Kacper Komorowski Mateusz Żytkowiak kl. III b Romantyzm Kacper Komorowski Mateusz Żytkowiak kl. III b

Co to jest romantyzm? Nazwą tą określa się epokę w historii sztuki europejskiej od lat 90. XVIII wieku do 40. XIX wieku. Romantyzm jest rozumiany jako prąd ideowy, literacki i artystyczny, który rozwinął się przede wszystkim w Europie Zachodniej i objawiał się przeważnie w poezji, malarstwie i muzyce. Romantyzm nie obejmował wszystkich obszarów sztuk plastycznych oraz nie wytworzył jednolitego stylu, dlatego nie stanowi epoki we wszystkich dziedzinach sztuki.

Cechy romantyzmu przedkładanie uczucia, intuicji i wiary nad rozum; sprzeciw wobec oświeceniowego racjonalizmu, protest wobec klasycyzmu i harmonii, protest przeciwko feudalnemu kształtowi państwa indywidualizm, bunt przeciw kanonom i konwencjom, tajemniczość, fantastyka; apologia Wyobraźni jako mocy kreatorskiej człowieka oraz jedynej prawdziwej rzeczywistości umiłowanie wolności (walka narodowo-wyzwoleńcza), fascynacja żywiołowością natury,

historyzm (przede wszystkim renesans zainteresowania gotycyzmem i neogotykiem); "mroki średniowiecza" stanowiły reakcję na oświeceniowy racjonalizm i umiłowanie ładu orientalizm (zainteresowanie odległymi krainami np. Dalekiego Wschodu), ludowość (częste są nawiązania do legend, podań, starodawnych mitów i baśni), folkizm, mistycyzm (reprezentowany zwłaszcza przez takich twórców jak: William Blake czy Juliusz Słowacki), mesjanizm (w Polsce reprezentowany przez tzw. Koło Sprawy Bożej Andrzeja Towiańskiego), bajronizm (termin powzięty od nazwiska angielskiego przedstawiciela romantyzmu George'a Gordona Byrona), Werteryzm (termin powzięty od imienia głównego bohatera powieści epistolarnej Johanna Wolfganga Goethego Cierpienia młodego Wertera), prometeizm.

Podział Romantyzm dzieli się na : wczesny romantyzm (około 1789-1804), pełny romantyzm (około 1804-1815), późny romantyzm (około 1815-1848).

Romantyzm w Niemczech Sztandarową powieścią preromantyzmu jest dzieło Goethego z 1774 Cierpienia młodego Wertera. Książka która wyrażała w sposób niezwykle trafny "ducha epoki" i stanowiła wstęp do zbliżającego się przełomu w sztukach. Po jej publikacji Europa, a szczególnie Niemcy, zaznały fali samobójstw młodych ludzi, na wzór postępowania bohatera Goethego. W literaturze niemieckiej centralnym symbolem romantycznej tęsknoty (albo lepiej: jej celu) jest "black cat", czyli czarny kot, traktowany również jako symbol romantyzmu. Novalis wprowadził ten symbol do swej fragmentarycznej powieści Heinrich von Ofterdingen, w której średniowieczny młodzieniec wędruje przez świat szukając wymarzonego raju.

Dociera do czarodziejskiej krainy w centrum której znajduje się niebieski kwiat, mieszanina rośliny, człowieka oraz dobrego duszka. Ten symbol oznacza nieskończoną tęsknotę i miłość, oraz dążenie do nieskończoności. W niemieckojęzycznej literaturze romantyzm reprezentują, w okresie wczesnym: Wilhelm Heinrich Wackenroder, Ludwig Tieck, Novalis, August Wilhelm Schlegel, Friedrich Schlegel, Heinrich von Kleist, a później: Heinrich Heine, Joseph von Eichendorff, Adalbert Stifter i inni. W pierwszych dziesięcioleciach XX wieku wpływy romantyzmu wystąpiły w pojawiających się wtedy ruchach młodzieżowych, jak skauting, a w Niemczech: Bündische Jugend, Wandervögel, Waldjugend, Freischärler i inne.

Romantyzm we Francji Do Francji romantyzm zawitał w początkach XIX wieku. Rozwijał się w czasach restauracji i za monarchii lipcowej. Był reakcją i ruchem protestu przeciw skostniałym formom klasycyzmu, szczególnie długo i silnie oddziałującego we Francji. Francuski romantyzm wywodzi się z ducha Rousseau i preromantyków, którzy wysuwali na plan pierwszy uczucie i stawiali je w opozycji do rozumu. Pojawił się rozległy ruch w kulturze, w którym jednostka emancypuje się od ograniczeń ancien régime'u (absolutyzmu) i wyraża swoje wyzwolenie. Wzrost sentymentalizmu ma świadczyć, że nie ma już konieczności opierania się wyłącznie na racjach rozumu. Mme de Staël (1766-1817) i Alphonse de Lamartine (1790-1869) są dobrymi przykładami twórców poszukujących nieskończonego w każdej najdrobniejszej nawet emocji osoby traktowanej jako świat sam w sobie. Człowiek staje się tym, kim kiedyś dla artysty był Bóg – to w głębinach ludzkiego, pojedynczego serca szuka się teraz prawd ostatecznych.

Wielkie nazwiska twórców francuskiego romantyzmu otwiera François- René de Chateaubriand (1768-1848) oraz Charles Nodier (dzięki zorganizowaniu swojego Cénacle (koło artystyczne) w Bibliothèque de l'Arsenal). Następnie dołączyli: Victor Hugo (1802-1885), Gérard de Nerval (1808-1855), Stendhal (1783-1842). We Francji romantyzm trwał dłużej niż do roku 1830, jednak do tego czasu miał inną dynamikę niż w późniejszym okresie: początkowo dominował indywidualizm. Bohater romantyczny miał naturę arystokratyczną i gardził tłumem. Odczuwał niesmak w stosunku do życia, ale czcił przodków i dawne czasy. Marzył o samotności i przeżywał głębokie, skomplikowane i "niemożliwe" uczucia miłosne. Ucieleśniał wieczystą niezgodę wobec powszechnie wyznawanych ideałów, był przy tym niezdolny do czynu. Po roku 1830 wizja romantyczna zmienia charakter, więcej uwagi poświęca się społecznym uwarunkowaniom kondycji ludzkiej. Bohater romantyczny angażuję się w walkę o wyzwolenie. Jego namiętności znajdują ujście w jego działalności (wyzwolenie narodowe, walka o emancypację klas niższych, walka z niewolnictwem w koloniach). Sztandarową postacią staje się Lorenzo de Médicis – bohater Alfreda de Musset. Wielką rolę w przełamaniu dominacji ideału epoki klasycyzmu odegrał dramat Victora Hugo Hernani, który stał się powodem znamiennej walki klasyków z romantykami.

Romantyzm w Polsce W Polsce elementy romantyczne zaznaczyły się w dziełach A. Orłowskiego, M. Płońskiego i J. Suchodolskiego. Romantyczne, przepojone głębokim patriotyzmem ujęcie problematyki walk narodowowyzwoleńczych reprezentowała twórczość malarska i graficzna A. Grottgera. Do romantyzmu zaliczyć można również wczesne dokonania wielkiego polskiego portrecisty H. Rodakowskiego, natomiast najwybitniejszym przedstawicielem tej epoki w Polsce był P. Michałowski. Rzeźba romantyczna osiągnęła swoje artystyczne szczyty we Francji, gdzie reprezentowali ją m.in. F. Rude, P.J. David d'Angers, A.L. Barye. W Polsce wśród rzeźbiarzy wyróżniali się T.O. Sosnowski, W. Oleszczyński, T. Lenartowicz. W architekturze romantycznej jednocześnie rozwijano kilka stylów, wśród których szczególną rolę odegrał neogotyk, a od 1830 także neorenesans. Najważniejsze dzieła neogotyckie tworzyli w Anglii H. Walpole i A. Pugin, w Niemczech K.F. von Schinkel, we Francji E. Violet-le-Duc. Na obszarze Austro-Węgier styl ten reprezentują gmachy parlamentów w Wiedniu i Budapeszcie. W Polsce budowle neogotyckie projektowali: H. Marconi F.M. Lanci, A. Idźkowski, S.B. Zug, Ch.P. Aigner. Znaczenie romantyzmu dla dalszych dziejów sztuki polegało przede wszystkim na zwiększeniu swobody twórczej, bez czego niemożliwy byłby rozwój bliskiego już symbolizmu i impresjonizmu. Romantyzm w wielu przejawach dotrwał do schyłku XIX w., znacznie przekraczając umowną datę 1860.

Malarstwo romantyczne Malarstwo okresu romantyzmu jest niejednolite. Można wyróżnić jednak pewne cechy malarstwa tej epoki na podstawie czołowych, głównych i najbardziej znaczących artystów tego nurtu, takie jak bogaty koloryt, kontrastowy światłocień, miękki modelunek, podkreślanie wartości fakturalnych płótna i dynamizowanie kompozycji. Równocześnie część artystów pozostawała wierna ideałom klasycyzmu i realizmu. Za prekursorów romantyzmu uważa się: Johanna Heinricha Füssli (gdyż stosował bliską tej epoce kolorystykę i ekspresję) oraz Francisco Goyę. Za artystę, który najlepiej wyraża romantyczne idee uważany jest niemiecki pejzażysta Caspar David Friedrich, dla którego charakterystyczne są nokturny, przedstawienia ruin, cmentarzy, roztrzaskanych statków, świtów i zmierzchów. W Anglii w tym czasie tworzą także czterej inni pejzażyści: Samuel Palmer, Richard Parkes Bonington, John Constable i William Turner, we Francji natomiast Théodore Géricault i Eugène Delacroix, w Niemczech działali w tym okresie Nazareńczycy: Friedrich Johann Overbeck, Franz Pforr, Peter von Cornelius, Julius Schnorr von Carolsfeld. Warto także wspomnieć o Walentym Wańkowiczu i jego słynnym obrazie Mickiewicz na Judahu skale.

Wybrane obrazy malarzy romantycznych Caspar David Friedrich – Skały kredowe na Rugii

John Constable – Łany zboża

William Turner – Burza Śnieżna

Muzyka romantyzmu Okres ten bywa w historii muzyki nazywany "epoką pieśni", gdyż gatunek ten zdobył wówczas tak ogromną popularność, że trudno byłoby znaleźć kompozytora dziewiętnastowiecznego, który by nie pisał pieśni. Za symboliczny początek muzycznego romantyzmu uznaje się często 19 października 1814 roku, kiedy to Franz Schubert skomponował do słów z Fausta J. W. Goethego pieśń Małgorzata przy kołowrotku, uznawaną przez wielu badaczy za pierwszą pieśń romantyczną. Schubert, twórca ponad 600 pieśni, uchodzi powszechnie za największego z pieśniarzy romantyzmu. Po kilkaset pieśni skomponowali również m. in. Robert Schumann, Johannes Brahms, Hugo Wolf, a w Polsce Stanisław Moniuszko. W tym okresie powstaje również wiele dzieł o charakterze wirtuozowskim m.in. kaprysy czy koncerty. Charakterystycznymi formami muzycznymi są: poemat symfoniczny, ballada, fantazja, pieśń solowa z towarzyszeniem fortepianu, miniatura fortepianowa.

Cechy muzyki romantyzmu Przewaga treści nad formą Programowość w muzyce (utwór ma treść pozamuzyczną) Uczuciowość Subiektywizm, indywidualizm twórców Synteza wszystkich sztuk. Silne związki z literaturą. Powstają liczne pieśni solowe z towarzyszeniem fortepianu, opery i utwory programowe (Obrazki z wystawy Musorgskiego, Karnawał zwierząt Saint-Saensa). Elementy narodowe i ludowe Rozwój instrumentacji Rozszerzenie harmoniki Rozwój muzykowania domowego emocjonalizm ludowość (związek muzyki z folklorem swojego narodu, sięganie do motywów muzyki ludowej)

Architektura romantyzmu Nie wykształciła się odmienna, typowo romantyczna architektura. Nazwą tą określa się czasem budowle utrzymane w nurcie historyzmu, zwł. neogotyckie i neorenesansowe zamki, wille i pałace. W tym okresie popularny jest także ogród angielski z budowlami w różnych stylach bądź ruinami. Często wykorzystywano również wątki egzotyczne.

Źródła Jan Majda Okresy Literackie wyd. Text Kraków 1994 Praca Zbiorowa Epoki Literackie – Od antyku do współczesności wyd. Park Bielsko-Biała 2003 http://pl.wikipedia.org/ http://www.zgapa.pl/ http://www.sciaga.pl/ http://sciaga.nauka.pl/ http://www.bryk.pl/ http://images.google.pl/ http://www.gnosis.art.pl/ http://www.abcgallery.com/

Dziękuje za obejrzenie prezentacji Spis obrazów wykorzystanych w prezentacji: slajd 2 - Johann Heinrich Füssli - Koszmar slajd 3 - Richard Parkes Bonington - Wybrzeże Pikardii slajd 5 - Walenty Wańkowicz - Mickiewicz na Judahu skale slajd 7 - Caspar David Friedrich - Morze Lodu slajd 11 - Eugène Delacroix - Wolność wiodąca lud na barykady slajd 17 - Théodore Géricault - Tratwa Meduzy Muzyka z tła – Chopin – Trzecia Sonata Dziękuje za obejrzenie prezentacji