krosna. Została pochowana na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.  

Powstanie „Roty” Autorka "Roty", Maria Konopnicka, od początku XX w. prowadziła poetycką i publicystyczną kampanię przeciwko germanizacyjnej polityce Niemiec. Poetka aktywnie spieszyła z pomocą prześladowanym Polakom, inicjowała akcje protestacyjne przeciwko  działaniom władz pruskim wobec Polaków. Tematyka antyzaborcza i antypruska pojawiła się w Jej twórczości w związku z rugami pruskimi. Kolejny głośni wiersz "O Wrześni" zainicjował protesty światowej opinii publicznej przeciw represjom wobec polskich uczniów. Zdecydowana - antypruska postawa M. Konopnickiej spowodowała, że władze uznały Ją "za wroga państwa i ludności pruskiej". Rugi pruskie – obraz Konstantego Mackiewicza Strajk dzieci szkolnych we Wrześni

Powstanie „Roty” Dalsze antypolskie posunięcia władz w zaborze pruskim to: ustawa budowlana o osadnictwie z 1904 r.; tzw. ustawa kagańcowa oraz ustawa wywłaszczeniowa o przymusowym wykupie ziemi od Polaków z 1908 r. Wywołały one powszechne oburzenie i kolejne protesty. Przyjmuje się, że M. Konopnicka napisała "Rotę"  w pierwszym półroczu 1908 roku, a więc w okresie przyjęcia przez obie izby parlamentu pruskiego ustawy wywłaszczeniowej. Znanych jest sześć utworów muzycznych napisanych do tekstu „Roty”. Transport nowego wozu Michała Drzymały Droga krzyżowa, czyli wyjście ludu polskiego z opuszczonej wioski

Powstanie „Roty” Pierwodruk „Roty” ukazał się w krakowskim piśmie kobiecym "Przodownica" w listopadzie 1908 r. Autorka dedykowała wiersz Ludowi Śląskiemu. Do redakcji czasopisma poetka przesłała trzy pierwsze zwrotki Roty; czwartą odnaleziono później w rękopisie. Przed obchodami grunwaldzkimi autorka wysłała dwa teksty "Roty" wraz z listami do dwóch wydawnictw - do "Gwiazdki Cieszyńskiej" z dedykacją dla "Wielkopolski"  i do "Gazety Polskiej w Chicago" z dedykacją "Na Rok Grunwaldzki". Każdy z trzech rękopisów "Roty" miał inną dedykację autorską, przetrwał tylko jeden - ten wysłany do Chicago. Egzemplarz „Gwiazdki Cieszyńskiej” Zachowany rękopis „Roty”

Powstanie „Roty” Po ukazaniu się "Roty"  w „Nowinach Krakowskich” 9 stycznia 1910 roku pieśnią M. Konopnickiej  zainteresował się działający wówczas w Krakowie Feliks Nowowiejski , któremu powierzono  zorganizowanie oprawy muzycznej obchodów grunwaldzkich. F. Nowowiejski skomponował muzykę do wiersza pierwszych dniach stycznia 1910 roku. Rękopis partytury opatrzył datą: 13 stycznia 1910 i umieścił go w numeracji swoich utworów jako opus 38 numer 2. Autor skomponował pieśń w archaizującej - średniowiecznej tonacji, którą później zmienił na nowożytną a-moll – ze względu na trudności w jej chóralnym wykonaniu. Kompozytor napisał swój utwór specjalnie na tę okazję. Pierwotnie Feliks Nowowiejski nazwał go "Hymnem Grunwaldzkim", a pierwsze wydanie tej pieśni w 1910 roku nosiło tytuł: "Ojczyźnie! HASŁO - uroczysta pieśń na obchód grunwaldzki". Jednak do historii Polski pieśń ta weszła pod nazwą, której używamy do dnia dzisiejszego - "Rota".

Pierwsze wykonania „Roty” Początkowo pieśń była przeznaczona dla krakowskich towarzystw "Sokołów" - już kilka dni po skomponowaniu utworu, 23 stycznia 1910 r., na specjalnym koncercie poświęconym rocznicy wybuchu powstania styczniowego, pieśń tę zaśpiewał krakowski chór "Sokół" pod dyrekcją prof. Stanisława Bursy. Do publicznego prawykonania "Roty" doszło obchodów 500. rocznicy zwycięstwa pod Grunwaldem. Członkowie „Sokołów z Krakowa Odsłonięcie Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie

Triduum grunwaldzkie 15-17.07.1910 W uroczystościach  odsłonięcia Pomnika Grunwaldzkiego brało udział ponad 150 tysięcy Polaków ze wszystkich zaborów. Obchody zaplanowano na trzy dni lipca 1910 r., miały je wypełnić liczne spotkania, odczyty i pochody, ale wiadomym było, że odsłonięcie pomnika będzie centralnym punktem programu. Tradycje obchodów rocznicy bitwy sięgają 1411 r. - sam Władysław Jagiełło, w rok po bitwie, ustanowił dzień 15 lipca świętem "narodowym" obchodzonego w formie nabożeństw i procesji, z najważniejszą - do Kościoła św. Jadwigi. Te coroczne obchody przerwało dopiero zajęcie Krakowa przez Prusaków w 1794 r. Pomnik Grunwaldzki A. Wiwulskiego

Ignacy Jan Paderewski 1860-1941 Ignacy Jan Paderewski -pianista, kompozytor i polityk (premier Polski w 1919 r.). Swą działalność polityczną i społeczną rozpoczął jeszcze przed I wojną światową, podejmując (głównie w Stanach Zjednoczonych) akcje na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości. Pochowany został na waszyngtońskim cmentarzu dla zasłużonych w Arlington. W latach 1908-1910 brał aktywny udział w przygotowaniach do rocznicowych obchodów 500-lecia bitwy pod Grunwaldem: był fundatorem pomnika (za sumę ok. 360 tys. franków szwajcarskich) oraz otoczył mecenatem jego twórcę - Antoniego Wiwulskiego.

Antoni Wiwulski 1877-1919 Antoni Wiwulski był rzeźbiarzem i architektem. Studiował architekturę na Politechnice w Wiedniu oraz rzeźbę w École des Beaux-Arts w Paryżu. Ignacy Paderewski zlecił artyście projekt i wykonanie pomnika dla uczczenia pięćsetlecia bitwy pod Grunwaldem.  W związku z realizacją tego zlecenia artysta w latach 1909-10 ponownie mieszkał i pracował w Paryżu, w 1910 zaś odwiedził Kraków z okazji odsłonięcia monumentu. W 1914 osiadł w Wilnie, gdzie zmarł w czasie obrony miasta. Został pochowany na wileńskiej Rossie. A. Wiwulski przy pracy

Odsłonięcie Pomnika Grunwaldzkiego Osłonięcie Pomnika Grunwaldzkiego odbyło się w południe 15 lipca 1910 r. Po Mszy dziękczynnej w kościele Mariackim, podczas której między innymi Feliks Nowowiejski improwizował na organach na temat melodii „Bogurodzicy” - zebrane tłumy w uroczystym pochodzie przeszły na plac Matejki. Pomnik był przysłonięty z czterech stron płóciennymi opończami, zawieszonymi na masztach ozdobionych herbami Litwy, Polski i Rusi i zwieńczonych biało-czerwonymi flagami.

Odsłonięcie Pomnika Grunwaldzkiego Zaszczytu odsłonięcia pomnika dostąpił marszałek krajowy Stanisław Badeni. Następnie zabrał głos fundator pomnika Ignacy Jan Paderewski. Ukazanie się ofiarodawcy pomnika wywołało gorącą owację publiczności, przerwaną przez nagłe fanfary. W tym momencie 600-osobowy chór (wyłoniony z 6000 śpiewaków z różnych chórów działających we wszystkich trzech zaborach) pod dyrekcją F. Nowowiejskiego zaśpiewał pieśń "Grunwald”. Przemawia I. J. Paderewski

Triduum Grunwaldzkie 15-17.07.1910 W godzinę po odsłonięciu pomnika dokonano w Pałacu Sztuki otwarcia wystawy zabytków epoki jagiellońskiej. Po południu, w parku miejskim Doktora Jordana, odbył się wielki festyn ludowy urządzony głównie dla licznych delegacji chłopskich. Wystawiony m.in. utwór patriotyczny "Wóz Drzymały". W Teatrze Miejskim opera lwowska wystawiła dzieło Władysława Żeleńskiego "Konrad Wallenrod", a Teatr Ludowy - "Kościuszkę pod Racławicami" Władysława Anczyca. Park Jordana Teatr Miejski (obecnie im. J. Słowackiego)

Triduum Grunwaldzkie 15-17.07.1910 Wieczorem u stóp Wawelu zgromadziło się ok. 100 tys. widzów na obchodzie wianków, regatach wioślarskich i pokazie ogni sztucznych. Po wiankach odbyło się spotkanie delegacji ruchu sokolego, reprezentowanego na zlocie grunwaldzkim przez 40 tysięcy druhów. Zakończeniem imprezy był raut w salach Starego Teatru. Widok Wawelu Sala balowa w Teatrze Starym

Triduum Grunwaldzkie 15-17.07.1910 16 lipca na Błoniach Krakowskich defilowali uczestnicy zlotu "Sokołów„. 17 lipca uczestnicy uroczystości grunwaldzkich wzięli udział w wielkim pochodzie na Wawel. Zlot Sokołów na Błoniach Pochód na Wawel – Bractwo Kurkowe

Pomnik Grunwaldzki w Krakowie Pomnik odtworzony przez Mariana Koniecznego - 1976 r.

Bibliografia/netografia Gmitruk Janusz, Mazurek Jerzy, Rota, wyd. II poprawione i uzupełnione, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, Warszawa 2008 Drozdowski Marian M., Ignacy Jan Paderewski, zarys biografii politycznej, wydanie trzecie poprawione i rozszerzone, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1986 Urbańczyk Andrzej, Pomnik Grunwaldzki w Krakowie, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1974 A. Wiwulski (biografia, prace)    http://www.vivulskio.lt/apie-mus---o-nas/a--vivulskis--tw--rczo-----antoniego-wiwulskiego--24/lt/                                               http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/os_wiwulski_antoni I.J. Paderewski (biografia)     http://www.culture.pl/pl/culture/artykuly/os_paderewski_ignacy_jan referat J.J. Pawłowicza     http://www.polonia-polska.pl/index.php?id=kr81108a http://pl.wikipedia.org/wiki/Rota_%28Maria_Konopnicka%29 Fotografie (oprócz podanych powyżej) rugi pruskie - obraz K. Górskiego http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Prussian_deportations.PNG/266px-Prussian_deportations.PNG rycina - strajk szkolny we Wrześni     http://wrzesnia.w.interia.pl/historia/strajk.htm rycina - opuszczenie ziemi     http://www.zrodlo.krakow.pl/Archiwum/2003/11/31.gif transport wozu Drzymały     http://img.audiovis.nac.gov.pl/PIC/PIC_1-H-8.jpg rękopis wiersza     http://www.muzeumzarnowiec.pl/grafika/fotokopiarekopisuroty222.jpg zdjęcie Sokołów     http://www.wawel.net/images/styczen_2005/dawne_krakow/stare/htm/6.htm Gwiazdka Cieszyńska     http://www.cieszyn.pl/files/gwiazdka%20c%2022%20X%201918.jpg Prezentacja http://www.templateswise.com/detail/link-83.html

Bibliografia/netografia portret A. Wiwulskiego     http://www.vilniauspilys.lt/get.php?i.1226 nagrobek A. Wiwulskiego http://www.osk.am.wroc.pl/cgi-bin/news/gazeta.cgi?nr=21&?zr=115 portret I.J. Paderewskiego      http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Paderewski1921.jpg pomnik Grunwaldzki - A. Wiwulski     http://www.usc.edu/dept/polish_music/PMJ/image/4.2.01/grunwald.jpg publiczność przed nieodsłoniętym pomnikiem     http://www.kongreskultury.pl/title,Zjadz_Grunwaldzki,pid,64.html odsłonięcie pomnika     http://www.histografica.com/pictures/original/o_92cfdaqs.jpg              http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f6/The_Grunwaldzki_Monument_in_Cracow_2.jpg         http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/15/The_Grunwaldzki_Monument_in_Cracow_1.jpg przemówienie I.J. Paderewskiego     http://www.mhf.krakow.pl/wystawy/pomnik/pader.jpg Teatr Miejski (im. J. Słowackiego)    http://www.krakow.pl/miasto/90rocznica/?foto=img/mhf/40.jpg park im. Jordana    http://www.krakow.pl/miasto/90rocznica/?foto=img/mhf/19.jpg widok Wawelu       http://www.wawel.net/images/20-05-2007/wawel_old/htm/6b.htm Stary Teatr 1907     http://bcpw.bg.pw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=1078&from=&dirids=1&ver_id=37260&lp=1&QI=0BEC2B19AAF86BFA4B9A6D2AB0623DA9-3 zlot Sokołów     http://www.kongreskultury.pl/library/Image/Historia_Kongresow/2_1910_350.jpg pochód na Wawel     http://www.kongreskultury.pl/library/Image/Historia_Kongresow/3_1910_350.jpg zniszczenie pomnika w 1940 r.     http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/WWII_Krakow_-_01.jpg/200px-WWII_Krakow_-_01.jpg Plac Matejki współcześnie  http://krakownacodzien.blox.pl/2009/02/Na-Placu-Matejki.html Prezentacja http://www.templateswise.com/detail/link-83.html