Fascynujące zjawiska f i z y c z n e Autor: Miłosz Zwarycz Klasa: I G KUTNO – 2005

PIORUN Krótkotrwałe wyładowanie elektryczne między dwiema chmurami lub między chmurą a powierzchnią terenu czy wodą. Napięcie elektryczne dochodzi przed wyładowaniem do setek milionów woltów, a energia wyzwolona wyładowaniem – do kilku tysięcy kWh. Towarzyszy mu powstanie fali akustycznej (tzw. grzmotu) i elektromagnetycznej (w zakresie widzialnym jako tzw. błyskawica). Odległość między nami a miejscem uderzenia pioruna można obliczyć w prosty sposób mnożąc liczbę sekund od momentu pojawienia się błyskawicy do usłyszenia grzmotu przez ok. 330 m (szybkość rozchodzenia się dźwięku w czasie 1 sekundy).

TĘCZA jasny łuk o wszystkich kolejnych barwach widma – po stronie zewnętrznej czerwony, po stronie wewnętrznej fioletowy. Często pojawia się słabszy łuk wtórny o odwrotnym układzie barw. tęcza powstaje po stronie przeciwsłonecznej lub przeciwksiężycowej, w wyniku załamania, rozszczepienia i całkowitego odbicia promieni świetlnych w kroplach wody (deszczu, mżawki lub mgły). Tęcza na jeziorze Rotorua, Wyspa Północna, Nowa Zelandia

GRAWITACJA Grawitacja (łac. Gravitas - ciężkość, ciężar) - zjawisko polegające na wzajemnym przyciąganiu się ciał (oddziaływanie grawitacyjne, ciążenie powszechne) Ciężar, siła ciężkości, siła ciążenia, w rozumieniu potocznym jest siłą, z jaką Ziemia grawitacyjnie przyciąga dane ciało (ciężar). W ścisłym ujęciu jest to wypadkowa siły przyciągania grawitacyjnego Ziemi, siły przyciągania innych ciał niebieskich (pływy) oraz sił bezwładności (wynikających np. z ruchu obrotowego Ziemi) działających na dane ciało. Siła grawitacji działa pionowo ku dołowi – ściśle jest skierowana do środka Ziemi. Przyspieszenie grawitacyjne na powierzchni Księżyca jest ok. sześciokrotnie mniejsze od ziemskiego.

ZORZA POLARNA Zorza nad polską stacją polarną - Hornsund Zorza polarna (Aurora Australis) i Orion. Zdjęcie zrobione przez załogę wahadłowca Endeavor. zjawisko świetlne występujące najczęściej na wysokości 100 do 400 km (nawet do 1200 km nad terenem o dużych szerokościach geograficznych), wywołane bombardowaniem górnych warstw atmosfery elektronami i protonami wyrzucanymi przez Słońce. Polega ono na luminescencji rozrzedzonych gazów w jonosferze lub egzosferze. Przedstawia się jako barwne, świetliste wstęgi, zasłony, promieniste korony, falujące lub pulsujące, białawe, żółtawe, zielonawe, a w niższych szerokościach geograficznych – czerwonawe, niebieskawe i fioletowe.

Biorąc pod uwagę właściwości termodynamiczne ciał dzielimy je na trzy fazy (stany) skupienia: ciała stałe, ciecze, ciała lotne. Przemiany fazowe: topnienie – krzepnięcie; parowanie (wrzenie) – skraplanie; sublimacja – resublimacja. Zmiana stanu skupienia (topnienie, wrzenie, sublimacja) wymaga dostarczenia energii (ciepła), mimo że nie wzrasta temperatura ciała. PRZEMIANY FAZOWE

ZAĆMIENIE Zaćmienie słońca następuje wówczas, gdy Księżyc znajdzie się między Słońcem a Ziemią. W Polsce całkowite zaćmienia słońca widoczne były 19 sierpnia 1887 r. i 30 czerwca 1954 r. następne będzie miało miejsce 14 kwietnia 2200 r. Całkowite zaćmienie Słońca, sierpień 1999, Rumunia:

Bibliografia: Wielka Interaktywna Encyklopedia Multimedialna WIEM - edycja 2004 r. Multimedialna Encyklopedia Powszechna - edycja 2004 r. Fizyka - leksykon ucznia, Jan Zambrzycki - wyd. ELAN

Zobaczyć świat w ziarenku, I niebo w dzikiej lilii, Pomieścić nieskończoność w ręku I wieczność w jednej chwili… Wiliam Blake