Centralny Układ Sterowania funkcji lokomocyjnych Hipoterapia

Równowaga ciała ludzkiego w pozycji stojącej wymaga precyzyjnej i skoordynowanej kontroli nerwowej oraz prawidłowej czynności wielu struktur układu nerwowego. Ośrodkowy system nerwowy powstał i rozwinął się jako system sterowania ruchem.

Proprioceptory wysyłają do niego informacje o stanie układu kostno- stawowo- mięśniowego oraz ruchu całego ciała. Przekazywane informacje dot. napięcia mięśni i ścięgien, ich stopnia rozciągnięcia oraz ucisku wywieranego na powierzchnie stawowe. W warunkach fizjologicznych, informacja leżąca poniżej progu świadomości nie jest odbierana z proprioceptorów.

Receptory te znajdują się: we wrzecionkach nerwowo-mięśniowych w postaci: zakończeń pierścieniowato- spiralnych, ciałek zmysłowych (Ruffiniego), w ścięgnach jako ciałka buławkowate (Goldiego), na powierzchniach stawowych i w okostnej jako ciałka blaszkowate (Paciniego) oraz wolne zakończenia nerwowe.

Ruch ciała zarówno liniowy jak i obrotowy jest odbierany poprzez receptory znajdujące się w narządzie równowagi, np. w uchu wewnętrznym. Narządem wykonawczym ruchu są mięśnie i układ kostny.

System nerwowy w sposób ciągły kontroluje efekt pracy mięśni, stale dostosowując go do stawianych wymagań, zapewniając sprawność i precyzję ruchu, niezależne od warunków zewnętrznych. Stale wysyłane są impulsy nerwowe do mięśni szkieletowych. Nawet mięśnie nie pracujące wykazują napięcie mięśniowe, dzięki samoregulacji i regulacji przez nadrzędne ośrodki ruchowe...

Sprzężenie zwrotne Rys. Sterowanie ze sprzężeniem zwrotnym

Podział receptorów ze względu na pochodzenie informacji: 1.eksteroreceptory – odbieranie bodźców ze środowiska zewnętrznego (temperatura, dotyk, uszkodzenie) 2.telereceptory – odbieranie bodźców ze środowiska zewnętrznego dalszego (wzrokowe, słuchowe) 3.ineroreceptory – odbieranie bodźców ze środowiska wewnątrzustrojowego 4.proprioreceptory – zmiany w mięśniach, ścięgnach, torebkach stawowych, narzędzie równowagi

Plastyczność mózgu Mechanizmu plastyczności tkanki nerwowej tj. nowotworzenia wypustek nerwowych neuronów nie uszkodzonych oraz uczynnianie mało aktywnych międzyneuronalnych połączeń synaptycznych

Plastyczność c.d. W przypadku, gdy do uszkodzenia mózgu doszło we wczesnych stadiach jego rozwoju (np. u dzieci z mózgowym porażeniem) nie może być mowy o wykorzystaniu jakichkolwiek wcześniejszych wzorców ruchowych, gdyż dziecko nimi nie dysponuje, ponieważ dopiero nabywa umiejętności ruchowe, ale w zmienionych przez to uszkodzenie warunkach. Decydującą rolę odgrywa tutaj zapewne torowanie, ułatwiające tworzenie nowych połączeń i przejmowanie funkcji przez nie uszkodzone neurony

Koń przekazuje jeźdźcowi rytmiczne wielowymiarowe ruchy: a) w górę i w dół (podnoszenie się i opadanie końskiego grzbietu), b) w przód i w tył (posuwanie się do przodu i tyłu na skutek ruchu końskich nóg), c) naprzemienne opadanie w lewo i w prawo (boczne podparcie jednej pary końskich nóg), d) ruchy po przekątnej do przodu i do tyłu oraz ruchy rotacyjne (podparcie się przez konia na dwóch nogach po przekątnej).

ODDZIAŁYWANIE Hipoterapia wpływa na: 1. Kodowanie w mózgu prawidłowego wzorca chodu. Podczas ruchu konia w stępie na miednicę siedzącego prawidłowo pacjenta, przenoszony jest wzorzec ruchowy, odpowiadający kolejnym fazom chodu zdrowego człowieka. Częstotliwość przekazywanych pacjentowi trójwymiarowych impulsów, pochodzących z grzbietu końskiego, waha się od 90 do 110 na minutę.

2. Normalizację napięcia mięśniowego, niezbędną do nauki prawidłowego, czynnego ruchu. Sprzyja temu prawidłowa pozycja przyjmowana przez jeźdźca podczas jazdy, rytmiczny ruch jego ciała, naprzemienne rozluźnianie i napinanie mięśni oraz temperatura konia, która jest o około 1 stopień wyższa od temperatury człowieka.

3. Doskonalenie równowagi, koordynacji, orientacji w przestrzeni oraz poczucia rytmu. Dla dziecka nie poruszającego się samodzielnie, jazda na koniu (płynny, skoordynowany trójwymiarowy ruch) pozwala na uzyskanie świadomości położenia w przestrzeni własnego ciała, a tym samym zdobywanie doświadczenia ruchu w przestrzeni.

4. Stymulację i normalizację czucia powierzchniowego 4. Stymulację i normalizację czucia powierzchniowego. Między innymi dzięki dotykowi ciepłej, miękkiej i gładkiej skóry konia oraz grzywy.

5. Poprawę stanu psychicznego pacjenta 5. Poprawę stanu psychicznego pacjenta. Poprzez kontakt z żywym zwierzęciem dziecko zyskuje nowego przyjaciela; poznaje jego imię, uczy się współżycia z inną żywą istotą. Koń jest większy od pacjenta, ale jest mu posłuszny, co pozwala dziecku na wzrost odwagi, poczucia sukcesu, a tym samym własnej wartości. Zajęcia, w których dziecko czynnie uczestniczy, wpływają na wzrost koncentracji, samokontroli, pobudzają inicjatywę, dają lepsze zrozumienie własnych możliwości i potrzeb. Jeżeli hipoterapia jest prowadzona fachowo, zajęcia odbierane są jako zabawa.

Podczas terapii Koń w czasie terapii, przekazuje także pacjentowi wiele dodatkowych bodźców wspomagających prawidłową pozycję na koniu. W wyniku bezpośredniego kontaktu ciała pacjenta z grzbietem konia, po ciele w miejscu ich zetknięcia rozchodzi się ciepło (temperatura ciała konia jest bowiem o około 1°C wyższa niż temperatura ciała człowieka), które ma pośredni wpływ na regulację napięcia mięśniowego dolnej połowy ciała pacjenta

Rytmiczny ruch ciała pacjenta podczas jazdy, naprzemienne napinanie i rozluźnienie mięśni, temperatura konia oraz prawidłowa pozycja na koniu wpływają na normalizację napięcia mięśniowego, niezbędną do nauki prawidłowego czynnego ruchu

Pozycja jeździecka działa rozluźniająco na mięśnie kończyn dolnych, a przez to również odciążająco na stawy, co dodatkowo wspomagane jest bezpośrednim oddziaływaniem ciepła konia na ciało pacjenta. Prowokuje też utrzymanie wyprostowanej postawy, a przez to korzystnie wpływa na wzmocnienie siły mięśniowej, poprawia funkcjonowanie stawów ramiennych i kończyn górnych

Terapia na koniu, obejmująca całą istotę człowieka i wprawiająca w ruch całe ciało, oddziaływuje zatem pozytywnie także na układ oddechowy pacjenta, którą to możliwość wykorzystuje się w niektórych zabiegach logopedycznych. Trening funkcjonalny oraz poprawa ukrwienia obserwowana w trakcie terapii konnej wpływa również korzystnie na funkcje serca i układu krążenia

Poprzez kontakt z żywym zwierzęciem dokonuje się również oddziaływanie psychiczne. Dziecko nawiązuje układ partnerski z nowym przyjacielem, poznaje jego imię, uczy się jego zwyczajów oraz nabywa umiejętności współżycia z inną żywą istotą

Pacjent posadzony lub położony na grzbiecie konia, obejmując rękami jego szyję odbiera doznania płynące z dotykania ciepłej, przyjemnej, gładkiej skóry, chrap, grzywy konia, które to doznania pomagają dziecku zdobyć nowe doświadczenia czuciowe. Podczas jazdy na koniu dziecko spogląda na świat z zupełnie nowej wysokości patrząc z góry na inną perspektywę, inne proporcje i przestrzeń, pobudza ośrodki psychomotoryczne i wyobraźnię