„Oddziaływanie bodźców fizykalnych wytwarzanych przez turbiny wiatrowe Wykład Inauguracyjny SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP 24 kwiecień 2012r. „Oddziaływanie bodźców fizykalnych wytwarzanych przez turbiny wiatrowe na żywe organizmy” Prof. zw. dr hab. n. med. dr h.c. Feliks Jaroszyk Instytut Ochrony Zdrowia PWSZ w Pile Katedra Biofizyki Uniwersytet Medyczny w Poznaniu Poznań 24.04.2012

I. Wprowadzenie SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP I. Wprowadzenie 1. Organizm żywy w środowisku zewnętrznym

Elektrownie wiatrowe SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP 2. Czynniki fizyczne wytwarzane przez elektrownie wiatrowe Elektrownie wiatrowe Modulacja natężenia oświetlenia (zjawisko migotania cienia, odbicie światła) Pola elektromagnetyczne ELF (50 Hz) Fale sprężyste Hałas infradźwiękowy (1 Hz – 200 Hz) Hałas niskoczęstotliwościowy (10 Hz -200 Hz) Hałas dźwiękowy (20 Hz – 20 kHz)

Hałas Infradźwiękowy (HI) – 1 Hz ÷ 20 Hz SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP 3. Fale sprężyste wytwarzane w turbinach wiatrowych Hałas Infradźwiękowy (HI) – 1 Hz ÷ 20 Hz Hałas Niskoczęstotliwościowy (HN) – 10 ÷ 200 Hz Hałas Dźwiękowy (HD) – 20 Hz ÷ 20 kHz

SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP 3. 1 Drogi Percepcji Fal Sprężystych droga słuchowa (ucho zewnętrzne, środkowe, wewnętrzne, nerw słuchowy, ośrodki korowe w mózgu) droga poza słuchowa (receptory Paciniego, Ruffiniego lub Merkla, system nerwowy, ośrodkowy układ nerwowy) – bodziec słuchowy uruchamiający drogę poza słuchową musi być większy o około 30 dB od bodźca drogi słuchowej

„Energetyka wiatrowa – fakty – mity” Sentencja farmaceutyczna SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP Sentencja farmaceutyczna „WSZYSTKO JEST TRUCIZNĄ, WSZYSTKO JEST LEKARSTWEM, WSZYSTKO ZALEŻY OD DAWKI”

„Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP 3.2 Krzywe progu słyszalności i bólu narządu słuchu

„Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP 3.3 Porównanie poziomów ciśnienia hałasu infradźwiękowego i niskoczęstotliwościowego generowanego przez różne źródła Źródło hałasu Poziom ciśnienia akustycznego [dB] turbina wiatrowa 500 kW (pomiar w odległości 200m) 64 w biurze (przy pracy urządzeń klimatyzacyjnych i wielu komputerów) 74 we wnętrzu samochodu osobowego przy prędkości 100 km/h (jazda po szosie) 103 we wnętrzu samochodu osobowego przy prędkości 30 km/h (jazda po bruku) 116 ruchliwa szosa (w odległości 5 km) 72 - 75

w terapii wibroakustycznej (TW) SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP 3.4 Wykorzystanie fal sprężystych w fizykoterapii w terapii wibroakustycznej (TW) w masażu wibroakustycznym (MW)

„Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP w terapii wibroakustycznej (TW) znalazły zastosowanie fale sprężyste o częstotliwościach od 0,1 Hz do 10 kHz. W organiźmie żywym człowieka na skutek skurczu komórek mięśniowych tworzy się tło mikrowibracyjne. Amplituda mikrowibracji biologicznych jest zawarta w przedziale od do . Deficyt mikrowibracji lub obniżony jego poziom (podczas snu) obniża odporność i hamuje odbudowę sił witalnych. Urządzenia wibroakustyczne pozwalają kompensować deficyt mikrowibracji w żywych organizmach.

„Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP w masażu wibroakustycznym (MW) amplituda drgań jest około 100 razy większa jak w terapii wibroakustycznej (TW) . Ponadto w przeciwieństwie do systemów (TW) w systemach (MW) nie zmienia się częstotliwość drgań lub zmienia się w niewielkich granicach. Wykorzystanie mikrowibracji do celów terapeutycznych jest przykładem zmieniających się poglądów naukowych. Do końca XX wieku dominował pogląd iż wibracje są czynnikiem szkodliwym dla zdrowia. Dopiero odkrycia XXI wieku ten pogląd zmieniły.

4. Pola elektryczne i magnetyczne SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP 4. Pola elektryczne i magnetyczne 4.1 Naturalne pola elektryczne i magnetyczne Rycina. Naturalne stałe pole elektryczne Ziemi

„Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP Rycina. Naturalne zmienne pole elektryczne Ziemi

„Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP Rycina. Teoretyczny przebieg rozkładu linii sił pola Ziemi

„Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP Rycina. Rozkład linii sił pola geomagnetycznego Ziemi zdeformowany oddziaływaniem wiatru słonecznego

wytwarzane przez linie energetyczne i systemy transformatorowe, SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP 4.2 Sztuczne pola elektryczne i magnetyczne wytwarzane przez linie energetyczne i systemy transformatorowe, urządzenia generatorowe w elektrowniach cieplnych, jądrowych, wodnych, wiatrowych itp. urządzeniach elektrycznych trakcji kolejowej, tramwajowej, samochodowej, sprzętu TV, sprzętu AGD itp. sprzęt elektromedyczny, sprzęt fizykoterapeutyczny itp.

„Energetyka wiatrowa – fakty – mity” Energia kwantu (w jednostkach kT) SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP Tabela 1. Przykładowe związki pomiędzy f, λ, energią kwantów dla promieniowania niejonizującego. Częstotliwość (f) Długość fali (λ) Energia kwantu (w jednostkach kT) 1 Hz 300.000 km 1,5·10-13 10 Hz 30.000 km 1,5·10-12 100 Hz 3.000 km 1,5·10-11 1000 Hz 300 km 1,5·10-10 100 kHz 3 km 1,5·10-8 1 MHz = 106Hz 300 m 1,5·10-7 1GHz = 109Hz 30 cm 1,5·10-4 100GHz = 1011Hz 3 mm 1,5·10-2 1000GHz = 1012Hz 0,3 mm 1,5·10-1

50 1 60 SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP Tabela 2. Dopuszczalna wartość składowej elektrycznej i magnetycznej pola elektromagnetycznego 50 Hz na terenach zabudowy mieszkaniowej częstotliwość pola elektromagnetycznego ( ) składowa elektryczna ( ) składowa magnetyczna ( ) 50 1 60

„Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP Tabela 3. Dopuszczalna wartość składowej elektrycznej i magnetycznej pól elektromagnetycznych o i dotyczących terenów dostępnych dla ludności. częstotliwość pola elektromagnetycznego ( ) składowa elektryczna ( ) składowa magnetyczna ( ) 10 2500 50 60

„Energetyka wiatrowa – fakty – mity” 5. Efekt migotania cienia SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP 5. Efekt migotania cienia Wrażenie widzenia wiąże się wyłącznie z oddziaływaniem na narząd wzroku fal elektromagnetycznych z zakresu VIS (fale o długościach od 380 nm do 700 nm). Fale te noszą nazwę promieniowania widzialnego. Tylko takie fale są rejestrowane przez receptory widzenia nazywane czopkami i pręcikami rozmieszczonymi w siatkówce oka.

„Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP Występujące periodycznie zmiany natężenia oświetlenia danej powierzchni można nazwać migotaniem cienia (EMC). Migotanie cienia może być wywołane w sposób naturalny lub sztuczny. Do naturalnego sposobu można zaliczyć wytwarzanie cienia przez przesuwające się chmury przesłaniające światło słoneczne.

„Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP Migotanie cienia wytworzone w sposób sztuczny może mieć wpływ negatywny na zdrowie człowieka. Dotyczy to w szczególności osób po wstrząśnieniu mózgu oraz osób chorych na padaczkę (epileptyków) przy określonych częstotliwościach migotania cienia.

„Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP Z badań zespołu brytyjskich naukowców wynika: Procentowe pogorszenie samopoczucia u epileptyków % 1 Turbiny wiatrowe 2,5 3,5 16 24 Częstotliwość EMC w Hz 5 15 10 20

„Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP W przypadku turbin wiatrowych trójłopatowych wolnoobrotowych maksymalna ilość obrotów wynosi 20 obr/min. Częstotliwość (f) rotacji silnika wiatrowego jest równa Hz (około 0,33 Hz). Maksymalna częstotliwość EMC wynosi 0,99 Hz. Ponieważ są trzy łopaty, stąd częstotliwość EMC jest równa 3∙0,33 Hz = 0,99 Hz

„Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP Wniosek Efekt EMC pochodzący z turbin wiatrowych nie może spowodować pogorszenia samopoczucia u epileptyków.

„Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SEMINARIUM „Energetyka wiatrowa – fakty – mity” SENAT RP Bibliografia Prezentowany referat został oparty na trzech specjalistycznych opracowaniach wykonanych przeze mnie na zlecenie SEO: Oddziaływanie hałasu akustycznego oraz infradźwiękowego na żywy organizm człowieka Oddziaływanie niskoczęstotliwościowych pól elektromagnetycznych z zakresu ELF na żywy organizm człowieka Oddziaływanie efektu stroboskopowego i migotania cienia na żywy organizm człowieka

Wykład Inauguracyjny Dziękuję za uwagę