Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Modyfikacja Ewelina Orlińska - Rayska Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

WZÓR OGÓLNY WODOROTLENKÓW GRUPA OH JEST ZAWSZE JEDNOWARTOŚCIOWA MeOH atom metalu grupa wodorotlenowa Należy pamiętać, że grupa OH jest charakterystyczna dla wszystkich wodorotlenków!!!! Związek nieorganiczny posiadający grupę OH jest zawsze wodorotlenkiem!!!! GRUPA OH JEST ZAWSZE JEDNOWARTOŚCIOWA

MeOH Me(OH)n n USTALANIE WZORÓW WODOROTLENKÓW I I I Ustalając wzory wodorotlenków musimy pamiętać o tym, że GRUPA OH JEST ZAWSZE JEDNOWARTOŚCIOWA jak również musimy znać wartościowość metalu, którego wodorotlenek chcemy ustalić!! n I I I MeOH Me(OH)n grupa OH jednowartościowa grupa OH jednowartościowa metal nwartościowy metal jednowartościowy W związku z powyższym wszystko na górze nam się skraca i nic nie spada!!!! W związku z powyższym jeżeli metal ma inną wartościową niż jeden to spada ona za grupę OH, która musi być w nawiasie!!!!

JAK TWORZYĆ WZORY WODOROTLENKÓW??? wodorotlenek sodu - zaczynamy standardowo ”to co z tyłu w nazwie na początku we wzorze” – najpierw symbol sodu, który jest pierwiastkiem (metalem) 1 gr. u. o. więc jest jednowartościowy później grupa wodorotlenowa, która jest zawsze jednowartościowa . W związku z tym wszystko na górze się skraca i nic nie spada!!! I I NaOH

JAK TWORZYĆ WZORY WODOROTLENKÓW??? wodorotlenek wapnia - zaczynamy standardowo ”to co z tyłu w nazwie na początku we wzorze” – najpierw symbol wapnia, który jest pierwiastkiem (metalem) 2 gr. u. o. więc jest dwuwartościowy później grupa wodorotlenowa, która jest zawsze jednowartościowa. W związku z tym wartościowość, która jest nad symbolem wapnia spada za grupę OH, która musi być w nawiasie!!! II I Ca(OH)2

JAK TWORZYĆ WZORY WODOROTLENKÓW??? wodorotlenek glinu - zaczynamy standardowo ”to co z tyłu w nazwie na początku we wzorze” – najpierw symbol glinu, który jest pierwiastkiem (metalem) 13 gr. u. o. więc jest trójwartościowy później grupa wodorotlenowa, która jest zawsze jednowartościowa. W związku z tym wartościowość, która jest nad symbolem glinu spada za grupę OH, która musi być w nawiasie!!! III I Al(OH)3

JAK TWORZYĆ WZORY WODOROTLENKÓW??? wodorotlenek żelaza (III) - zaczynamy standardowo ”to co z tyłu w nazwie na początku we wzorze” – najpierw symbol żelaza, który nie jest pierwiastkiem żadnej z grup głównych u. o. więc jego wartościowości nie da się przewidzieć na podstawie położenia w układzie wobec tego jest ona podana w nawiasie żelaza (III) później grupa wodorotlenowa, która jest zawsze jednowartościowa. W związku z tym wartościowość, która jest nad symbolem żelaza spada za grupę OH, która musi być w nawiasie!!! III I Fe(OH)3

JAK TWORZYĆ WZORY WODOROTLENKÓW??? wodorotlenek miedzi (II) - zaczynamy standardowo ”to co z tyłu w nazwie na początku we wzorze” – najpierw symbol miedzi, która nie jest pierwiastkiem żadnej z grup głównych u. o. więc jej wartościowości nie da się przewidzieć na podstawie położenia w układzie wobec tego jest ona podana w nawiasie miedzi (II) później grupa wodorotlenowa, która jest zawsze jednowartościowa. W związku z tym wartościowość, która jest nad symbolem miedzi spada za grupę OH, która musi być w nawiasie!!! II I Cu(OH)2

JAK TWORZYĆ NAZWY WODOROTLENKÓW??? Tworzymy dodając do słowa „ wodorotlenek” nazwę metalu i jego wartościowość. Jeżeli metal jest zawsze jednowartościowy lub zawsze dwuwartościowy to nie podajemy jego wartościowości w nazwie KOH – wodorotlenek potasu Fe(OH)2 – wodorotlenek żelaza (II) Fe(OH)3 - wodorotlenek żelaza (III) CuOH – wodorotlenek miedzi (I) Cu(OH)2 – wodorotlenek miedzi (II) Mg(OH)2 – wodorotlenek magnezu (II)

Przy ustalaniu wzorów sumarycznych pamiętajmy, że: Tlen jest zawsze dwuwartościowy, a wodór jednowartościowy Metal łączy się z grupą wodorotlenową poprzez tlen Wzór sumaryczny Wzór strukturalny NaOH KOH Ca(OH)2 Mg(OH)2 Al(OH)3

2. Reakcja tlenku metalu z wodą Znane wodorotlenki to przede wszystkim związki metali 1 i 2 grupy układu okresowego. Wodorotlenki tych metali można otrzymać dwoma sposobami: 1. Reakcja metalu z wodą metal + woda → wodorotlenek + wodór Przykłady 2. Reakcja tlenku metalu z wodą tlenek metalu + woda → wodorotlenek Przykłady

Wodorotlenek sodu NaOH ( soda żrąca; soda kaustyczna) Właściwości fizyczne: Stan skupienia stały Budowa krystaliczna Barwa biała Rozpuszczalność bardzo dobra Jest higroskopijny ( pochłania wilgoć z otoczenia) Właściwość chemiczna – jest substancją silnie żrącą ! Wodorotlenek potasu KOH (potaż żrący, potaż kaustyczny) Stan skupienia stały Budowa krystaliczna Barwa biała Rozpuszczalność bardzo dobra Jest higroskopijny ( pochłania wilgoć z otoczenia) jest substancją silnie żrącą !

Wodorotlenek wapnia Ca(OH)2 (wapno gaszone) Stan skupienia stały Budowa krystaliczna Barwa biała Rozpuszczalność słaba Nasycony roztwór Ca(OH)2 nosi nazwę wody wapiennej Ma właściwości żrące Wykorzystywany do wykrywania tlenku węgla (IV)

Zasady – wodorotlenki, które rozpuszczają się w wodzie Wodne roztwory zasad przewodzą prąd elektryczny Pod wpływem dipoli wody cząsteczki zasad dysocjują na kationy metali Mem+ i aniony wodorotlenowe OH- Następuje rozerwanie wiązania pomiędzy atomem metalu i atomem tlenu. Kationy metalu mają tyle ładunków dodatnich ile powstaje anionów wodorotlenowych ( tyle samo wynosi wartościowość metalu i ilość grup wodorotlenowych w cząsteczce). Wodorotlenki, które ulegają dysocjacji pod wpływem wody, nazywamy zasadami. 15

Ogólne równanie dysocjacji elektrolitycznej zasad: Przykłady

Brak zmiany zabarwienia PAPIEREK UNIWERSALNY Zakres pH od 8 do 14 FENOLOFTALEINA Z bezbarwnej na malinowo Brak zmiany zabarwienia ORANŻ METYLOWY

WODOROTLENEK SODU jest jednym z głównych surowców chemicznych, dlatego jest szeroko stosowany w branży przemysłowej. stosuje się go w przemyśle farmaceutycznym służy do otrzymywania tłuszczy oraz mydeł, bierze udział w otrzymywaniu szkła wodnego z krzemionki, stanowi surowiec pomocniczy w branży celulozowo – papierniczej, jest używany w przemyśle włókienniczym oraz wiskozowym do procesu bielenia, barwienia i utrwalania barwnika. służy do uzdatniania wody do celów przemysłowych, posiada właściwości myjące i dezynfekujące, co wykorzystuje przemysł spożywczy, m.in. zakłady mleczarskie, browary, zakłady mięsne oraz cukrownie.

WODOROTLENEK MAGNEZU preparaty kosmetyczne (wymagające środowiska zasadowego), np. pasty do zębów w medycynie jako tzw. mleko magnezjowe (zawiesina wodorotlenku magnezu w wodzie) w przemyśle znalazł zastosowanie w procesie rafinacji cukru w niewielkich ilościach stosuje się go w wyrobach kakaowych i czekoladowych (jako E528) WODOROTLENEK WAPNIA w przemyśle wykorzystuje się do: produkcji materiałów budowlanych produkcji leków produkcji środków odkażających i dezynfekcyjnych w przemyśle cukierniczym

Bibliografia „Chemia i my” WSiP „Chemia1” wyd. GREG http://wikipedia.pl http://www.chemia-gimnazjum.info