WPRAWKI DYKCYJNE kursik dla recytatorów Nie tylko dla Ani, co ma wymowę do bani.

SŁÓWKO WYJAŚNIENIA Wprawki dykcyjne powstały z myślą o pewnej młodej recytatorce, ale myślę, że wielu innych przyszłych zwycięzców konkursów recytatorskich mogłoby zrobić z nich dobry użytek. Cierpliwości! Wytrwałości! Powodzenia!

UWAGA! (pełna powaga!) Jeżeli chcesz rzetelnie przerobić ten kurs, nie wolno Ci przejść do następnej lekcji, dokąd nie opanujesz doskonale poprzedniej. Poświęć każdej przynajmniej trzy dni. Bo jak nie...to będzie źle! Oczywiście, ciągle obowiązują ćwiczenia artykulacyjne. Dobrze byłoby, codziennie przez 5-10 minut czytać na głos – powoli i starannie, aby żadna głoska nie umknęła.

LEKCJA 1 Zdaje się, że Twój problem polega w dużej mierze na słabości samogłosek. Biedne te sierotki ledwo żyją, więc spróbuj je trochę wzmocnić. Trenuj je najpierw osobno, patrząc w lustro. A o u są okrągłe E i y - płaskie Wymawiaj na przemian ostro i łagodnie: a e i o u y najpierw wszystkie ostro; potem wszystkie łagodnie w końcu na zmianę: a – ostro, a – łagodnie, e – ostro, e – łagodnie ...   Wymawiaj samogłoski parami, staccato (rwane), potem legato (ciągłe) A e e a ae A i e i ai A o e o ao A u e u au A y e y ey A teraz gwałtownie, wiele razy: ni-ny, ni-ny... ny-ni, ny-ni... te-de, te-de... de-te, de-te...

LEKCJA 2 Twoje samogłoski, które w zamyśle Stwórcy miały być dumą i potęgą mowy, są niezbyt czyste. Zlewają się. A podobne do E, E podobne do Y, a U do niczego nie podobne. Stajnia Augiasza! Drogi Herkulesie, trzeba by zrobić z tym wreszcie porządek. Oto zadania dla Ciebie: a-u-a-u... – staccato i legato, a teraz wyrazy różniące się tylko jedną głoską. Muszą zabrzmieć dobrze, tak by było wyraźnie słychać różnicę: kraj-krój, klacz-klucz, ślaz-śluz, grad-gród, brak-bruk, sama-suma, tara- tura, rafa-rufa, pasta-pusta, płaca-płuca, pałka-półka, paszcza-puszcza, kalka-kulka, strata-struta a-o-a-o... bar-bor, sak-sok, kat-kot, Jan-jon, klan-klon, Krak-krok, płat-płot, plan- plon ,palec-polec, sala-sola, kapeć-kopeć, walny-wolny, raczek-roczek, kalia-kolia o-e-o-e... bok-bek, lok-lek, koks-keks, tron-tren, trop-trep

LEKCJA 3 Świetnie! Więc utrudnijmy trochę. „Ty nad poziomy wzlatuj”, jak mawiał mistrz Mickiewicz. a-e-i-o... lada-Leda-Lida, masa-mesa-misa, kara-kora-Kira, skwar- skwer-skwir, wiano-wino, wiotka-witka, wirki-worki a-e-y-o... bak-bek-byk-bok, sak-syk-sok, smak-smyk-smok, rak- ryk-rok, tan-ten-ton, kraska-kreska-kryska, krata-kreta- kryta, tran-tren-tron, bosa-bose-bosy-boso a-y-o-u... tam-tym-tom-tum, bat-byt-but, lak-lek-luk, brak-bryk- bruk, kasa-kosa-kusa, karna-korna-kurna, kacyk-kocyk- kucyk, damy-dymy-domy, rady-rody-rudy, dach-duch, stok-stuk

LEKCJA 4 Repetitio mater studiorum est, a więc... do dzieła! Zanim przejdziemy dalej powtórz pierwsze trzy lekcje (każdej poświęć jeden dzień).

LEKCJA 5 Dzisiaj będziesz czytać wiersz Aleksandra Wata o celu. Ma być dla Ciebie nie tylko wprawką dykcyjną, ale i mottem na dalszą pracę: Ręka mówi cięciwie: Posłuszną bądź. Cięciwa odpowiada ręce: Dzielnie trąć. Strzale mówi cięciwa: Strzało leć. Strzała odpowiada cięciwie: Pęd mój wznieć. Strzała celowi mówi: Celu świeć. Cel odpowiada strzale: Kochaj mnie! Bardzo dokładnie wymawiaj końcówki (dobrze wiem, że masz ochotę je zjeść) a przede wszystkim kochaj swój cel czyli piękno polskiej mowy.

LEKCJA 6 Bihułbałambaobambułagohamba! Tym zawołaniem znanego z ekstrawagancji pisarza Witkacego zaczynamy serię łamańców językowych. Powtórz kilkakrotnie witkacowski okrzyki i do dzieła: tpa dba tka dga pta bda kta gda tpe dbe tke dge pte bde kte gde tpi dbi tki dgi pti bdi kti gdi tpo dbo tko dgo pto bdo kto gdo tpu dbu tku dgu ptu bdu ktu gdu

LEKCJA 7 Powoli i starannie wymawiaj teraz podane słowa. One różnią się tylko troszeczkę, ale... Obraziłby się Paweł Pałka, gdybyś go zwała Gaweł Gałka! Tata-data, kary-gary, koić-goić, kąt-gont, Kreta- Greta, klon-glon, trop-drop, trup-drób, kłąb-głąb, klej-glej, lata-lada, łapa-łaba, Opole-obole, metal- medal, luty-ludy, opalić-obalić, potaż-podaż, niebijący-niepijący, kopra-kobra młoty-młody, poprać-pobrać, paprać-babrać, łkanie-łganie, wrota-wroga, bary-dary

LEKCJA 8 Zasssyczymy jak żmij głodnych ssstosss, posssuwiście z ussst ssspłynie ssssyk Gdy wymawiamy S i Z usta są bardzo wyraźnie spłaszczone (przy SZ i Ż tworzą śliczne małe kółeczko). Ska szka fka chka śka zga żga wga źga Ske szke fke chke śke zge żge wge źge Ski szki fki chki śki zgi żgi wgi źgi Sko szko fko chko śko zgo żgo wgo źgo Sku szku fku chku śku zgu żgu wgu źgu Ską szką fką chką śką zgą żgą wgą źgą   Na strych ostrygi dla starosty z Rygi. To brezent w prezencie, panie prezydencie! W Prowansji na pensjach panny w pretensjach.

LEKCJA 9 „Chodzi mi o to, aby język giętki powiedział wszystko, co pomyśli głowa”, jeżeli i Tobie o to właśnie chodzi czeka Cię wprawek-głupawek ciąg dalszy:   Zna żna wna źna zra żra wra źra Zne żne wne źne zre żre wre źre Zny zny wny źny zry żry wry źry Zno zno wno źno zro żro wro źro Znu żnu wnu źnu zru żru wru źru Przy karczmie sterczy warsztat szlifierczy. Chwat mat szedł w świat.

I NA FINAŁ Mysz ryż żre, żre mysz ryż, ryż mysz żre, Jeż żre też.   Mysz ryż żre, żre mysz ryż, ryż mysz żre, Jeż żre też. Mam nadzieję (co daj Boże), że ten zestaw Ci pomoże!